www.calisma-kitabi

advertisement
255
Gök Cisimlerini Tanıyalım
Bu takım yıldızlarından Büyükayı ve Küçükayı takımyıldızları
yedi tane yıldızın bir araya gelmesi ile oluşmuştur. Küçükayı takımyıldızının en parlak yıldızı “Kutup Yıldızı” dır. Kutup Yıldızı’nın
bulunduğu yön daima kuzeydir. Bu özelliğinden dolayı tarih boyunca geceleyin yön bulma amacıyla Kutup Yıldızı’ndan faydalanılmıştır.
Halley kuyruklu yıldızı
Geceleri gökyüzüne baktığımızda bazen birdenbire görünüp
kayarak yok olan parlak cisimler görürüz. Bu olay “yıldız kayması” olarak bilinir. Gördüğümüz bu cisimler gerçekten bir yıldız
mıdır? Sizce yıldız kaymasının yıldızlarla ilgisi olsaydı tüm yıldızların sürekli kayması gerekmez miydi? Yıldız kayması esnasında gözlemlediğimiz gök cisimleri genellikle kuyruklu yıldızlardan
koparak Dünya atmosferine giren toz, taş veya kaya parçalarıdır.
Kuyruklu yıldızlar, adlarının aksine yıldız değildir. Kendiliğinden ışık kaynağı olmayan, Güneş’ten aldığı ışığı yansıtan gök
Dünya’dan gözlenebilen
en ünlü kuyruklu yıldız, Halley kuyruklu yıldızıdır. Bu
yıldız 76 yılda bir gözlemlenmektedir. Dünya’dan en
son izlenebilmiş kuyruklu
yıldız ise 2002 yılında gözlemlenen Ikaye-Zhang
(Ikaye-Zeng) kuyruklu yıldızıdır.
cisimleridir. Bu gök cisimlerinin yapısında donmuş hâlde buz,
gaz ve tozlar bulunur. Bundan dolayı “kirli kartopu” olarak da adlandırılır. Kuyruklu yıldızlar Güneş’in çevresinde eliptik bir yörün-
toz, taş veya kaya parçaları olduğu, bazılarının atmosferde tamamen yandığı bazılarının ise tamamen yanmadan yeryüzüne ulaştığı söylenir. Bu meteorlardan
yeryüzüne ulaşanlara gök taşı adı verildiği belirtilir.
Meteorların gezegenlerde oluşturduğu çukurlara meteor çukuru, Dünya atmosferinden geçerek yeryüzüne
ulaşan gök taşlarının oluşturduğu çukurlara ise gök taşı
çukuru adı verildiği açıklandıktan sonra öğrencilere
gök taşı çukuru ile ilgili “Bilgi Damlası” okutulur ve
böylece öğrencilerin gök taşı çukurlarıyla ilgili en belirgin örnekleri öğrenmeleri sağlanmış olur. Daha sonra
öğrenciler öğrenci çalışma kitabındaki “Doğru Çıkışı
Bulalım” adlı 3. etkinliğe yönlendirilir.
gede dolanırlar. Güneş’e yaklaştıklarında yapısındaki bir miktar
buz erir. Buzla karışmış toz ve taş parçaları serbest kalır. Serbest kalan gaz, su buharı ve ince tozlar güneş rüzgârıyla itilerek
kuyruklu yıldızın kuyruk kısmını oluşturur. Kuyruklu yıldızlardan
kopan bu parçalar ince bir ışık çizgisi bırakır. Bu olay halk arasında “yıldız kayması” olarak bilinir. İşte atmosfere yüksek süratle
3. Etkinlik:
Ikaye-Zhang kuyruklu yıldızı
girip yanan bu toz, taş ve kaya parçalarına meteor denir. Meteorların bazıları yeryüzüne doğru gelirken atmosferde yanarak
tükenmesine rağmen bazıları, tamamı yanmadığı için yeryüzüne
düşer. Yeryüzüne düşen meteorlar gök taşı olarak adlandırılır.
Meteorlar, düştükleri gezegenlerin yüzeyinde ciddi hasarlara yol
açıp çok büyük çukurlar oluşturabilir. Bu şekilde oluşan çukurlara
meteor çukuru adı verilir. Dünya yüzeyinde oluşan çukura ise
Bu etkinliğin amacı, öğrencilerin konu boyunca öğrenmiş oldukları bilgileri pekiştirmelerini sağlamaktır.
Öğrencilerin hangi çıkışa ulaştıkları kontrol edilir ve
hataları düzeltilir.
Dünyanın en büyük
gök taşı çukuru Alaska’da,
ikinci en büyük gök taşı
çukuru ülkemizde Ağrı
ilinin Doğubeyazıt ilçesindedir ve 35 m
genişliğinde, 60 m
derinliğindedir.
gök taşı çukuru denir. Yandaki fotoğrafta bir gök taşı çukuru
Bu etkinlik yapıldıktan sonra bir diğer gök cisminin de gezegenler olduğu belirtilir. Öğrencilerin gezegenlerin yıldızlardan farklarını öğrenmeleri için ders
kitabındaki “Yıldız mı? Gezegen mi?” adlı 3. etkinlik
yaptırılır.
görülmektedir.
Gök cisimlerinden bir diğeri de gezegenlerdir. Gezegenler yıldızlardan farklı özelliklere sahiptir. Şimdi gezegenlerle yıldızlar
arasındaki farkları birlikte keşfetmeye ne dersiniz?
E.3
s.145
Doğru Çıkışı Bulalım
Alaska’da oluşan
gök taşı çukuru
145
3. Etkinlik :
Doğru Çıkışı Bulalım
Aşağıdaki cümlelerin doğru veya yanlış olduğuna karar verelim. Cümle doğru ise “D”, yanlış ise “Y” harfini işaretleyerek doğru çıkışa ulaşalım.
Notlar›m ve Düflüncelerim
Güneş en büyük gezegendir.
..........................................................................................
..........................................................................................
..........................................................................................
Gök taşlarının Dünya yüzeyinde oluşturdukları çukurlara gök taşı çukuru denir.
Dünya’ya en yakın gök
cismi Ay’dır.
..........................................................................................
..........................................................................................
..........................................................................................
..........................................................................................
..........................................................................................
Yıldızlar,
Güneşten
aldıkları
ışığı yansıtırlar.
Işık yılı zaman ölçüsü
birimidir.
Yıldızlar
Güneş’in etrafında dönerler
ve sürekli
konumları
değişir.
Yeryüzüne
ulaşan meteorlara akan
yıldız denir.
..........................................................................................
..........................................................................................
..........................................................................................
..........................................................................................
..........................................................................................
..........................................................................................
..........................................................................................
1. ÇIKIŞ
2. ÇIKIŞ
3. ÇIKIŞ
4. ÇIKIŞ
5. ÇIKIŞ
6. ÇIKIŞ
7. ÇIKIŞ
8. ÇIKIŞ
..........................................................................................
2255
www.calisma-kitabi-cevaplari.com
Download