TC ANKARA BÜYÜKŞEHIR BELEDİYESİ BELEDİYE MECLİSİ Karar

T.C.
ANKARA BÜYÜKŞEHIR BELEDİYESİ BELEDİYE MECLİSİ
Karar no:675
15.03.2005
- KARARYenimahalle İlçe Belediye Meclisinin 22.09.2004 gün ve 309 sayılı kararma ilişkin
îmar ve Bayındırlık Komisyonunun 25.02.2005 gün ve 339 sayılı raporu Bûyükşehir Belediye
Meclisinin 15.03.2005 tarihli toplantısında okundu.
Konu üzerinde yapılan görüşmelerden sonra; Yenimahalle Belediye Meclisinin
22.09.2004 gün ve 309 sayılı fiili durumun plana yansımasına ilişkin tavsiye kararımn
onaylanması istendiği,
-Ankara Bûyükşehir Belediye Meclisinin 07.03.1994 gün ve 134 sayılı kararı ile onaylı
1/5000 ve 1/1000 ölçekli Batıkent Toplu Konut Alam planı kapsammda da sözkonusu alanda
Ana Çocuk Sağlığı kullanımı korunan 13368 ada 2 nolu parselde;
-İmar Komisyonu tarafından yapılan incelemesinde, 13368 ada 2 sayılı parselin Cami
Yeri için daha uygun olduğunu belirlemesi nedeniyle; Ankara Bûyükşehir Belediye Meclisi'nin
28.6.1996 gün ve 305 sayılı kararı iptal edilerek, 13368 ada 2 sayılı parselin "Ana-Çocuk
Sağlık Alam" kullanımından "Cami Yeri" kullanımına dönüştürülmesine ait 1/5000 ölçekli
nazım imar planı değişikliği Ankara. Bûyükşehir Belediye Meclisi'nin 15.04.1997 gün ve 177
sayılı kararı ile onandığı,
-Sözkonusu nazım imar planı değişikliğinin iptali için Yenimahalle Belediyesince yargı
yoluna gidildiği ve Ankara 2. İdare Mahkemesi'nin 06.05.1998 gün ve E: 1997/805, K:
1998/454 sayılı kararı ile sosyal donatı alanlarının yetersizliği, eşdeğer alan ayrılamaması vs.
gerekçelerle dava konusu işlemin iptaline karar verildiği,
-Yenimahalle İlçe Müftülüğü'nün 12.05.2004 gün ve 379 sayılı yazısıyla 13368 ada 2
sayılı parselde sunulan plan tadilatı teklifinin 26.5.2004 gün ve 7209 sayılı ilçe belediyesi
yazısıyla nazım imar planı yapılması için İmar Daire Başkanlığına sunulduğu,
-Diyanet İşleri Başkanlığına 25.04.2001 günlü yazı ile Batıkent bütününde nazım imar
planında ön görülen camilerin dışmda bu semtte başka camiye ihtiyaç olup olmadığına ait
görüş sorulduğu,
Diyanet İşleri Başkanlığı Teknik Hizmetler Müdürlüğünün 15.01.2002 günlü yazısı
ekinde, Batıkent Toplu Konut Alamnda yeni cami yerlerine ihtiyacın tespitine yönelik
tablolardan alman bilgiye göre; Kent-Koop Mahallesinin nüfusunun 22.10.2000 tarihli genel
nüfus sayımında 29040 kişi olduğu, 1990 nüfus sayımında ise mahalle nüfusunun Kent-Koop
1-2 olarak yarı yarıya alındığı dolayısıyla Kent-Koop Mahallesinin bu bölgesinin yerleşim
nüfusunun 14520 kişi olarak belirlendiği,
Yapımına izin verilecek caminin cemaat kapasitesinin tespitine dair kriter tablosundan
alman formüller doğrultusunda, bölgenin toplam cemaat kapasitesinin 2904 kişi olacağı,
mevcut camilerin cemaat kapasitelerinin ise 2984 kişi olduğu hususları tespit edilmiş olup
yapılan değerlendirmeler sonucu 13368 ada 2 sayılı parseldeki mevcut ibadet yeri ve çevresi
için fiili durumu imar durumu olarak düzenleyen 1/5000 ölçekli nazım imar plan
değişikliğinin onayına ifckin İmar ve Bayındırlık komisyonu raporu oylanarak oyçokluğu ile
kabul edildi.
T.C. ANKARA 6. İDARE MAHKEMESİ BAŞKANLIĞINA
BİLİRKİŞİ RAPORU
ESAS NO:
DAVACI:
DAVALI:
DAVA KONUSU:
2005/ 967
Çağdaş Başkent Ankara Derneği Ankara
Büyükşehir Belediye Başkanlığı
Yenimahalle Belediye Başkanlığı
Yenimahalle Belediye Meclisi'nin 22.09.2004 gün ve 309 sayılı
kararıyla fiili durumun plana yansıması yönünde yaptığı plan
değişikliği ve anılan kararın onanmasına ilişkin Ankara Büyükşehir
Belediye Meclisi'nin 15.03.2005 gün ve 675 sayılı 1/5000 ölçekli
Nazım İmar Planı değişikliği kararının iptali ve yürütmeyi durdurma
istemi
BİLİRKİŞİ SORUSU:
Bilirkişi Kurulundan dava konusu plan değişikliği kararının kamu
yararı, şehircilik ilkeleri ve planlama tekniklerine uygun olup
olmadığı konusunun, yapılacak incelemeler ile dava dilekçesi ve
savunma dilekçelerindeki iddialar gözönüne alınarak saptanması
istenmiştir.
YERİNDE İNCELEME:
Mahkemenizce verilen karar uyarınca 10.12.2007 tarihinde Naip Üye
Bünyamin Esaf başkanlığında dava konusu yerde keşif ve bilirkişi
incelemesi yapılmıştır.
DAVA DOSYASININ DOKUMU
Bilirkişi Raporunun bu bölümünde dava dosyasında yer alan bilgi ve belgelerin dökümü yapılacaktır.
16.05.2005
Davacı Çağdaş Başkent Ankara Derneği tarafından İdare Mahkemesine sunulan dava dilekçesinde:
1) Davaya konu plan değişikliği kararı ile kamu yararı ve hizmet gereklerine aykırı olarak
kullanım kararı değişikliği getirildiği; yapı yoğunluğunun arttırıldığı; dolayısıyla bölgede kişi
başına düşen sosyal donatı alanının azaldığı;
2) Bu nedenle işlemin Plan Yapımına Ait Esaslara Dair Yönetmeliğe aykırı olduğu;
3) Nazım imar planında parçacı bir anlayış ile noktasal bazda değişiklik yapılarak kullanım
kararı ve yoğunluk farklılıklarına gidilmesinin nazım imar plan bütünlüğünü tamamıyla
bozduğu; yapılaşmasını imar mevzuatına uygun olarak tamamlayan parsel maliklerinin eşit
imar hakkını zedelediği;
4) Dava konusu edilen Meclis Kararı ile geçmişte yapılan hukuka aykırı işlemlere
geçerlik kazandırılmak istendiği; İleri
sürülmektedir.
1
11.07.2005
Davalı idare Ankara Büyükşehir Belediye Başkanlığı tarafından sunulan yanıt dilekçesinde:
1) Davaya konu 13368 ada 2 sayılı parselin Ankara Büyükşehir Belediye Encümeninin 31.03.1992 gün ve
1002 sayılı kararı ile onaylı 72700/18 nolu parselasyon planı kapsamında 2740 m2 14930 ada 1 sayılı
parselden, 2030 m2 14930 ada 2 sayılı parselden olmak üzere toplam 10039 m2 yüzölçümlü 13368 ada 2
sayılı parselin "Ana Çocuk Sağlığı" kullanımına ayrıldığı;
2) Ankara Büyükşehir Belediye Encümeni 07.03.1994 gün ve 134 sayılı kararı ile onaylı 1/5000 ve 1/1000
ölçekli Batıkent Toplu Konut Alanı planı kapsamında da söz konusu alanda Ana Çocuk Sağlığı
kullanımının korunduğu;
3) Batıkent Kent Koop. Mahallesi sakinlerinin 30.10.1995 tarihli dilekçeleri ile 14929 ada 1 sayılı "Kültür Eğlence" kullanımındaki parselin Cami Yeri olarak ayrılması talebi üzerine hazırlanan 1/5000 ölçekli
nazım imar planı değişikliğinin Ankara Büyükşehir Belediye Meclisinin 28.06.1996 gün ve 305 sayılı
kararıyla onandığı;
4) Ancak İmar Komisyonunun daha sonra yapılan incelemesinde 13368 ada 2 sayılı parselin Cami Yeri için
daha uygun olduğunun belirlenmesi üzerine, davaya konu bu parselin Ana Çocuk Sağlığı kullanımından
Cami Yeri kullanımına dönüştürülmesine ait 1/5000 ölçekli nazım imar planı değişikliğinin Ankara
Büyükşehir Belediye Meclisinin 15.04.1997 gün ve 177 sayılı kararla onandığı (Meclisin 28.06.1996 gün
ve 305 sayılı kararının iptal edildiği);
5) Söz konusu nazım imar planı değişikliğinin iptali için Yenimahalle belediyesince yargı yoluna gidildiği
ve Ankara 2. İdare Mahkemesinin 06.05.1998 gün ve E: 1997/805 K: 1998/454 sayılı kararıyla sosyal
donatı alanlarının yetersizliği, eşdeğer alan ayrılamaması gerekçeleriyle işlemin iptal edildiği;
6) Yenimahalle İlçe Müftülüğünün 12.05.2004 gün ve 379 sayılı yazısıyla 13368 ada 2 sayılı parselde
sunulan plan tadilatı teklifinin 26.05.2004 gün ve 7209 sayılı İlçe Belediyesi yazısıyla nazım imar planı
yapılması için Belediye Başkanlığına sunulduğu;
7) Diyanet İşleri Başkanlığı Teknik Hizmetler Müdürlüğünün 15.01.2002 dün ve 022-14 sayılı yazısı ekinde,
Kent Koop. Mahallesinin bu bölgesinin yerleşim nüfusunun 14250 kişi olarak belirlendiği; bölgenin
toplam cemaat kapasitesinin 2904 kişi olacağı, mevcut camilerin cemaat kapasitelerinin ise 2084 kişi
olduğunun (davaya konu meclis kararında 2984 olarak verilmektedir) bildirildiği;
8) Yenimahalle Belediye Meclisinin 22.09.2004 gün ve 309 sayılı kararı ile uygun görülen 13368 ada 2
sayılı parseldeki mevcut ibadet yeri ve çevresi için fiili durumun imar durumu olarak düzenlenmesine
ilişkin tavsiye kararı sonunda konunun bir karar alınmak üzere Başkanlık makamına sunulduğu ve Ankara
Büyükşehir Belediye Meclisinin 15.03.2005 gün ve 675 sayılı kararı ile 1/5000 ölçekli Nazım İmar Planı
değişikliğinin onandığı;
9) Plan değişikliğinde kişisel menfaat bulunmadığı; Ana-Çocuk Sağlığı gibi İbadet Yeri kullanımının da
kamunun soyal ihtiyacını karşılamaya yönelik olduğu; bölge halkının ve Yenimahalle İlçe Müdürlüğünün
talepleri olduğu;
10) Yapı yoğunluğunun arttırılması ve sosyal donatı alanının azaltılması iddialarının haklı gerekçeler
olmadığı; ana-çocuk sağlığı alanında bu ihtiyacın birlikte giderilebileceği
Belirtilmektedir.
2
08.07.2005
Davalı idare Yenimahalle Belediye Başkanlığı tarafından sunulan yanıt dilekçesinde:
1) Yenimahalle Belediye Meclisinin iptali istenen işleminin nazım imar planına altlık oluşturulan
bir tavsiye kararı olup, uygulama imar planı niteliğinde olmadığı; iç işlem mahiyeti taşıdığı ve
dolayısıyla kesin ve yürütülmesi zorunlu sonuç doğuran bir işlem olmadığı;
2) 13368 ada 2 sayılı parselin Ana Çocuk Sağlığı kullanımından Cami Yeri kullanımına
dönüştürülmesine ait 1/5000 ölçekli nazım imar planı değişikliğinin Ankara Büyükşehir
Belediye Meclisinin 15.04.1997 gün ve 177 sayılı kararla onandığı ancak Yenimahalle
Belediyesince açılan dava sonucu İdare Mahkemesi kararıyla iptal edildiği;
3) Yenimahalle İlçe Müftülüğünün 02.07.2003 gün ve 625 sayılı yazısı ile 13368 ada 1 parselde
bulunan Akşemsettin Camii'nin plan değişikliğinin yapılması talep edildiği;
4) İmar Müdürlüğünce plan revizyonu gerektiren öneriye ilişkin olarak belgelerinin ve plan
önerisinin imar mevzuatına uygun olarak sunulması gerektiğinin bildirildiği;
5) Yenimahalle İlçe Müftülüğünün 12.05.2004 gün ve 379 sayılı yazısı ile Akşemsettin Camii'nin
yerleşik olduğu Batıkent 13368 ada 1 parselde plan değişikliğinin meclise sunulmasının tekrar
istendiği;
6) İmar Müdürlüğünce Büyükşehir Belediyesine yazılan yazı ile talebin 1/5000 ölçekte
değerlendirilmesinin istendiği;
7) Büyükşehir Belediyesi İmar Daire Başkanlığı'nın 30.06.2004 gün ve 896-3348 sayılı cevabi
yazısında konunun tekrar yargıya intikal etmemesi açısından öneri alan ve çevresinin mülkiyet
ve sosyal donatı dengeleri de göz önüne alınarak Yenimahalle Belediyesince yapılacak
incelemelerin ve uygun görüşün Büyükşehir Belediyesine iletilmesi halinde konunun
değerlendirilebileceğinin bildirildiği;
8) Yapılan incelemeler doğrultusunda 3194 ve 5216 sayılı yasalara göre kullanım, yapı ve nüfus
yoğunluğu kararlarının belirlenmesinin ve değiştirilmesinin Büyükşehir Belediyesinin
yetkisinde olduğu, kullanım değişikliği talep edilen alanlara ilişkin l/5000ölçekli plan
değişikliği onayını takiben 1/1000 ölçekli plan değişikliği önerisinin Yenimahalle Belediye
Meclisine sunulabileceğinin saptandığı;
9) Yenimahalle Belediye Meclisinin 22.09.2004 gün ve 309 sayılı kararı ile Batıkent Cami
yerleri konusunda talep edilen ve ihtiyaç duyulan dini tesis ve diğer kullanımların 1/5000
ölçekli Nazım İmar Planı gerektiğinden fiili durumun plana yansıması için tavsiye kararı
alınarak onaylanmak üzere Büyükşehir Belediyesine gönderildiği;
10) Davacının dava dilekçesinden söz konusu alanda Büyükşehir Belediyesince Nazım İmar Planı
Revizyonu yapıldığının anlaşıldığı, ancak bu plan revizyonunun Yenimahalle Belediyesine
henüz gönderilmediğinin tespit edildiği;
Belirtilmektedir.
DEĞERLENDİRME
Dava konusu parsele ilişkin geçmiş plan ve yargı süreci
Dava dosyasına sunulan bilgi ve belgelerden anlaşıldığı üzere, Ankara Batıkent 13368 ada 2 sayılı
parsel, bu bölgeye ilişkin Batıkent Toplu Konut Alanı planında Ana Çocuk Sağlığı kullanımında, ve
dolayısıyla bir sosyal donatı alanı olarak belirlenmiştir. Ankara Büyükşehir Belediye Encümeninin
31.03.1992 gün ve 1002 sayılı kararı ile onaylı 72700/18 nolu parselasyon planında bu parsel "Ana
Çocuk Sağlığı" kullanımına ayrılmış; Ankara Büyükşehir Belediye Meclisinin 07.03.1994 gün ve 134
sayılı kararı ile onanlı 1/5000 ve 1/1000 ölçekli Batıkent Toplu Konut Alanı planı kapsamında da söz
konusu parselde Ana Çocuk Sağlığı kullanımı korunmuştur.
Kullanımlar açısından incelendiğinde, bu parselin içinde olduğu altbölgenin anılan Batıkent Toplu
Konut Alanı nazım imar planında bir sosyal donatı ve kentsel hizmetler alanı olarak kurgulandığı
açıkça görülmektedir. Bu parsel Ana Çocuk Sağlığı olarak belirlenirken, bitişik ve çevredeki diğer
parseller Kreş, Lise, Temel Eğitim, SSK Dispanser Yeri, Sağlık Ocağı, Kültür ve Eğlence, ve Ticaret
alanı olarak geliştirilmiştir. Dolayısıyla, davaya konu parselin bulunduğu alan, nazım imar planında,
bir mahalle biriminin altmerkezi ve kentsel hizmetler ile sosyal donatı sunumu sağlanan bir odak
olarak kurgulanmış ve planlanmıştır (Şekil 1).
Şekil 1: Davaya konu plan değişikliği öncesindeki duruma ilişkin Batıkent Toplu Konut Alanı
Nazım İmar Planı (solda) ve Uygulama İmar Planı (sağda)
Bu alana ilişkin olarak, 30.10.1995 tarihinde Batıkent Kent-Koop Mahallesi sakinlerinin dilekçe ile
başvurarak, bu alt-merkez ve sosyal donatı odak alanındaki Kültür-Eğlence kullanımındaki parselin
Cami Yeri olarak ayrılması talebinde bulundukları anlaşılmakta; Kültür-Eğlence kullanımındaki bu
parselin Cami Yeri olarak değiştirilmesine yönelik 1/5000 ölçekli nazım imar planı değişikliğinin
Ankara Büyükşehir Belediye Meclisimin 28.06.1996 gün ve 305 sayılı kararıyla onandığı
görülmektedir. Ancak daha sonra belediyenin İmar Komisyonunun incelemesinde bu davanın konusu
olan 13368 ada 2 sayılı parselin Cami Yeri için daha uygun olduğunun belirlenmesi üzerine, parselin
Ana Çocuk Sağlığı kullanımından Cami Yeri kullanımına dönüştürülmesine ait 1/5000 ölçekli nazım
imar planı değişikliğinin Ankara Büyükşehir Belediye Meclisi'nin 15.04.1997 gün ve 177 sayılı
kararıyla onandığı anlaşılmaktadır.
Ankara Büyükşehir Belediyesi'nin Ana Çocuk Sağlığı kullanımını Cami yerine dönüştürdüğü bu plan
değişikliğinin iptali istemi ile Yenimahalle Belediyesi'nce Ankara 2. İdare Mahkemesi'nde açılan dava
sonucunda, sosyal donatı alanlarının yetersizliği ve eşdeğer alan ayrılamaması gerekçeleriyle işlemin
iptal edildiği görülmektedir (Ankara 2. İdare Mahkemesi'nin 06.05.1998 gün ve E:1997/805,
K:1998/454 sayılı kararı).
Bu süreç içinde, Büyükşehir Belediyesi'nin plan değişikliği doğrultusunda Cami yapısının yapıldığı
ancak plan değişikliği işleminin iptali nedeniyle de plansız ve dayanaksız konuma düştüğü
anlaşılmaktadır. Dava dosyasında yer alan belgelerde Caminin ruhsatına rastlanmadığı yönünde
ifadeler de yer almaktadır. Yapının yasal olmadığı görülmektedir. Yenimahalle İlçe Müftülüğü'nün
2004 yılında Yenimahalle Belediyesi'ne başvurarak Caminin mevcut durumunun plana işlenmesi ve
böylece plan değişikliği yapılması talebi olduğu; Büyükşehir Belediyesi İmar Daire Başkanlığı'nın
30.06.2004 gün ve 896-3348 sayılı cevabi yazısında konunun tekrar yargıya intikal etmemesi
açısından öneri alan ve çevresinin mülkiyet ve sosyal donatı dengeleri de göz önüne alınarak
Yenimahalle Belediyesi'nce yapılacak incelemelerin ve uygun görüşün Büyükşehir Belediyesi'ne
iletilmesi halinde konunun değerlendirilebileceğinin bildirildiği; ancak Yenimahalle Belediyesi
tarafından ilgili imar mevzuatı uyarınca kullanım, yapı ve nüfus yoğunluğu kararlarının
belirlenmesinin ve değiştirilmesinin Büyükşehir Belediyesi'nin yetkisinde olan 1/5000 ölçekli nazım
imar planları kapsamında yapılabileceği, dolayısıyla kullanım değişikliği talep edilen alanlara ilişkin
1/5000 ölçekli plan değişikliği onayını takiben 1/1000 ölçekli plan değişikliği önerisinin Yenimahalle
Belediye Meclisine sunulabileceğinin vurgulandığı görülmektedir. Bu doğrultuda Yenimahalle
Belediyesi, Meclisinin 22.09.2004 gün ve 309 sayılı kararı ile Batıkent Cami yerleri konusunda talep
edilen ve ihtiyaç duyulan dini tesis ve diğer kullanımların 1/5000 ölçekli Nazım İmar Planı
gerektiğinden fiili durumun plana yansıması için tavsiye kararı almış ve Büyükşehir Belediyesi'ne
sunmuştur. Böylece parseldeki kullanımı Ana Çocuk Sağlığı kullanımından Cami Yeri kullanımına
dönüştürmeyi öngören davaya konu 1/5000 ölçekli Nazım İmar Planı değişikliği Ankara Büyükşehir
Belediye Meclisi'nin 15.03.2005 gün ve 675 sayılı kararı ile onanmıştır.
Parselde Ana Çocuk Sağlığı kullanımı için önceki planında E:0.75, Hmax: 15.50 yapı koşulunun
belirlenmiş olduğu görülmektedir. Plan değişikliği somasında ise Ankara Büyükşehir Belediye
Meclisinin 15.03.2007 gün ve 771 sayılı kararı ile onaylanmış olan ve Yenimahalle Belediyesi'nce üst
ölçekli plan değişikliğine göre hazırlandığı anlaşılan 1/1000 ölçekli plan değişikliğinde 3 adet Plan
Notu ile yapılaşma koşulları belirlenmektedir:
1) Yapılaşma koşulları E:0.75, Hmax: serbesttir.
2) Dini tesis alanında ticari kullanıma yer verilemez.
3) Belirtilmeyen hususlarda Ankara Büyükşehir Belediye İmar Yönetmeliği hükümlerine
uyulacaktır.
Yapı yoğunluğunun E:0.75 olarak aynı kaldığı; ancak yükseklik sınırının serbest bırakıldığı
görülmektedir.
Dava dosyasına sunulan belgelerden anlaşıldığı üzere, bu bölgede ve anılan parsele yakın mesafede
yer alan 14934 ada 1 parsele ilişkin olarak da benzer bir plan değişikliği ve yargı kararıyla işlemin
iptali süreci yaşanmıştır: 1994 onanlı Batıkent Toplu Konut Alanı nazım imar planında Kreş
kullanımında olan parsel, Ankara Büyükşehir Belediye Meclisimin 12.09.1994 gün ve 360 sayılı
kararıyla onanan plan değişikliği ile Cami alanına dönüştürülmüş; bu işlem bölge sakinleri ve
Yenimahalle Belediyesince açılan dava sonucunda Ankara 6. İdare Mahkemesi'nin 14.12.1995 gün ve
E: 1994/1713 KT995/171 sayılı kararıyla iptal edilmiş; aynı parsele yeniden cami alanı kullanımı
getirilmesine ilişkin Ankara Büyükşehir Belediye Meclisimin 15.07.1997 gün ve 381 sayılı kararı
Danıtay 6. Dairesi'nin 21.11.2000 gün ve ET999/1520 sayılı kararıyla iptal edilmiştir.
Görüş Geliştirme
Dava konusu işleme ilişkin en temel konu, önceki idari yargı sürecinde de vurgulandığı üzere sosyal
donatı alanları dengesinin değiştirilmesi; sosyal donatı alanlarında kullanım değişikliği getirilmesidir.
Bu kapsamda sosyal donatı alanlarına ilişkin etkileri açısından davaya konu plan değişikliğini, önceki
yargı kararı ve imar mevzuatı kapsamında irdelemek gerekmektedir.
İmar Kanununun Plan Yapımına Ait Esaslara Dair Yönetmelik uyarınca, plan değişikliği aşağıdaki
şekilde tarif edilmektedir:
Madde 3
6) Plan Değişikliği: Plan ana kararlarını, sürekliliğini, bütünlüğünü, teknik ve sosyal donatı
dengesini bozmayacak nitelikte, bilimsel, nesnel ve teknik gerekçelere dayanan, kamu
yararının zorunlu kılması halinde yapdan plan düzenlemeleridir.
Bu maddede üzerinde durulması gereken ve davaya konu işlem açısından irdelenmesi önemli olan iki
konu yer almaktadır:
- Plan değişikliğinin plan bütünlüğünü ve sosyal donatı dengesini bozmaması gereği;
- Plan değişikliğinin bilimsel, nesnel ve teknik gerekçelere dayanması, ve kamu yararının
zorunlu kılması halinde yapılması gereği
Bu kapsamda, öncelikle plan bütünlüğünün ve sosyal donatı dengesinin davaya konu bu plan
değişikliği ile olumsuz etkilenip etkilenmediği irdelenecek; ardından plan değişikliği yapılmasını
gerektiren ve bilimsel dayanaklarla gerekçelendirilen bir zorunluluk olup olmadığı incelenecektir.
1. Dava konusu plan değişikliğinin plan bütünlüğü ve sosyal donatı dengesi açısından
incelenmesi
Yukarıda belirtildiği gibi, Batıkent Mahallesinin bu bölgesi, bir alt-merkez ve kentsel hizmet odağı
olarak planlanmıştır. 1990Tı yılların başındaki onanlı nazım imar planında, davaya konu parselin Ana
Çocuk Sağlığı kullanımına ayrılırken, çevredeki diğer parsellerde de sağlık, eğitim ve kültür
kullanımlarının geliştirildiği görülmektedir. Bu kullanımlar, birbirini tamamlayan sosyal donatı
alanlarını tarif etmektedir. Bu odak alanda, Ana Çocuk Sağlığı ile beraber Kreş, Temel Eğitim, Lise,
SSK Dispanser Yeri, Sağlık Ocağı, Kültür ve Eğlence Alanı öngörülmüş; ayrıca burada ticaret alanı da
konumlandırılarak, altmerkez özelliği pekiştirilmiştir.
Bölge bütününde, başka alt birimler içinde yaratılan başka altmerkez özellikli odaklarda, cami
kullanımı getirildiği de görülmektedir. Örneğin, davaya konu alanın kuzeyinde Resmi Kurum alanları
ile beraber, Karakol, Cami, Ticaret, Pazar yeri kullanımları getirilmiştir. Daha güneyde yer alan bir
odakta, Ticaret, Temel Eğitim, Kreş, ve Cami yer almaktadır. 1994 yılı onanlı Batıkent Toplu Konut
Alanı nazım imar planında, hem sosyal donatı alanlarının hem de bunların içinde yer alan Cami
alanlarının mekanda eşit dağılımına özen gösterildiği, tüm yerleşimlere yürüme mesafesi içinde sosyal
donatı alanlarının sağlandığı görülmektedir. Davaya konu parselin de aslında yürüme mesafesi içinde
4 adet cami yeri olduğu bu planda görülmektedir.
Bölgenin bütününde nazım imar planında getirilen odaklar ve altmerkezlerin bazılarında Cami yeri
kullanımına yer verildiği yukarıda belirtildi. Bir mahalli birimin odağında diğer kullanımlarla beraber
cami kullanımının da kurgulanmasında bir sakınca yoktur. Öte yandan, nazım imar planında Eğitim ve
Sağlık alanlarıyla beraber, Kreş ve Ana Çocuk Sağlığı kullanımlarının davaya konu bu bölgede bir
bütünlük oluşturduğu da gerçektir. Bu kullanımların her biri birbirini tamamlayan, destekleyen, ve
kent planlamada bir altmerkezde birarada tasarlanması anlamlı, tutarlı ve doğru olan kullanımlardır.
Bu odağın içinde bir Cami alanı olması da mümkün olabilirdi; ancak burada temel sorun, Cami alanı
için yer ayrılması amacıyla burada yer alan birbiriyle uyumlu ve tutarlı kullanımlardan birinin
kaldırılmasıdır. Çevresindeki kullanımlarla bir bütünlük teşkil eden Ana Çocuk Sağlığı kullanımının
hangi nedenle olursa olsun, bu alandan kaldırılmasının plan bütünlüğünü, planın altmerkez ve kentsel
hizmetler odağı konseptini olumsuz etkilediği açıktır.
Bunun yanısıra, kaldırılan sosyal donatı alanıyla, bu alanda sosyal donatı dengesi bozulmaktadır. Cami
alanı da bir sosyal donatı alam olmakla beraber; davaya konu plan değişikliği Ana Çocuk Sağlığı
kullanımı ile belirlenmiş olan bir diğer sosyal donatı alanını ortadan kaldırmaktadır. Plan Yapımına
Ait Esaslara Dair Yönetmelik'in 27. maddesi uyarınca:
Madde 27- İmar planlarında bulunan sosyal ve teknik alt yapı alanlarının kaldırılması,
küçültülmesi veya yerinin değiştirilmesine dair plan değişiklikleri zorunluluk olmadıkça
yapılmaz. Zorunlu hallerde böyle bir değişiklik yapılabilmesi için:
1- İmar planındaki durumu değişecek olan sosyal ve teknik altyapı alanındaki tesisi
gerçekleştirecek ilgili yatırımcı Bakanlık ve kuruluşların görüşü alınacaktır.
2- İmar planındaki bir sosyal ve teknik alt yapı alanının kaldırılabilmesi ancak bu
tesisin hizmet götürdüğü bölge içinde eşdeğer yeni bir alanın ayrılması suretiyle
yapılabilir.
Bu maddenin yukarıda verilen 2.bendi sosyal donatı dengesinin bozulmaması için, bir plan değişikliği
durumunda sağlanması gereken koşulu belirlemektedir: İmar planındaki bir sosyal donatı alanının
kaldırılabilmesi, ancak bu tesisin hizmet götürdüğü bölge içinde eşdeğer yeni bir alanın ayrılması
koşuluyla yapılabilir.
Bu parsele ilişkin ilk olarak 1997 yılında yapılan plan değişikliği işleminin iptaline ilişkin Ankara 2.
İdare Mahkemesi'nin 06.05.1998 gün ve ET997/805, K: 1998/454 sayılı kararında da sosyal donatı
alanlarının yetersizliği ve plan değişikliği yapılırken eşdeğer alan ayrılmamış olması gerekçelerine
dayanarak iptal kararı verildiği anlaşılmaktadır.
Davaya konu bu işlemde de plan değişikliğiyle Ana Çocuk Sağlığı alanı kaldırılırken, bölgede eşdeğer
alan ayrılmadığı görülmektedir. Davaya konu parseldeki caminin fiili durumunun işlenmesi amacıyla
plan değişikliği yapılması yönündeki Yenimahalle Belediyesi talebine ilişkin olarak, Ankara
Büyükşehir Belediyesi İmar Daire Başkanlığımın Belediye Başkanlık Makamına sunduğu 18.02.2005
tarih ve 1716-6502 sayılı değerlendirme yazısında (Ankara Büyükşehir Belediyesinin yanıt
dilekçesinde EK-2 olarak sunulmuştur) yer alan ifade önemlidir:
"... 1994 ve 1997 yıllarında iki defa onaylanan cami yerine ilişkin nazım imar planlarının
yargı kararıyla iptal edilmesi nedeniyle, iptal gerekçeleri dikkate alınmadan yapılacak aynı
nitelikteki tadilatlarda Yenimahalle Belediyesinin ve Başkanlığımızın yargı kararlarına
muhalefetten dolayı yargıyla karşı karşıya gelebileceğinin Yenimahalle Belediyesi'ne
bildirildiği, ancak buna rağmen Yenimahalle Belediyesince bölgede sosyal donatı
dengelerine ait bir çalışma yapılmadığı gibi, yargı kararları dahi dikkate alınmadan
Belediye Meclisinin 22.09.2004 gün ve 309 sayılı kararı ile konunun tarafımıza gönderildiği
belirlenmiştir."
Elbette, sosyal donatı dengesine ilişkin bir inceleme ilçe belediyesinden istenebilir; ancak hatırlatmak
gerekir ki, arazi kullanımı, dolayısıyla sosyal donatı alanlarının belirlenmesi ve mekansal dağılımına
ilişkin kararlar büyükşehir belediyesinin yetkisindeki nazım imar planı kapsamında alınması gereken
plan kararlarıdır. Dolayısıyla, ilçe belediyesince böyle bir irdeleme yapılmadan talep veya tavsiye
kararı verilmiş olsa da, 1/5000 nazım imar plan ölçeğinde yapılan davaya konu plan değişikliğinde bu
irdelemenin yapılması şarttır.
Aynı yazıda Plan Yapımına Ait Esaslara Dair Yönetmelik'in yukarıda da verilen 27. maddesine atıfta
bulunulmakta; ve aşağıdaki değerlendirmeye yer verilmektedir:
"... ancak 13368 ada 2 sayılı parsel kullanımı "Ana Çocuk Sağlığı" olduğundan Sağlık
Bakanlığına görüş sorulmadığı, kaldırılan donatılar için bölgede eş değer alan
ayrılmadığı.... tespit edilmiştir."
Ankara Büyükşehir Belediyesi İmar Daire Başkanlığımın anılan değerlendirme yazısında vurgulanan
olumsuzluklara rağmen, iptali istenen dava konusu Ankara Büyükşehir Belediye Meclisinin
15.03.2005 gün ve 675 sayılı kararında sosyal donatı alanının kaldırılması ve eşdeğer alan
ayrılmaması konularına ilişkin olarak hiçbir irdeleme yapılmamakta; sadece Yenimahalle İlçe
Müftülüğünün 2004 tarihli talebinde dava konusu parselde plan tadilatı teklifi verildiği; ayrıca Diyanet
İşleri Başkanlığınca bölgede mevcut camilerin kapasitesinin gereksinimin altında olduğu yönünde
bilgi verildiği vurgulanarak, plan değişikliği kararı bu gerekçelere dayandırılmaktadır.
Özetle, davaya konu parsele ilişkin nazım imar planında yer alan Ana Çocuk Sağlığı kullanımı
kaldırılarak yerine Cami kullanımı öngören plan değişikliği, kaldırılan sosyal donatı alanı için bölgede
eşdeğer alan ayırmamıştır. Plan değişikliği sadece anılan parseli içermekte olup, bölge bütününde
değişen ve zedelenen sosyal donatı dengesine ilişkin bir önlem alınmamıştır. Bu yönde bir yaklaşım
plan paftasında görülmediği gibi, davaya konu Belediye Meclis kararında da dikkate alınmamıştır. Bu
yönüyle davaya konu Ankara Büyükşehir Belediye Meclisinin 15.03.2005 gün ve 675 sayılı
kararıyla yapılan plan değişikliği Plan Yapımına Ait Esaslara Dair Yönetmelik'e aykırı olduğu
gibi, aynı parselde ve aynı yönde kullanım değişikliği/plan değişikliğinin iptaline ilişkin olan
Ankara 2. İdare Mahkemesi'nin 06.05.1998 gün ve E: 1997/805, K: 1998/454 sayılı kararına da
aykırılık taşımaktadır.
2. Dava konusu parselde plan değişikliği yapılmasına yönelik zorunlu koşulların bulunup
bulunmadığının incelenmesi
Yukarıda belirtildiği üzere, plan değişikliklerine ilişkin bir diğer önemli konu zorunluluk olmadıkça
plan değişikliğine gidilmemesi gerektiğidir. Plan değişikliklerinin zorunlu koşulların oluşması
durumunda yapılması gereği Plan Yapımına Ait Esaslara Dair Yönetmelik'te yer almaktadır ve her
ölçekte planı kapsamaktadır. Yukarıda daha önce belirtildiği üzere Yönetmelik Plan Değişikliğini
"bilimsel, nesnel ve teknik gerekçelere dayanan plan düzenlemeleri" olarak tanımlamakta;
Yönetmeliğin İmar Planı Değişikliklerinde Uyulması Gereken Esasları içeren Üçüncü bölümünde yer
alan 27. maddede de "İmar planlarında bulunan sosyal ve teknik alt yapı alanlarının kaldırılması,
küçültülmesi veya verinin değiştirilmesine dair plan değişiklikleri zorunluluk olmadıkça yapılmaz"
ifadesi yer almaktadır.
Davaya konu Ankara Büyükşehir Belediye Meclisi'nin 15.03.2005 gün ve 675 sayılı kararı tamamen
bölgede Cami alanına gereksinim olduğu gerekçesine dayandırılmaktadır. Yukarıda daha önce
belirtildiği üzere 1994 onanlı 1/5000 ölçekli Batıkent Toplu Konut Alanı nazım imar planında diğer
sosyal donatı alanlarıyla beraber cami alanlarının da mekansal dağılımında bir sorun görülmemekte;
davaya konu parselin de yakın çevresinde ve yürüme mesafesi içinde başka camiler olduğu
görülmektedir. Öte yandan, davaya konu plan değişikliğinin gerekçesi anılan bu nazım imar
planındaki cami alanı dağılımına ilişkin olmayıp, Diyanet İşleri Başkanlığı Teknik Hizmetler
Müdürlüğü'nce yapılan bir incelemeye dayandırılmaktadır.
Dava konusu plan değişikliği kararında, Diyanet İşleri Başkanlığı Teknik Hizmetler Müdürlüğü'nün
15.01.2002 günlü yazısı ekinde, Batıkent Toplu Konut alanındaki Kent-Koop Mahallesinin nüfusunun
2000 genel nüfus sayımında 29040 kişi olduğu; 1990 sayımında ise mahalle nüfusunun Kent-Koop 1-2
olarak yarı yarıya alındığı, dolayısıyla Kent-Koop Mahallesinin bu bölgesinin yerleşim nüfusunun
14520 kişi olarak belirlendiği yönünde bilgiler verilmekte; nüfusun 1990 sayımında sayılandan fazla
olduğu vurgulanmakta; bu nedenle cami kapasitesinin de yetersiz kalacağına işaret edilmektedir. Aynı
karar yazısında (davaya konu plan değişikliği kararı), bölgenin toplam cemaat kapasitesinin 2904 kişi
olacağı, mevcut camilerin cemaat kapasitelerinin ise 2984 kişi olduğu hususlarının tespit edildiği
belirtilmektedir. Bu saptamaların ardından, davaya konu 13368 ada 2 sayılı parseldeki mevcut ibadet
yeri ve çevresi için fiili durumu imar durumu olarak düzenleyen 1/5000 ölçekli nazım imar planı
değişikliğinin onayının uygun görüldüğü belirtilmektedir.
Bilirkişi Kurulumuz, davaya konu belediye meclisi kararında yer alan ve yukarıda özetlenen
gerekçelerin bilimselliğinin sorgulanması gerektiği, ve bu gerekçelerin davaya konu plan değişikliğini
destekler nitelikte de olmadığı görüşündedir:
İlk olarak, Diyanet İşleri Başkanlığı Teknik Hizmetler Müdürlüğü'nün yazısında belirtilen, 1990
sayımının bölgedeki yerleşik nüfusu eksik saydığı yönündeki iddianın nazım imar planına yansıyıp
yansımadığı bilinmemektedir. Bir başka deyişle, bir plan değişikliğinin nüfus artış nedenleriyle
gerekçelendirilmesi için, öncelikle değiştirilmek istenen nazım imar planının nüfus öngörülerinin
irdelenmesi gerekir. Dolayısıyla, davaya konu bu alan için de 1994 onanlı nazım imar planının bu
bölge için nüfus öngörüsünün ne olduğu; bu planda kestirilememiş bir nüfus artışı veya yüklemesi
olup olmadığı irdelenmelidir. 1990 nüfus sayımı burada Kent-Koop mahallesini 1. ve 2. etaplar olarak
sınırlı almış olabilir; öte yandan nazım imar planı zaten gelecekteki nüfus öngörülerine göre
kurgulanır; dolayısıyla asıl nazım imar planında bu yönde bir nüfus kestirim sorunu olup olmadığı
irdelenmelidir. Böyle bir değerlendirmenin yapılmadığı görülmektedir.
İkinci olarak, eğer bölgede iddia edildiği gibi beklenenin (ve nazım imar planı ile planlananın)
üzerinde bir nüfus artışı oldu ise, bu gelişme sadece Cami kullanımının değil, tüm sosyal donatı
alanlarının arttırılmasını gerektirir. Nüfusun ne kadar arttığı, ne kadar artmaya devam edeceği gibi
kestirimler doğrultusunda, Plan Yapımına Ait Esaslara Dair Yönetmelik'te yer alan ekli tablolarda
verilen oranlara uyularak, artan nüfusun ihtiyacı olan sosyal donatı alanlarının sağlanması için plan
değişikliği yapılabilir. Bu durumda, bu alana ilişkin bir plan değişikliği, tüm sosyal donatı alanlarına
(hatta teknik donatı alanlarına, ve dolayısıyla ulaşım ağı, otopark gereksinimine) ilişkin olarak ele
alınmak zorundadır. Oysa davaya konu plan değişikliğinde sadece tek bir parselde değişiklik
yapılmakta; nüfusun arttığı iddia edilerek cami alanına gereksinimin arttığı öne sürülerek Ana Çocuk
Sağlığı kullanımı Cami kullanımına dönüştürülmektedir. Eğer nüfusta artış varsa, bu gelişme Ana
Çocuk Sağlığı donatısına da ihtiyacın daha fazla olduğunun göstergesidir. Benzer şekilde, eğitim,
sağlık ve diğer alanlara da daha fazla gereksinim olduğu anlamına gelir. Özetle, nüfusun kestirilenin
üzerinde artması gibi bir gerekçe, bu alana ilişkin nazım imar planının daha kapsamlı olarak revize
edilmesini gerektirecektir; oysa burada nüfus arttığı iddia edilerek sadece tek parselde yapılan
değişiklik, bir diğer sosyal donatı alanının yok edilmesine yol açarak plan değişikliği için gösterilen
temel gerekçeyle çelişmektedir.
Üçüncü olarak, bölgedeki Cami alanlarının kapasitesine ilişkin bilgiler de cami alanına gereksinim
olduğu yönündeki iddiayı destekler nitelikte değildir. Dava konusu plan değişikliği kararında, bölgenin
toplam cemaat kapasitesinin 2904 kişi olacağı, mevcut camilerin cemaat kapasitelerinin ise 2984 kişi
olduğu belirtilmektedir. Yukarıda daha önce dikkat çekilen Ankara Büyükşehir Belediyesi İmar Daire
Başkanlığımın Belediye Başkanlık Makamına sunduğu 18.02.2005 tarih ve 1716-6502 sayılı
değerlendirme yazısında aynı rakamlar verildikten sonra, "bu bölge için yeni bir cami alanına
ihtiyacın tartışılır nitelikte olduğu kanaatine varıldığı" belirtilmektedir.
Yine dava dosyasında yer alan, ancak alandaki bir başka parsel olan 14934 ada 1 sayılı parselde cami
yapımına ilişkin olarak Yenimahalle Belediyesi'nin talep yazısına cevaben Ankara Büyükşehir
Belediyesi İmar Daire Başkanlığımın 11.08.2005 tarih ve 1162-4337 sayılı yazısında Kent-Koop
Mahallesinde mevcutta 14711 parsel üzerinde planlı, 13368 parsel (bu davanın konusu olan parsel)
üzerinde plansız cami bulunduğu, ayrıca 14936, 14717, 14708 sayılı parsellerde plansız küçük
kapasiteli camilerin yer aldığı belirtilmektedir.
Bu saptamalar doğrultusunda, davaya konu bn alanda cami gereksinimi olması nedeniyle yapılan
plan değişikliğinin bilimsel dayanaklardan yoksun olduğu ve plan değişikliğini gerektiren
zorunlu koşullar bulunmadığı görülmektedir.
3. Dava konusu alanda Cami kullanımı ile beraber yer alan ticaret alanları
Keşif esnasında davaya konu parselde nazım imar planına ve uygulama imar planına aykırı olarak
Cami yapısının yapılmış olduğu görülmüştür. Keşif sırasında çekilen aşağıdaki fotoğraflarda (Şekil 2)
görülebileceği gibi, bu parselde Cami Yapısı altında ticaret alanları da bulunmakta ve faaliyet
göstermektedir. Bölgeye ilişkin Batıkent Toplu Konut Alanı nazım
imar planında bu parsel Ana Çocuk Sağlığı kullanımında olduğu için, bu ticaret kullanımlarının da
ruhsatsız ve planına aykırı olduğu anlaşılmaktadır.
Şekil 2: Dava konusu parselde plana aykırı olarak Cami Yapısıyla beraber yer alan diğer ticari
kullanımlar.
Ankara Büyükşehir Belediye Meclisi'nin davaya konu 15.03.2005 gün ve 675 sayılı kararında plan
değişikliği onamasına ilişkin ifade şöyledir:
10
"... yapılan değerlendirmeler sonucu 13368 ada 2 sayılı parseldeki mevcut ibadet veri ve
çevresi için fiili durumu imar durumu olarak düzenleyen 1/5000 ölçekli nazım imar plan
değişikliğinin onayına ilişkin İmar ve Bayındırlık Komisyonu raporu oylanarak oyçokluğu
ile kabul edildi."
Söz konusu edilen 25.02.2005 gün ve 339 sayılı Ankara Büyükşehir Belediye Meclisi İmar ve
Bayındırlık Komisyonu raporunda da aynı ifade kullanılmakta; "parseldeki mevcut ibadet veri ve
çevresi için fiili durumu imar durumu olarak düzenleyen 1/5000 ölçekli nazım imar plan değişikliğinin
onayı Komisyonumuzca uygun görülmüştür'" denmektedir.
Kararın eki olan nazım imar planı değişikliği paftasında parselde sadece İbadet Yeri gösterimi yer
almaktaysa da, yasal belge anılan Belediye Meclis kararıdır. Belediye Meclis kararında ibadet yeri ile
beraber burada fiili durumda mevcut ticaret kullanımlarının da imar durumu olarak düzenlenmesi
şeklinde anlaşılan bir ifadenin kullanılması, buradaki yasadışı tüm gelişmelerin yasal hale
getirilmesinin amaçlandığını göstermektedir.
Özetle, davaya konu plan değişikliği kararıyla bu parselde ruhsatsız ve yasadışı konumda olan tüm
kullanımların plana işlenerek yasal hale getirilmesi öngörülmektedir. Kentsel mekansal gelişmeyi
düzenleyen başlıca idari birim olarak bir belediye tarafından ruhsatsız ve kaçak yapı ve kullanımların
plan değişikliğiyle yasal hale getirilmesi yönündeki bir yaklaşımın, imar mevzuatı ve planlama esasları
açısından barındırdığı aykırılıkların yanısıra, plana aykırı olan bir düzenleme temel alınarak plan
değişikliği yapılması, yasal bir belge olan imar planının hiçe sayılması anlamına gelmektedir.
Kamunun gözünde yasal belgelerin güvenilirliğini ve yerel yönetimlerin hazırladıkları planların
sürekliliğini ve bütünlüğünü sarsan bir yaklaşımın kamu yararı içermeyeceği kanaatindeyiz.
SONUÇ
Bilirkişi Kurulumuz dava konusu parselde nazım imar planı değişikliğiyle Ana Çocuk Sağlığı kullanımını
İbadet Yeri kullanımına dönüştürmeyi öngören Ankara Büyükşehir Belediye Meclisimin 15.03.2005 gün
ve 675 sayılı kararma ilişkin olarak:
>
>
>
Dava konusu işlemin plan bütünlüğünü ve sosyal donatı dengesini bozduğu, ayrıca bilimsel ve
nesnel gerekçelere dayanan sebep ve zorunluluklar oluşmadan yapıldığı için Plan Yapımına Ait
Esaslara Dair Yönetmelik'e aykırı olduğu;
Aynı parselde ve aynı biçimde kullanım değişikliği öngören geçmiş plan değişikliğinin iptali
yönündeki Ankara 2. İdare Mahkemesi'nin 06.05.1998 gün ve E: 1997/805, K: 1998/454 savılı
kararına aykırılık taşıdım:
Ruhsatsız ve kaçak yapı ve kullanımların plan değişikliğiyle yasal hale getirilmesi yönündeki
işlemin, imar mevzuatı ve planlama esaslarına aykırı olduğu gibi, kamunun gözünde yasal
belgelerin güvenilirliğini ve yerel yönetimlerin hazırladıkları planların sürekliliğini ve
bütünlüğünü sarsan bir yaklaşım olarak Kamu yararı da içermediği
Sonucuna varmıştır.
Yenimahalle Belediye Meclisimin 22.09.2004 gün ve 309 sayılı tavsiye kararı da temelde aynı yönde plan
değişikliği yapılmasını tavsiye ve talep eden nitelikte olduğu için, yukarıda anılan sakıncaları aynen
taşımaktadır.
Saygılarımızla.
17.01.2007
Yrd.Doç.Dr. Adnan Barlas
12
T.C.
A N K A R A İDARE
MAHKEMESİ
ESAS
NO
:2005/967
KARAR NO : 2008/341
DAVACI
: Çağdaş Başkent Ankara Derneği _: Av.
VEKİLİ
Muzaffer YILMAZ
_Cinnah Cad. No: 17/1 5 Çankaya / ANKARA .
DAVALI
:. 1- Ankara Büyükşehir Belediye Başkanlığı / ANKARA
VEKİLİ
: Av. Ayşe Kürkçü KIZILKAYA - Aynı Yerde
2- Yenimahalle Belediye Başkanlığı / ANKARA _L Av.
VEKİLİ
Filiz MAÇKAN - Aynı Yerde
DAVANIN OZETI
Davacı tarafından. Yenimahalle Belediye Meclisinin 22.09.2004
gün ve 309 sayılı fiili durumun 1/1000 ölçekli imar planına yansıması kararı ile bu kararanın onanmasına ilişkin
Ankara Büyükşehir Belediye Meclisinin 15.03.2005 gün ve 675 sayılı 1/5000 ölçekli Nazım İmar Planı
değişikliği kararının iptali istenilmektedir. ANKARA BÜYÜKŞEHİR BELEDİYESİNİN
SAVUNMASININ ÖZETİ: Davacı derneğin dava konusu işlemler nedeniyle menfaat kaybı olmadığı bu
nedenle dava açma ehliyetinin bulunmadığı, işlemin hukuka uygun olduğu ve davanın usul ve esastan reddi
gerektiği savunulmaktadır. YENİMAHALLE BELEDİYESİNİN
SAVUNMASININ ÖZETİ : Davanın süresinde açılmadığı, kendilerine bu davada husumet yöneltilemeyeceği,
işlemlerin hukuka uygun olduğu ve davanın usul ve esastan reddi gerektiği savunulmaktadır.
TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Ankara 6. İdare Mahkemesince, davalı idarelerin usule ilişkin .itirazları yerinde
görülmeyerek esasa geçildi, dava dosyası incelenerek gereği görüşüldü;
3194 sayılı İmar Kanununun 8. maddesinde planlar, bölge planı, çevre düzeni planı, nazım imar planı
ve uygulama imar planı olarak kademelendirilmiş, 5. maddede Nazım imar planı; "... varsa bölge veya çevre
planlarına uygun olarak halihazır haritalar üzerine, yine varsa kadostral durumu işlenmiş olarak çizilen ve arazi
parçalarının; genel kullanış biçimlerini, başlıca bölge tiplerini, bölgelerin gelecekteki nüfus yoğunluğunu,
çeşitli yerleşme alanlarının gelişme yön ve büyüklükleri ile ilkelerini ulaşım sistemlerini ve problemlerinin
çözümü gibi hususları göstermek ve uygulama imar planlarının hazırlanmasına esas olmak üzere düzenlenen
detay it bir raporla açıklanan ve raporuyla beraber bütün olan plandır."şeklinde tanımlanmıştır.
İmar planları; ülke, bölge ve kent verilerine göre konut, çalışma, ulaşım gibi kentsel işlevler ile sosyal
ve kültürel gereksinimleri var olan yada sağlanabilecek olanaklar ölçüsünde en iyi biçimde yerine getirmek ve
bölge halkına iyi yaşama düzeni ve koşulları sağlamak amacıyla kentin gelişmesi de göz önünde tutularak
hazırlanır ve koşulların zorunlu kıldığı biçimde ve zamanda yasalarda öngörülen yöntemlere uygun olarak
değiştirilebilir.
İmar planlarının yargısal denetiminde de, bütün bu hususlara uyulup uyulmadığının, taşınmazın yer.
büyüklük, konum ve işlevi açısından imar planında ayrıldığı amaca, şehircilik ilkeleri, planlama esasları ve
yararı açısından uygun olup olmadığının incelenmesi gerekmektedir.
ı
T.C. A N K A R A
6.İDARE MAHKEMESİ
ESAS
NO
:2005/967
KARAR NO : 2008/341
Her tür ve ölçekteki plan yapımına ilişkin esasları düzenleyen 02.11.1985 günlü. 18916 sayılı mükerrer
Resmi Gazetede yayımlanan Plan Yapımına Ait Esaslara Dair Yönetmeliğin 3. maddesinin 6. fıkrasında, plan
değişikliği, plan ana kararların sürekliliğini, bütünlüğünü, teknik ve sosyal donatı dengesini bozmayacak
nitelikte, bilimsel nesnel ve teknik gerekçelere dayanan kamu yararının zorunlu kılması halinde yapılan plan
düzenlemeleri olarak tanımlanmış, 27. maddesinin 2. fıkrasında ise, imar planlarında bulunan sosyal ve teknik
alt yapı alanlarının kaldırılması, küçültülmesi veya yerinin değiştirilmesine dair plan değişiklikleri zorunluluk
olmadıkça yapılmaz. Zorunlu hallerde böyle bir değişiklik yapılabilmesi için imar planındaki bir sosyal ve
teknik alt yapı alanının kaldırılabilmesi ancak bu tesisin hizmet götürdüğü bölge içinde eşdeğer yeni bir alanın
ayrılması suretiyle yapılabilir." hükmüne yer verilmiştir.
Dava dosyasının incelenmesinden, Ankara ili Yenimahalle ilçesinde bulunan 10039 m2 yüzölçümlü
13368 ada 2 sayılı parselin "Ana Çocuk Sağlığı" kullanımında olduğu. Batıkent Kent-Koop. Mahallesi
sakinlerinin 30.10.1995 tarihli dilekçeleri ile 14929 ada 1 sayılı Kültür-Eğlence kullanımındaki parselin "Cami
Yeri olarak ayrılması talebi üzerine Ankara Büyükşehir Belediyesi İmar Daire Başkanlığınca" hazırlanan
1/5000 ölçekli Nazım İmar Planı değişikliğinin Ankara Büyükşehir Belediye Meclisinin 28.06.1996 gün ve 305
sayılı kararı ile onandığı, ancak imar komisyonunca daha sonra yapılan incelemede dava konusu 13368 ada 2
sayılı parselin cami yeri için daha uygun olduğunun belirlenmesi üzerine Ankara Büyükşehir Belediye
Meclisinin 28.06.1997 gün ve 177 sayılı kararı ile 28.06.1996 gün ve 305 sayılı karar iptal edilerek anılan
parselin "Cami Yeri" kullanımına dönüştürülmesine dair 1/5000 ölçekli Nazım İmar Planı değişikliğinin
onaylandığı, söz konusu nazım imar planı değişikliğinin iptali için açılan davada, Ankara 2. İdare
Mahkemesinin 06.05.1998 gün ve E: 1997/805, K: 1998/454 sayılı kararı ile dava konusu işlemin iptaline karar
verildiği, Akşemsettin Cami Derneğinin 08.07.2004 gün ve 11087 sayılı yazısında, kuzeydeki park alanının da
dinlenme alanı olarak plana katılması ve plan değişikliği yapılmasının talep edilmesi üzerine Yenimahalle
Belediye Meclisinin 22.09.2004 gün ve 309 sayılı kararı ile dava konusu parseldeki mevcut ibadet yeri ve
çevresi için fiili durumun imar durumu olarak düzenlenmesine ilişkin tavsiye kararı sunulduğu, anılan kararın
Ankara Büyükşehir Belediyesi Meclisinin 15.03.2005 gün ve 675 sayılı kararı ile onaylanması üzerine bakılan
davanın açıldığı anlaşılmaktadır.
Uyuşmazlığın çözümü teknik bilgiyi gerektirdiğinden. Mahkememizin 28.06.2007 günlü karan ile
mahallinde keşif ve bilirkişi incelemesi yaptırılmasına karar verilmiş, i 0.12.2007 tarihinde yapılan keşif ve
bilirkişi incelemesi sonucunda Ortadoğu Teknik Üniversitesi Mimarlık Fakültesi, Şehir ve Bölge Planlama
Bölümü öğretim üyeleri Yrd.Doç. Dr. Adnan Barlas, Yrd. Doç. Dr. Ela Babalık ve Yrd. Doç. Dr. Nil Uzun'dan
oluşan uzman bilirkişi heyetince düzenlenen 17.01.2008 günlü raporda özetle; "Dava konusu plan değişikliğinin
plan bütünlüğü ve sosyal donatı dengesi açısından incelenmesi durumunda: Batıkent Mahallesinin bu
bölgesinin, bir alt-merkez ve kentsel hizmet odağı olarak planlandığı,. 1990'lı yılların başındaki onanlı nazım
imar planında, davaya konu parselin Ana Çocuk Sağlığı kullanımına ayrılırken, çevredeki diğer parsellerde de
sağlık, eğitim ye kültür kullanımlarının geliştirildiği, bu kullanımların, birbirini tamamlayan sosyal donatı
alanlarını tarif ettiği, bu odak alanda, Ana Çocuk Sağlığı ile beraber Kreş, Temel Eğitim.
T.C. A N K A R A
6.İDARE MAHKEMESİ
ESAS
NO
:2005/967
KARAR NO : 2008/341
Lise. SSK Dispanser Yeri, Sağlık Ocağı, Kültür ve Eğlence Alanı öngörülmüş; ayrıca burada ticaret alanı da
konumlandırılarak, alt merkez özelliği pekiştirildiği. bölge bütününde, başka alt birimler içinde yaratılan başka
alt merkez özellikli odaklarda, cami kullanımı__getiri 1 diği. ömeğin. davaya komi alanın kuzeyinde .-Resmi
Kurum alanları ile beraber. Karakol. Cami, Ticaret. Pazar yeri kullanımlarının getirildiği, daha güneyde yer alan
bir odakta. Ticaret, Temel Eğitim, Kreş ve Caminin yer aldığı, 1994 yılı onanlı Batıkent Toplu Konut Alanı
nazım İmar planında, hem sosyal donatı alanlarının hem de bunların içinde yer alan Cami alanlarının mekanda
eşit dağılımına özen gösterildiği, tüm yerleşimlere yürüme mesafesi içinde sosyal donatı alanlarının sağlandığı,
davaya konu parsele yürüme mesafesi içinde 4 adet cami yeri olduğu, dava konusu nazım imar planında yer
alan Ana Çocuk Sağlığı kullanımı kaldırılarak yerine Cami kullanımı öngören plan değişikliğinde, kaldırılan
sosyal donatı alanı için bölgede eşdeğer alan ayrılmadığı, plan değişikliğinin sadece anılan parseli içermekte
olduğu, bölge bütününde değişen ve zedelenen sosyal donatı dengesine ilişkin bir önlem alınmadığı, bu yönde
bir yaklaşım plan paftasında görülmediği gibi, davaya konu Belediye Meclis kararında da dikkate alınmadığı,
dava konusu parselde plan değişikliği yapılmasına yönelik zorunlu koşulların bulunup bulunmadığı yönünden
yapılan incelemede;
Plan Yapımına Ait Esaslara Dair Yönetmelikte, Plan Değişikliğinin "bilimsel, nesnel ve teknik
gerekçelere dayanan plan düzenlemeleri" olarak tanımlandığı; Yönetmeliğin İmar Planı Değişikliklerinde
Uyulması Gereken Esasları içeren Üçüncü Bölümünde yer alan 27. maddede de; "İmar planlarında bulunan
sosyal ve teknik alt yapı alanlarının kaldırılması, küçültülmesi veya verinin değiştirilmesine dair plan
değişiklikleri zorunluluk olmadıkça yapılmaz" ifadesinin yer aldığı, davaya konu Ankara Büyükşehir Belediye
Meclisi'nin 15.03.2005 gün ve 675 sayılı kararının tamamen bölgede Cami alanına gereksinim olduğu
gerekçesine dayandırıldığı, yukarıda belirtildiği üzere 1994 onanlı 1/5000 ölçekli Batıkent Toplu Konut Alanı
Nazım İmar Planında diğer sosyal donatı alanlarıyla beraber cami alanlarının da mekansal dağılımında bir sorun
görülmediği, davaya konu parselin yakın çevresinde ve yürüme mesafesi içinde başka camiler olduğu, öte
yandan, davaya konu plan değişikliğinin gerekçesi anılan bu nazım imar planındaki cami alam dağılımına
ilişkin olmayıp. Diyanet İşleri Başkanlığı Teknik Hizmetler Müdürlüğü'nce yapılan bir incelemeye
dayandırıldığı, dava konusu alanda Cami kullanımı ile beraber yer alan ticaret alanları açısından yapılan
değerlendirmede; keşif esnasında davaya konu parselde nazım imar planına ve uygulama imar planına aykırı
olarak Cr.mi yapısının yapılmış olduğu, bu parselde Cami Yapısı altında ticaret alanlarının da bulunduğu ve
faaliyet gösterdiği bölge\e ilişkin Batıkent Toplu Konut Alanı nazım imar planında bu parsel Ana Çocuk
Sağlığı kullanımında olduğu için, bu ticaret kullanımlarının da ruhsatsız ve planına aykırı olduğu, özetle;
davaya konu plan değişikliği kararıyla bu parselde ruhsatsız ve yasadışı konumda olan tüm kullanımların plana
işlenerek yasal hale getirilmesinin öngörüldüğü, kentsel mekansal gelişmeyi düzenleyen başlıca idari bîrim
olarak bir belediye tarafından ruhsatsız ve kaçak yapı ve kullanımların plan değişikliğiyle yasal hale getirilmesi
yönündeki bir yaklaşımın, imar mevzuatı ve planlama esasları açısından barındırdığı aykırılıkların yanısıra,
plana aykırı olan bir düzenleme temel alınarak plan değişikliği yapılmasının, yasal bir belge olan imar planının
hiçe sayılması anlamına geldiği, kamunun gözünde yasal belgelerin güvenilirliğini, yerel yönetimlerin
hazırladıkları planların sürekliliğini ve
T.C. A N K A R A
6.İDARE MAHKEMESİ
ESAS
NO
-.2005/967
KARAR NO : 2008/341
bütünlüğünü sarsan bir yaklaşımın kamu yararı içermediği" kanaati bildirilmiş, bilirkişi raporları ile tespit
edilen hususlar, Mahkememizce de hükme esas alınacak nitelikte görülmüş, davalı idarelerce rapora yapılan
itirazlar yerinde görülmemiştir.
Bu durumda, dava doşyası ve bilirkişi raponmuıi-mc^lenmesinderı;- Yenimahalle Belediye Meclisinin
22.09.2004 gün ve 309 sayılı fiili durumu imar durumu olarak düzenleyen 1/5000 ölçekli nazım imar planı
değişikliğinin onaylanmasına ilişkin Ankara Büyükşehir Belediye Meclisinin 15.03.2005 gün 675 sayılı
kararında kamu yararı, şehircilik ilkeleri ve planlama tekniklerine uyarlık bulunmadığı sonucuna varılmıştır.
Öte yandan, Ankara Büyükşehir Belediye Meclisinin 28.06.1997 gün ve 177 sayılı kararının iptali
istemiyle açılan davada, Ankara 2. İdare Mahkemesince verilen iptal kararında, sosyal donatı alanlarının
yetersizliği ve eşdeğer alan ayrılamaması gerekçelerine dayanıldığı halde dava konusu işlem tesis edilirken de
anılan hususların dikkate alınmadığı anlaşılmaktadır.
Açıklanan nedenlerle dava konusu işlemin İPTALİNE, aşağıda dökümü yapılan 1.581.27 YTL
yargılama gideri ile Avukatlık Asgari Ücret Tarifesi uyarınca hesaplanan 350,00 YTL vekalet ücretinin davalı
idarelerden alınarak davacıya verilmesine, artan posta ücretinin istenmesi halinde davacıya iadesine, kararın
tebliğini izleyen günden itibaren 30 gün içinde Danıştay'da temyiz yolu açık olmak üzere 29.02.2008 tarihinde
oybirliğiyle karar verildi.
BAŞKAN
ASUMAN YET
26425
UYE
YALÇIN EKMEKÇİ
33256
YARGILAMA GIDERJ
11,20
YTL
Başvuru harcı
11,20
YTL
:
Karar harcı
18,20 YTL 2,00
Yd harcı
54,17
: YTL
Vekalet harcı
YTL
1.400,00
:
Keşif Yol Gideri
84.50
Bilirkişi Ücreti
: YTL
YTL
I A
:
Posta ücreti
+ Toplam
DA/29/05/2008
DA/30/06/2008
: 1.581,27 YTL
UYE
BÜNYAMİN ESAF
101596