güneş enerjili bariyer otomatı - KTÜ Elektrik
advertisement
T.C. KARADENİZ TEKNİK ÜNİVERSİTESİ Mühendislik Fakültesi Elektrik-Elektronik Mühendisliği Bölümü GÜNEŞ ENERJİLİ BARİYER OTOMATI 243481 Volkan DENİZ 228569 Deniz GEZENER Doç. Dr. H. İbrahim OKUMUŞ Mayıs 2014 TRABZON T.C. KARADENİZ TEKNİK ÜNİVERSİTESİ Mühendislik Fakültesi Elektrik-Elektronik Mühendisliği Bölümü GÜNEŞ ENERJİLİ BARİYER OTOMATI 243481 Volkan DENİZ 228569 Deniz GEZENER Doç. Dr. H. İbrahim OKUMUŞ Mayıs 2014 TRABZON LİSANS BİTİRME PROJESİ ONAY FORMU Volkan DENĠZ ve Deniz GEZENER tarafından Doç. Dr. H. Ġbrahim OKUMUġ yönetiminde hazırlanan “GüneĢ Enerjili Bariyer Ototmatı” baĢlıklı lisans bitirme projesi tarafımızdan incelenmiĢ, kapsamı ve niteliği açısından bir Lisans Bitirme Projesi olarak kabul edilmiĢtir. DanıĢman : Doç. Dr. Halil Ġbrahim OKUMUġ Jüri Üyesi 1 : Prof. Dr. Adem Sefa AKPINAR Jüri Üyesi 2 : Prof. Dr. Ġsmail Hakkı ALTAġ Bölüm BaĢkanı : Prof. Dr. Ġsmail Hakkı ALTAġ iii iv ÖNSÖZ Projemizin tasarım ve yapım aĢamasında, bize her türlü desteğini sağlayan baĢta danıĢman hocamız Doç. Dr. H. Ġbrahim OKUMUġ olmak üzere, bu çalıĢmayı destekleyen Karadeniz Teknik Üniversitesi Rektörlüğü’ne, Mühendislik Fakültesi Dekanlığına ve Elektrik-Elektronik Mühendisliği Bölüm BaĢkanlığına teĢekkürlerimi sunarım. Ayrıca öğrenim hayatımız boyunca bizden desteklerini esirgemeyen tüm hocalarımıza ve asistanlarına teĢekkürlerimizi sunuyoruz. Her Ģeyden öte, eğitimimiz süresince bize her konuda destek veren ailelerimize saygı ve sevgilerimizi sunarız. Mayıs 2014 Volkan DENĠZ Deniz GEZENER v vi İÇİNDEKİLER LĠSANS BĠTĠRME PROJESĠ ONAY FORMU...........................................................iii ÖNSÖZ...........................................................................................................................v ĠÇĠNDEKĠLER............................................................................................................vii ÖZET.............................................................................................................................ix SEMBOLLER VE KISALTMALAR...........................................................................xi ġEKĠLLER DĠZĠNĠ......................................................................................................xii ÇĠZELGELER LĠSTESĠ..............................................................................................xiii 1. GĠRĠġ.......................................................................................................................1 2. TEORĠK ALTYAPI.................................................................................................3 2.1. Arduino..............................................................................................................3 2.1.1. Arduino’nun Temel Donanım Özellikleri...............................................3 2.1.2. Arduino’nun Uygulamarda Tercih Edilme Nedenleri............................4 2.1.3. Arduino UNO R3...................................................................................4 2.1.3.1. Arduino Uno R3’ün Teknik Özellikleri.....................................5 2.2. RFID Teknolojisi...............................................................................................5 2.2.1. RC522 RFID NFC Kiti...........................................................................6 2.3. DA Motor Kontrolü...........................................................................................7 2.3.1. L293D Entegresi.......................................................................................7 3. TASARIM AġAMALARI........................................................................................10 3.1. GüneĢ Enerjisi Sisteminin Tasarımı...................................................................10 3.1.1. Sistem BileĢenleri....................................................................................10 3.1.1.1. GüneĢ Paneli................................................................................10 3.1.1.2. Akü ġarj Regülatörü....................................................................11 3.1.1.3. Akümülatör..................................................................................12 3.2. Bariyer Sisteminin Tasarımı..............................................................................13 3.2.1. Mekanik Aksan........................................................................................13 3.2.2. Elektronik Aksan.....................................................................................14 3.2.2.1. RFID Teknolojisi Ġle Bariyer Kontrol Sisteminin Tasarımı.......15 4. SĠMÜLASYON ÇALIġMASI.................................................................................16 4.1. Motor Sürücü Simülasyonu..............................................................................16 vii 5. DENEYSEL ÇALIġMALAR..................................................................................17 5.1. Motor Sürücü Devresinin Gerçeklenmesi.........................................................17 5.2. Bağlantıların Yapılması....................................................................................19 6.SONUÇLAR.............................................................................................................20 7. YORUMLAR VE DEĞERLENDĠRME.................................................................21 KAYNAKLAR............................................................................................................22 EKLER.........................................................................................................................23 EK-1. Etik Kuralları...................................................................................................23 EK-2. Disiplinler Arası ÇalıĢma................................................................................25 EK-3. ÇalıĢma Takvimi.............................................................................................26 EK-4. Maliyet Hesabı................................................................................................28 EK-5. Arduino Yazılım Kodları................................................................................29 EK-6. Standartlar ve Kısıtlar Formu.........................................................................31 ÖZGEÇMĠġLER.........................................................................................................34 viii ÖZET GeliĢen teknoloji ile birlikte geçiĢ sistemlerinin ehemmiyeti de ortaya çıkmıĢtır. Günümüzde geçiĢ sistemleri çok sayıda farklı cihazlar kullanarak faaliyetlerini devam ettirmektedir. Bu konuya dair birçok ürün bulunmaktadır. Bu projede sanayi, otoyol ve halka açık yerleĢim alanlarında kullanabileceğimiz güneĢ enerjili bariyer otomat sistemi tasarlanmıĢtır. Bu çalıĢmada yenilenebilir enerji kaynaklarından güneĢ enerjisi kullanarak hızla tükenmekte veya azalmakta olan birincil enerji kaynaklarına ve bu kaynakların enerji üretimi için yakılmaları esnasında ortaya çıkan ekolojik bozulmalara da proje kapsamında bir çözüm getirilmiĢtir. GüneĢ enerjisi gibi yenilenebilir enerjinin öneminin gün geçtikçe artmasına insanların yaĢamlarını nasıl daha rahat, sağlıklı ve doğal hale getirebileceği üzerine araĢtırmalar ve çalıĢmalar yapılmıĢtır. Bariyer otomasyonu hakkında gerekli bilgiler verildikten sonra, bariyer sisteminin RFID teknolojisi ile uzaktan kontrolü analizi yapılmıĢtır. Sistemin tasarımı esnasında devre elemanlarının belirlenen değerleri, gerekli olan yardımcı program simülasyonları ile pekiĢtirilmiĢtir. Sonra sistemin tasarlanmasında kullanılan malzeme seçimleri ve sistemin hangi unsuru oluĢturacakları belirtilmiĢtir. Daha sonrasında tasarım gerçekleĢtirilip, deneysel sonuçları gözlemleyerek ilgili sonuç ve öneriler belirtilmiĢtir. ix x SEMBOLLER VE KISALTMALAR IDE : TümleĢik GeliĢtirme Ortamı USB : Evrensel Seri Veri Yolu LED : IĢık Yayan Diyot MHz :Mega Hertz SRAM : Statik Rastgele EriĢimli Hafıza EEPROM : Elektrikle Silinip Programlanabilir Salt Okunur Bellek SDA : Seri Data Hattı SCL : Seri Clock Hattı AREF : Analog Referans V : Volt ADC : Analog Dijital DönüĢtürücü KB : Kilo Bayt NFC : Yakın Alan ĠletiĢimi AGM : Aserbed Glass Mad GEL : Gelled Electro Lyte RFID : Radyo Frekanasıyla Tanımlama DC/DA : Doğru Akım PWM : Darbe GeniĢlik Modülasyonu mA : Mili Amper GND : Toprak xi ŞEKİLLER DİZİNİ Şekil 1. L293D motor sürücü entegresi Şekil 2. GüneĢ paneli Şekil 3. Bariyerin mekanik aksanı Şekil 4. Motor Sürücü simülasyon devresi Şekil 5. Motor Sürücü baskı devresinin yerleĢim dizaynı Şekil 6. Motor sürücü baskı devresi Şekil 7. GerçeklenmiĢ olan motor sürücü devresi Şekil 8. Devrelerin bağlantı görüntüsü xii ÇİZELGELER LİSTESİ Çizelge 1. RC522 RFID NFC kiti özellikleri Çizelge 2. GüneĢ paneline ait katalog bilgileri Çizelge 3. Akü Ģarj regülatörüne ait katalog bilgileri Çizelge 4. 6V 1.3Ah Aküye ait katalog bilgileri Çizelge 5. 6 Volt DC motora ait katalog bilgileri xiii xiv 1. GĠRĠġ Gelişen teknoloji ile birlikte enerji tüketimi gün geçtikçe hızlı bir şekilde artmaktadır. Bundan dolayı fosil kaynaklarımız sürekli tüketilmektedir. İnsanlar gelecekte bu durumdan oluşacak sorunların önüne geçmek ve bu kaygılarını azaltmak amacıyla yenilenebilir enerji kaynaklarından olan güneş enerjisine yönelmişler ve bu güneş enerjisinden çeşitli alanlarda yararlanmaya başlamışlardır. Bu alanda yapılan çalışmalardan biri de güneş enerjisi ile çalışan bariyer otomasyonlarıdır. Otomasyon, bir sistemin hazırlanmış planlara göre başka bir operatöre ihtiyaç duymadan planlanan işlemlerin gerçekleştirilmesi olarak tanımlanabilir. Bariyer otomasyonu ise otoparklar ve kontrol geçiş noktalarındaki düzen ve güvenliliği sağlamak amacıyla kullanılan sistemlerdir. Bu sistemler sayesinde insanların topluluk halinde yaşadığı ortamlarda belli bir düzen oluşturulmakta ve oluşabilecek kargaşaların önüne geçilebilmektedir. Bariyer otomasyonlarının birçok kullanım nedenleri vardır. Enerji tasarrufu ve verimlilik bu nedenlerin başında gelmektedir. Gelişen teknoloji ile birlikte bariyer sistemleri de gelişmekte ve sadece açılıp kapanan bir koldan daha çok entegre edildikleri geçiş kontrol ve personel devam kontrol sistemleri ile tüm geçiş verilerinin depolanması, geçişlerin yetkilendirilmesi, yabancı araçların tanınması gibi uygulamalarla güvenlik sistemlerinin en önemli unsurlarından biri haline gelmiştir. Tasarımı yapılan bu projede radyo frekansı ile tanımlama teknolojisinden yararlanılmıştır. Radyo frekansı ile tanımlama (RFID), genel olarak etiketler üzerinden radyo dalgalarıyla canlıları ya da nesneleri otomatik olarak uzaktan tanımak amacıyla kullanılan teknoloji olarak tanımlanmaktadır. Kablosuz haberleşme teknolojisi ve bir otomatik tanımlama sistemi olan RFID, fabrikalardaki depolardan alış-veriş yaptığımız marketlere kadar değişik iş alanlarında, bilgi teknolojilerinde kısacası dinamik bir verimin kullanabileceği ya da gereksinim duyabileceği her alanda uygulanılabilir. 1 RFID teknolojisi ile çalışan otomatik bariyer sistemleriyle; Güvenlik bölgeleri yaratılmakta. Araç trafiği kontrol altında tutulmakta. Bina girişlerinde kontrol noktası oluşturulmakta. İnsan trafiği düzene sokulmakta. Konut otoparklarında yabancı araçların girmesi engellenmektedir. Bu projede yukarıda anlatılan ve örnekler verilen güneş enerjili otomatik bariyer sisteminin bir örneği yapılmıştır. Bariyer otomasyon sisteminde kontrol edilen sistemler ve bu sistemlerin nasıl gerçekleştirildiği diğer aşamalarda anlatılmıştır. Bu projenin yapımını takvimsel olarak gösteren çalışma takvimi EK-3'te verilmiştir. 2 2. TEORĠK ALTYAPI 2.1. Arduino Arduino; temel olarak açık kaynaklı donanıma dayalı bir fiziksel programlama platformudur. Arduino’nun bağlı olduğu sistemler sayesinde mikroişlemciler programlanabilir. Yani Arduino ile istediğimiz gibi kodlar yazarak, uygun elektronik devrelere ve mikroişlemcilere uyarlayıp projeler geliştirebiliriz. Arduino bir mikroişlemci değildir, mikroişlemciler için kolaylaştırıcı bir geliştirme ortamı sunar. Arduino tek başına çalışan ve enteraktif nesneler geliştirmek için kullanılabileceği gibi bilgisayar üzerinde çalışan yazılımlara da bağlanabilir. Arduino geliştirme kartı üzerinde mikroişlemci (ATmegaxx) Arduino programlama dili (wiring tabanlı) ile programlanırak processing tabanlı Arduino Yazılım ve Geliştirme Ortamı (IDE) yardımı ile karta yüklenir. Arduino yapısal olarak; programlama için USB seri bağlantısı, entegre LED, girdi çıktı pimleri, güç girişi ve RESET düğmesinden oluşmaktadır. 2.1.1. Arduino Temel Donanım Özellikleri ATmega mikroişlemci 5 Voltluk regüle entegresi 16 MHz kristal osilator ya da seramik rezonatör Flash bellek SRAM EEPROM 3 2.1.2. Arduino’nun Uygulamalarda Tercih Edilme Nedenleri Çevresi ile kolay bir şekilde etkileşime girebilen sistemler tasarlanabilir. Açık kaynaklı bir geliştirme platformudur. Arduino kartlarında Atmega firmasının 8 ve 32 bit mikro denetleyicileri bulunur. Arduino, kütüphaneleri sayesinde mikro denetleyicileri kolaylıkla programlanabilir. Analog ve sayısal girişleri ile analog ve sayısal verileri işlenebilir. Sensörlerden (transdüser) gelen veriler kullanılabilir. Ses, ışık, hareket gibidış dünya çıktıları üretilebilir. 2.1.3. Arduino UNO R3 Arduino UNO R3, Arduino UNO’nun en son çıkan modelidir. Bundan önceki modellerde bulunan tüm özellikleri desteklemektedir. UNO R3 modeli ile birlikte önceki versiyonlardaki 8U2 modeli yerine 16U2 modeli kullanılmıştır. Bu şekilde daha hızlı veri aktarımı daha az hafıza kullanılarak gerçekleştirilmiştir. Linux ve Mac bilgisayarlarda Arduino’yu bilgisayara bağlamak için herhangi bir sürücüye ihtiyaç yoktur. Windows bilgisayarlarda Arduino IDE yazılımı içinde gelen inf dosyasını bilgisayarımıza tanıtmamız yeterlidir. UNO R3 ekstradan SDA ve SCL pimlerine sahiptir. Bu pinler kart yerleşiminde AREF pininin yanında bulunmaktadır. Bununla birlikte kart üzerinde önceki versiyonlardan farklı olarak reset pininin yanında iki yeni pin eklenmiştir. Biri shieldlere kart üzerinden besleme sağlamak amacıyla IOREF pini diğeri ise ileride kullanılmak üzere ayrılmış boş bağlantısız pindir. UNO R3 piyasada bulunan tüm shieldler ile uyumlu olup yeni pinler ile de bundan sonra üretilecek olan yeni shieldlere de uyumlu haldedir. 4 2.1.3.1. Arduino UNO R3’ ün Teknik özellikleri ATmega328 mikrodenetleyici 7-12v giriş voltajı 14 dijital güç pini 6 ADC girişi 16 MHz çalışma frekansı 32 KB Flash hafıza 2.2. RFID Teknolojisi “RFID kelimesi İngilizce Radio Frequency Identification kavramının bas harflerinin kısaltılmasıyla meydana gelir. Türkçeye Radyo Frekansı ile Tanımlama olarak da çevrilebilecek olan bu sistemlerin en temel özelliği sistem içindeki birimlerin birbirleriyle radyo frekansları olarak tabir edilen bir frekans aralığında haberleşmesidir.“ [1] RFID teknolojisi, belirli bir mesafeden canlı ve cansız her türlü objenin temas olmaksızın tanınmasında ve takip edilmesinde kullanılır. RFID teknolojileri giderek artarakülkemizde ve dünya genelinde yaygınlaşmakta ve birçok sektörde aktif olarak kullanılmaktadır. RFID teknolojisi, iş akışlarını hızlandırmakta, verimliliği ve kararlılığı artırmaktave operasyonel maliyetleri oldukça düşürmektedir. RFID teknolojisi dört temel elemandan oluşmaktadır. RFID etiket RFID yazıcı RFID okuyucu Programlama aracı RFID sisteminde; tanınmak istenen nesnelere RFID etiketdoğrudan yerleştirilir. RFID etiketindeki çipe kaydedilmiş verileri okumak için gerekli haberleşme, etiketin içinde bulunan anten ile okuyucu arasındaki radyo frekans sinyaller sayesinde sağlanır. RFID etiket, okuma alanına girdiği zaman okuyucu tarafından algılanır ve çipin kendi koduyla birlikte içinde kayıtlı bilgileri anteni aracılığı ile okuyucuya temassız ve kablosuz bir şekilde gönderir. 5 RFID okuyucular, etiketlerin içindeki kayıtlı bilgilerin okunarak sisteme iletilmesi görevini yaparlar. Okuyucular da antenin hassasiyetine, çiplerin gücüne, frekansına, RFID etiketinin pasif ve aktif olmasınagibi etkenlere bağlıdır. RFID yazıcılar ise bilgilerin okunmasında, güncellenmesinde ve etiketlerin içindeki çiplere bilgi kaydedilmesinde kullanılırlar. 2.2.1. RC522 RFID NFC Kiti RC522 RFID kartı, NFC frekansı olan 13,56 MHz frekansta çalışan, etiketler üzerinde okuma ve yazma işlemeni yapabilen, düşük güç harcayan, küçük boyutlu bir karttır. RC522 RFID NFC kiti Arduino başta olmak üzere bir çok mikrodenetleyeci platformu ile beraber rahatlıkla kullanılabilir. 424 kbit/s haberleşme hızına sahiptir. RFID üzerinde farklı şifreleme türlerini desteklemektedir. Desteklediği kart türleri ve mifare desfire, mifare pro, mifare ultralight,mifare1 S50 ve mifare1 S70'dir. Bu kite ait özellikler Çizelge 1’de verilmiştir. Kit içeriği; RC522 13,56 MHz NFC okuyucu modülü 13,56 MHz NFC kart 13,56 MHz NFC anahtarlık Headerlar Çizelge 1. RC522 RFID NFC kiti özellikleri Çalışma Gerilimi 3,3V Çalışma Frekansı 13,56 MHz Çalışma Akımı 13-26mA Uyku Akımı <80 uA Haberleşme Protokolü SPI Kart Boyutları 40x60mm 6 2.3. DA Motor Kontrolü Elektrik enerjisinden mekanik enerji elde edebilemek için kullanılan elektrik makinelerine doğru akım motoru adı verilir. “Doğru akım makineleri dönen kısım (endüvi), duran kısım (endüktör), yatak, kapak, fırça ve kolektörden oluşur.“ [2] “DA motoru, içinden akım geçen iletkenin manyetik ortam dışına itilmesi prensibine göre çalışır. Motorlarda manyetik alanı endüktör oluşturmaktadır. İçinden akım geçen iletkenler ise endüvi üzerinde bulunur. Endüvi üzerideki iletkenlere fırça ve kolektör yardımıyla doğru gerilim uygulanır. Böylece endüvi üzerideki iletkenden akım geçer ve manyetik alan oluşur. Endüktör sargısının manyetik alanı (N–S), endüvide üzerinde manyetik alan oluşturan iletken veya iletken demetini dışa doğru iter. Bu itilme, mil etrafında dönmeyi meydana getirir. Bu itilme prensibi, doğru akım motorlarının çalışma esasını oluşturur.“ [2] DA motorları ile günümüzde çeşitli büyüklüklerin kontrolünü yapılmaktadır. DA motorların kontrolde tercih edilme nedenleri; Ucuz, küçük ve etkili olmaları. Boyut, şekil ve güç bakımından çok çeşitli olmaları. DA motorlarının herhangi bir sistemde doğrudan veya dişli kutularıyla birlikte kullanılabilmeleri. Mikro denetleyicilerin çıkışları direkt DA motorlarını sürmekte yetersizdir. Motorları sürmek için bundan dolayıçıkışlarını yükseltilir. Bunun için ise transistörveya özel motor sürücü entegreler kullanılır. 2.3.1. L293D Entegresi L293D entegresi içinde iki adet H köprüsü bulunduran, 16 bacaklı motor sürücü entegresidir. Burada sözü edilen H köprüsü devreleri, transistörler (4 transistör) yardımı ile DA motorlarının doğrudan elektrik sinyalleri vasıtasıyla kontrol edilebilmesi amacıyla hazırlanan devrelerdir. 7 “L293D, denetim kartlarının yüksek voltaj ve akım gereksinimi olan elemanları (motor, röle) kontrol etmesi için kullanılır. Motorun ihtiyaç duyduğu akım, denetim kartının verebileceğinden fazla olduğundan gerilim ve akımı arttırmak için sürücü devreleri kullanılmalıdır, aksi takdirde denetim kartının yanmasına sebep olunabilir.“ [3] L293D entegresinin özellikleri; Sağ ve sol tarafın birbirinden bağımsız oalrak çalışabilmesi. Bir adet L293D ile iki adet motor çift yönlü olarak kontrol edebilir. L293D entegresi, 5V ile 36V aralığında en fazla 600mA akım sınırına kadar kullanılabilir. L293’nin enable bacakları kullanılarak PWM kontrolüyapılabilmektedir. ġekil 1’de L293D motor sürücü entegresi verilmiştir. Şekil 1. L293D motor sürücü entegresi 8 L293D entegre devresinin kurulumu; İlk olarak 4, 5, 12 ve 13 numaralı bacaklar birleştirilerek toprak olarak kullanılır. Motorlar 3 ile 6 ve 11 ile 14 numaralı bacaklara bağlanır. 1 ile 16 numaralı bacaklara 5V uygulanır. 2 ile 7 numaralı bacaklar birinci motoru, 10 ile 15 numaralı bacaklar ikinci motoru çalıştırır. 8 numaralı bacaktan ise motora uygulanacak gerilim verilir. 9 3. TASARIM AġAMALARI Güneş enerjili bariyer otomatı 2 aşamada gerçekleştirilmiştir. 3.1. Güneş Paneli Sistemi Tasarımı 3.2. Bariyer Sisteminin Tasarımı 3.2.1. Mekanik Aksan 3.2.2. Elektronik Aksan 3.1. GüneĢ Enerjisi Sisteminin Tasarımı Bu kısımda projede enerji kaynağı olarak kullanılan güneş enerjisi sistemi ayrıntılı olarak sunulmuştur. Tasarlanılan bu güneş enerjisi sisteminde, üretilen enerji akümülatörde depolanmış ve bu depolanan enerji bağlantı kabloları vasıtasıyla bariyere aktarılmıştır. 3.1.1. Sistem BileĢenleri Güneş enerjisi sistemleri temel olarak; güneş paneli, akümülatör, şarj regülatörü ve eviricinin yanısırabazı güneş panellerinin maksimum güç noktasında çalışması için kullanılan maksimum güç noktası izleyici cihazı gibi çeşitli elektronik devrelerden oluşur. Bu projede DC gerilim ile çalışıldığından bir eviriciye ihtiyaç duyulmamıştır. Proje kapsamında kurulan sistemin temel bileşenleri (güneş paneli, akü şarj regülatörü ve akü) kısımda kısaca tanımlanmıştır. 3.1.1.1. GüneĢ Paneli Güneş paneli, güneş ışınlarını elektrik enerjisine dönüştüren güneş enerjisi sisteminin temel elemanıdır. Bir yarı iletken diyot görevi yapan güneş hücresi, güneş ışığının taşıdığı enerjiyi iç fotoelektrik reaksiyonlar ile doğrudan elektrik enerjisine çevirir. ġekil 2’de tasarımı yapılan projede kullanılan güneş paneli, Çizelge 2’de ise bu panele ait katalog bilgileri verilmiştir. 10 Şekil 2. Güneş paneli Çizelge 2. Güneş paneline ait katalog bilgileri Maksimum Güç (Pmax) 20W Maksimum Güç Gerilimi (Vmp) 18.20V Maksimum Güç Akımı (Imp) 1.10A Açık Devre Gerilimi (Voc) 21.59V Kısa Devre Akımı (Isc) 1.28A Hücre Tipi Kristal Boyutlar 550x308x25mm Ağırlık 2.5Kg 3.1.1.2. Akü ġarj Regülâtörü Güneş panelinden gelen akımın düzenlenerek aküye aktarılmasını sağlar. Akünün aşırı kullanımlarda boşalmasını ve tam dolmasını engeller. “Bir regülatör tasarlarken dikkat edilmesi gereken en önemli kriter, regülatörün gerekli olan maksimum akıma dayanıklı olmasıdır. Tasarlanan regülatörün, kullanılan akümülatör voltajı ile uyumlu olmasına da dikkat edilmelidir.“ [4] 11 Şarj regülatörleri, DC voltaj çıkışlı olduğundan dolayı doğru akımla çalışan cihazlara direkt gerilim verirler. Bu projede kullanılmak üzere 12V 3A’lik şarj regülatörü uygun görülmüştür. Uygun görülen şarj regülatörüne ait teknik özellikler ise Çizelge 3’te verilmiştir. Çizelge 3. Akü şarj regülatörüne ait katalog bilgileri Sistem Gerilimi 12V Maksimum Solar/Yük Akımı 3A Maksimum Solar Gerilimi 30V Maksimum Batarya Gerilimi 25V Boyutlar 90x49x18mm Ağırlık 36gr Çalışma Sıcaklığı -40/+60℃ 3.1.1.3. Akümülatör “Akümülatörler üretilen elektrik enerjisini depolamaya yararlar. Genel olarak üç tiptir: Kuru (FloodedLeadAcid), AGM (AbsorbedGlass Mat SealedLeadAcid) ve GEL (GelledElectrolyteSealedLeadAcid). Ancak kuru tip akümülatörler fotovoltaik sistemlerde daha çok tercih edilmektedir.“ [4] Tercih edilmesinin nedenleri ise şu şekilde sıralanabilir: İçerisinde sıvı bulunmadığından gaz çıkışı olmaz ve insan sağlığını tehdit etmez. Dolayısıyla güvenilirdir. İçerisinde asit olmadığından yatay ve dikey pozisyonlarda kullanımı herhangi bir tehlike arz etmemektedir. Geniş ısı aralığına sahip olduğundan ortam değişmesinden etkilenmezler. Hemen hemen her türlü ortamda çalışabilir. İç dirençleri ihmal edilecek derecede küçük olduğundan bekleme esnasında kayıplar minimum düzeydedir. 12 Tasarımı yapılan sistem için Çizelge 4’te teknik özelliklerini verilen 6V 1.3Ah’ lık kuru tip akü kullanmak uygun görülmüştür. Çizelge 4. 6V 1.3Ah Aküye ait katalog bilgileri Markası Ttec Kimyası Kurşun Asit Kuru Akü Voltajı 6V Kapasitesi 1.3Ah En 24mm Boy 97mm Yükseklik 58mm Ağırlık 280gr 3.2. Bariyer Sisteminin Tasarımı Bu kısımda bariyeri oluşturan elemanlar ve bu elemanların özellikleri verilmiştir. Bariyer; mekanik ve elektronik aksanı içinde bulunduran bariyer kasası, tehlike işaretlerini taşıyan bariyer kolu ve sabit destek gibi donanımlardan meydana gelmiştir. 3.2.1. Mekanik Aksan Mekanik aksan; bariyerin mekanik ve elektronik aksanını muhafaza eden bariyer kasası, tehlike işaretlerini taşıyan bariyer kolu, bariyer kol ağırlığını taşıyan sabit destek ve sonsuz dişliyi taşıyan redüktörlü motordan oluşur. ġekil 3’te bariyer kasasının iç kısmı verilerek mekanik aksan gösterilmiştir. 13 Şekil 3. Bariyerin mekanik aksanı Bariyer, 6 Volt DA akımla çalışan redüktörlümotora sahiptir. Ardışık ve sürekli çalışmada DA motorların tüm avantajlarına sahiptir. “Örneğin; bariyer açılırken ve kapanırken motor hızını düşürerek sıfıra getirir ve yumuşak bir frenleme yapılmış olur.“ [5] Çizelge 5’te projede kullanılan yüksek torklu 6 Volt DA motora ait katalog bilgileri verilmiştir. Çizelge 5. 6 Volt DA motora ait katalog bilgileri Boşta Çekilen Akım (6V) 20mA Yüklü Çekilen Akım (6V) 0.5A Yüklü Tork (6V) 4.8Kg-Cm Hız (6V) 60Rpm Şaft Çapı 20mm Ağırlık 9gr 3.2.2. Elektronik Aksan Tüm bağlantılar teorik altyapı kısmında ayrıntılı olarak anlatılan arduinouno r3 üzerinden sağlanır. Arduino Uno R3’e gerekli bağlantılar yapılarak L293D motor sürücü modülü, mfrc522 rfid kart okuyucu bağlanmıştır. Arduino Uno R3 gerekli yazılımlar yaparak motor ve kart ile okuma işlemi yapılmıştır. 14 3.2.2.1. RFID Teknolojisi Ġle Bariyer Kontrol Sisteminin Tasarımı Bir alıcı ve verici mantığıyla radyo frekanslarını kullanarak tasarlanan sistemde araçların sahibine bir elektronik kart veya anahtarlık verilir, bu elektronik kart veya anahtarlık verici görevindedir. Aracın girmesini kontrol eden kollu bariyerde ise bir kart okuyucu vardır ki bu da alıcı görevindedir. Sistemin çalışma prensibi ise, bariyer kasasının içine yerleştirilen kart okuyucuya belirli bir mesafeden kullanıcı üzerinde bulunan kart veya anahtarlık tutularak okutulur. Okuyucunun belleğinde kayıtlı olarak bulunan kart numaraları ile karşılaştırılarak doğrulanması gerçekleşir. Kayıtlarda kullanıcıya ait kart numaraları var ise çıkış katına sinyal gönderilerek mekanik aksana enerji gönderilir ve sistem devreye sokulur böylece bariyer açılmış olur. Projenin tasarımı için gerekli olan malzeme listesi ve maliyet hesabı EK-4’te verilmiştir. Projeye uygulanan Arduino yazılım kodları ise EK-5’te verilmiştir. 15 4. SĠMÜLASYON ÇALIġMASI 4.1. Motor Sürücü Devresinin Simülasyonu Motor sürücü devresinin simülasyonunu gerçekleştirebilmek için kontrol edilecek sistemin yerine (yön kontrolu) led bağlama yöntemi uygulanmıştır. Sistemin simülasyon devresi ġekil 4’te verilmiştir. Şekil 4.Motor sürücü simülasyon devresi Burada oluşturulan devre ile sistemin çalışması ledler yardımıyla incelenmiştir. Devreye baktığımızda her motor için kırmızı ve yeşil olmak üzere iki adet led yerleştirilmiştir. Yeşil led motor ileri yönde hareket ettiğinde yanarken kırmızı led ise motor ters yönde hareket ettiği zaman yanmaktadır. 16 5. DENEYSEL ÇALIġMALAR 5.1. Motor Sürücü Devresinin Gerçeklenmesi İhtiyacımız olan motor sürücü devresi, bir önceki kısımda da görüldüğü üzere (şekil 4) simülasyonlar yardımıyla elde edildikten sonra aynı devre yine yardımcı programlar kullanılarak baskı devreleri haline getirildi. Bu devreler ġekil 5’te ve ġekil 6’da verilmiştir. Şekil 5. Motor sürücü baskı devresinin yerleşim dizaynı Şekil 6. Motor sürücü baskı devresi 17 Elde edilen baskı devresinin çıktısı, yazıcı yardımıyla koyu ve kalın çizgilerle el işi kağıdı üzerine alındı. El işi kağıdı üzerindeki devreyi bakır plakete aktarmak için; el işi kağıdının tonerli kısmını bakır plakete tam gelecek şekilde ayarlandı, bakır plaketin kaymamasına dikkat edilerek, ütü yardımıyla tonerin bakır plakete yapışmasını sağlandı. Sonrasında ise bakır plaket üzerindeki el işi kağıdı kenarlarından başlayarak çıkarıldı. Asetat kalemi ile devrenin bakır plakete geçmeyen eksik kısımlarını tamamlandı. Daha sonra hazırlanan asitli çözeltinin içine bakır plaketi atarak tonersiz kısmın erimesini sağlandı. Bundan sonra ise tiner ve fırça ile plaketteki toneri çıkarıldı. İnce uçlu matkap yardımı ile plaketteki işaretli noktalar, kenarlarına kaydırmamaya çalışarak delindikten sonra, daha önceden belirlenmiş olan devre elemanları plaket üzerine lehim yardımıyla yerleştirildi. Böylece motor sürücü devresi gerçeklenmiş oldu. Bu motor sürücü devresi ġekil 7’de verilmiştir. Şekil 7. Gerçeklenmiş olan motor sürücü devresi 18 5.2. Bağlantıların Yapılması Tüm bağlantılar teorik altyapı kısmında ayrıntılı olarak anlatılan Arduino Uno R3 üzerinden sağlanır. Arduino Uno R3’e gerekli pin bağlantıları yapılarak motor sürücü devresi, RC522 RFID kart okuyucu bağlanmıştır. Tüm bu bağlantılardan sonra devrelerin son hali ġekil 8’de verilmiştir. Şekil 8. Devrelerin bağlantı görüntüsü 19 6. SONUÇLAR Bu projede; güneş enerjisi ile çalışan, RFID yardımıyla otomatik olarak açılıp kapanan bariyer tasarlanmıştır. Yenilebilir enerji kaynaklarından olan güneş enerjisi kullanılarak hızla tükenmekte olan birincil enerji kaynaklarına ve bu kaynakların enerji üretimi için yakılmaları esnasında ortaya çıkan ekolojik bozulmalara da proje kapsamında bir çözüm getirilmiştir. Yapılan bu projede aşağıda listelenen sonuçlara ulaşılmıştır. Bariyer otomasyonu yapılırken yenilebilir enerji kaynaklarından olan güneş enerjisinden yararlanmak için 20W güneş paneli ve 12V 3A şarj regülatörü, bariyer otomasyonunu gerçekleştirmek için ise Arduino Uno R3, RC522 RFID NFC modülü ve motor sürücü devresi kullanılmıştır. Tasarlanan güneş enerjisi sisteminde üretilen enerjiyi akümülatörde depolamak amacıyla 6V 1,3Ah’lık akümülatör kullanılmıştır. Panel yardımıyla üretilen enerji akümülatörde depolanarak sistemin enerji kaynağı olarak kullanılmıştır. Bariyerin mekanik aksanı; bariyerin mekanik ve elektronik aksanını muhafaza eden bariyer kasası, tehlike işaretlerini taşıyan bariyer kolu ve kol ağırlığını taşıyan sabit destek ve sonsuz dişliyi taşıyan redüktörlü motordan oluşturulmuştur. Bariyerin elektronik aksanı için gerekli olan bütün bağlantılar Arduino Uno R3 üzerinden yapılmıştır. Arduino Uno R3’e gerekli yazılımlar yapılarak RC522 RFID NFC kiti yardımıyla kart okuma işlemleri yapılmıştır. 20 7. YORUMLAR VE DEĞERLENDĠRME Güneş enerjili bariyer otomatı projesi, insanların yaşamlarında kolaylık sağlayan, zaman kaybı olarak görülen bir işi otomatik olarak gerçekleştiren, güneş enerjisi kullanarak hızla tükenmekte olan birincil enerji kaynaklarına ve bu kaynakların enerji üretimi için yakılmaları esnasında ortaya çıkan ekolojik bozulmalara da proje kapsamında bir çözüm getiren sistemler bütünüdür. Uygulamalı olarak hazırlanan bu proje ile ilk olarak bir güneş enerjisi sisteminin tasarımı hakkında bilgi edilnilmiş ve daha sonra Arduino hakkında elde edilen bilgilerle bir kontrol sisteminin nasıl oluşturulacağı ve kontrolün RFID yardımıyla nasıl gerçekleştirileceği hakkında fikirler geliştirilmiştir. Geliştirilen fikirler sonucunda gerekli tasarımlar yapılarak hazırlanmış olan basit bir prototip ile sistemin çalışması örnek olarak gösterilmiştir. Öte yandan böyle bir sistemin çalışması gerçeğe uyarlanması sırasında her ne kadar üzerinde daha kapsamlı düşünülmesi gerekmekte ise de genel olarak çalışma mantığı böyle olacaktır. Üzerinde çalıştığımız proje, yenilebilir enerji türlerinden güneş enerjisi ile beslenmektedir. Yenilenebilir sistemler ile enerji üretimi dünya üzerinde en çok araştırma yapılan konulardan bir tanesi olduğu için proje gelişmeye açıktır. Bunun yanı sıra bariyeri kontrol etmek için kullanılan RFID teknolojisi ile ilgili olarak veri iletişim/saklama standartları ve yarı iletken teknolojisi gelişmelere açık bir konudur. Ayrıca RFID’ in kablosuz heterojen sistemlere kusursuz entegre edilmesi kablosuz endüstri dünyasında bir yeniliğe yol açabilir. Böyle bir proje üzerine çalışmanın kazanımlarına gelecek olursak, ilk olarak gerçeklenebilecek olan yararlı bir sistem tasarlamış olduk. Ayrıca böyle bir sistemin mantığını oluşturken programlama bilgimizi artırmış ve el yeteneğimizi geliştirmiş olduk. 21 KAYNAKLAR [1] K. Finkenzeller, RFID Handbook, Carl Hanser Verlag, Münih, 2003. [2] A. Altunsaçlı, Elektrik Motorları ve Sürücüleri, Color Ofset, Kahramanmaraş, 2003 [3] G. Tugay, Elektronik Hobi, Alfa, 2004. [4] T. Köroğlu, A. Teke, K. Ç. Bayındır ve M. Tümay, Güneş Paneli Sistemlerinin Tasarımı, Elektrik Mühendisliği, 439. Sayı, Temmuz 2010. [5] Geçiş Kontrol Sistemlerinin Bağlantıları, Elektrik Elektronik Teknolojisi, Ankara, 2007. 22 EKLER EK-1 EK-1.1. IEEE Etik Kuralları IEEE üyeleri olarak bizler hayatstandartlarınıetkilemesindeki bütün önemin dünya üzerinde farkındayız. teknolojilerimizin Mesleğimize karşı şahsisorumluluğumuzu kabul ederek, hizmet ettiğimiz toplumlara ve üyelerine enyüksek etik ve mesleki davranışta bulunmayı söz verdiğimizi ve aşağıdaki etikkuralları kabul ettiğimizi ifade ederiz. 1. Kamu güvenliği, sağlığı ve refahı ile uyumlu kararlar vermenin sorumluluğunu kabul etmek ve kamu veya çevreyi tehdit edebilecek faktörleri derhal açıklamak; 2. Mümkün olabilecek çıkar çatışması, ister gerçekten var olması isterse sadecealgı olması, durumlarından kaçınmak. Çıkar çatışması olması durumunda, etkilenen taraflara durumu bildirmek; 3. Mevcut verilere dayalı tahminlerde ve fikir beyan etmelerde gerçekçi ve dürüst olmak; 4. Her türlü rüşveti reddetmek; 5. Mütenasip uygulamalarını ve muhtemel sonuçlarını gözeterek teknoloji anlayışını geliştirmek; 6. Teknik yeterliliklerimizi sürdürmek ve geliştirmek, yeterli eğitim veya tecrübe olması veya işin zorluk sınırları ifade edilmesi durumunda ancak başkaları için teknolojik sorumlulukları üstlenmek; 7. Teknik bir çalışma hakkında yansız bir eleştiri için uğraşmak, eleştiriyi kabuletmek ve eleştiriyi yapmak; hatları kabul etmek ve düzeltmek; diğer katkısunanların emeklerini ifade etmek; 8. Bütün kişilere adilane davranmak; ırk, din, cinsiyet, yaş, milliyet, cinsi tercih, cinsiyet kimliği, veya cinsiyet ifadesi üzerinden ayırımcılık yapma durumuna girişmemek; 9. Yanlış veya kötü amaçlı eylemler sonucu kimsenin yaralanması, mülklerinin zarar görmesi, itibarlarının veya istihdamlarının zedelenmesi durumlarının oluşmasından kaçınmak; 10. Meslektaşlara ve yardımcı personele mesleki gelişimlerinde yardımcı olmak ve onları desteklemek. 23 EK-1.2. IEEE Code Of Ethics We, the members of the IEEE, in recognition of the importance of our technologies in affecting the quality of life throughout the world, and in accepting a personal obligation to our profession, its members and the communities we serve, do hereby commit ourselves to the highest ethical and professional conduct and agree: 1. to accept responsibility in making engineering decisions consistent with the safety, health and welfare of the public, and to disclose promptly factors that might endanger the public or the environment; 2. to avoid real or perceived conflicts of interest whenever possible, and to disclose them to affected parties when they do exist; 3. to be honest and realistic in stating claims or estimates based on available data; 4. to reject bribery in all its forms; 5. to improve the understanding of technology, its appropriate application, and potential consequences; 6. to maintain and improve our technical competence and to undertake technological tasks for others only if qualified by training or experience, or after full disclosure of pertinent limitations; 7. to seek, accept, and offer honest criticism of technical work, to acknowledge and correct errors, and to credit properly the contributions of others; 8. to treat fairly all persons regardless of such factors as race, religion, gender, disability, age, or national origin; 9. to avoid injuring others, their property, reputation, or employment by false or mlicious action; 10. to assist colleagues and co‐workers in their professional development and to support them in following this code of ethics. Approved by the IEEE Board of Directors August 199 24 EK-2. DĠSĠPLĠNLER ARASI ÇALIġMA Güneş enerjili bariyer otomatı projesini hazırlarken bariyerin mekanik aksanı dediğimiz; pleksiglass malzemeden lazer kesim ile bariyer kasası ve bariyer kolunun yapımında, dişli sistemi ve redüktörlü motorun montajında ayrıca Arduino UNO R3’ün yazılımı yapılarak programlanmasında İzmir’de bulunan robot projeleri ekibinden teknik destek alınmıştır. 25 EK-3. ÇALIġMA TAKVĠMĠ Ekim Kasım Ön araştırmaların yapılması Tasarım aşamalarının belirlenmesi Envanter taramasının yapılması x Aralık Ocak Şubat Mart Nisan Mayıs Haziran x x x Tasarım projesinin x yazımı, teslimi ve sunumu Malzeme fiyat x araştırması Malzeme siparişinin x verilmesi Malzeme teslim x alınması Akünün boşaltılarak x değişken şartlarda şarja bırakılması Baskı devrelerinin x gerçeklenmesi Bariyer kasa x donanımlarının monte edilmesi Arduino yazılımının x yapılması RFID teknolojisinin x bariyere uygulanması 26 Güneş enerjisi x sisteminin bariyere entegre edilmesi Ölçümler ve testler x Tezin hazırlanması ve x teslim edilmesi 27 x EK-4. MALĠYET HESABI Malzeme Adı Adet Birim Fiyatı (TL) Toplam Fiyat (TL) 20W Güneş Paneli 1 64,43 64,43 Akü Şarj Regülatörü 1 1 30 6V 1,3Ah Akü 1 9,52 9,52 Pleksiglass Bariyer Kasası 1 50 50 Redüktörlü DA Motor 1 22,48 22,48 Arduino Uno R3 1 63,76 63,76 RC522 RFID NFC Kit 1 23,32 23,32 40 Pin Ayrılabilen Kablo 1 11,66 11,66 40 Pin Konnektör Dişi 1 0,25 0,25 10x10 Bakır Plaket 1 0,85 0,85 L293D 1 5,10 5,10 Kırmızı LED 2 1,02 2,04 Yeşil LED 2 1,02 2.04 10nF Kondansatör Paketi 1 0,64 0.64 100nF Kondansatör Paketi 1 0,54 0,54 100µF 35V Kondansatör 1 0,07 0,07 100 Ohm Direnç Paketi 1 0,25 0,25 470 Ohm Direnç Paketi 1 0,25 0,25 TOPLAM 287.2 28 29 30 EK-6. KaradenizTeknikÜniversitesi STANDARTLAR VE KISITLAR MühendislikFakültesi FORMU Elektrik-ElektronikMühendisliğiBölümü Tasarım Projesinin hazırlanmasında Standart ve Kısıtlarla ilgili olarak, aşağıdaki soruları cevaplayınız. 1. Projenizin tasarım boyutu nedir? Açıklayınız. Gerçekleştirilmesi mümkün ve hayatın birçok alanında uygulanabilir bir projedir. 2. Projenizde bir mühendislik problemini kendiniz formüle edip, çözdünüz mü? Projemizde mekanik güç hesabı ve güneş panelinden alınan enerjiyi taşımak için gerekli olan kablo kesiti hesabı yapılmıştır. 3. Önceki derslerde edindiğiniz hangi bilgi ve becerileri kullandınız? Projemizde, sürücü sitemleri ve elektrik makinaları derslerinde öğrendiğimiz DA motor güç hesabı ve güç dağıtım sistemleri ile yüksek gerilim sistemleri tasarımı derslerinde görmüş olduğumuz iletken kablo kesit hesabından yararlanılmıştır. 4. Kullandığınız veya dikkate aldığınız mühendislik standartları nelerdir? Bu projede güneş enerjisi ile beslenen RFID teknolojisi ile otomatik olarak kontrol edilebilen kollu bariyere sahip bir geçiş sistemi tasarımı yapılmıştır. Günümüzde böyle bir projede uygulanan standartlar araştırılmış ve bu standartlar üç başlık altında kısım kısım açıklanmıştır. Güneş Enerjisi Standarları Ülkemizde güneş enerjisinden elektrik üretimi için kristal veya ince film PV modülleri ile odaklamalı PV modüllerinin; performans testleri ve tip kabulleri için TS EN 61215, TS EN 61646 ve TS EN 62108 standartları, emniyet testleri için TS EN 61730 standardı uygulanır. 31 RFID Teknolijisi Standartları Günümüzde böyle bir sistemin tasarımında Ultra Yüksek Frekans (UHF) kullanılır. UHF spektrumunda RFID standartları için EPCGlobal ve ISO çalışmalarını yoğun bir şekilde sürdürmektedir. EPCGlobal, EPC Sınıf 1 Gen2 standardını 2004 yılı sonunda piyasaya sürmüştür. ISO ise 18000–6 standardını Ağustos 2004’de duyurmuştur. Ülkelerin UHF radyo spektrumu konusunda uyum içinde olmaması, standartların gelişmesinde zorluklar oluşturmaktadır. Amerika ve Kanada, UHF RFID sistemlerini 902–928 MHz band aralığında kullanırken, Avrupa Telekomünikasyon Standartları Enstitüsü (ETSI) 865,6 ve 867,6 MHz band aralığını UHF RFID kullanımı için tahsis etmiştir. Bariyer Standartları Kollu bariyerler standart olarak 4m ve 6m kol uzunluğuna göre üretilir. Daha sonra müşterilerin isteği doğrultusunda bariyer kolları kesilerek kısaltılabilinir. Bariyerlerin kol uzunluğu belirlendikten sonra buradan yola çıkarak iç mekanizmanın tasaramı yapılır. İç mekanizma tasarımında kullanılan malzemeler, bariyer kontrol ünitesinin gerektiğinde diğer uygulamalara entegre olabilirliği, bariyer kolunun açılma ve kapanma süresi, çalışma sıcaklığı ve her türlü hava şartlarında göstermiş olduğu süreklilik gibi faktörler bariyerin kalitesini belirler. 5. Kullandığınız veya dikkate aldığınız gerçekçi kısıtlar nelerdir? a) Ekonomi : Projede kullanmak istediğimiz güneş paneli ve RFID sistremlerinin fiyatları oldukça yüksektir. b) Çevre sorunları: Projemiz yenilenebilir enerji kaynaklardından güneş enerjisi ile beslenmektedir. Bu sebepten dolayı çevreye herhangi bir zararı yoktur. 32 c) Sürdürülebilirlik: Günlük hayat şartlarında ve gelişen teknolojiyle birlikte, projeye duyulan ilgi artacaktır. Projenin fonksiyonlarının geliştirilebilmesiyle birlikte kullanımı giderek yaygınlaşacaktır. d) Üretilebilirlik: Projeyi oluşturan temel özellik fonksiyonları kontrol eden programlama ve RFID teknolojisidir. Programlaması yapılıp RFID sistemi kurulduktan sonra üretilebilmesi basit ve uygulanabilirdir. e) Etik: Etik açıdan projenin önünde herhangi bir engel bulunmamaktadır. f) Sağlık: Proje bir devre üzerinden kontrol edildiğinden, sağlık açısından bir sakıncası yoktur. g) Güvenlik: Projede kullanılan motor düşük gerilim seviyesinde olduğundan dolayı, güvenlik açısından bir sakıncası yoktur. h) Sosyal ve politik sorunlar: Bu projeyi kullanmak isteyen kesimler daha çok ekonomik açıdan rahat bir düzeyde olduğu kabul edilirse, her kesimden insanın kullanmak isteyeceği bir proje değildir. 33 ÖZGEÇMĠġLER VOLKAN DENĠZ 16 Eylül 1990 tarihinde Balıkesir ilinin Ortamandıra kasabasında doğmuştur. İlk öğrenimini ve orta öğrenimini Körfez Anadolu İlköğretim Okulu’nda okumuştur. Liseyi 24 Kasım Anadolu Lisesinde okumuştur. 2009 yılında liseden mezun olmuş ve ertesi yıl Karadeniz Teknik Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Elektrik-Elektronik Mühendisliği bölümünü kazanmıştır. Son sınıf öğrencisi olup halen üniversite eğitimini sürdürmektedir. DENĠZ GEZENER 6 Haziran 1992 tarihinde Muş ilinin Malazgirt ilçesinde doğmuştur. İlköğrenimini ve orta öğrenimini Malazgirt Pakize Özgen ilköğretim okulunda okumuştur. Liseyi Muş Merkez Anadolu Lisesinde okumuştur. 2009 yılında liseyi burada tamamlamış ve 2009 yılında Karadeniz Teknik Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Elektrik-Elektronik Mühendisliği bölümünü kazanmıştır. Son sınıf öğrencisi olup halen üniversite eğitimini sürdürmektedir. 34
