Filimlerdeki İstanbul

On5yirmi5.com
Filimlerdeki İstanbul
İstanbul Büyükşehir Belediyesi Kültür A.Ş., “İstanbul’un Yüzleri Serisi” kapsamında
şehrin tarihinin iz düşümü olarak nitelendirilen İstanbul’un 100 filmini tek kitapta bir
araya getirdi.
Yayın Tarihi : 13 Kasım 2013 Çarşamba (oluşturma : 10/21/2017)
Araştırmacı Yazar Semra Kır tarafından yayıma hazırlanan kitap, “İstanbul’un 100 Filmi” adını
taşıyor.
Türk sinemasının 99. yılına armağan edilen kitapta, Galata Köprüsü’nden Boğaz’a, Adalar’dan Rumeli
Hisarı’na, Kapalı Çarşı’dan Haydar Paşa Garı’na, Adalar’dan Eminönü’ne, Balat’tan Beyoğlu’na uzanan
ve eşsiz güzelliğiyle birçok filmin doğal dekoru olan İstanbul’un sinema sanatı içerisindeki serüveni
anlatılıyor.
Türk sinemasının başlangıcından bugününe, şehrin bir anlamda hafızasını oluşturan yüzlerce film
arasından yapılmış 100 filmlik bir seçkiden oluşan kitapta her film, hem künyeleri hem de
konularıyla ele alınıyor. Görselliğin de unutulmadığı kitapta, filmlerin artık koleksiyoncular için de
değer taşıyan afişleri ve fotoğraflarına da yer veriliyor. Kitapta ayrıca her filmin İstanbul’da hangi
mekânlarda geçtiği, şehri nasıl ele aldığı da anlatılıyor.
Türk Sineması’nın duayenleri
İstanbul’un 100 Filmi’nde şehrin yaklaşık yüz yıllık tarih ve kültürünün yansıtılmasına filmleri ile
damgasını vurarak eşsiz eserler bırakan, Halit Refiğ, Memduh Ün, Osman Seden, Metin Erksan ve
Lütfi Ömer Akad başta olmak üzere, Türk sinemasının duayen isimlerinin sevilen filmleri yan yana
bulunuyor.
İstanbul filmlerinin unutulmaz kareleri
Görsel zenginliğiyle de dikkat çeken kitap, İstanbul filmleri denilince akla ilk gelen ve seyircinin
hafızasına kazınan unutulmaz fotoğraflardan oluşuyor. Bu fotoğraflar arasında Boğaz’ın eşsiz
güzelliği, bakir İstanbul tepeleri, dar Arnavut kaldırımlı sokaklar, eski ahşap evler, toprak yollar,
konaklar, etnik ve kültürel zenginliği yansıtan mekânlar, bütün haşmetiyle Haydarpaşa Garı, şehir
hatları vapurları, İETT otobüsleri, tramvaylar ve dolmuşlar bulunuyor.
Yerli filmler de var yabancı filmler de
“İstanbul’un 100 Filmi” kitabı için yapılan seçkide, İstanbul’u en iyi temsil ettiği düşünülen filmlere
yer verilmiş. Şehrin tarihinin iz düşümü olarak nitelendirilen filmlerde bazen İstanbul Boğazı, bazen
Galata Köprüsü bazen ise Rumeli Hisarı fon olarak kullanılmış. Kitap, Muhsin Ertuğrul’un “Bir Millet
Uyanıyor” filmiyle başlıyor. Filmin bazı sahnelerine Erenköy Ethem Efendi Caddesi’ndeki bir Osmanlı
paşası olan Mehmet Ali Bengü’nün köşkünü görüyoruz. Rumeli Hisarı, Aşiyan ve Boğaz’da
gerçekleşen dış mekân çekimlerinde İstanbul’un bütün güzelliğiyle karşımıza çıktığı “Yılmaz Ali
(Yönetmen: Faruk Kenç), 1952 yılının Haliç’ini, Süleymaniye, Beyazıt Meydanı’nı, Kapalı Çarşı’yı
gördüğümüz ‘Kanun Namına’ (Lütfi Ömer Akad), günümüze kıyasla tenhalığıyla dikkat çeken Taksim
Meydanı’yla ‘Şoför Nebahat’ (Metin Erksan), İstanbul’un eski mahalle havasını taşıyan ‘Kırık Çanaklar’
(Memduh Ün) eşliğinde kentin geçmişine uzanıyoruz. Kitaptaki 100 film, sadece geçmişe
odaklanmış değil. Günümüze dair örnekler de yer alıyor: Meselâ Galata semtini ana mekân olarak
alan “Uzak İhtimal”, Eminönü’nü hiç olmadığı kadar sakin gösteren “Üç Maymun”, Topkapı Sarayı,
Haseki Külliyesi, Galata Mevlevihanesi gibi tarihî yapılarda geçen “Dinle Neyden”, İstanbul’un pek
çok semtinin kullanıldığı “Anlat İstanbul”, havadan çekilen görüntülerle tam bir İstanbul şöleni
yaşatan “Organize İşler”...
Kitapta sadece Türk filmleri yer almıyor. François Dupeyron’un yönettiği ve başrolünde Ömer
Şerif’in yer aldığı “İbrahim Bey ve Kuran’ın Çiçekleri”, son sahnelerinde İstanbul karşımıza çıkıyor.
Charles Winkler’ın hem yabancı hem Türkiye’den oyuncularla çalıştığı “The Net 2.0”ın tamamı ise
İstanbul’da geçiyor. Tedyy Chan’ın yönettiği “Altın Yumruk İstanbul’da” adlı filmde kahramanının kız
arkadaşıyla İstanbul’un tarihî mekânlarında buluştuğunu görüyoruz. Sidney Lumet’in Agatha
Christie‘nin romanında uyarladığı “Şark Ekspresinde Cinayet” de unutulmamış.
Bir millet uyanıyor
Filmin bazı sahneleri Erenköy Ethem Efendi Caddesi’ndeki bir Osmanlı paşası olan Mehmet Ali
Bengü’nün köşkünde çekilmiştir. Kendinden sonraki dönem için Türk sinemasında prototip olan “Bir
Millet Uyanıyor”, Kurtuluş Savaşı’nı konu edinmiştir.
İstanbul
1957 yapımı film, Sultanahmet ve Haliç’in havadan çekilmiş muhteşem görüntüleriyle başlar.
Burada en dikkat çekici taraf, yarımadadaki yeşil alanların bolluğudur. Galata Köprüsü’nün o yıllarda
çekilmiş renkli görüntüleri ve köprünün üzerinden geçen dönemin moda arabalarının rengârenk
manzarası, olağanüstü güzellikte bir nostalji teşkil eder. Filmin kahramanının kaldığı otelin
balkonundan mehtaplı bir gecede Ortaköy Camisi’ni ve ardından sislere bürünen Boğaz’ı seyrettiği
sahne de, İstanbul’un güzelliklerinin gözler önüne serildiği diğer karelerdendir. Film, yine Haliç’in
havadan çekilen görüntüleriyle sona erer.
Balatlı Arif
Balat’taki çekimlerinde semt sakinlerinin de yer aldığı film, Nişantaşı ve İstanbul Üniversitesi
civarında geçmektedir. Filmde Haliç gemi hurdalığı ve Balat sahilindeki derme çatma barakalar
kullanılmıştır. Nişantaşı’nda yükselen yeni apartmanlardaki lüks yaşama rağmen Balat’ın gecekondu
mahallesinde evler karton çatılıdır. Filmin kahramanı Arif (Yılmaz Güney), üniversite arkadaşlarının
oluşturduğu elit çevrenin çekiciliği ile ailesinin zor hayat şartlarına katlanmak arasında ikilem
yaşamaktadır. Arif ’in yük taşırken kullandığı at arabasını, zamanın marka otomobillerinin yoğun
olarak işgal ettiği Karaköy trafiğinde yan yana görmemiz, İstanbul’un farklı gelir seviyelerindeki
insanlarının hayat şartlarına dair ipucu verir.
Kâtip
Kâtip”, konusu, mekânları, mistik havası, kostümleri, boğaz gezintileri, replikleri ve dili ile tam bir
İstanbul filmidir. Boğaz’da mehtap sefasında Nazlı’sına “Küçüksu’da Gördüm Seni” şarkısını
söylerken sanki yaz akşamlarının tatlı esintisini hisseder ve kendimizi tam da eski İstanbul’un
ortasında buluruz.
Filmin vazgeçilmez mekânı Beylerbeyi Sarayı olmakla birlikte, Karacaahmet Mezarlığı, Çamlıca
Tepesi ve dergâhlar sıkça kullanılmıştır.
Hababam Sınıfı
Türk sinemasının bu efsane yapıtının çekildiği okul; Sultan Abdülaziz’in, kardeşi Adile Sultan için
1853 yılında Balyan ailesine yaptırdığı Validebağ Adile Sultan Kasrı’dır. Bina ve binanın bahçesinde
çekilen filmde söylenen şarkılar ve giyilen kıyafetlerle dönemin İstanbul’u tam anlamıyla
yansıtılmıştır.
Kapıcılar Kralı
Filmin ana mekânı Cihangir’deki Güneşli Sokak’tır. Bir ucunda Cihangir Parkı, bir ucunda Cihangir
Camisi olan sokak, ayrıca yine bir Kemal Sunal filmi olan “Çöpçüler Kralı”na da ev sahipliği yapmıştır.
Her statü ve meslek grubundan meydana gelen apartman sakinlerinin gözünden dönemin
İstanbul’undaki apartman hayatında komşuluk ilişkilerine dair ipuçları yakalarız.
Sultan
İstanbul’a göç eden ailelerin yaşam kavgasını, gecekondu kültürünü ve bu yaşamın zorluğunu dört
çocuklu dul bir kadının hayatı üzerinden izlediğimiz film, İkinci Boğaz Köprüsü’nün güzergâhında
bulunan gecekondu mahallesinde çekilmiştir. Tarabya’da gündeliğe giden kadınların tek eğlencesi,
akşamları mahalle sinemasında izledikleri filmlerdir. Hep beraber Ferdi Tayfur’un “Derbeder” filmini
izleyen mahallelilerin filmde ağlaştıkları arabesk kültür, aslında hayatlarının içindedir. Grev, zam,
emeklilik, sendikalaşma, işsizlik ise mahalle kahvesinin vazgeçilmez konularıdır. Film, mahallelinin
göçle geldikleri İstanbul’da göç etmeye devam etmesiyle sona erer.
Neşeli Günler
Filmde, Samatya ve Sarıyer’de bahsedilen iki turşucu dükkânı için Cihangir’deki “Asrî Turşucu” set
olarak kullanılmıştır. Herkesin hayatında en az bir kere izlediği bu sıcacık aile filmi, dönemin
İstanbul’u, komşuluk değerleri, anne-baba diyaloglarını bütün doğallığıyla yansıtır. Filmde
çocukların anne-babalarının birleşmeleri için önünde açlık eylemi yaptıkları Taksim gezi parkı
önündeki anıt ise daha sonra meydandan kaldırılmıştır.
Muhsin Bey
Filmin karakteristik dış mekânları Beyoğlu, Kuledibi ve çevresidir. Ancak iç mekânlarda aynı
dönemde ciddi anlamda artış gösteren pavyon, gazino ve müzik piyasasının kalesi Unkapanı tercih
edilmiştir. Tüm zamanların en iyi 10 Türk filmi sıralamasında her zaman yer alan Muhsin Bey,
1970’lerden sonra ortaya çıkan arabesk furyasını, müziği oluşturan kültürel altyapının unutulmaya
başlamasını harikulade bir şekilde dile getirmiştir. Muhsin Bey’in de film boyunca yakındığı arabesk
kültür, İstanbul üzerindeki baskı ve hâkimiyetini giderek arttırır. Tüm bunların arasında İstanbullu
duruşunu muhafaza eden Muhsin Bey, popüler değerlerin dışında kalan ve hâlâ ayakta duran
İstanbul semtlerine kaçarak kurtulmayı diler.
İstanbul Kanatlarımın Altında
Eski İstanbul manzaralarının dijital tekniklerle canlandırılmaya çalışıldığı filmin en karakteristik
mekânı, şüphesiz Topkapı Sarayı’dır. Saray dâhilindeki Divan-ı Hümayun ve harem dairesi iç mekân
çekimlerinde sıklıkla yer alırken filmin dış mekân çekimlerinde İstanbul Boğazı, Gülhane Parkı,
Galata, Eminönü, Emirgân Korusu ve Galata Kulesi kullanılmıştır.
Tabutta Rövaşata
Sıradan hayatlara dair detaylarla örülü filmin ana mekânları Rumelihisarı, Bebek ve İstinye’dir.
Boğaz kıyısındaki balıkçı teknelerinin vazgeçilmez dekor olduğu filmde Boğaz’ın gri ve sisli havası
neredeyse teneffüs edilir. Balıkçı teknelerinin arka planında görülen yalılar ise adeta eski İstanbul’u
yansıtır. Filmin kahramanı Mahsun’un araba çalarak yaptığı şehir turlarında ise İstanbul gecelerinin
ışıltısıyla karşılaşılır. Rumelihisarı ise filmin en akılda kalan mekânıdır.
Altın Yumruk İstanbul’da
Kız arkadaşıyla şehrin tarihi mekânlarında buluşan Bei’yi Aya İrini ve Yerebatan Sarnıcı’nda görürüz.
Filmin kahramanı Bei, Tepebaşı’nda Pera Palas Oteli’nde kalmaktadır. Kız arkadaşıyla şehrin tarihî
mekânlarında buluşan Bei’yi Aya İrini ve Yerebatan Sarnıcı’nda görürüz. Başı belâdan kurtulmayan
kahramanı, sürekli kavga ederken ya da peştamallı vaziyette kâh kubbelerin arasında kâh
Kapalıçarşı’da kaçarken seyrederiz. ‘Köyden kente göç’ konulu Türk filmlerinin unutulmaz mekânı
Haydarpaşa Garı, Bei’nin kız arkadaşı için Paris bileti aldığı sahnede görüntülenir.
Uzak İhtimal
Filmin ana mekânı Musa’nın imam olarak atandığı Galata semti ve civarıdır. Burada küçük bir camide
görev yapan Musa’nın evindeki pencereden Galata Kulesi görünür. Tophane, Karaköy ve Cihangir
sokakları filmde karşımıza çıkan diğer mekânlardandır. İlk kez geldiği İstanbul’u keşfetmeye çalışan
Musa, deniz kenarına inerek Boğaz’ı seyre dalar. Buradan denizi, karşı yakayı ve şehrin insanlarını
izleyen Musa, sık sık derin düşüncelere dalar, güneşin doğuşunu izler. Filmde Musa’nın Clara ile
gezmeye gittiği Şile sahnelerinde ise İstanbul’un kendine has bu sakin semtini ve buradaki hayatı
izleriz.
Bu dökümanı orjinal adreste göster
Filimlerdeki İstanbul