EKONOMİK GELİŞMELER DEVLET PLANLAMA TEŞKİLATI Temmuz 2005 İÇİNDEKİLER I. GSMH, Sanayi Üretimi ve Talep Unsurlarındaki Gelişmeler .............................. 1 II. Ödemeler Dengesi............................................................................................ 6 III.Konsolide Bütçe............................................................................................... 12 IV. Parasal Büyüklükler ve Mali Piyasalardaki Gelişmeler.................................... 16 V. Fiyat Gelişmeleri ………………...........…………………………………………………... 20 VI. Dünya Ekonomisindeki Gelişmeler...…………………………………………………. 21 TABLOLAR Tablo 1: Sektörel Büyüme Hızları ……………………………………………………….... Tablo 2:Talep Unsurundaki Gelişmeler …………………………………………………. Tablo 3: Aylık Sanayi Üretim Endeksi ……………………………………………………. Tablo 4: Aylık Kapasite Kullanım Oranı(%)…………………………………………….. Tablo 5: Mevsimsel Düzeltilmiş İmalat Sanayi Kapasite Kullanım Oranları….... Tablo 6: Yurt İçi Talebe İlişkin Göstergeler ……… …………………………………... Tablo 7: Dış Ticaret Dengesindeki Gelişmeler ……………… ………………………... Tablo 8: Sektörel İhracat …………………………………………………………………... Tablo 9: Ülke Gruplarına Göre İhracat ………………………………………………….. Tablo 10: İhracatçı Birlik Kayıtlarına Göre İhracat ……………………………………. Tablo 11: Mal Gruplarına Göre İthalat ……………………………………………………. Tablo 12: Seçilmiş Fasıllara Göre İthalat ……………………………………………….... Tablo 13: Cari İşlemler Dengesi …………………………………………………………..... Tablo 14: Sermaye Hareketleri ……………………………………………………………... Tablo 15: Konsolide Bütçe Büyüklükleri…………………………………………………... Tablo 16: Konsolide Bütçe Gelirleri ………………………………………………………... Tablo 17: Konsolide Bütçe Harcamaları ………………………………………………….. Tablo 18: Konsolide Bütçe Borç Stoku.................................................................. Tablo 19: Merkez Bankası Net Döviz Pozisyonu................................................... Tablo 20: Merkez Bankası Analitik Bilançosu ...................................................... Tablo 21: Parasal Büyüklüklerdeki Gelişmeler ……………………………………....... Tablo 22: İç Borçlanma – Hazine İhaleleri ………………………………………………. Tablo 23: Temmuz Ayı İtibarıyla Fiyat Endekslerinde Gelişmeler...…………......... Tablo 24: 2005 Temmuz Ayı İtibarıyla Özel Kapsamlı TÜFE Göstergeleri……..... 1 2 4 5 5 6 7 7 8 8 9 9 10 11 13 14 15 16 17 17 18 18 20 21 ŞEKİLLER Şekil 1: Mevsimsel Düzeltilmiş Üretim Endeksleri ............................................... Şekil 2: Merkez Bankası Uluslararası Rezervleri ……………………………………….. Şekil 3: İç Borçlanma Faiz Oranları ………………………………………………………... Şekil 4: Reel Kur Endeksi …………………………………………………………………….. Şekil 5: İMKB Bileşik Endeksi ………………………………………………………………. 3 12 16 19 19 EKLER Başlıca Ekonomik Göstergeler:http://ekutup.dpt.gov.tr/eg/2005/0701.xls Temel Ekonomik Göstergeler: http://ekutup.dpt.gov.tr/eg/2005/0702.xls http://ekutup.dpt.gov.tr/eg/2005/07.pdf Ekonomik Gelişmeler Temmuz 2005 I. GSMH, Sanayi Üretimi ve Talep Unsurlarındaki Gelişmeler: 1. GSMH ve Sektörel Büyüme Hızları 2005 yılının birinci çeyreğinde reel olarak GSMH yüzde 5,3 ve GSYİH ise yüzde 4,8 oranında büyümüştür. Böylece 2004 yılında yüzde 9,9 oranında gerçekleşen GSMH büyüme hızı, 2005 yılının ilk çeyreğinde yıllık bazda yüzde 8,1 oranına gerilemiştir. 2002 yılının ilk çeyreğinde başlayan büyüme süreci 2005 yılının ilk çeyreğinde de devam etmiş böylece ekonomi 13 dönemdir üst üste büyümüştür. Öte yandan söz konusu büyüme sürecinde, yılın ilk çeyreğindeki büyüme, 2003 yılının üçüncü döneminden itibaren kaydedilen en düşük büyüme oranıdır. 2005 yılının birinci çeyreğinde çiftçilik, hayvancılık katma değeri yüzde 2,4 oranında daralmıştır. Alt sektörler itibarıyla bakıldığında meyve üretiminde yüzde 11,2 oranında bir düşüş, sebze üretiminde ise yüzde 11,3 oranında bir artış kaydedilirken, hayvancılık katma değeri aynı kalmıştır. Ormancılık sektöründeki yüzde 9,2 ve balıkçılık sektöründeki yüzde 7,4 oranlarındaki artışlar neticesinde, tarım sektörü katma değerinde bir değişme gözlenmemiştir. 2005 yılının birinci döneminde sanayi sektörü katma değeri yüzde 5,5, imalat sektörü katma değeri ise yüzde 5,3 oranında artmıştır. İnşaat sektörü katma değeri, 2003 yılının son çeyreğinden itibaren artmaya başlamış olup 2005 yılının ilk çeyreğinde katma değer artış hızı yüzde 16,5’e ulaşmıştır. Söz konusu artışta özel kesim inşaat sektöründe gerçekleşen yüzde 16,7’lik artışın yanında, kamu kesimi inşaat sektörü yatırımlarının da (bina+bina dışı) yüzde 43,7 oranında yükselmesi etkili olmuştur. Ticaret sektörü katma değeri 2005 yılının ilk çeyreğinde yüzde 5,8 oranında artmıştır. Bu dönemde ticaret sektörünün alt kolları olan toptan ve perakende ticaretinde yüzde 6,1, otellokanta hizmetlerinde ise yüzde 3,9 oranında reel artış gözlenmiştir. Ulaştırma sektöründe yılın ilk çeyreğinde yüzde 1,6 oranında sınırlı bir artış kaydedilmiştir. 2002 yılının ikinci döneminden itibaren çift haneli artışlar kaydedilen ithalat vergisi, ithalatın yavaşlamasına paralel olarak yılın birinci döneminde hız keserek yüzde 8,4 oranında artmıştır. 2005 yılının ilk çeyreğinde GSMH büyümesine sanayi sektörünün katkısı 1,8 puan, hizmetler sektörünün katkısı ise 3,1 puan olmuştur. Gerçekleşen veriler ve beklentiler çerçevesinde 2005 yılı GSMH büyümesinin program hedefi olan yüzde 5 civarında kalacağı tahmin edilmektedir. Tablo 1: Sektörel Büyüme Hızları (Bir Önceki Yılın Aynı Dönemine Göre Yüzde Değişme) Yıllık Tarım Sanayi İmalat Hizmetler İnşaat Ticaret Ulaştırma İthalat Vergisi GSYİH GSMH 2004 2005 2003 2004 I.Ç. II.Ç. III.Ç. IV.Ç. I.Ç. -2,5 7,8 8,6 6,7 -9,0 8,1 8,4 22,6 5,8 5,9 2,0 9,4 10,1 10,2 4,6 12,8 6,8 26,2 8,9 9,9 2,7 10,4 11,5 13,3 12,7 17,9 5,4 38,1 11,8 13,9 4,3 15,7 17,1 15,0 6,5 19,7 12,0 33,2 14,4 15,7 -1,4 7,5 8,1 6,9 3,9 7,7 4,3 20,8 5,3 5,7 9,1 4,0 3,9 7,0 -0,5 8,9 6,2 15,7 6,3 6,6 0,0 5,5 5,3 4,8 16,5 5,8 1,6 8,4 4,8 5,3 1 http://ekutup.dpt.gov.tr/eg/2005/07.pdf Ekonomik Gelişmeler Temmuz 2005 2. Talep Unsurlarındaki Gelişmeler 2004 yılının birinci ve ikinci üç aylık dönemlerinde, sırasıyla, yüzde 11,8 ve yüzde 14,4 oranında artan reel GSYİH yılın üçüncü ve dördüncü üç aylık döneminlerinde, 2004 yılı Mayıs ayından itibaren ekonominin soğutulması amacına yönelik olarak talebi kısıtlayıcı yönde alınan tedbirlerin etkisiyle, sırasıyla, yüzde 5,3 ve yüzde 6,3 oranlarında artmıştır. 2005 yılı ilk üç aylık döneminde de, 2004 yılında alınan tedbirlerin etkisinin devam etmesi ve 2004 yılı yüksek büyüme hızının oluşturduğu baz etkisi nedenleriyle, GSYİH büyüme hızı, yüzde 4,8 oranında gerçekleşmiştir. 2005 yılının ilk üç aylık döneminde GSYİH büyümesi, özel tüketim ve kamu kesimi sabit sermaye yatırımlarındaki artışlardan kaynaklanmıştır. 2005 yılının ilk çeyreğinde, yıllık bazda yüzde 4 oranında büyüyen özel tüketime temel katkılar, yüzde 12 oranında büyüyen yarı dayanıklı tüketim malları tüketimi, yüzde 4,6 oranında artan gıda-içki tüketimi ile yüzde 4,2 oranında büyüyen hizmetler sektörü tüketiminden gelmiştir. Bilindiği gibi; ertelenmiş talebin realize edilmesiyle, 2004 yılı birinci, ikinci ve üçüncü üç aylık dönemlerinde, sırasıyla, yüzde 48, yüzde 61,4 ve yüzde 28,9 oranında artan dayanıklı tüketim mallarına yapılan harcamalar, alınan tedbirlerin etkisiyle, dördüncü üç aylık dönemde yüzde 5,7 oranında azalmıştı. Ancak, 2005 yılı birinci üç aylık döneminde dayanıklı tüketim malları harcamalarının yüzde 1,5 oranında arttığı gözlenmiştir. Bu gelişmeler çerçevesinde; dayanıklı tüketim malları talebindeki yüksek artışların cari işlemler açığı üzerindeki olumsuz etkilerinin, talebin kontrol edilmesiyle, azalmaya devam ettiği gözlenmektedir. Tablo 2: Talep Unsurlarında Gelişmeler (Bir Önceki Yılın Aynı Dönemine Göre Yüzde Değişim) Yıllık Toplam Tüketim Kamu Özel Sabit Sermaye Yat. Kamu Özel (1) Stok Değişimi 2004 2005 2003 2004 I. II. III. IV. I. 5,6 9,0 11,6 15,4 5,9 4,7 4,0 -2,4 0,5 2,6 -7,8 -7,0 11,1 4,3 6,6 10,1 12,4 18,4 7,3 3,6 4,0 10,0 32,4 57,6 47,4 26,1 11,2 6,9 -11,5 -4,7 -5,9 -8,7 -10,8 0,9 36,6 20,3 45,5 65,5 63,1 38,9 17,7 4,8 3,0 1,1 2,5 1,4 -1,2 2,5 0,1 Toplam Y.İçi Nihai Talep 6,5 14,1 19,8 22,9 9,9 6,3 4,7 Toplam Yurt İçi Talep 9,3 14,1 20,6 21,4 8,1 8,5 4,4 -3,1 -4,9 -9,1 -7,7 -2,2 -2,2 0,0 Mal ve Hizmet İhracatı 16,0 12,5 10,9 17,2 8,2 14,4 11,3 Mal ve Hizmet İthalatı 27,1 24,7 31,3 32,7 16,1 19,6 9,3 5,8 9,0 11,8 14,4 5,3 6,3 4,8 (1) Net Mal ve Hizm. İhr. GSYİH (Harcama) (1)GSYİH Büyümesine Katkı. 2005 yılı birinci üç aylık döneminde makine teçhizat yatırımları artış hızında önemli bir yavaşlama kaydedilmiştir. Bu dönemde, makine teçhizat yatırımları, yalnızca yüzde 1,2 oranında artmıştır. Bu sınırlı artışta; 2004 yılı birinci üç aylık döneminde, makine teçhizat yatırımlarında gözlenilen yüzde 92,1 oranındaki artışın oluşturduğu baz etkisi belirleyici olmuştur. Diğer taraftan, yüzde 16,2 oranında artan inşaat yatırımlarının katkısıyla, toplam özel kesim sabit sermaye yatırımları, 2005 yılının ilk çeyreğinde, yüzde 4,8 oranında artmıştır. Kamu kesiminde izlenilen istikrar politikaları nedeniyle kamu tüketimi, 2004 yılında yalnızca yüzde 0,5 oranında artarken, kamu kesimi sabit sermaye yatırımları, yüzde 4,7 oranında azalmıştır. İstikrar tedbirlerinin devam etmesi nedeniyle, geçmiş yıllarda kamu sabit sermaye yatırımlarında gözlenilen yüksek oranlı azalışların oluşturduğu baz etkisi nedeniyle, 2005 yılı birinci üç aylık döneminde kamu kesimi makine teçhizat yatırımlarının yüzde 25,4, bina inşaatı yatırımlarının yüzde 114,1, bina dışı inşaat yatırımların da yüzde 26,1 oranında 2 http://ekutup.dpt.gov.tr/eg/2005/07.pdf Ekonomik Gelişmeler Temmuz 2005 artmasına bağlı olarak yüzde 36,6 oranında artmıştır. Ancak, 2005 yılı birinci üç aylık döneminde, 1987 yılı fiyatlarıyla gerçekleşen kamu sabit sermaye yatırımları, 2002 yılı aynı döneminde gerçekleşen kamu sabit sermaye yatırımlarının yüzde 16,2 altında kalmıştır. 2005 yılı birinci üç aylık döneminde, maaş ve ücretlerin yüzde 0,6 oranında azalmasına karşın, diğer cari harcamaların yüzde 17,6 oranında artmasının sonucunda kamu tüketim harcamaları yüzde 4,3 oranında artmıştır. 2004 yılında mal ve hizmet ihracatının yüzde 12,5 oranında artmasına karşın, mal ve hizmet ithalatının yüzde 24,7 oranında artması nedeniyle, net mal ve hizmet ihracatının GSYİH büyümesine katkısı eksi 4,9 puan olarak gerçekleşmiştir. Alınan tedbirlerin etkisiyle, 2004 yılının üçüncü üç aylık döneminden itibaren başlayan net mal ve hizmet ihracatının GSYİH büyümesine olumsuz katkısındaki azalma eğiliminin, 2005 yılının birinci üç aylık döneminde de devam ederek, sıfıra dönüşmesi olumlu bir gelişmedir. 2004 yılında, stok değişmesinin GSYİH büyümesine olan katkısı yüzde 1,1 puan olurken, 2005 yılının birinci üç aylık döneminde, yüzde 0,1 puan olarak gerçekleşmiştir. 3. Üretim ve Talebe İlişkin Son Gelişmeler Aylık Sanayi Üretimi ve Kapasite Kullanım Oranları Aylık verilere göre, sanayi üretimi, 2005 yılı Haziran ayında bir önceki yılın aynı dönemine göre yüzde 1,6 oranında artmıştır. Mevsimsel düzeltilmiş sanayi üretimi rakamlarına göre ise Haziran ayında toplam sanayi üretim endeksinde Mayıs ayına göre yüzde 0,8 oranlarında bir azalış kaydedilmiştir. Yılın ilk yarısında toplam sanayi üretiminde yüzde 4,5 oranında üretim artışı kaydedilmiştir. Yıllıklandırılmış sanayi üretim endeksinde ise bir önceki yıla göre yüzde 5,5 oranında bir artış olmuştur. Şekil 1: Mevsimsel Düzeltilmiş Üretim Endeksleri Toplam Sanayi Mayıs Mart 2005-Ocak Kasım Eylül Temmuz Mayıs Mart 2004-Ocak Kasım Eylül Temmuz Mayıs Mart 2003-Ocak Kasım Eylül Temmuz Mayıs Mart 2002-Ocak 135.0 130.0 125.0 120.0 115.0 110.0 105.0 100.0 95.0 90.0 İmalat Sanayi 2005 yılı Haziran ayında imalat, madencilik ve enerji sektörlerinde sırası ile yüzde 1,2, yüzde 7,8 ve yüzde 5,2 oranlarında üretim artışı kaydedilmiştir. 2005 yılı Haziran ayı imalat sanayi üretimini alt sektörler itibarıyla incelediğimizde 22 alt sektöre sahip olan imalat sanayi üretim endeksinde onbir alt sektörün üretiminde gerileme olduğu gözlenmiştir. 2005 yılı Haziran ayında alt sektörlerde en yüksek üretim artışları, metal 3 http://ekutup.dpt.gov.tr/eg/2005/07.pdf Ekonomik Gelişmeler Temmuz 2005 eşya imalatı alt sektöründe yüzde 59,2 oranında, tıbbi, hassas ve optik aletler ve saat imalatı alt sektöründe yüzde 52 oranında artarken, diğer ulaşım araçları imalatı alt sektöründe yüzde 23,3, gıda ürünleri imalatı alt sektöründe ise yüzde 21,6 oranında artış kaydedilmiştir. Özellikle imalat sanayi içinde yüzde 10,64 ağırlığı olan gıda sanayinde kaydedilen yüksek oranlı üretim artışı Haziran ayında imalat sanayi üretiminin azalmasını önlemiştir. Sanayi üretim endeksi 2005 yılı Haziran ayında 1997 yılından bu yana en yüksek üretim seviyesine ulaşmıştır.Bununla birlikte, Haziran ayında üretim endeksinde kaydedilen artış 2005 yılında kaydedilen en düşük oranlı artış olmuştur. Sanayi üretim endeksinde kaydedilen üretim artışının sınırlı kalmasında geçen yılki yüksek baz etkisinin yanında endeks içinde ağırlığı yüksek olan bazı önemli altsektörlerde kaydedilen üretim düşüşleri etkili olmuştur. Özellikle tekstil, giyim, petrol ve ana metal ürünleri alt sektörlerinde kaydedilen üretim düşüşleri endeksin yükselişini sınırlamıştır. Endeks içinde önemli ağırlığı olan makine teçhizat sektörü üretiminde son aylarda gözlenen azalma eğilimi Haziran ayında da devam etmiştir. Taşıt araçları sektöründe kaydedilen üretim artışı Haziran ayında yüzde 2,9 oranında gerçekleşirken, ana metal ürünleri imalatı altsektöründe 2002 yılının Şubat ayından bu yana ilk kez üretim düşüşü gözlenmiştir. Madencilik sektöründe üretim artışı Haziran ayında da devam etmiştir. Özellikle kömür madenciliği alt sektöründe gerçekleşen yüzde 29,5 oranındaki üretim artışı bu yükselişte etkili olmuştur. Enerji sektöründe son üç yıldır gözlenen istikrarlı üretim artışı Haziran ayında da devam etmiş ve sektörde Haziran ayında yüzde 5,2 oranında üretim artışı olmuştur. Tablo 3: Aylık Sanayi Üretim Endeksi (Bir Önceki Yılın Aynı Dönemine Göre Yüzde Değişme) Yıllık Sanayi Madencilik İmalat Gıda-İçecek Tekstil Giyim Petrol Ürün. Kimya Toprak Ürün. Ana Metal Metal Eşya Makine-Tech. Taşıt Araçları Enerji 2002 2003 9,4 8,8 -8,3 -3,4 10,9 9,3 2,9 7,6 12,5 2,1 3,3 1,7 9,1 3,1 14,2 8,8 10,9 10,0 10,1 11,9 0,5 3,2 21,4 22,4 27,1 47,6 5,4 8,5 2005 2004 9,8 4,0 10,4 -0,4 -1,4 3,5 -4,6 16,1 9,2 11,6 9,4 31,0 53,3 6,8 Ocak 5,0 15,9 5,0 5,8 -15,6 5,7 -5,7 8,8 36,3 7,0 37,8 7,7 3,0 1,8 Şubat Mart Nisan 10,7 3,4 5,0 32,1 26,9 26,9 10,2 2,2 4,1 2,2 3,0 -8,1 -4,9 -8,2 -24,4 -7,1 -7,4 -19,8 -9,7 -10,4 7,9 5,9 0,5 10,5 31,0 0,0 9,0 8,8 5,0 4,1 24,4 24,2 43,4 15,9 -3,6 -0,5 42,6 16,0 7,3 8,3 7,2 7,9 Mayıs Haziran 2,4 1,6 18,0 7,8 1,4 1,2 3,5 21,6 -7,5 -7,9 -21,9 -6,1 -8,7 -5,1 12,3 -3,1 7,7 11,6 5,1 -1,9 43,3 59,2 -9,8 -11,4 4,2 2,9 8,4 5,2 2005 Ocak-Haz 4,5 20,3 3,7 4,6 -11,7 -9,0 -5,6 5,5 13,3 4,5 39,3 -1,6 10,9 6,4 2005 yılı Haziran ayı toplam imalat sanayi kapasite kullanım oranı geçen yılın aynı ayına göre 3,8 puan azalarak yüzde 81,5 oranında gerçekleşmiştir. Yılın ilk yarısında imalat sanayinde ortalama kapasite kullanım oranı yüzde 79,5 ile geçen yılın 0,5 puan gerisinde kalmıştır. Haziran ayında özel sektör imalat sanayi kapasite kullanım oranı geçen yılın aynı dönemine göre 2,8 puan azalarak yüzde 79,4 olurken kamu sektörü kapasite kullanım oranı 1,2 puan azalarak yüzde 89,5 olarak gerçekleşmiştir. Özel sektörde kaydedilen kapasite azalmasında özellikle makine teçhizat alt sektöründe bir önceki yılın aynı ayına göre kaydedilen 12,6 puanlık düşüş etkili olmuştur. 4 http://ekutup.dpt.gov.tr/eg/2005/07.pdf Ekonomik Gelişmeler Temmuz 2005 Tablo 4: Aylık Kapasite Kullanım Oranı (%) Yıllık 2002 İmalat Sanayi Kamu Petrol Ürünleri Gıda Kimya Ana Metal Özel Gıda-İçecek Tekstil Giyim Petrol Ürünleri Kimya Toprak Ürünleri Ana Metal Makine-Teçhizat 76,2 82,7 84,9 76,6 89,9 89,9 72,2 67,7 80,9 86,0 55,2 77,0 79,1 69,4 74,4 2005 2003 2004 78,5 83,7 86,4 78,2 84,3 95,7 75,3 70,0 80,1 85,7 54,5 76,4 78,6 75,8 83,4 81,5 84,6 87,8 71,8 87,5 87,8 79,9 70,9 81,7 82,3 54,4 76,7 82,4 79,5 87,0 Ocak Şubat 76,8 78,4 84,5 67,0 49,8 90,9 75,4 65,3 80,7 82,0 58,7 73,8 78,0 82,6 70,9 75,8 68,2 73,2 67,0 30,9 89,7 76,5 67,2 80,6 80,4 54,2 73,7 76,0 78,2 74,4 Mart 80,3 82,6 88,1 74,1 60,6 90,4 79,6 67,9 82,2 81,1 56,7 79,2 80,4 84,8 74,7 Nisan 80,1 80,7 87,2 71,9 45,9 90,9 79,9 69,8 82,4 81,0 72,5 75,7 81,4 80,7 72,5 Mayıs 82,2 87,8 92,6 54,5 89,3 101,5 80,9 70,7 80,9 81,1 61,7 76,2 84,9 81,1 73,5 Haziran 81,5 89,5 95,2 90,3 85,9 90,7 79,4 71,2 81,0 83,7 68,8 77,3 85,6 79,8 73,6 2005 yılı Haziran ayında mevsimsel düzeltilmiş serilere göre toplam imalat sanayi kapasite kullanım oranı yüzde 80,4 seviyesinde gerçekleşmiştir. İşyerlerinin üretim ve yurtiçi satışlar konusunda 2005 yılı Temmuz ayı beklentilerine ilişkin değerlendirmeye göre; üretimde artış beklediğini belirten işyeri yüzdesinde ve yurt içi satışlarda artış beklediğini belirten işyeri yüzdesinde bir önceki yılın aynı ayına göre artış gözlenmiştir. Tablo 5: Mevsimsel Düzeltilmiş İmalat Sanayi Kapasite Kullanım Oranları 2003 2004 2005 Aylar Ocak Şubat Mart Nisan Mayıs Haziran Temmuz Ağustos Eylül Ekim Kasım Aralık Ocak Şubat Mart Nisan Mayıs Haziran Temmuz Ağustos Eylül Ekim Kasım Aralık Ocak Şubat Mart Nisan Mayıs Haziran 5 Toplam Kamu Özel 76.8 77.4 77.7 78.0 77.7 78.4 78.5 78.8 80.2 79.1 79.7 79.4 80.0 79.1 81.8 79.0 82.1 82.7 81.9 81.2 81.9 81.4 82.6 82.7 80.2 80.4 80.8 81.3 81.1 80.4 82.0 84.2 83.0 82.8 83.0 83.5 84.3 84.9 86.0 81.8 85.6 82.7 85.0 81.7 86.7 69.0 84.2 86.5 85.4 86.1 84.3 84.4 86.0 85.8 82.9 80.1 84.6 82.5 84.9 84.0 73.6 73.4 75.0 73.8 73.8 75.5 74.3 74.7 76.9 78.3 77.6 78.6 77.3 77.8 79.3 80.5 81.3 80.6 80.2 78.2 80.1 79.1 80.7 81.7 80.1 78.8 78.9 79.0 78.6 77.6 http://ekutup.dpt.gov.tr/eg/2005/07.pdf Ekonomik Gelişmeler Temmuz 2005 Yurt içi Talebe İlişkin Göstergelerdeki Gelişmeler DİE verilerine göre, 2004 yılı Ocak-Haziran döneminde, sırasıyla, yüzde 57,4 ve yüzde 51,2 oranında artan dayanıklı tüketim malları üretim ve satışları, 2005 yılının aynı döneminde, sırasıyla, yüzde 10,7 ve yüzde 14,4 oranında artmıştır. Beyaz Eşya Sanayicileri Derneği verilerine göre ise; 2005 yılının Ocak-Haziran döneminde, dört beyaz ana ürünün üretimi ve ithalatı, sırasıyla, yüzde 0,9 ve yüzde 7,4 oranlarında azalırken; iç satış ve ihracatı sırasıyla yüzde 4,9 ve yüzde 2,9 oranlarında artmıştır. 2004 yılının aynı döneminde, dört beyaz ana ürünün üretim, iç satış, ihracat ve ithalatı ise sırasıyla, yüzde 47,1, yüzde 74,0, yüzde 36,2 ve yüzde 28,2 oranlarında artmıştı. Tablo 6: Yurt İçi Talebe İlişkin Göstergeler (Bir Önceki Yılın Aynı Dönemine Göre Yüzde Değişme) Yıllık 2003 2005 2004 Ocak Şubat Mart Nisan Mayıs Haziran OcakHaz. Dayanıklı Tüketim Malları Üretimi 27,7 36,1 29,5 28,8 1,6 13,3 3,2 -3,4 10,7 Dayanıklı Tüketim Malları Satışı * 26,2 34,4 19,0 27,3 9,7 20,0 8,3 5,9 14,4 Tüketim Malı İthalatı 59,5 54,9 -4,7 11,9 6,8 2,2 -4,5 4,3 2,7 Beyaz Eşya Yurtiçi Satışları** 21,4 64,0 8,1 1,7 -5,7 3,4 16,0 4,8 4,9 Toplam Otomobil Satışları 150,6 98,7 -54,8 -11,3 -17,2 -24,6 -29,6 8,5 -21,0 İthal Otomobil Satışları 155,5 102,4 -50,7 -6,2 -17,5 -29,6 -36,7 -1,1 -24,1 Trafiğe Kaydedilen Araç Sayısı 135,8 136,2 47,4 -9,9 -46,5 7,0 3,1 34,8 53,6 -5,2 36,2 8,8 20,8 13,4 10,8 13,5 7,7 8,4 34,2 14,3 -4,0 7,0 6,7 8,7 7,8 Yatırım Malı İthalatı Çimento Üretimi -3,1 *** *Satışlar, ihracatı kapsamaktadır. ** Dört ana beyaz eşya ürününü kapsamaktadır. *** 2005 Ocak-Mayıs. 2004 yılının Ocak-Haziran döneminde yüzde 269,7 oranında artan otomobil satışları; 2005 yılının Ocak-Haziran döneminde, yüzde 21 oranında azalmıştır. Ancak, 2005 yılının ilk beş ayında, tüm aylarda azalış gösteren toplam otomobil satışları, Haziran ayında, bir önceki yılın aynı dönemine göre, otomobil pazarında düzenlenen kampanyalar nedeniyle yüzde 8,5 oranında artmıştır. 2005 yılı Ocak-Haziran döneminde, kümülatif olarak, otomobil üretimi ve taşıt araçları üretimi, sırasıyla, yüzde 2,4 ve yüzde 8,5 oranlarında, bu ürünlerin ihracatı ise sırasıyla, yüzde 10,9 ve yüzde 21,5 oranlarında artmıştır. 2004 yılının Ocak-Haziran döneminde 4,5 milyar dolar olan otomotiv ana ve yan sanayii ihracatı, 2005 yılının Ocak-Haziran döneminde yüzde 33,3 oranında artarak 6 milyar dolara ulaşmıştır. 2004 yılının Ocak-Kasım döneminde yüzde 136,3 oranında artan, 2004 yılı Aralık ayında yüzde 10,1 oranında azalan otomobil ithalatının, 2005 yılının Ocak-Haziran döneminde de, tüm aylarda gözlenen azalışların katkısıyla, yüzde 24,1 oranında azaldığı gözlenmiştir. II. Ödemeler Dengesi: A. Cari işlemler Dengesi 1. Dış Ticaret Dengesi 2005 yılının Haziran ayında ihracat bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde 9,7 oranında artarak 5,8 milyar dolara, ithalat ise yüzde 16,3 oranında artarak 9,8 milyar dolara yükselmiştir. Böylece 2004 yılının Ocak-Haziran döneminde 29 milyar dolar olan ihracat 2005 yılının aynı döneminde yüzde 20,5 artarak 35 milyar dolara çıkmıştır. 2005 yılının Ocak-Haziran döneminde bir önceki yılın aynı dönemine göre yüzde 21,3 oranında artan ithalat 55 milyar dolara çıkmıştır. Böylece 2004 yılının ilk yarısında yüzde 64 olan ihracatın ithalatı karşılama oranı 2005 yılının aynı döneminde yüzde 63,6 seviyesinde gerçekleşmiştir. Bu dönemde, dış 6 http://ekutup.dpt.gov.tr/eg/2005/07.pdf Ekonomik Gelişmeler Temmuz 2005 ticaret açığı, 2004 yılının aynı dönemine göre yüzde 22,8 oranında artarak 20 milyar dolara yükselmiştir. Tablo 7: Dış Ticaret Dengesindeki Gelişmeler İhracat Yüz. Değ. İthalat 2003 Yüz. Değ. 2004 2005 04/03 05/04 (Milyon Dolar) Yüz. Değ. Dış Tic. Deng. 2003 2004 2005 04/03 05/04 2003 2004 2005 04/03 05/04 Ocak 3.534 4.619 4.997 30,7 8,2 4.426 6.330 7.213 43,0 13,9 -892 -1.711 -2.216 91,8 29,5 Şubat 2.924 3.664 5.651 25,3 54,2 4.186 6.139 8.323 46,7 35,6 -1.262 -2.475 -2.671 96,2 7,9 Mart 3.908 5.217 6.590 33,5 26,3 5.756 8.452 10.196 46,8 20,6 -1.848 -3.235 -3.605 75,0 11,5 Nisan 3.662 5.071 6.123 38,5 20,7 5.211 7.932 9.594 52,2 21,0 -1.549 -2.861 -3.471 84,7 21,3 Mayıs 3.860 5.167 5.819 33,9 12,6 5.532 7.991 9.807 44,4 22,7 -1.672 -2.823 -3.988 68,9 41,3 Haziran 3.796 5.281 5.792 39,1 9,7 5.727 8.468 9.848 47,9 16,3 -1.931 -3.187 -4.055 65,0 27,3 Temmuz 4.236 5.629 32,9 6.267 8.728 39,3 -2.031 -3.099 Ağustos 3.829 4.694 22,6 5.975 7.883 31,9 -2.146 -3.189 48,6 Eylül 4.115 5.645 37,2 6.206 8.487 36,7 -2.091 -2.841 35,9 52,6 Ekim 4.824 5.863 21,5 6.575 8.088 23,0 -1.751 -2.225 27,1 Kasım 3.970 5.732 44,4 5.245 8.568 63,4 -1.275 -2.836 122,4 Aralık 4.595 6.538 42,3 8.234 10.474 27,2 -3.639 -3.936 8,1 Toplam 47.253 63.121 33,6 69.340 97.540 40,7 -22.087 -34.419 34.973 54.980 -20.008 55,8 İhracatta Yaşanan Gelişmeler: 2005 yılının Ocak-Haziran döneminde imalat sanayi ürünleri ihracatı 2004 yılının aynı dönemine göre yüzde 20,3 oranında, tarım- ormancılık ürünleri ihracatı ise yüzde 21,5 oranında artmıştır. Haziran ayında özellikle, gemiler, suda yüzen taşıtlar, alüminyum ve alüminyumdan eşya, kazanlar, makinalar, mekanik cihazlar,demir veya çelikten eşya, plastik ve mamulleri ihracatında, yüksek oranlı artışlar kaydedilmiştir.2005 yılının ilk yarısında madencilik sektörü ihracatı yüzde 29,7 oranında artmıştır. Tablo 8: Sektörel İhracat (Milyon Dolar) Toplam Tarım ve Ormancılık Madencilik İmalat Seçilmiş Fasıllara Göre İhracat Kara taşıtları Örme giyim eşyası Demir ve çelik Kazan-makina-mek.cihaz Örülmemiş giyim eşyası Elektrikli makina, cihazlar Demir veya çelikten eşya Mineral yakıt, mineral yağlar Dokumaya elv. madd. hazır eşya Yenilen meyveler Plastik ve mamulleri Yıllık 2003 2004 47.253 63.121 2.121 2.542 469 649 44.378 59.533 5.272 5.733 2.969 2.993 3.814 3.475 1.391 980 1.632 1.392 926 7 8.289 6.259 5.313 4.126 4.537 4.790 2.227 1.429 1.857 1.903 1.324 (%) 04/03 33,6 19,8 38,4 34,1 57,2 9,2 78,9 37,9 19,0 37,8 60,1 45,8 13,8 36,7 43,0 Ocak-Haziran 2004 2005 29.019 34.973 1.082 1.315 287 372 27.473 33.054 3.718 3.069 2.543 1.895 2.121 2.078 920 680 892 645 600 4.982 3.250 2.572 2.426 2.404 2.393 1.373 1.142 963 851 775 (%) 05/04 20,5 21,5 29,7 20,3 34,0 5,9 1,1 28,1 13,3 15,1 49,2 68,1 7,9 32,1 29,1 http://ekutup.dpt.gov.tr/eg/2005/07.pdf Ekonomik Gelişmeler Temmuz 2005 2005 yılının ilk yarısında OECD ülkelerine olan ihracatımız yüzde 13,6 oranında artarken, AB ülkelerine yapılan ihracattaki yüzde artış 16,3 olmuştur. Bu dönemde, OECD üyesi olmayan ülkelere olan ihracatımız ise yüzde 34,5 oranında artmıştır. Tablo 9: Ülke Gruplarına Göre İhracat (Milyon Dolar) Yıllık (%) Ocak-Haziran (%) 2003 2004 04/03 2004 2005 05/04 30.425 40.481 33,1 18.702 21.238 13,6 25.899 34.436 33,0 15.828 18.416 16,3 538 658 22,3 317 357 12,7 4.384 5.875 34,0 2.218 2.324 4,8 14.900 20.077 34,7 9.135 12.288 34,5 Avrupa Ülkeleri 4.163 5.604 34,6 2.774 2.842 2,5 Afrika Ülkeleri 2.131 2.968 39,3 1.352 1.830 35,4 Ortadoğu Ülkeleri 4.994 7.311 46,4 3.666 4.884 33,2 Diğer Asya Ülkeleri 2.604 2.877 10,5 1.212 1.418 17,0 47.253 63.121 33,6 29.019 34.973 20,5 OECD Ülkeleri AB Ülkeleri EFTA Ülkeleri Diğer OECD Ülkeleri OECD Üyesi Olmayan Ülkeler Toplam İhracatçı Birliklerinin kayıtlarına göre ihracatımız 2005 yılının Ocak-Temmuz döneminde bir önceki yılın aynı dönemine göre yüzde 17,2 oranında artarak 41 milyar dolara yükselmiştir. Bununla birlikte son 41 aydır sürekli artış gösteren Taşıt Araçları ve Yan Sanayi sektörü, Temmuz ayında ilk kez azalarak bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde 5,1 oranında gerilemiştir. Tablo 10: İhracatçı Birlikleri Kayıtlarına Göre İhracat (Milyon dolar) Temmuz 2004 2005 TOPLAM 5.665 5.727 Hazırgiyim ve Konfeksiyon Taşıt Araçları ve Yan Sanayi Demir ve Demir Dışı Metaller Elektrik-Elektronik Kimyevi Maddeler ve Mamulleri Tekstil ve Hammaddeleri Makine ve Aksamları Hububat,Bakliyat,Yağlı Tohumlar ve Mamulleri Fındık ve Mamulleri Değerli Maden ve Mücevherat Yaş Meyve ve Sebze Tütün Halı Zeytin ve Zeytinyağı 8 1.258 1.126 749 488 454 364 195 137 74 77 63 14 37 9 Ocak- Temmuz 2004 2005 % % 1,1 35.051 41.069 17,2 1.234 -1,9 1.069 -5,1 623 -16,7 499 2,3 554 22,1 365 0,5 223 14,4 145 5,9 142 91,9 76 -1,1 63 -0,4 15 9,3 46 23,9 20 132,2 7.560 5.969 5.019 3.176 2.787 2.581 1.171 902 454 497 424 306 265 70 8.073 6,8 7.760 30,0 5.412 7,8 3.626 14,2 3.623 30,0 2.807 8,8 1.517 29,5 1.129 25,1 802 76,8 564 13,4 534 26,2 288 -6,1 337 27,1 185 162,7 http://ekutup.dpt.gov.tr/eg/2005/07.pdf Ekonomik Gelişmeler Temmuz 2005 İthalatta Yaşanan Gelişmeler: 2005 yılının Ocak-Haziran döneminde ithalat 2004 yılının aynı dönemine göre yüzde 21,3 oranında artarak 55 milyar dolara yükselmiştir. Aynı dönem itibariyle petrol dışı ara malları ithalatı, yüzde 26,1 oranında artarken göstermiştir, sermaye ve tüketim malları ithalatındaki artış sırasıyla yüzde 13,5 ve yüzde 2,7 oranında gerçekleşmiştir. Seçilmiş bazı mallara baktığımızda Haziran ayında özellikle, gemiler ve suda yüzen taşıtlar, demir veya çelikten eşya, inci, kıymetli taş ve metal mamulleri, muhtelif kimyasal maddeler, kazanlar, makinalar, mekanik cihazlar kalemlerinde önemli oranda artış olduğu gözlenmektetir. Tablo 11: Geniş Ekonomik Gruplara Göre İthalat (Milyon Dolar) Yıllık 2003 2004 Toplam İthalat Sermaye Ara malları Petrol Petrol dışı Tüketim Toplam İthalat (Petrol hariç) % 04/03 Ocak-Haziran 2004 2005 % 05/04 69.340 11.326 97.540 17.397 40,7 53,6 45.312 8.160 54.980 9.263 21,3 13,5 49.734 4.777 67.549 6.092 35,8 27,5 30.980 2.769 39.360 3.787 27,0 36,8 45.235 7.813 61.281 12.101 35,5 54,9 28.211 3.604 35.573 3.740 26,1 3,8 64.563 91.448 41,6 42.543 51.194 20,3 Tablo 12: Seçilmiş Fasıllara Göre İthalat Yıllık (%) 2003 2004 04/03 Toplam İthalat -Mineral yakıt. Yağlar -Kazan. makine. mek.cihaz -Demir ve çelik -Elek. Makine ve cihazlar -Kara taşıtları -Plastik ve mamulleri -İnci, kıymetli taş ve metal mamulleri, -Organik kimyasal ürünler -Eczacılık ürünleri -Optik alet ve cihazlar -Pamuk.pamuk ipliği 69.340 97.540 11.575 14.354 10.294 13.419 4.748 7.973 5.520 8.354 5.383 10.236 3.236 4.761 2.767 3.763 2.332 2.974 2.019 2.710 1.361 1.928 1.641 1.973 40,7 24,0 30,4 67,9 51,3 90,2 47,1 36,0 27,5 34,2 41,6 20,2 (Milyon dolar) (%) Ocak-Haziran 2004 2005 05/04 45.312 6.157 6.238 3.520 3.936 5.083 2.132 1.769 1.439 1.301 883 1.009 54.980 8.985 7.691 4.815 4.543 4.525 2.855 2.335 1.869 1.433 1.142 1.095 21,3 45,9 23,3 36,8 15,4 -11,0 33,9 32,0 29,8 10,1 29,3 8,5 2. Hizmetler Dengesi: 2005 yılının Ocak-Haziran döneminde hizmetler dengesi bir önceki yılın aynı dönemine göre yüzde 12 oranında artarak 3,9 milyar dolar fazla vermiştir. Söz konusu dönemde turizm geliri yüzde 15,5 artış göstererek 5,8 milyar dolara ulaşmıştır. Bu dönemde hizmetler dengesinin diğer önemli kalemi olan net taşımacılık gideri geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 38,4 artarak 696 milyon dolara yükselmiştir. 9 http://ekutup.dpt.gov.tr/eg/2005/07.pdf Ekonomik Gelişmeler Temmuz 2005 3. Yatırım Geliri Dengesi: 2005 yılının Ocak-Haziran döneminde yatırım geliri dengesinde, bir önceki yılın aynı dönemine göre yüzde 11,4 oranında artışla 3,2 milyar dolarlık net çıkış gerçekleşmiştir. Bu çıkışın alt kalemlerinden en büyük payı 2,3 milyar dolar ile faiz giderleri oluşturmuştur. Bu dönemde yatırım geliri dengesinin portföy yatırımları ve diğer yatırımlar kalemlerinde sırasıyla 729 milyon dolar ve 2 milyar dolar net çıkış yaşanmıştır. 4. Cari Transferler: 2004 yılının ilk yarısında 522 milyon dolar olarak gerçekleşen cari transferler 2005 yılının aynı döneminde 624 milyon dolara ulaşmıştır. Aynı dönemde işçi gelirleri bir önceki yılın aynı dönemine göre 22 milyon dolar azalarak 352 milyon dolara inmiştir. Tablo 13: Cari İşlemler Dengesi (Milyon Dolar) Haziran Ocak-Haziran 2004 2005 2004 2005 -2.234 -3.167 -11.076 -15.064 5.281 5.792 29.019 34.973 -8.468 -9.848 -45.312 -54.980 953 889 5.217 4.943 1.000 1.161 3.513 3.934 -108 -129 -503 -696 1.091 1.236 3.808 4.398 81 77 322 378 -18 -2 -48 -30 4 -2 55 7 -52 -38 -127 -165 2 19 6 42 -391 -436 -2.859 -3.185 -72 -73 -430 -484 -101 -104 -811 -729 -402 -450 -888 -984 -218 -259 -1.618 -1.972 -282 -351 -1.933 -2.342 -250 -292 -1.776 -2.105 -45 -55 -459 -463 -88 -84 -759 -882 -7 -9 -39 -82 -110 -144 -519 -678 -32 -59 -157 -237 142 93 522 624 54 54 374 352 I. Dış Ticaret Dengesi 1.İhracat f.o.b. 2.İthalat c.i.f. 3.Diğer (1) II. Hizmetler Dengesi(Net) 1.Taşımacılık 2.Turizm 3.İnşaat Hizmetleri 4.Finansal Hizmetler 5.Diğer Ticari Hizmetler 6.Resmi Hizmetler 7.Diğer Hizmetler III. Yatırım Geliri Dengesi Doğrudan Yatırımlar Portföy Yatırımları Faiz Gideri (Borç Senetleri) Diğer Yatırımlar Faiz Gideri (Krediler) Uzun Vade -Merkez Bankası -Genel Hükümet -Bankalar -Diğer Sektörler Kısa Vade IV. Cari Transferler İşçi Gelirleri Cari İşlemler Dengesi -1.483 -2.349 (1) Bavul ticareti, parasal olmayan altın, navlun-sigorta uyarlama -9.900 -13.691 B. Sermaye Hareketleri Dengesi ve Uluslararası Rezervler 2004 yılının Ocak-Haziran döneminde 8,4 milyar dolar olarak gerçekleşen net sermaye girişi (rezerv değişimleri dahil) 2005 yılının aynı döneminde yüzde 7,8 oranında azalarak 7,8 milyar dolar olarak gerçekleşmiştir. 2005 yılının ilk yarısında yurt içinde yabancılar tarafından yapılan doğrudan yatırımlar 2004 yılının aynı dönemindeki seviyesini koruyarak 1,4 milyar dolar olarak gerçekleşmiştir. Bu miktarın 662 milyon dolarlık kısmını yabancıların yurt içinden aldıkları gayri menkuller 10 http://ekutup.dpt.gov.tr/eg/2005/07.pdf Ekonomik Gelişmeler Temmuz 2005 oluşturmuştur. Yurtiçi yerleşiklerin yurtdışında yaptıkları doğrudan yatırımlar ise 2005 yılı OcakHaziran döneminde geçen senenin aynı dönemine göre 25 milyon dolarlık bir artışla 440 milyon dolara yükselmiştir. Böylece, 2005 yılının ilk yarısında doğrudan yatırımlar kaleminde 931 milyon dolar tutarında net sermaye girişi gerçekleşmiştir. 2005 yılı Ocak-Haziran döneminde portföy yatırımlarında net sermaye girişi, geçen senenin aynı dönemine göre yüzde 50 oranında artarak 6 milyar dolara ulaşmıştır. Portföy yatırımları başlığı altında yer alan varlıklar kaleminde, söz konusu dönemde net 1 milyar dolar sermaye çıkışı yaşanırken, yükümlülükler kaleminde geçen senenin aynı dönemine göre yüzde 91 lik bir artışla, net 7,1 milyar dolarlık sermaye girişi gerçekleşmiştir. Bu miktarın 2 milyar dolarını yabancıların hisse senedi alımları, 3,5 milyar dolarını yabancılar tarafından satın alınan devlet iç borçlanma senetleri oluştururken, 4,5 milyar dolarını genel hükümetin yurtdışı piyasalara tahvil ihracı yoluyla borçlanması ve 2,6 milyar geri ödemesiyle oluşturmaktadır. İhracat karşılığı yurtdışına açılan kredileri gösteren ve diğer yatırımlar kaleminde varlıklar altında yer alan ticari kredilere ilişkin, 2004 yılı Ocak-Haziran döneminde 18,6 milyar dolar kredi kullandırılırken, 2005 yılının aynı döneminde bu seviye korunmuştur. Öte yandan yükümlülükler kaleminde yer alan ithalata ilişkin ticari kredi olarak, 2004 yılının ilk yarısında 15,5 milyar dolar tutarında kısa vadeli kredi kullanılırken, 2005 yılının aynı döneminde 22,2 milyar dolar tutarında kısa vadeli kredi kullanılmıştır. 2005 Ocak-Haziran döneminde Genel Hükümet, IMF kredileri dahil 3 milyar dolar kredi geri ödemesinde bulunurken, toplam 1,4 milyar dolarlık kredi kullanmıştır. Ayrıca söz konusu dönemde Merkez Bankası tarafından IMF’ye 2 milyar dolarlık kredi geri ödemesinde bulunulmuştur. Türkiye’de yerleşik bankaların 2004 yılı Ocak-Haziran döneminde yurt dışında kullandırdığı kredilerin net 392 milyon doları geri ödenirken , 2005 yılının aynı döneminde bu kalem net 259 milyon dolar geri ödeme olarak gerçekleşmiştir. Diğer taraftan, bankalar 2004 yılının Ocak-Haziran döneminde yurt dışından net 1,9 milyar dolar kredi kullanırken 2005 yılının aynı döneminde 4,2 milyar dolar kredi kullanmışlardır. Bu tutarın net 911 milyon dolarını kısa vadeli kullanımlar oluşturmaktadır. Diğer sektörler 2005 yılının Ocak-Haziran döneminde yurt dışından 8,2 milyar dolar uzun vadeli kredi kullanırken, 5,6 milyar dolar kredi geri ödemesinde bulunmuşlardır. Ayrıca, 2005 yılı Ocak-Haziran döneminde diğer sektörler net 94 milyon dolar kısa vadeli kredi geri ödemesinde bulunmuşlardır. Tablo 14: Sermaye Hareketleri (Milyon Dolar) Sermaye ve Finans Hesapları 1. Doğrudan Yatırımlar (net) -Yurtdışında -Yurtiçinde Sermaye Gayrimenkul 2. Portföy Yatırımları (net) -Hisse Senetleri -Borç Senetleri 3. Diğer Yatırımlar (net) Ticari Krediler (Yükümlülükler) Krediler (Yükümlülükler) -Merkez Bankası -Genel Hükümet -Bankalar -Diğer Sektörler 4. Rezerv Varlıklar Net Hata ve Noksan 11 Haziran 2004 2005 Ocak-Haziran 2004 2005 78 290 -46 336 199 135 1.136 131 1.150 -581 368 -111 -457 -324 317 353 -767 -329 118 -156 274 156 132 1.942 317 1.707 2.506 142 3.128 -336 -138 2.696 906 -4.895 8.390 960 -410 1.370 731 474 4.006 478 3.204 4.271 2.118 2.358 -2.194 -442 1.900 3.094 -847 7.739 931 -433 1.364 661 662 6.008 1.991 5.064 7.454 1.991 3.185 -1.953 -1.570 4.158 2.550 -6.654 1.405 2.678 1.510 5.952 http://ekutup.dpt.gov.tr/eg/2005/07.pdf Ekonomik Gelişmeler Temmuz 2005 Yurt dışında çalışan işçilerin Merkez Bankasında açtıkları kredi mektuplu döviz tevdiat hesapları ile süper döviz hesaplarında 2005 yılı Ocak-Haziran döneminde 304 milyon dolar çıkış gerçekleşmiştir. Bankaların yurtdışından topladıkları mevduat ise toplamda 840 milyon dolar artmıştır. Böylece 2004 yılının Ocak-Haziran döneminde 889 milyon dolar mevduat girişi gözlenirken, 2005 yılının aynı döneminde 536 milyon dolar mevduat girişi yaşanmıştır. 2004 yılının Ocak-Haziran döneminde 847 milyon dolar artan resmi rezervler, 2005 yılının aynı döneminde 6,7 milyar dolar artmıştır. 2004 yılının Ocak-Haziran döneminde 1,5 milyar dolar olan net hata ve noksan kalemi, 2005 yılının aynı döneminde 5,9 milyar dolara ulaşmıştır. 2004 yılı sonunda 36 milyar dolar seviyesinde bulunan Merkez Bankası brüt rezervleri, geçici verilere göre Haziran 2005 tarihinde 40 milyar dolara çıkmıştır. Şekil 2: Merkez Bankası Uluslararası Rezervleri Merkez Bankası Uluslararası Rezervleri (Milyar Dolar) 3 5 7 9 20 11 00 ,1 3 5 7 9 20 11 01 ,1 3 5 7 9 20 11 02 ,1 3 5 7 9 20 11 03 ,1 3 5 7 9 20 1 04 1 .1 3 5 7 9 20 1 05 1 .1 3 5 19 99 ,1 41 39 37 35 33 31 29 27 25 23 21 19 17 15 III. Konsolide Bütçe: 2004 yılında konsolide bütçe kapsamındaki kuruluşların tamamında sınıflandırmasına geçilmiştir. Analitik bütçe sınıflandırması (ABS) olarak adlandırılan fonksiyonel sınıflandırmaya, uluslar arası karşılaştırmaların yapılmasına, mali artırılmasına, hesap verilebilirliğin geliştirilmesine, detaylı bir kurumsal kodlama sorumlularının tespitine imkan vermektedir. yeni bütçe yeni sistem, saydamlığın ile program Aşağıda verilen tablolarda yer alan 2004 ve 2005 yıllarına ait veriler analitik bütçe sınıflandırması esasına göre hazırlanmıştır. 2005 yılının ilk yarısında, konsolide bütçe gelirleri geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 23,5 oranında artarak 61,5 milyar YTL’ye ulaşmıştır. Aynı dönemde, konsolide bütçe harcamalarındaki artış oranı ise yüzde 1,5 ile sınırlı kalmıştır. Bu dönemde, konsolide bütçe faiz dışı harcamaları yüzde 20,7 oranında artarken, faiz harcamalarında görülen yüzde 21,0 oranındaki gerileme toplam harcamalarda görülen düşük oranlı artışta önemli rol oynamıştır. Bu gelişmelerin sonucunda, yılın ilk altı ayında konsolide bütçe açığı geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 73,5 oranında azalarak 3.9 milyar YTL olmuştur. Öte yandan, konsolide bütçe faiz dışı fazlası ise yüzde 29,9 oranında artarak yıl sonu bütçe hedefinin yüzde 71,6’sına ulaşmıştır. 12 http://ekutup.dpt.gov.tr/eg/2005/07.pdf Ekonomik Gelişmeler Temmuz 2005 Tablo 15: Konsolide Bütçe Büyüklükleri Ocak-Haziran 2004 Değişim 2005 (%) 2005 (Milyon YTL) 2005 Gerç. Kes. Bütçe Oranı (%) 49.806 61.511 23,5 126.490 48,6 48.777 60.396 23,8 124.330 48,6 39.839 48.570 21,9 106.617 45,6 Vergi Dışı Gelirler 8.308 11.533 38,8 17.238 66,9 Sermaye Gelirleri 73 108 48,1 343 31,5 Gelirler Genel Bütçe Gelirleri Vergi Gelirleri 558 184 -67,1 132 139,3 1.029 1.115 8,4 2.160 51,6 64.391 65.379 1,5 155.628 42,0 34.766 41.975 20,7 99.188 42,3 14.602 15.729 7,7 31.904 49,3 Sosyal Güv. Kur. Devlet Primi 1.848 2.087 13,0 4.333 48,2 Mal ve Hizmet Alımları 2.878 4.127 43,4 14.438 28,6 13.348 16.382 22,7 32.499 50,4 1.256 2.428 93,3 10.071 24,1 45 491 1.001,1 1.088 45,1 754 732 -2,9 2.805 26,1 Alınan Bağış ve Yardımlar Katma Bütçe Gelirleri Harcamalar Faiz Dışı Harcamalar Personel Giderleri Cari Transferler Sermaye Giderleri Sermaye Transferleri Borç Verme Yedek Ödenek 37 0 -100,0 2.050 0,0 29.625 23.404 -21,0 56.440 41,5 Bütçe Dengesi -14.585 -3.868 -73,5 -29.137 13,3 Faiz Dışı Denge 15.040 19.535 29,9 27.303 71,6 Faiz Ödemeleri Not: 2005 yılında madeni para basım gelirleri vergi dışı gelirler kalemine dahil edilmiştir. 2005 yılının Ocak-Haziran döneminde, genel bütçe gelirleri geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 23,8 oranında artmıştır. Bu dönemde gelir vergisi tahsilatındaki artış oranı yüzde 17,3 olurken kurumlar vergisi tahsilatındaki artış oranı yüzde 1,4 ile sınırlı kalmıştır. Kurumlar vergisi tahsilatında görülen düşük oranlı artışta yüzde 58,7 oranında azalan beyana dayalı kurumlar vergisi tahsilatı etkili olmuştur. Mülkiyet üzerinden alınan vergiler ise banka ve sigorta muameleleri üzerinden alınan vergi tahsilatında görülen yüzde 26,6 oranındaki artışa paralel olarak yüzde 26,9 oranında artış göstermiştir. 2005 yılının ilk yarısında, dahilde alınan mal ve hizmet vergileri tahsilatı 2004 yılının aynı dönemine göre yüzde 29,6 oranında artış göstermiştir. Bu dönemde, dahilde alınan KDV tahsilatındaki artış oranı yüzde 15,2 olurken, özel tüketim vergisi tahsilatındaki artış oranı yüzde 29,6 olarak gerçekleşmiştir. Petrol ve doğalgaz ürünleri üzerinden alınan ÖTV tahsilatındaki artış oranı yüzde 29,3, motorlu taşıtlar üzerinden alınan ÖTV tahsilatındaki artış oranı yüzde 74,7, kolalı gazoz, alkollü içki ve tütün mamulleri üzerinden alınan ÖTV tahsilatındaki artış oranı yüzde 16,1, dayanıklı tüketim malları ve diğer mallar üzerinden alınan ÖTV tahsilatındaki artış oranı ise yüzde 38,6 olarak gerçekleşmiştir. Aynı dönemde, motorlu taşıtlar vergisi tahsilatı, 2003 yılında alınan ek motorlu taşıt vergilerinin geçen yılın Ocak ayında tahakkuk eden 2004 yılına ait motorlu taşıt vergilerinden mahsup edilmesi nedeniyle oluşan baz etkisi nedeniyle yüzde 86,7 oranında artış kaydetmiştir. Özel iletişim vergisi tahsilatı ise Türk Telekom AŞ’den alınan hasılat payının özel iletişim vergisi kapsamına alınmasının da etkisi ile yüzde 97,2 oranında artmıştır. Yılın ilk altı ayında, uluslar arası ticaret ve muamelelerden alınan vergiler geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 15,0 oranında artış göstermiştir. Bu dönemde, ithalden alınan KDV tahsilatındaki artış oranı yüzde 14,4, gümrük vergilerindeki artış oranı ise yüzde 23,7 olarak gerçekleşmiştir. Uluslar arası ticaret ve muamelelerden alınan vergi tahsilatının düşük seyreden kurlardan etkilendiği görülmektedir. Aynı dönemde, damga vergisi tahsilatı yüzde 11,2 13 http://ekutup.dpt.gov.tr/eg/2005/07.pdf Ekonomik Gelişmeler Temmuz 2005 oranında artarken, harç gelirlerindeki artış oranı yüzde 49,1 olmuştur. Harç gelirlerinde görülen yüksek oranlı artışta 5217 sayılı Kanun ile bazı harç gelirlerinden İşyurtları Kurumuna pay verilmesi uygulamasının kaldırılmış olması etkili olmuştur. Tablo 16: Konsolide Bütçe Gelirleri (Milyon YTL) Ocak-Haziran 2004 Değişim 2005 (%) 2005 2005 Ger. Kes. Bütçe Or. (%) Toplam 49.806 61.511 23,5 126.490 48,6 Genel Bütçe Gelirleri Vergi Gelirleri Gelir, Kar ve Ser. Kaz. Üz. Al. Ver. Gelir Vergisi Kurumlar Vergisi Diğer Mülkiyet Üzerinden Al. Ver. Banka ve Sig. Muam. Vergisi Diğer Dahilde Alınan Mal ve Hizmet Ver. Dahilde Alınan KDV 48.777 60.396 23,8 124.330 48,6 39.839 48.570 21,9 106.617 45,6 12.136 13.535 11,5 26.408 51,3 7.719 9.053 17,3 18.413 49,2 4.418 4.482 1,4 7.995 56,1 -1 0 699 887 26,9 1.267 673 852 26,6 1.187 71,8 26 35 34,8 80 44,1 17.741 22.986 29,6 53.586 42,9 5.014 5.773 15,2 13.825 41,8 11.234 14.560 29,6 34.562 42,1 1.493 2.654 77,7 5.199 51,0 7.666 8.814 15,0 20.314 43,4 7.115 8.136 14,4 18.699 43,5 551 678 22,9 1.615 42,0 698 1.009 44,5 2.368 42,6 ÖTV Diğer Uluslararası Tic. ve Mua. Alınan Ver. İthalde Alınan KDV Diğer Diğer Vergiler İdari Harçlar ve Üc. San. Dışı Arizi S. Vergi Dışı Gelirler Sermaye Gelirleri Alınan Bağış ve Yardımlar Katma Bütçe Gelirleri 0 70,0 899 1.340 49,1 2.674 50,1 8.308 11.533 38,8 17.238 66,9 73 108 48,1 343 31,5 558 184 -67,1 132 139,3 1.029 1.115 8,4 2.160 51,6 Not: 2005 yılında madeni para basım gelirleri vergi dışı gelirler kalemine dahil edilmiştir. Yılın ilk altı ayında, döner sermaye ve benzeri kurum karlarından elde edilen gelirler ile Kaynak Kullanımı Destekleme Fonu gelirlerindeki ve faiz, ikraz ve taviz gelirlerindeki artışlardan olumlu etkilenen vergi dışı normal gelirler, Türk Telekom A.Ş.’den elde edilen hasılat payının özel iletişim vergisi kapsamına alınması ve vergi barışı uygulamasından 2004 yılında elde edilen gelir ile üst kurullardan elde edilen gelirlerdeki azalmaya rağmen geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 38,8 oranında artmıştır. Aynı dönemde, alınan bağış ve yardımlar yüzde 67,1 oranında azalmıştır. 28.07.2005 tarih ve 25889 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Bakanlar Kurulu Kararı ile tütün mamulleri üzerideki ÖTV sistemi yeniden düzenlenmiştir. Bu düzenleme ile sigaraların içerdiği şark tipi tütün oranına göre vergilendirilmesi uygulaması kaldırılarak, bütün sigaralar için yüzde 58 oranında nispi ÖTV getirilmiştir. Ancak bu oran kullanılarak hesaplanacak verginin paket başına 1,2 YTL’den az olamayacağı hükme bağlanmıştır. 14 http://ekutup.dpt.gov.tr/eg/2005/07.pdf Ekonomik Gelişmeler Temmuz 2005 Tablo 17: Konsolide Bütçe Harcamaları Ocak-Haziran 2004 2005 (Milyon YTL) 2005 Ger. Değişim 2005 (%) Kes. Bütçe Or. (%) Toplam 64.391 65.379 1,5 155.628 42,0 Faiz Dışı Harcamalar 34.766 41.975 20,7 99.188 42,3 14.602 15.729 7,7 31.904 49,3 Sos. Güv. Kur. Devlet Primi 1.848 2.087 13,0 4.333 48,2 Mal ve Hizmet Alımları 2.878 4.127 43,4 14.438 28,6 Personel Giderleri 794 1.523 91,8 3.472 43,9 Diğer 2.083 2.603 25,0 10.966 23,7 Cari Transferler 13.348 16.382 22,7 32.499 50,4 248 129 -48,1 465 27,6 9.327 11.646 24,9 21.999 52,9 Sağlık Harcamaları KİT Görev Zararları Sos. Güv. Kurumları Emeklilere Vergi İadesi 452 0 -100,0 1.293 0,0 Tarımsal Destekleme 1.477 2.340 58,4 3.457 67,7 Diğer 1.844 2.267 22,9 5.285 42,9 1.256 2.428 93,3 10.071 24,1 Sermaye Giderleri Sermaye Transferleri 45 491 1.001,1 1.088 45,1 Borç Verme 754 732 -2,9 2.805 26,1 Yurtiçi 711 732 3,0 2.477 29,6 Yurtdışı 43 0 -100,0 328 0,0 Yedek Ödenekler 37 0 -100,0 2.050 0,0 Faiz Ödemeleri 29.625 23.404 -21,0 56.440 41,5 İç Borç Faizi 26.501 20.031 -24,4 49.040 40,8 Dış Borç Faizi 3.125 3.373 8,0 7.400 45,6 2005 yılının ilk altı ayında, konsolide bütçe harcamaları geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 1,5 oranında artarak 65,4 milyar YTL olarak gerçekleşmiştir. Yılın ilk yarısında, personel harcamalarındaki artış geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 7,7 olmuştur. Sosyal güvenlik kurumlarına devlet primi giderleri ise yüzde 13,0 oranında artış göstermiştir. Aynı dönemde, mal ve hizmet alımlarındaki artış oranı yüzde 43,4 olmuştur. Sağlık harcamalarında görülen yüzde 91,8 oranındaki yüksek oranlı artış mal ve hizmet alımı harcamalarında görülen artışta etkili olmuştur. 2005 yılının Ocak-Haziran döneminde, cari transferler geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 22,7 oranında artmıştır. Bu dönemde, sosyal güvenlik kurumlarına yapılan transferler yüzde 24,9 oranında artış kaydetmiştir. Aynı dönemde, tarımsal destekleme ödemelerindeki artış oranı yüzde 58,4 olmuş, KİT’lere görev zararı ödemeleri ise yüzde 48,1 oranında azalmıştır. Sermaye giderleri yüzde 93,3 oranında artarken, borç verme kalemi risk hesabında görülen düşüşünde etkisiyle yüzde 2,9 oranında azalmıştır. 2005 yılının ilk yarısında, faiz harcamaları borçlanma faiz oranlarında görülen düşüşten dolayı geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 21,0 oranında azalarak 29.6 milyar YTL seviyesinden 23,4 milyar YTL seviyesine gerilemiştir. Bu dönemde, iç borç faiz ödemeleri yüzde 24,4 oranında azalırken, dış borç faiz ödemeleri yüzde 8,0 oranında artmıştır. 2005 yılının ilk yarısında faiz ödemeleri için bütçede yer alan ödeneğin yüzde 41,5’i kullanılmıştır. 15 http://ekutup.dpt.gov.tr/eg/2005/07.pdf Ekonomik Gelişmeler Temmuz 2005 Tablo 18: Konsolide Bütçe Borç Stoku (Haziran Sonu) (Milyon YTL) 2004 İç Borç Stoku Döviz-Faiz Yapısı Nakit Sabit Getirili Değişken Faizli Döviz Cinsinden Dövize Endeksli Nakit Dışı Sabit Getirili Değişken Faizli Döviz Cinsinden Dövize Endeksli 2005 Değişim (%) 209.119 234.799 12,3 147.368 179.095 21,5 83.241 98.714 18,6 35.682 47.240 32,4 18.190 27.898 53,4 10.255 5.244 -48,9 61.751 55.704 -9,8 0 0 52.051 50.851 -2,3 8.056 3.301 -59,0 1.644 1.551 -5,7 Alıcılara Göre Dağılım Kamu Piyasa 83.428 79.026 -5,3 125.691 155.773 23,9 Dış Borç Stoku (Milyon $) 63.486 66.140 4,2 Şekil 3 : İç Borçlanma Faiz Oranı İç Borçlanma Faiz Oranı (Yıllık Bileşik) 70 60 50 40 30 20 M ar N t is an H az i Te ran m m uz 20 05 O ca k Ek im H az i Te ran m m uz M ar N t is an O ca k 20 04 Ek im M ar N t is an H az i Te ran m m uz 20 03 O ca k 10 IV. Parasal Büyüklükler ve Mali Piyasalardaki Gelişmeler Temmuz ayında Net Dış varlıklar 3,9 milyar dolar artarken, İç Döviz Yükümlülüklerinin 146 milyon dolar azalmasıyla Merkez Bankası Net Döviz Pozisyonu, 4 milyar dolar artmıştır. Bu dönemde Merkez Bankası tarafından düzenli ihalelerle 0,8, doğrudan müdahale yoluyla ise 2,4 milyar dolarlık döviz alımı yapılırken, döviz pozisyonundaki söz konusu artışta Hazinenin TL mevduatının bir kısmını dövize çevirmesi de etkili olmuştur. 16 http://ekutup.dpt.gov.tr/eg/2005/07.pdf Ekonomik Gelişmeler Temmuz 2005 Tablo 19: Merkez Bankası Net Döviz Pozisyonu 2003 2004 Aralık Aralık Net Döviz Pozisyonu (NDP) - Net Dış Varlıklar 54,3 (Milyon Dolar) 2005 Nisan Mayıs Haziran Temmuz 2.736,4 6.713,1 6.306,2 8.565,2 12.573,0 12.149,4 17.173,1 20.697,2 20.287,8 24.752,1 28.613,5 Net Rezervler 33.054,9 35.189,7 36.571,6 35.023,2 38.490,6 42.098,8 KMDTH ve SDMH(-) 17.216,3 18.602,5 17.558,9 17.010,6 16.380,4 16.315,4 Diğer -3.781,2 586,0 1.684,5 2.275,2 2.641,9 2.830,1 12.095,1 14.436,6 - İç Döv. Yük. 13.984,1 13.981,6 16.186,9 16.040,5 Döv. Olarak T.Mev. 5.035,2 4.544,7 5.164,2 5.243,3 7.683,0 6.665,5 Hazine Mevduatı 3.612,1 3.837,5 4.877,5 4.129,3 6.462,1 5.473,2 Bankaların Döviz Mev. 7.059,9 9.891,9 8.819,9 8.738,3 8.503,9 9.374,9 Temmuz ayında Toplam İç Krediler 171 milyon YTL azalırken diğer varlıkların 337 milyon YTL artmasıyla, Net İç Varlıklar 166 milyon YTL artmıştır. Bu dönemde Hazinenin Merkez Bankasına yaptığı geri ödemelerden dolayı, banka portföyündeki TL cinsi ve dövize endeksli DİBS tutarı Temmuz ayında sırasıyla 174 ve 173 milyon YTL azalırken, döviz kurlarındaki gerileme sonucu Değerleme hesabı 202 milyon YTL artmıştır. Tablo 20: Merkez Bankası Analitik Bilançosu 2003 2004 Aralık Aralık (Milyon YTL) 2005 Nisan Mayıs Haziran Temmuz Net Döviz Pozisyonu+Net İç Varlıklar = MBP 24.067,0 24.743,1 29.490,2 27.311,7 29.927,4 35.263,1 Net Döviz Pozisyonu(NDP) - Net Dış Varlıklar - İç Döviz Yükümlülükleri Net İç Varlıklar (I+II) I- Top. İç Kred. (1+2+3+4+5) 1- Hazinenin Borçları a. DİBS b. Dövize Endeksli DİBS c. Diğer 2- Değerleme Hesabı 3- IMF Acil Yardımı 4 - Bankalara Açılan Krd. 5- TMSF'na Kullan. Krd. II- Diğer 76,7 17.161,5 17.084,7 23.990,2 29.059,6 28.049,3 19.511,7 8.580,9 -43,3 1.003,6 0,0 6,8 0,0 -5.069,4 9.217,1 28.417,2 19.200,2 20.273,1 24.010,5 21.893,8 19.593,4 2.343,7 -43,3 1.810,9 0,0 12,7 293,2 -3.737,4 8.688,7 27.952,5 19.263,8 18.622,9 22.801,6 20.816,7 19.118,8 1.727,2 -29,3 1.971,1 0,0 13,7 0,0 -4.178,6 11.561,3 33.410,4 21.849,1 18.366,2 22.325,9 20.158,3 18.962,2 1.221,2 -25,1 2.159,7 0,0 7,9 0,0 -3.959,7 16.730,9 38.076,0 21.345,0 18.532,2 22.155,0 19.786,0 18.787,9 1.047,9 -49,8 2.361,3 0,0 7,7 0,0 -3.622,8 22.682,4 16.649,5 3.670,4 2.276,0 86,5 29.509,3 6.826,9 29.927,4 418,1 26.203,9 17.396,6 3.986,7 4.683,8 136,8 31.647,9 5.444,0 35.263,1 3.615,2 3.672,6 23.048,0 19.375,4 21.070,6 25.581,9 23.239,4 19.577,2 3.715,3 -53,0 2.032,4 0,0 7,7 302,3 -4.511,3 REZERV PARA 15.442,7 20.327,7 23.145,6 23.132,2 Emisyon 10.844,5 13.465,2 15.919,9 15.948,7 Bankalar Zor. Karş. 2.288,6 3.115,3 3.459,7 3.574,3 Bankalar Serbest Mevduat 2.196,7 3.608,0 3.621,2 3.430,1 Diğer 112,8 139,2 144,9 179,1 PARASAL TABAN 23.345,1 23.949,7 26.376,5 25.578,9 APİ’den Borçlar 7.902,5 3.622,1 3.230,8 2.446,7 MERKEZ BANKASI PARASI (MBP) 24.067,0 24.743,1 29.491,2 27.311,7 Kamu Mevduatı 721,8 793,4 3.114,7 1.732,8 Kaynak: TCMB günlük vaziyet (1) Rakamlar ayın son cuma günü itibarıyladır. Toplamlar yuvarlama sonucu tutmayabilir. Bilançonun pasif kalemleri incelendiğinde, Temmuz ayında Merkez Bankası Parasının 5.336 milyon YTL artarak 35.263 milyon YTL’ye yükseldiği görülmektedir. Merkez Bankası tarafından ay içerisinde gerçekleştirilen TL karşılığı döviz alımları söz konusu yükselişin temel nedeni olarak göze çarpmaktadır. Bu dönemde, Bankalar mevduatı ve Emisyondaki artış sonucu Rezerv Para 17 http://ekutup.dpt.gov.tr/eg/2005/07.pdf Ekonomik Gelişmeler Temmuz 2005 miktarı 3.522 milyon YTL, Kamu Mevduatı ise 3.197 milyon YTL artarken, APİ’den borçlar hesabı 1.383 milyon YTL gerilemiştir. Tablo 21: Parasal Büyüklüklerdeki Gelişmeler (% Değişme) 2005 Temmuz/ 2004 Aralık 2005 Temmuz/ 2005 Haziran Emisyon 29,2 4,5 Rezerv Para 28,9 15,5 M2 20,0 4,7 M2Y 10,3 3,8 Toplam Mevduat (TL+YP) 9,4 4,1 Mevduat Banka. Kredileri (Yurtiçi) 26,4 5,1 TÜFE 1,1 -0,7 Temmuz ayında M1 para arzı önceki aya göre yüzde 4,2 oranında artarak 33 milyar YTL’den 34,4 milyar YTL’ye, M2 para arzı yüzde 4,7 oranında artarak 125,4 milyar YTL’den 131,3 milyar YTL’ye, M2Y para arzı ise yüzde 3,8 oranında artarak 197 milyar YTL’den 204,4 milyar YTL’ye yükselmiştir. 2004 yılı sonuna göre bakıldığında; Temmuz ayı itibarıyla M2 para arzındaki artışın yüzde 20 oranında olduğu, M2Y para arzındaki artışın ise döviz tevdiat hesaplarındaki düşüş nedeniyle daha sınırlı düzeyde kalarak yüzde 10,3 oranında gerçekleştiği görülmektedir. Mevduat bankaları yurtiçi kredileri, Temmuz ayında ticari krediler ve tüketici kredilerindeki artışın etkisiyle önceki aya göre yüzde 5,1 oranında artarak 94,1 milyar YTL’den 98,9 milyar YTL’ye yükselmiştir. 2005 yılında konut kredilerdeki artış, toplam kredilerdeki artışın en önemli bileşenlerinden biri olmuştur. Konut kredilerindeki artış trendi Temmuz ayında da devam etmiştir. Nitekim; konut kredilerinde 2004 yılı sonundan bu yana gerçekleşen artış yüzde 165,9’a ulaşmıştır. Mevduat bankaları kredilerinin YTL-YP kompozisyonuna bakıldığında, Temmuz ayında yurtiçi şubelerin YTL kredilerinin artarken, YP kredilerin azaldığı görülmektedir. Nitekim; bu ay içinde YTL krediler yüzde 6,5 oranında artarak 75 milyar YTL’den 79,8 milyar YTL’ye yükselirken, YP krediler yüzde 0,3 oranında azalarak 19,1 milyar YTL’den 19 milyar YTL’ye gerilemiştir. Temmuz ayında yurtiçi yerleşiklerin mevduatları önceki aya göre yüzde 2,9 oranında artarak 191,9 milyar YTL’den 197,4 milyar YTL’ye yükselmiştir. Bu dönemde YTL mevduatlar yüzde 4,2 oranında artarak 116,8 milyar YTL’den 121,7 milyar YTL’ye, YP mevduatın dolar değeri ise yüzde 3,1 oranında artarak 53 milyar dolardan 54,7 milyar dolara yükselmiştir. Temmuz ayında YP mevduatın TL değerindeki artış ise, döviz kurunda yaşanan düşüş sonucunda sınırlı düzeyde kalarak yüzde 0,9 olarak gerçekleşmiştir. Tablo 22: İç Borçlanma – Hazine İhaleleri 2002 Ocak- Aralık 2003 Ocak-Aralık 2004 Ocak-Aralık 2005 Ocak Şubat Mart Nisan Mayıs Haziran Temmuz Ocak-Temmuz Vadesi Gün 253 290 372 Net Borçlanma Bin YTL 67.790.862 77.100.140 91.733.111 428 654 720 7.976.666 6.402.349 3.153.927 20,27 17,20 17,56 20,90 17,77 18,01 560 625 663 318 580 7.645.871 5.135.021 2.560.015 6.483.837 39.356.686 17,23 17,98 16,38 15,74 17,66 17,57 17,76 17,15 15,84 18,03 18 Faiz Oranı Yıllık Basit Yıllık Bileşik 56,03 63,79 42,72 45,01 24,84 25,66 http://ekutup.dpt.gov.tr/eg/2005/07.pdf Ekonomik Gelişmeler Temmuz 2005 Temmuz ayında, Hazine ihalelerinde oluşan ağırlıklı ortalama bileşik faiz oranı, bir önceki aya göre 1,3 puan azalarak yüzde 15,8 olarak gerçekleşmiştir. Aynı dönemde ihalelerde oluşan ortalama vade Haziran ayına göre 345 gün kısalarak 318 gün olarak gerçekleşmiştir. Vadede görülen azalma Temmuz ayında TL cinsi kupon ödemeli ihale yapılmamasından kaynaklanmıştır. Merkez Bankası, hizmet sektöründe görülen fiyat katılıklarının devam etmesi, özel kapsamlı TÜFE göstergelerinin artış eğilimi göstermesi ve mevsimsellikten arındırılmış verileri dikkate aldığında, yılın ilk çeyreğinde özellikle dayanıklı tüketim mallarına olan talebin artış göstermesinden hareketle, 2006 yılı enflasyon hedefini göz önünde tutarak, Temmuz ayında kısa vadeli faiz oranlarında indirime gitmemiştir. Şekil 4: Reel Kur Endeksi Reel Kur Endeksi (1$ + 1,5 Euro) (1987 = 100) 185,0 180,0 175,0 170,0 165,0 160,0 155,0 150,0 145,0 140,0 135,0 130,0 125,0 120,0 115,0 110,0 105,0 100,0 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 Temmuz ayında reel kur endeksindeki artış trendi devam etmiştir. Haziran ayında 178,8 olan TÜFE bazlı ve 1$+1,5 euro sepetine göre hazırlanan reel kur endeksi, Temmuz ayında TL’nin euro ve dolar karşısında değer kazanması sonucunda 182,1’e yükselmiştir. Şekil 5: İMKB Bileşik Endeksi 30.000 28.000 26.000 24.000 22.000 20.000 18.000 16.000 14.000 12.000 10.000 8.000 6.000 4.000 2.000 1.400 1.200 1.000 800 600 400 200 2001 -1 2 3 4 5 6 7 8 10 11 200212 -1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 200312 -1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 200412 -1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 200512 -1 2 3 4 5 6 7 0 TL Bazında Dolar Bazında 19 http://ekutup.dpt.gov.tr/eg/2005/07.pdf Ekonomik Gelişmeler Temmuz 2005 Temmuz ayında İMKB-100 endeksi önceki aya göre önemli ölçüde artmıştır. Nitekim, Haziran ayı sonunda 26.957 puan olan İMKB-100 Endeksi, Temmuz ayında yüzde 9,9 oranında artarak 29.615 puana yükselmiştir. V. Fiyat Gelişmeleri: 2005 yılı Temmuz ayında tüketici fiyatları endeksi yüzde 0,57 oranında gerilemiştir. TÜFE 12 aylık artış hızı yüzde 7,82, yıllık ortalama artış ise yüzde 8,68 olmuştur. Temmuz ayı TÜFE artış beklentisi, TCMB beklenti anketlerine göre yüzde 0,2, Reuters beklenti anketine göre ise yüzde 0,09 idi. Üretici fiyatları endeksi Temmuz ayında yüzde 0,74 oranında gerilemiştir. Söz konusu dönemde ÜFE’nin temel alt kalemleri olan tarım kesimi fiyatları yüzde 2,47 oranında , sanayi kesimi fiyatları ise yüzde 0,28 oranında gerilemiştir. Reuters beklenti anketi sonuçlarına göre yüzde -0,06, TOBB-Reuters beklenti anketi sonuçlarına göre ise 0,29 olan ÜFE aylık artış hızının piyasa beklentilerinin oldukça altında gerçekleştiği gözlenmektedir. Tarım, avcılık, ormancılık alt sektörü fiyatlarının yüzde 2,41, balıkçılık alt sektörü fiyatlarının da yüzde 4,76 oranında gerilemesi sonucu, tarım fiyatları 2005 yılı Temmuz ayında yüzde 2,47 oranında azalmıştır. Temmuz ayında, madencilik sektörü fiyatları, ham petrol ve doğal gaz çıkarımındaki yüzde 16,51 oranındaki artışın etkisiyle, yüzde 2,87 oranında artmıştır. ÜFE Endeksinde içerisinde yüzde 72,1 oranında ağırlığa sahip olan imalat sanayi fiyatlarının yüzde 0,36 oranında gerilemesinde tekstil ürünleri imalat fiyatlarındaki yüzde 2,57, kimyasal madde fiyatlarındaki yüzde 4,19, metal eşya sanayi fiyatlarındaki yüzde 1,56 ve makine-teçhizat fiyatlarındaki yüzde 0,96 oranlarındaki düşüşler etkili olmuştur. Bir önceki ay yüzde 9,3 oranında artan kok kömürü ve rafine edilmiş petrol ürünleri fiyatları, Temmuz ayında da yüzde 3,26 oranında artarak, imalat sanayi fiyatları içinde en fazla fiyat artışı gösteren alt kalem olmuştur. Ayrıca Temmuz ayında metalik olmayan diğer mineral fiyatları da yüzde 0,58 oranında artmıştır. Elektrik, gaz ve su fiyatları ise 2005 yılı Temmuz ayında bir önceki aya göre değişmemiştir. Tablo 23: Temmuz Ayı İtibariyle Fiyat Endekslerinde Gelişmeler (2003=100) Aylık 12 Aylık OcakTemmuz -0,57 -1,15 1,97 -7,45 0,87 -0,31 -1,38 0,94 -0,16 1,04 0,91 0,96 -0,86 7,82 4,43 5,49 5,13 9,67 8,40 5,21 15,19 1,28 7,57 21,13 14,88 5,48 2,00 -1,62 4,27 -5,78 3,86 4,12 0,54 8,21 0,16 9,12 3,63 9,03 0,25 -0,74 -2,47 -0,28 -0,36 2,87 0.00 4,26 -1,45 5,87 5,93 12,87 3.11 1,14 -3,58 2,46 2,20 7,73 4.68 Tüketici Fiyatları Endeksi Genel - Gıda ve alkolsüz içecekler - Alkollü içecekler ve tütün - Giyim ve ayakkabı - Konut - Ev eşyası - Sağlık - Ulaştırma - Haberleşme - Eğlence ve kültür - Eğitim - Lokanta ve oteller - Çeşitli mal ve hizmetler Üretici Fiyatları Endeksi Genel Tarım Sanayi - İmalat Sanayi - Madencilik - Elektrik, gaz, su 20 http://ekutup.dpt.gov.tr/eg/2005/07.pdf Ekonomik Gelişmeler Temmuz 2005 Temmuz ayında TÜFE’de en yüksek oranlı fiyat gerilemesi yüzde 7,45’le giyim ve ayakkabı alt sektöründe görülmüştür. Endekste en yüksek ağırlığı sahip olan gıda ve alkolsüz içecekler kaleminde görülen yüzde 1,15’lik fiyat gerilemesi, TÜFE’deki azalmada etkili olmuştur. Giyim ve gıda fiyatlarında mevsimselliğe dayalı olarak görülen fiyat gerilemesi beklentilerin oldukça üzerinde gerçekleşmiştir. Lokanta ve otel fiyatlarında Temmuz ayında da endeksin üzerinde artış görülmüş, ulaştırma ve alkollü içecekler ve tütün fiyatlarındaki artışlarla endeksteki gerileme sınırlanmıştır. Özel kapsamlı TÜFE göstergelerinin seyri incelendiğinde yüzde 56,1 oranıyla en dar kapsama sahip olan ve işlenmemiş gıda, enerji, alkollü içecekler ile tütün ürünleri, fiyatları yönetilen veya yönlendirilen diğer ürünler ve dolaylı vergileri dışarıda bırakan G kodlu özel TÜFE göstergesinin, Temmuz ayında yüzde 0,85 oranında gerilediği görülmektedir. Mevsimlik ürünler hariç tutularak hesaplanan A kodlu TÜFE göstergesi Temmuz ayında 0,48 oranında artarak, yüzde 0,78 olan Haziran ayı artış hızının altına düşmüştür. A kodlu TÜFE göstergesi 2005 yılının Ocak-Temmuz döneminde yüzde 4,45 oranında artarken G kodlu özel TÜFE göstergesinde ise bu dönemde yüzde 2,70’lik bir artış görülmüştür. Tablo 24: Temmuz Ayı İtibarıyla Özel Kapsamlı TÜFE Göstergeleri (2003=100) Grubu A B C D E F G Kapsamı Mevsimlik ürünler hariç İşlenmemiş gıda ürünleri hariç Enerji hariç (B) ve (C) (C) ve alkollü içkiler ile tütün ürünleri hariç (E) ve fiyatları yönetilen/ yönlendirilen diğer dolaylı vergiler hariç (F) ve (B) Yüzdelik Payı Aylık 12 Aylık OcakTemmuz 87,2 85,8 85,1 70,9 80,4 70,3 0,48 -0,27 -0,81 -0,49 -0,97 -1,16 9,07 8,30 7,32 7,81 7,46 7,45 4,45 3,05 1,80 3,03 1,66 1,35 56,1 -0,85 8,02 2,70 VI. Dünya Ekonomisindeki Gelişmeler 1. Gelişmiş Ülkelerdeki Gelişmeler ABD: ABD’de 2005 yılının ilk çeyreğinde yüzde 3,8 olan GSYİH artışı, ikinci çeyrekte beklentilere uygun olarak yüzde 3,4 seviyesinde gerçekleşmiştir. Böylelikle, ABD ekonomisinde aralıksız olarak dokuz çeyrekten beri yüzde 3'ün üzerinde büyüme kaydedilmiştir. ABD’de Haziran ayında tarım dışı sektörlerde istihdam artışı 146.000 kişi ile beklentilerin altında gerçekleşirken, işsizlik oranı yüzde 5 ile Eylül 2001'den bu yana en düşük düzeyine gerilemiştir. Haziran ayında ABD’de tüketici fiyatları endeksi değişmemiş, enerji ve gıda fiyatlarının dışarıda bırakıldığı çekirdek tüketici fiyatlarındaki artış ise beklentilerin altında kalarak yüzde 0,1 olarak gerçekleşmiştir. Aynı dönemde üretici fiyatları endeksi enerji maliyetlerindeki büyük artışa rağmen gıda ve otomobil fiyatlarının hızla düşmesi nedeniyle önceki aya göre değişmemiş, çekirdek endeks ise yüzde 0,1 oranında gerilemiştir. Enflasyona ilişkin bu veriler enflasyon baskılarının azaldığını göstermektedir. 2005 yılının ikinci çeyreğine bakıldığında, kişisel harcamalara göre fiyat artışını gösteren PCE endeksinin yüzde 3,3, dalgalı seyreden gıda ve enerji maliyetlerinin dışarıda bırakıldığı çekirdek PCE endeksinin ise yüzde 1,8 oranında arttığı görülmektedir. Yılın ilk çeyreğinde çekirdek PCE endeksindeki artış oranı yüzde 2,4 olarak gerçekleşmişti. ABD’de perakende satışlar, özellikle otomobil ve oto yedek parçaları satışlarındaki büyük artış sonucunda, Haziran ayında yüzde 1,7 oranında yükselerek beklentilerin üzerinde artış 21 http://ekutup.dpt.gov.tr/eg/2005/07.pdf Ekonomik Gelişmeler Temmuz 2005 göstermiştir. Otomobil ve oto yedek parçaları satışındaki artış, büyük ölçüde üreticilerin biriken stoklarını azaltmak için başlattığı indirimlerden kaynaklanmıştır. Otomobil dışında kalan perakende satışlar ise yüzde 0,7 oranında artmıştır. ABD’de dış ticaret açığı Mayıs ayında ihracatın ılımlı bir artışla yeni bir rekor kırması, ithalatın ise Nisan'daki rekordan biraz gerilemesi sonucunda beklentilerin altında kalmış ve önceki aya göre yüzde 2,7 oranında azalarak 55,4 milyar dolara gerilemiştir. Cari işlemler açığının finansmanı açısından gösterge kabul edilen net sermaye girişleri ise Nisan ayında 47,8 milyar dolar iken, Mayıs ayında 60 milyar dolara yükselmiştir. Mayıs ayında revize edilmiş rakamlarla önceki aya göre yüzde 0,3 oranında artan sanayi üretimi, Haziran ayında yüzde 0,9 oranında yükselmiştir. Mayıs ayında yüzde 79,4 olan kapasite kullanım oranı ise yüzde 80'e yükselmiştir. Japonya: Japonya’da Haziran ayında sanayi üretimi önceki aya göre beklentiler paralelinde yüzde 1,5 oranında artmıştır. Mevsimsellikten arındırılmış işsizlik oranı Mayıs ayında yüzde 4,4 iken, Haziran ayında 1998 yılı Temmuz ayından bu yana en düşük seviyesine inerek yüzde 4,2’ye gerilemiştir. Kanada: Kanada’da Mayıs ayında yüzde 6,8 olan işsizlik oranı Haziran ayında yüzde 6,7’ye gerilemiştir. AB’deki Gelişmeler Haziran ayında Euro bölgesinde ve Avrupa Birliğinde (AB25) işsizlik oranları bir önceki aya göre değişmeyerek sırasıyla yüzde 8,7 ve yüzde 8,8 olarak gerçekleşmiştir. 2004 yılının aynı döneminde ise işsizlik oranları sırasıyla yüzde 8,9 ve yüzde 9 seviyesindeydi. Haziran ayında en düşük işsizlik oranları İrlanda (yüzde 4,3), İngiltere (Nisan ayında yüzde 4,7), Danimarka (yüzde 4,8) ve Avusturya’da (yüzde 5,1), en yüksek işsizlik oranları ise Polonya (yüzde 17,6), Slovakya (yüzde 15,4), Yunanistan (Mart ayında yüzde 9,9), İspanya’da (yüzde 9,8), Fransa (yüzde 9,7) ve Almanya’da (yüzde 9,5) gerçekleşmiştir. Mayıs ayında revize edilmiş rakamlarla yüzde 2 olarak gerçekleşen euro bölgesindeki yıllık enflasyon oranı, Haziran ayında yüzde 2,1’e yükselmiştir. Avrupa Birliğindeki (AB25), yıllık enflasyon oranı ise aynı dönemde değişmeyerek yüzde 2,0 olarak gerçekleşmiştir. Euro bölgesindeki ve AB25’teki aylık enflasyon oranı ise Haziran ayında yüzde 0,1 olarak gerçekleşmiştir. Mayıs ayında sanayi üretimi önceki aya göre euro bölgesinde yüzde 0,3, AB(25)’te yüzde 0,2 oranında azalmıştır. Euro bölgesi dış ticaret fazlası, Mayıs ayında önceki yılın aynı dönemine göre azalarak 7,2 milyar eurodan 2,2 milyar euroya gerilemiştir. Ocak-Mayıs dönemine bakıldığında ise, 2004 yılında 33 milyar euro olan euro bölgesi dış ticaret açığının, 2005 yılında 10,2 milyar euroya düştüğü görülmektedir. Dış ticaret fazlasındaki gerilemede, petrol fiyatlarındaki artışla enerji mallarından kaynaklanan açığının yükselmesi ve Çin ve Rusya’yla yapılan dış ticaret açığının artması etkili olmuştur. 25 ülkeyi kapsayan Avrupa Birliğinde ise dış ticaret açığı 2004 yılı Mayıs ayında 3,2 milyar euro iken, 2005 yılı Mayıs ayında 7,3 milyar euroya, 2004 Ocak-Mayıs döneminde 27,8 milyar euro iken 2005 Ocak-Mayıs döneminde 43,8 milyar euroya yükselmiştir. Euro bölgesi iş ortamı endeksi, Temmuz ayında bir önceki ayda olduğu gibi yükselerek eksi 0,27’den eksi 0,07’ye çıkmıştır. Fransa: Fransa’da 2005 yılının ilk 5 ayında bütçe açığı 2004 yılının aynı dönemine göre hem vergi gelirlerindeki azalma hem de harcamaların artması sonucunda yükselerek 43,3 milyar eurodan 22 http://ekutup.dpt.gov.tr/eg/2005/07.pdf Ekonomik Gelişmeler Temmuz 2005 51,5 milyar euroya çıkmış ve Fransa’nın 2005 yılında da AB’nin bütçe açığı limitini (GSYİH’nın yüzde 3’ü) aşacağına dair kanıları güçlendirmiştir. Haziran ayında Fransa’da üretici fiyatları, petrol fiyatlarındaki artış sonucunda, aylık bazda yüzde 0,4 oranında artış göstermiştir. Yıllık bazda ise üretici fiyatları Mayıs ayındaki yüzde 2,5 seviyesinden yüzde 2,9’a yükselmiştir. Fransa’da Haziran ayında 99 olan iş alemi güven endeksi, Temmuz ayında 101’e yükselmiştir. Endeksteki yükselişte, euro’nun dolar karşısında değer kaybetmesinin ihracattaki rekabet gücünü artırması etkili olmuştur. Tüketici güven endeksi ise Temmuz ayında önceki aya göre değişmeyerek eksi 30 olarak gerçekleşmiştir. Almanya: Mayıs ayında Almanya’da mevsimsellikten arındırılmış sanayi üretimi önceki aya göre yüzde 0,2 oranında azalmıştır. Mayıs ayında dış ticaret fazlası ise beklenmedik bir şekilde azalarak Nisan ayındaki 12,7 milyar euro seviyesinden 12,1 milyar euroya gerilemiştir. Bu gelişmede, Mayıs ayında ithalatta son üç yılın en yüksek aylık artışının (yüzde 5,9) gerçekleşmesi etkili olmuştur. Almanya’da yatırımcı güvenini gösteren ZEW endeksi Temmuz ayında son 9 ayın en yüksek değerine ulaşarak 37’ye yükselmiştir. Diğer yandan, iş alemi güven endeksi IFO Haziran ayında olduğu gibi Temmuz ayında da artarak 93,3 seviyesinden 95’e yükselmiş ve Şubat ayından bu yana en yüksek değerine ulaşmıştır. Endekslerdeki yükselişte, eurodaki değer kaybının ihracat dinamiklerini artırması ve petrol fiyatlarındaki yükselişe rağmen dünya ekonomisinin istikrarını koruması etkili olmuştur. İtalya: İtalya’da iş alemi güven endeksi, Temmuz ayında önceki aya göre yükselerek 84,9 seviyesinden 86’ya çıkmıştır. İngiltere: Haziran ayında İngiliz sanayi şirketlerinin girdi fiyatlarında, ham petrol fiyatlarındaki artış sonucunda, son 20 yılın en yüksek artışı yaşanmıştır. Mevsimsellikten arındırılmış girdi fiyatları önceki aya göre beklentilerin üzerinde yüzde 2,1 oranında artmış ve bu artış girdi fiyatlarındaki yıllık artışı yüzde 12,1’e yükseltmiştir. 2005 yılının ikinci çeyreğinde İngiltere’de GSYİH bir önceki çeyreğe göre yüzde 0,4, önceki yılın aynı dönemine göre ise yüzde 1,7 oranında artmıştır. Yıllık büyüme oranı, imalat sektöründe görülen daralmanın etkisiyle, 1993 yılı ilk çeyreğinden beri en düşük seviyesinde gerçekleşmiştir. İngiltere Merkez Bankası, 4 Ağustos 2005 tarihinde beklentilere uygun olarak faiz oranlarını çeyrek puan indirerek yüzde 4,5’e düşürmüştür. Faiz indiriminde, İngiltere’nin ekonomik büyümesinde gözlenen yavaşlama etkili olmuştur. 2. Gelişmekte Olan Ülkelerdeki Gelişmeler: Çin: Çin’de GSYİH 2005 yılının ikinci çeyreğinde, ihracattaki yüksek performansın devam etmesinin etkisiyle, bir önceki yıla göre yüzde 9,5 oranında artarak beklentilerin üzerinde bir büyüme kaydedilmiştir. Çin’de Haziran ayında dış ticaret hesabı beklentilerin üzerinde olmak üzere 9,7 milyar dolar seviyesinde fazla vermiş, böylece Çin’in 2005 yılının ilk yarısında dış ticaret fazlası 39,7 milyar dolara ulaşmıştır. Haziran ayında ihracat önceki yılın aynı dönemine göre yüzde 30,6 oranında, ithalat ise yüzde 15,1 oranında artmıştır. Haziran ayında Çin’e yapılan doğrudan yabancı yatırımlar, önceki yılın Haziran ayına göre yüzde 22,2 oranında azalarak 6,2 milyar dolara gerilemiştir. 2005 yılı Ocak-Haziran dönemine 23 http://ekutup.dpt.gov.tr/eg/2005/07.pdf Ekonomik Gelişmeler Temmuz 2005 bakıldığında ise, doğrudan yabancı yatırımların 2004 yılının aynı dönemine göre yüzde 3,2 oranında azalarak 28,6 milyar dolar olarak gerçekleştiği görülmektedir. 21 Temmuz 2005 tarihi itibarıyla Çin, para birimi yuanı dolara karşı yüzde 2,1 oranında revalüe etmiştir. Çin Merkez Bankası, yuanın Çin’in ticaret yaptığı başlıca ülkelerin para birimlerinden oluşan bir döviz sepetine bağlanacağını ve dolar karşısında artı/eksi yüzde 0,3'lük bir bantta yönetileceğini belirtmiştir. Malezya: Çin'in para birimi yuanın değerini yükseltmesinin ardından Malezya da para birimi ringgit’i bir döviz sepetini referans alarak kontrollü dalgalanmaya bırakacağını açıklamıştır. Rusya: Rusya’da Haziran ayında önceki aya göre tüketici fiyatlarındaki artış beklentilerin altında kalarak yüzde 0,6 seviyesinde gerçekleşmiştir. Ancak yılın ilk yarısında bir önceki yıl sonuna göre enflasyon yüzde 8 oranında gerçekleşerek geçen yılın aynı dönemindeki yüzde 6,1 seviyesini aşmıştır. Rusya’nın dış ticaret fazlası Mayıs ayında bir önceki yılın aynı dönemine ve bir önceki aya göre artış göstererek 10,8 milyar dolar olarak gerçekleşmiştir. Dış ticaret fazlası Nisan ayında 10,5 milyar dolar, 2004 yılı Mayıs ayında ise 6,3 milyar dolar olarak gerçekleşmişti. Polonya: Polonya’da Nisan ayında 647 milyon euro fazla veren cari işlemler dengesi, Mayıs ayında 724 milyon euro açık vermiştir. Nisan ayında 107 milyon euro fazla veren Polonya’nın dış ticaret hesabı ise Mayıs ayında 386 milyon euro açık olarak gerçekleşmiştir. Ocak–Mayıs dönemi için dış ticaret açığına bakıldığında ise, dış ticaret açığının önceki yıla göre gerilediği görülmektedir. Nitekim, 2004 yılı Ocak-Mayıs döneminde 5,4 milyar euro olan dış ticaret açığı, 2005 yılının aynı döneminde 3,3 milyar euroya düşmüştür. G. Kore: Güney Kore’de 2005 yılı ikinci çeyreğinde GSYİH, yurtiçi talepteki canlanmanın etkisiyle, yüzde 1,2 oranında ve beklentilerin üzerinde artış göstermiştir. 2005 yılının ilk çeyreğinde yüzde 2,7 olan yıllık büyüme oranı ise ikinci çeyrekte yüzde 3,3’e yükselmiştir. Son iki yıldır yurtiçi talepteki daralmaya karşın, ihracattaki artış sonucu büyüme kaydeden Güney Kore’de global büyümedeki daralma sonucunda ihracat dinamiklerinde gerileme görülmektedir. 24 http://ekutup.dpt.gov.tr/eg/2005/07.pdf