MDI ana(parent) ve çocuk(child) formların

A.EKRAN KARTLARI
Ekran kartları, görüntüyü oluşturmak ve görüntü birimine aktarmakla görevlidir.
1.Yapısı
a.Grafik İşlemcisi (GPU): Grafik işlemcisi görüntü hesaplamalarını ve görüntü işlemlerini ekran kartında
gerçekleştiren bir yongadır. Günümüz ekran kartlarındaki grafik işlemciler, işlemciye yük bindirmeden görüntü
işlemleri çok başarılı bir şekilde gerçekleştirmektedir. Grafik işlemcileri GPU (Graphics Processing Unit - Grafik
İşlemci Birimi) adıyla adlandırılmaktadır.
b.Video RAM: Görüntüyle ilgili hesaplamaların tutulduğu bellektir. Bilgisayar sistemindeki ana bellek gibi
çalışır. Belirli bir renk derinliği ve çözünürlükte yapılacak işlemler bir ekran kartı belleği gerektirir. Bir göründü
oluşturulana kadar bir çok işlemin yüksek hızda yapılması gerekir. Buda aynı anda okuma veya yazma işlemi
yapabilen RAM’leri yetersiz hale getirmiştir. VRAM, WRAM’ler aynı anda hem okuma hem de yazma işlemi
yaptıklarından çoğunlukla ekran kartlarından kullanırlar.
Görüntü belleğinin büyüklüğü ekran kartının performansıyla doğru orantılıdır. Yüksek çözünürlükle kaliteli
görüntü alabilmek için görüntü belleği kapasitesinin büyük olması gerekir.
c.Video ROM: Ekran kartı üzerindeki rom bellektir. Ekran kartı içindeki tüm veri akışını düzenler ve ekran kartı
bileşenleri arasındaki koordinasyonu sağlar. Bu işlemleri yapabilmesi için gerekli olan video bios yazılımı rom
belleğin içine üretici firma tarafından yüklenmiştir.
d.RAMDAC: Ekran kartının görüntü belleğindeki dijital (sayısal) verileri monitörde görüntülenecek analog
sinyallere dönüştürerek ekran kartının monitör çıkışına gönderir. Bir dijital analog çeviricidir. LCD ekranlar dijital
sinyalleri görüntülediklerinden, ekran kartının görüntü belleğindeki görüntülenecek veriler RAMDAC’e gitmeden
direkt ekran kartının DVI (Digital Visual Interface) çıkışına aktarılır.
e.Z-BUFFER: İki boyutlu görüntülerde yatay (x) ve düşey (y) olmak üzere iki boyut vardır. 3 boyutlu
görüntülerde derinlik boyutu vardır. Z-Buffer üç boyutlu ortamdaki nesnelerin görüntülenmesi için kullanılır.
Üçüncü boyut (z) bilgisi bu bellekte saklanır.
3.Ekran Kartı Çıkışları
a.VGA (Analog Çıkış Portu): Televizyon benzeri monitörler analog girişlidir. Ekran kartı
üzerindeki RAMDAC bileşeni ile görüntüyü oluşturacak dijital verileri (1 ve 0 lar) analog
sinyallere dönüştürülerek, analog çıkış üzerinden monitöre iletilir.
CRT monitörler ve
projeksiyon aygıtları bağlanır.
b. DVI (Dijital Çıkış Portu): Günümüzde görüntüyü oluşturan dijital verilerin analoga
çevrilmesi işlemini devreden çıkararak, hızı arttırmak için dijital monitörler üretilmiştir. Bu
monitörlere silgi dijital çıkışlar aracılığı ile iletilirler.
Dijital cihazlara ve LCD ekranlara
görüntü aktaran çıkış portudur.
c.Composite Video çıkışı: Bu çıkış televizyon veya benzeri aletlerde (VCR gibi) sıkça karşımıza çıkan
bir bağlantı arabirimi. Video sinyali tek bir eşeksenli (coaxial) kablo üzerinden aktarılır. Bu arayüz
sayesinde oyunlar ve sunumlar için düşük çözünürlüklü analog sinyaller taşınabilir. Kötü resim
kalitesi yüzünden bir şeyler okumak için kullanılamaz ancak standart videolar için yeterli kaliteyi
sağlar.
d.S-Video (ya da S-VHS): S-Video televizyon dünyasında kullanılan standart bir
arayüzdür. Televizyonlara tek kablolu bileşik arayüz gibi düşük çözünürlüklü video
aktarmak için kullanılır ancak üç ana rengin sinyalleri farklı kanallardan gönderilir.
Tek kablolu bileşik bağlantıya göre daha yüksek kalite sunar ancak yine de kalitesi tatmin edici
değildir.
e.HDMI ÇIKIŞI:HDMI, 'High Definition Multimedia Interface' kısaltılmış halidir
(Yüksek Netlikte Çokluortam Arayüzü).
HDMI'ya geleceğin standardı olarak bakabiliriz. Hem video hem de sesi aynı kablo üzerinden
taşıyabilen tek aktarım standardıdır. HDMI, televizyon/film uygulamaları için geliştirilmiştir ancak
yüksek güvenlik sunduğundan bilgisayar kullanıcıları da yeni yüksek netlikteki içerikleri görebilmek
için bu arayüzü kullanmak zorunda kalacaklar.HDMI bağlantısı hala çok az ekran kartı tarafından
destekleniyor ancak yakın zamanda çok daha yaygın hale gelmesi bekleniyor. Bir bilgisayarda
yüksek netlikte video seyredebilmek için HDMI destekli bir video kartı ve ekran gerekir.
4.Ekran Kartı İle İlgili Kavramlar
a.Çözünürlük, Renk, Hız :
Ekran üzerindeki görüntü binlerce noktadan oluşur. Bunlara piksel adı verilir. Her bir piksel farklı renk ve
parlaklığa sahip olabilir. Piksellerin rengi üç ayrı rengin birleşiminden meydana gelir. Kırmızı, yeşil, mavi (rgb).
Bir ekranda görüntülenebilen piksel sayısına çözünürlük adı verilir. Ekranımız iki boyutlu olduğundan
çözünürlük 1024x768 gibi iki rakamla ifade edilir. Çözünürlük arttıkça ekranda daha fazla piksel görüntülenir.
Örnek: 1024(yatay)x768(dikey)
Her piksel üç renk sinyalini (kırmızı-r,yeşil-g,mavi-b) bir bileşimi olarak görülür. Her pikselde bu üç
renk için üç dot bulunur. Pikselin görünümü bu üç rengin yoğunluğu tarafından belirlenir. Bir pikselde
DÜZENLEYEN: Mehmet GÜÇYENER
görüntülenebilen renk adeti renk derinliğini belirler. Bu bit cinsinden ölçüldüğü için bit derinliği de denir.
Piksel başına daha fazla bit kullanılırsa görüntünün renk detayı daha hassas daha gerçeğe yakın olur. Renk
değerliği arttıkça bellekte saklaması gereken bilgi sayısında bit cinsinden artar. Bunun yanında grafik
işlemcisinin işlemesi gereken veri sayısı artar. Max tazeleme hızı düşer.
b) Tazeleme Hızı:
Ekrandaki görüntünün yenilenme hızıdır. Hz.(hertz) cinsinden ölçülür. Tazeleme hızı düşük olması görüntüde
titreşime neden olur.
5.Genişleme Yuvaları
Geçmişte anakart üzerinde AGP veri yoluna (genişleme yuvasına) takılan ekran kartları, günümüzde daha hızlı
çalışan PCI Express x16 genişleme yuvasını kullanmaktadır.
5.Çoklu Ekran Kartı
İki ekran kartını tek bir ana kart üzerinde kullanmak içim kullanılan iki farklı teknoloji vardır. Nvidia firmasın
geliştirmiş olduğu SLI teknolojisi;
SLI (Scalable Link Interface) 2004 yılında NVIDIA tarafından geliştirilmiştir. PCI Express (PCIe)
arabirimini kullanan iki (ya da daha fazla) ekran kartından tek çıkış almaya yarayan bir bağlantı
teknolojisidir. Özdeş ekran kartları paralel olarak bağlanarak işlem gücü arttırılır. (iki ekran kartı ile işlem
gücü ikiye katlanır.)
Diğer geliştirilen teknolojide Ati firması tarafından geliştirilen CROSS FIRE teknolojisidir. CrossFire,
destekleyen bir anakartta iki tane ATI Radeon yongalı ekran kartının birlikte çalıştırılmasıdır.
Yani ATI chipsetli aynı veya farklı modele sahip iki ekran kartının beraber çalışma mantığıdır. Burada
önemli olan anakartımızın Crossfire desteğinin bulunup bulunmamasıdır
DÜZENLEYEN: Mehmet GÜÇYENER
6.Ekran Kartı Çeşitleri


Veriyolu Standardına Göre
o
ISA
o
PCI
o
AGP
o
PCI Express
Fiziksel Yapısına Göre
o
Onboard
o
Harici Ekran Kartı
7.Ekran Kartı Slotları
a)AGP SLOT
AGP; hızlandırılmış grafik portu anlamına gelen, sadece ekran kartları için kullanılan bir veri yoludur. AGP
veriyolu ekran kartı üzerindeki görüntü belleği yetersiz olduğu zaman sistem belleğini kullanılmaktadır.
AGPportları PCI gibi 32 bit genişliğindedir. PCI ekran kartları 33 MHz ile çalışırken, en düşük AGP ekran kartları
66 MHz`te çalıştığından daha büyük bant genişliğine sahiptirler. 2X, 4X ve 8X hızlarındaki AGP ekran
kartlarındaki bant genişliği 2, 4, 8 katlarına çıkarılmıştır. PCI veriyolundaki bant genişliği paylaşılır, fakat AGP
veriyolundaki bant genişliğinin tümünü ekran kartı kullanır.
b)PCI Express
PCI Express ekran kartları AGP ve PCI ekran kartlarına göre daha büyük bant genişliğine sahiptir. PCI-E veya
PCI-X olarak kısa isimlendirilir. PCI-E çift yönlü veri aktarımı yapar.
B.SES KARTLARI
Ses kartı bilgisayardaki dijital ses verilerini analog ses sinyallere, analog ses sinyallerini de bilgisayarda
işlenebilecek dijital sinyallere dönüştürür. Ses kartları anakartın genişleme yuvasına takılır. Bilgisayarda ses
kartı olmaması bilgisayarın çalışmasını engellemez. Sadece ses ile ilgili işlemler yapılmaz.
Ses
kartları
anakartın
PCI
veya
ISA
slotuna
takılır.
ISA
slotuna
takılan
ses
kartları
günümüzde
kullanılmamaktadır. Günümüzde anakartların çoğunda ses kartlarını anakartla bütünleşiktir(onboard).
1.Yapısı
a.Dijital Sinyal İşlemcisi (DSP- Digital Signal Processor): DSP seslerin üretilmesini sağlar. Ses kartına
gelen dijital sinyalleri işler. DSP notaları hafızadan değişik hızlarda okuyarak sesin çıkmasını sağlar. İşlenen
sinyalleri bilgisayarın işlemcisine gönderir. Bir ses kartının aynı anda çıkarabileceği ses sayısına “polyphony”
denir. Polyphony değeri ses kartında bulunan DSP’in işlem gücüne bağlıdır. Ses kartlarının bulunan 32, 64, 128
gibi ifadeler kartın polyphony'sidir.
DÜZENLEYEN: Mehmet GÜÇYENER
b.Dijital-Analog Çevirici (DAC-Digital to Analog Converter): Bilgisayardaki dijital ses verileri çıkış
birimlerine aktarılırken ekran kartındaki dijitalanalog çevirici bu verileri analog sinyallere dönüştürüp ses
kartının çıkışına gönderir.
c.Analog-Dijital Çevirici (ADC- Analog to Digital Converter): Mikrofon veya diğer müzik aygıtlarından
alınan analog ses sinyallerini dijital sinyallere dönüştürür.
3.Ses Katı Çıkışları
a.TAD (Telefona Answering Device- Telefon Cevaplama Aygıtı): Ses kartı ile modem arasında yapılan
bağlantı ile gelen telefon sesi hoparlöre aktarılır ve mikrofon ile cevap verilebilir. Telefon çaldığında ses modem
üzerinden ses kartına TAD noktasına bağlı kablo ile ses kartına aktarılır. Mikrofondaki seslerde ses kartı ile
modeme taşınır. Bunların yapılabilmesi için faks/modem kartın “voice” özelliği olması gerekir.
b.AUX_IN: Çeşitli kartlar(tv, radyo, mpeg) ile ses kart arasında bağlantı kurulduğu yerdir. Bu kartlardaki ses
sinyallerinin ses kartına aktarılmasını sağlar.
c.CD-IN : Ses kartı üzerinde olan bu bağlantı ile CD sürücüsündeki seslerin ses kartına aktarılması sağlanır.
Kablonun biri ucu ses kartındaki CD-IN
n-noktasına diğer ucu CDROM sürücüye
takılır.
d.Line In : Teyp ya da CD player’daki
sesleri bilgisayar ortamına akarır.
e.Microphone In : Ses kartın mikrofon
girişidir.
Dış
ortamdaki
mikrofon
bilgisayara
seslerin
gönderilmesini
sağlar.
f.Line Out : İki hoparlörün ya da
kulaklığın
kullanılmasını
sağlayan
çıkıştır. 3D ses sistemlerinde buraya
front (ön) hoparlörler bağlanır.
g.Rear Out : 3D ses Rear (arka) hoparlörler buraya bağlanır.
h.Joystick/MIDI port : Joystick ve MIDI aygıtlarının bağlanmasını sağlar.
4.Ses Kartı Çeşitleri


Veriyolu Standardına Göre
o
ISA
o
PCI
o
PCI Express
Fiziksel Yapısına Göre
o
Onboard
o
Harici Ekran Kartı
C.MODEM KARTI
Modemler bilgisayardaki verileri yani digital sinyali, analog sinyale çevirerek kablo üzerinden iletilmesini
sağlayan cihazlardır. Bağlantı için ya bütün bilgisayarlar arasına kablo çekilecek ya da mevcut telefon hatları
kullanılacaktır. Kablo çekmek çok pahalı olduğundan, telefon hatlarını kullanmak çok daha mantıklıdır. Bilgi
DÜZENLEYEN: Mehmet GÜÇYENER
transferinin bir zorunluluk haline gelmesi ile birlikte mevcut telefon hatları üzerinden birbirine çok uzak
bilgisayarların modemler aracılığı ile bağlantı kurmaları da kaçınılmaz olmuştur.
Standart telefon hatları sadece ses transferi yapabilir. Modem bilgisayardaki digital bilgiyi analog bilgiye çevirir
buna modülasyon (modulation), karşı taraftaki modemle hattan aldığı analog bilgiyi digitale yani bilgisayarın
anlayacağı dile çevirmesine de demodülasyon (demodulation) denir. Modem bu kelimelerin birleştirilmesi ile
oluşmuş bir kelimedir.
1.Yapısı
a.DSP (Dijital Sinyal İşlemcisi)
Verilerin iletilmesi için uygun hale getirir ve seslerin iletilmesini sağlar. Dijital sinyalleri yorumlayıp işletilmesini
sağlar. Bilgisayarın işlemcisinin yükünü hafifletir.
b.Denetleyici (controller)
Yapılan işlemlerin kontrolünü sağlayan birimdir.
c.DAC (Dijital Analog Çevirici)
DAC bilgisayardaki dijital verileri telefon hattından iletilecek analog sinyallere dönüştürerek, veri sinyallerini hat
üzerinden analog olarak iletirler.
d.ADC (Analog Dijital Çevirici)
ADC telefon hattından gelen analog sinyalleri bilgisayarda işlenebilecek dijital sinyallere dönüştürür.
2.Çalışması
Bilgisayardan gelen sayısal veriler, modemdeki DAC (dijitala nalaog çevirici) tarafından telefon hattından
geçecek analog sinyallere çevrilip telefon hattına aktarılır. Telefon hattındaki analog sinyallerde iletişim
kurulacak bilgisayarın modemindeki ADC (analog dijital çevirici ) tarafından dijital sinyallere çevrilip DSP
tarafından işlenip bilgisayarın ana belleğine aktarılır. HSP, HSF türü faks-modemlerde DSP olmadığından,
DSP’nin yaptığı işlemler bilgisayarın işlemcisi tarafından yapılmaktadır.
Telefon hatlarının fiziksel yetersizliğinden dolayı aktarılan analog verilerde bozulmalar olabilir. Modemler
oluşabilecek hataları en aza indirebilecek yapıdadırlar. Bu hatayı düzeltmek için gönderilen verilerden sonra bu
verileri tanımlayan ek bir veri paketi gönderilir. Veri diğer uca ulaştığında ek veriyle karşılaştırılır ve
bir hata bulunursa veri tekrar istenir.
3.Çeşitleri
Genellikle iki tür internet bağlantı şekli mevcuttur ve bu nedenle iki ana modem çeşidi vardır;
a.Dial Up:
Bu tür internet bağlantısında, servis sağlayıcılarının (ISS) belirledikleri telefon numaraları çevrilerek bağlantı
sağlanır. Bu bağlantıya çevirmeli ağ da denir. Bant genişliği 56 Kbps’dir.
DÜZENLEYEN: Mehmet GÜÇYENER
b.ADSL (Asimetrik Sayısal Abone Hattı):
Günümüzde internet bağlantısı için en çok kullanılan bağlantı tekniğidir. Asimetrik kelimesi, veri transfer hızının,
gönderim ve alım için eşit olmadığını belirtir. Kullanıcının veri alım hızı, gönderim hızından yüksek olur. Bağlantı
sağlandığında ayırıcı (splitter) sayesinde telefon hattını meşgul etmez. Bant genişliği 1 Mbps ile 10 Mbps
arasında değişmektedir.
Bu bağlantıda aşağıdaki modemler kullanılır;

Ethernet modemler: bilgisayarla olan bağlantılarını üzerinde bulunan Ethernet portları ile sağlar. Bu
sebeple bilgisayarınızda Ethernet kartı bulunmalıdır.

USB modemler: Bilgisayarla olan bağlantısını USB portu üzerinden gerçekleştirir. Gücünü USB üzerinden
aldığı için bilgisayarın kapanması durumunda modem de kapanır.

PCI modemler: Kart halinde PCI yuvalarına takılan dahili modemlerdir.

Kablosuz modemler: Wireless modemler, kablosuz ağ kartına sahip bilgisayarları bir ağa dahil ederek bu
bilgisayarların sinyaller yardımı ile internet’e bağlanmasını sağlıyor.
4.Bant Genişliği
Bant
genişliği,
iletişim
kanalının
kapasitesini belirler. Modemin saniyede
aktardığı veya aldığı bit miktarıdır. BPS
(Bit Per Second) Saniyede gönderilen
bit sayısı ile ifade edilir. 56000 bps
(56Kbps) olan bir modem saniyede
56000 bit veri iletimi yapar.
5.Bağlantı Noktaları
Phone:
Telefon
cihazı
bağlantı
portudur. Buraya takılan kablo telefon
cihazına bağlanır.
Line:
Telefon
hattının
bağlandığı
portdur. Telefon şebekesinden gelen
hat doğrudan bu porta bağlanır.
Mic: Mikrofan bağlantı portudur.
Spy: Hoparlör bağlantı portudur.
E.Ethernet Kartı
Ethernet kartı, bilgisayar ağlarında bilgisayarla ağ arasında
iletişimi sağlar. Anakartın genişleme yuvalarına takılır.
Ethernet kartlarına network kartı, ağ arabirim kartı gibi
isimlerde verilmektedir.
Ethernet
kartı
aracılığıyla
bilgisayar
ağlarındaki
bilgisayarlar arasında veri iletimi olur ve cihazlar diğer
bilgisayarların kullanımı için paylaşıma açılabilir.
Ethernet kartlarının çıkışındaki bağlantı noktasına kablo
bağlanarak, bilgiler kablo aracılığı ile diğer bilgisayarlara
veya
paylaşıma
açık
olan
cihazlara
iletilir.
Ethernet
kartlarının çıkış noktaları RJ-45 veya BNC konektörlere
DÜZENLEYEN: Mehmet GÜÇYENER
uygun olarak tasarlanmıştır. RJ-45 konektörler çift bükümlü kablolaları, BNC konektörler koaksiyel kabloları
kullanır. Günümüzdeki ethernet kartları R-45 konektörlere uygun olarak üretilmektedir. Ayrıca bazı ankartlarda
ethernet kartları anakarta tümleşik olarak üretilmektedir (onboard).
1.Yapısı
a.MAC Adresi
Her bir ağ kartının kendine özgü, dünyada başka bir kartta olmayan 48 – bitlik fiziksel adresi vardır. Yani MAC
adresi olarak adlandırılır. MAC adresi (Media Access Control – Ortama erişim) 2 adet 24 bitlik adresten oluşur.
İlk 24 bit IEEE (Institute of Electrica and Electronics Engineers) isimli kurum tarafından üretici firmaya verilen
kısımdır. İkinci 24 bit ise, üretici firmanın her ürettiği karta verdiği adres kısmıdır. Bu adres o ağ kartı üzerine,
üretildiği firma tarafından ROM üzerine kaydedilir ve bir daha değiştirilemez.
3.Çeşitleri:
a.BNC Konektörlü ethernet kartları
Koaksiyel kablo kullanan ethernet kartlarıdır. Koaksiyel kablonun ucuna BNC konektörü takılır. 10 Mbps veri
iletimini sağlar.
b.RJ-45 Konektörlü ethernet kartları
Çift bükümlü kablo kullana ethernet kartlarıdır. Çift bükümlü kablonun ucuna RJ-45 konnektörü takılır.10, 100,
1000 Mbps hızlarında veri iletimini sağlarlar.
C) Combo Ethernet Kartları
Bazı Ethernet kartlarında birden fazla konnektör yuvası bulunabilir. Örneğin, hem koaksiyel, hem de
UTP kablo takılabilen ağ kartları mevcuttur. Ancak dikkat edilmesi gereken nokta iki bağlantıda aynı
anda yapılamaz. Aynı anda sadece bir konnektör kullanılabilir.
DÜZENLEYEN: Mehmet GÜÇYENER