PowerPoint Sunusu

11. SINIF KONU
ANLATIMI
58
BOŞALTIM SİSTEMİ 2
NEFRON – İDRAR OLUŞUMU
NEFRON
Nefronlar böbreklerin süzme birimleridir.
Bir nefronun temel kısımları şunlardır:
✔ Glomerulus
✔ Bowman kapsülü
✔ Boşaltım kanalcığı
1) Glomerulus:
Böbrek atardamarının kabuk bölgesinde yaptığı kılcal damar yumağıdır.
✔ Diğer kılcal damarlardan basıncı iki kat fazladır. Bu yüksek basınç
glomerulus kılcallarından boşaltım maddelerinin Bowman kapsülüne
geçmesini sağlar.
✔ Diğer kılcal damarlardan farklı olarak iki kat yassı epitelden yapılmış duvarı
vardır. Bu yapı onlara hem yüksek basınca dayanma gücü kazandırır hem de
protein ve kan hücresinin kılcallardan çıkmasını engeller.
✔ Diğer kılcallarda emilim olduğu halde, glomerulus kılcallarında yüksek kan
basıncından dolayı geri emilim gerçekleşmez.
NEFRON
2) Bowman Kapsülü:
Boşaltım kanalının başlangıç kısmı olup glomerulusu sarar.
✔ Tek katlı yassı epitelden oluşmuştur.
✔ Glomerulustan gelen süzüntünün boşaltım kanalına aktarılmasını sağlar.
✔ Glomerulus ve Boman kapsülü beraber malpighi cisimciğini oluşturur.
3) Boşaltım Kanalcığı:
✔ Nefronun Bowman kapsülünden sonra gelen kısmıdır. Sırasıyla Proksimal
Tüp, Henle Kulpu, Distal Tüp bulunur.
✔ Nefronun kısımlarından glomerulus, Bowman kapsülü, proksimal tüp ve
distal tüp böbreğin kabuk bölgesinde bulunur. Henle kulpu ve idrar toplama
kanalı böbreğin öz bölgesinde uzanır.
✔ Bu tüplerin etrafı glomerulustan gelen götürücü damarların uzantısı olan
yoğun bir kılcal damar ağı ile sarılmıştır. Nefrondaki bu kılcal damarların
birleşmesi ile böbrek toplardamarı oluşturulur. Distal tüp, idrar toplama
kanalına bağlanır. İdrar toplama kanalları ise genişleyerek havuzcukta toplanır.
✔ İdrar toplama kanallarının bir araya gelmesiyle oluşan yapıya piramit
kanalları denir. Bunlar öz bölgesinde bulunur.
İDRAR OLUŞUMU
Kanın nefronlarda süzülerek temizlenmesi ve idrar oluşumu üç evrede gerçekleşir.
1) Süzülme (Filtrasyon)
2) Geri emilme
3) Salgılama
1) Süzülme (Filtrasyon)
✔ Glomerulus kılcalları ile Bowman kapsülünün tek sıralı epiteli arasında
gerçekleşir. Glomerulustan geçen kan burada süzülerek Bowman kapsülüne geçer.
✔ Kalbin kanı pompalamasıyla glomerulusta oluşan kan basıncı 70 mmHg’dır.
Osmotik basınç ise 32 mmHg’dır. Ayrıca Bowman kapsülünün hidrostatik basıncı da
14 mmHg’dır. Hidrostatik, Bowman kapsülünden glomerulusa doğru uygulanır.
✔ Bu durumda Bowman kapsülü yönünde olan süzülme basıncı
70 – (32 + 14) = 24 mmHg’dır.
✔ Bu basınç farkından dolayı glomerulus kılcallarından Bowman kapsülüne glikoz,
aminoasit, inorganik tuzlar, üre, ürik asit, bazı vitaminler ve su gibi maddeler geçer.
Yağlar, proteinler ve kan hücreleri glomerulusun yapısından dolayı Bowman
kapsülüne geçemez.
✔ Bowman kapsülüne geçen sıvıya proteinsiz plazma da denir.
İDRAR OLUŞUMU
Birim zamanda glomerulustan Bowman kapsülüne geçen sıvı miktarına süzülme hızı
denir.
✔ Glomerulustaki kan basıncı ile doğru orantılı
✔ Kan akış hızı  süzülme
(basınç düşer)
✔ Böbreklere gelen kan miktarı
 süzülme
(basınç düşer)
✔ Kılcal damarların büzülmesi (soğukta ya da başka bir nedenle;
basıncı artırır ve idrar artar)
✔ Kılcal damarların genişlemesi (sıcakta ya da başka bir nedenle;
basıncı azaltır ve idrar azalır)