İşletim sistemi, bilgisayar donanımının doğrudan denetimi ve

Öğr.Gör. Erkut Tekeli
Açık Kaynak İşletim Sistemi Ders Notu - 1
İşletim Sistemi Nedir?
İşletim sistemi, bilgisayar donanımının doğrudan denetimi ve yönetiminden, temel
sistem işlemlerinden ve uygulama programlarını çalıştırmaktan sorumlu olan sistem
yazılımıdır. İşletim sistemi, bütün diğer yazılımların belleğe, girdi/çıktı aygıtlarına ve kütük
sistemine erişimini sağlar. Birden çok program aynı anda çalışıyorsa işletim sistemi her
programa yeterli sistem kaynağını ayırmaktan ve birbirleri ile çakışmamalarını sağlamaktan
da sorumludur.
Şekil 1 Günümüzde bazı popüler işletim sistemleri
Bilgisayarın ortaya çıkışından bu yana çok sayıda işletim sistemi geliştirilmiştir.
Bunlardan birisi de UNIX‟tir. UNIX donanıma bağlı kalmaması ve bilgisayarlar arasında
taşınabilir özelliklere sahip olması nedeniyle uzun yıllar boyunca tercih edilen bir işletim
sistemi olmuştur.
UNIX’in tarihçesi
1960'larda
AT&T'nin
Bell
Laboratuarları, MIT ve General Electric'in
ortaklaşa yürüttükleri bir projede “Multics”
isimli bir işletim sisteminin patentini alırlar.
Bell Laboratuarı bu projeden çekilene kadar
iki çalışanı, Dennis Ritchie ve Ken
Thompson, bu projede çalışır. Bell
Laboratuarları bu projeden çekildikten sonra
bu iki kişi yeni bir projede bir işletim sistemi
ortaya çıkarırlar. İşletim sistemine “Multics” Şekil 2. KennethTompson ve DennisRitche
adından esinlenerek “Unics” ismi takıldıysa
da daha sonraları bu isim UNIX olarak değiştirildi. UNIX'in en temel özelliği Dennis Ritchie
tarafından yaratılan C dili ile oluşturulmasıydı. İşletim sistemleri o güne kadar sistemin
mimarisine bağlı olan makine dili ile yazılmaktaydı. UNIX işletim sistemi makine dili yerine
C dili temel alınarak kodlanmıştı. Bu da işletim sisteminin diğer platformlara taşınmasını
kolaylaştırıyordu. UNIX işletim sistemi duyulmaya başladıktan sonra başta üniversiteler
olmak üzere birçok kişi ve kurumun ilgisini çekti. Özellikle üniversitelerin bilgisayar bilimleri
Öğr.Gör. Erkut Tekeli
Açık Kaynak İşletim Sistemi Ders Notu - 1
bölümlerinde okuyan ve çalışan kişilerin desteği ile birlikte UNIX kısa zamanda büyük bir
ilerleme kaydetti. Bunun sonucu olarak da en önemli bilgisayar işletim sistemi unvanını eline
geçirdi.
1980'lerin başında AT&T UNIX işletim
sisteminden para kazanma yoluna gitti ve işletim
sistemini özel lisanslar ile pazarlamaya başladı.
UNIX'in ortaya çıktığı günden itibaren işletim
sisteminin gelişmesine yardımda bulunan birçok
kişi bu karara karşı çıktı. Çünkü üniversitelerde
bilgisayar araştırmalarında hep UNIX‟in kaynak
kodlarıkullanılıyordu. Bunun üzerine Hollandalıbir
profesör olan Andrew Tanenbaum kendi
derslerinde kullanabileceği küçük bir UNIX sistemi
yazmıştır. Bu işletim sistemi Minix diye
isimlendirilmiştir.
Şekil 3Andrew Tanenbaum
Daha sonra amacı UNIX benzeri ve
parasız dağıtılabilen bir işletim sistemi ortaya
çıkarmak olan GNU projesi Richard Stallman
tarafından başlatıldı. GNU‟yu desteklemesi için
1984 yılında Stallman ve arkadaşları “Free
Software Foundation (FSF)” projesini yarattılar.
FSF'te “free” ile anlatılmak istenen bedava olan
yazılımdan çok özgürce dağıtılan yazılım
manasını taşımaktaydı. FSF'e göre herhangi bir
amaç için kullanılabilen, kopyalanıp üzerinde
gerekli değişiklik yapılabilen ve daha gelişmiş bir Şekil 4 Richard MatthewStallman
yazılım sistemine dahil edilebilen yazılım serbest
yazılım (free software) olarak kabul edilmişti. Bu özgürlükler için temel olarak gereken şey
yazılımın koduna erişimdi. Bu yüzden bu akım aynı zamanda “Kaynak Kodu Açık Yazılım –
Open Source Software (OSS)” olarak da anılır. Linux günümüzde bulunan en büyük kaynak
kodu açık yazılımdır.
AT&T firması UNIX üzerinde çalışmalara devam ederek, 1991‟de UNIX System V „i
geliştirdi. Günümüzde UNIX Systems Laboratuarları Caldera şirketine aittir. Bu yazılımlar
Open Unix adıyla dağıtılmaktadır. Sun firması ise kendi UNIX sistemini Solaris adıyla
dağıtmaktadır.
Öğr.Gör. Erkut Tekeli
Açık Kaynak İşletim Sistemi Ders Notu - 1
Açık Kaynak Kodlu Yazılım
Açık kaynak yazılım (open-source software) veya açık kaynak kodlu yazılım, kaynak
kodu isteyen herkese açık olan yazılımlardır. Bu tür yazılımların ayırt edici özelliği
kullanıcıya değiştirme özgürlüğü sağlamasıdır. Açık kaynak kodlu yazılımlar, uyarlanabilir,
sağlam, hızlı ve güvenlidir. Açık kaynak kod dünyası, yeni bir yazılım üretme biçimi, yeni iş
modelleri sunmaktadır. Dünyanın her tarafından bilişim uzmanlarınca geliştirilen açık kaynak
kod yazılımları, insanlığın ortak malıdır.
Programcılar yazılımları geliştirirken kullandıkları programlama dilleriyle kaynak
dosyaları oluştururlar. Daha sonra derlemeli dillerde (C, C++, Java, Pascal) bu dosyayı
derleyerek çalıştırılabilir hale çevirirler. Açık kaynaklı yazılım savunucuları her üretilen ve
dağıtılan programla birlikte kaynak kodunun da dağıtılmasını savunurlar. Bu sayede
geliştirme esnasında ve ilerde yeni sürümlerin ortaya çıkması esnasında daha çok sayıda
gözün süzgecinden geçmiş daha kaliteli bir yazılım çıktığını düşünürler. En iyi bilinen açık
kaynak kodlu yazılımlar:




Linux
Open Office
GNU
Debian'dır
GNU Genel Kamu Lisansı (GPL)
Kullanımda olan her yazılım, üreticisinin haklarını ve kullanıcının haklarını korumaya
yönelik bir lisans anlaşmasına sahiptir. Lisans anlaşması nesnenin kullanımı, geliştirilmesi,
yeniden yapılandırılması, değiştirilmesi, alıntısının yapılabilmesi gibi hususları belirleyen
düzenlemeler içerir. Böylece üreticinin izni olmadan çoğaltılamaz, değişiklik yapılamaz.
Ancak açık kaynak kodlu (Özgür Yazılım, Free Software) yazılımda istediğimiz gibi
kopyalama yapabilir, yeniden dağıtabilir, hatta yeniden düzenleyebiliriz.
Özgür yazılım anlaşmalarından en popüleri Genel Kamu Lisansı (GPL, General Public
License)'dir.
1983 yılında MIT Üniversitesinden Richard Stallman özgür yazılım kavramını ortaya
koyarak GNU organizasyonunu kurdu. Stallman'ın özgür yazılım kavramı, bir yazılımı
istediğimiz gibi kullanma, kopyalama, değiştirme, geliştirme ve geliştirdiğimiz yazılımı aynı
mantıkla dağıtma özgürlüğünü ifade etmektedir.
Bir yazılımın kaynak kodları herkese açık ve geliştirilebilir olmalı, isteyen her
geliştirici bu açık kodları değiştirerek yeni yazılımlar geliştirebilmeli ve yine bu yeni
yazılımlar da kaynak kodları açık olarak özgürce dağıtılmalıdır. Bu düşünce açık kaynak
kodlu yazılım (Open source software) olarak adlandırılır.
GPL lisans anlaşması, GNU projesi için 1983 yılında Richard Stallman tarafından
geliştirilmiştir. Bu lisansın en önemli özelliği yazılımların kaynak kodları ile birlikte
Öğr.Gör. Erkut Tekeli
Açık Kaynak İşletim Sistemi Ders Notu - 1
dağıtılması gerektiği fikridir. Bu kullanıcılara yazılımın kaynak kodunu inceleme, istediği
değişiklikleri özgürce yapma, kaynak kodları kısmen ya da tamamen farklı projede
kullanmahakkı vermektedir. Hatta kullanıcılar yeni geliştirmiş oldukları yazılımdan maddi
kazanç da elde edebilir ancak yeni yazılım da GPL lisansı ile lisanslanmalı ve geliştirmeye
açık olmalıdır.
GPL'nin en son güncel sürümü FSF (Free Software Foundation - Özgür Yazılım
Vakfı) tarafından 29 Haziran 2007 tarihinde yayınlandı. GNU Genel Kamu Lisansı, dört
temel özgürlüğü garanti altına almayı amaçlamaktadır. Bu özgürlükler şunlardır.




Yazılımı sınırsız kullanma özgürlüğü
Yazılımın nasıl çalıştığını inceleme ve amaçlara uygun değiştirme özgürlüğü
Yazılımın kopyalarını sınırsız dağıtma özgürlüğü
Yazılımın değiştirilmiş halini dağıtma özgürlüğü
GPL'de yazılımların ücretlendirilmesi ile ilgili bir kural bulunmamakla birlikte, GPL
lisanslı yazılımların büyük çoğunluğu ücretsiz sunulmaktadır. Yazılımdan öte, kullanıcıya
sunulan destekten para kazanılması yaygındır.
GPL yazılımı isteyen her kullanıcı dilediği kopyalayabilir ve kullanabilir. Geliştirici
yazılım için bir ücret talep ediyorsa kullanıcı bu ücreti ödemek durumundadır, ancak ücret
talep edilmiyorsa kullanıcının herhangi bir yasal yükümlülüğü yoktur.
GPL lisansı ile kullanıcının hakları korunurken, aynı zamanda tüm kaynak kodlara
müdahale yetkisi vererek onun da bir geliştirici olması ve GPL yazılım geliştirmesi teşvik
edilmektedir.
UNIX Mimarisi
UNIX işletim sisteminin kendine özgü mimarisi bulunmaktadır. UNIX işletim
sisteminin en belirgin özelliklerinden birisi, C programlama dili ile yazılmış olmasıdır. UNIX
işletim sistemi yaklaşık 10.000 satırlık C programının oluşuyor. Bunun dışında kalan 1.000
satır ise assembly dili ile yazılmıştır.
UNIX işletim sistemi üç ana bölümden oluşmuştur. Bunlar;



Çekirdek (Kernel)
Kabuk (Shell)
Dosya sistemi ve diğer uygulamalar
Öğr.Gör. Erkut Tekeli
Açık Kaynak İşletim Sistemi Ders Notu - 1
Şekil 5 UNIX sistem modeli
Çekirdek (Kernel)
UNIX‟i oluşturan bölümler birbirleriyle karşılıklı etkileşim halinde çalışırlar. UNIX
işletim sisteminin özünü çekirdek oluşturmaktadır. Çekirdek bilgisayara erişimi denetler,
bilgisayarın belleğini yönetir, dosya sisteminin bakımını yapar ve kullanıcılar arasında
bilgisayar kaynaklarının bölüşümünü sağlar.
Uygulamalar
Çekirdek (Kernel)
CPU
Bellek
Diğer Aygıtlar
Şekil 6 Çekirdek, uygulama yazılımlarının bilgisayarın donanımına erişmesini sağlar
Öğr.Gör. Erkut Tekeli
Açık Kaynak İşletim Sistemi Ders Notu - 1
Temel olarak UNIX/Linux sistemleri monolitik bir yapıya sahiptir. Monolitik
sistemlerde işletim sisteminin çekirdek kısmı büyüktür ve neredeyse tek parça halindedir. Bu
tür sistemlerde sisteme ekleme yapmak zordur ve tüm çekirdeğin yeniden derlenmesini
gerektirmektedir. Monolitik yapının tersi mikro kernel teknolojisidir. Mikro kernel
sistemlerde işletim sisteminin çekirdeği küçük tutulur. İşletim sisteminin pek çok fonksiyonu
gerektiğinde sonradan yüklenilebilen modüller halinde tasarlanır. Bu tür sistemlerde işletim
sisteminin genişletilmesi başkaları tarafından daha kolay yapılır, ancak tasarımları ayrıntılı ve
zordur. Win32 sistemleri tipik olarak mikro kernel sistemi ile tasarlanmıştır.
UNIX sistemleri yüklendiğinde çekirdek tarafından oluşturulmuş bir process login
programını çalıştırır. Böylece sisteme girecek kişi bir login ekranıyla karşılaşır. Login ekranı
ile karşılaşıldığında işletim sistemi yüklenmiştir ve o anda login programı çalışmaktadır.
Login programı kullanıcıdan bir kullanıcı ismi ve password ister ve bunun doğruluğunu
kontrol eder ve daha önce belirlenen bir programı o kullanıcı için çalıştırır. Sisteme girdikten
sonra kullanıcı için çalıştırılacak program genellikle bir komut yorumlayıcı programdır.
Böylece sisteme girildikten sonra kullanıcı bir komut yorumlayıcı ile karşılaşılır. UNIX
sistemlerinde komut yorumlayıcılar (command interpreter / shell) bir tane değildir. Bir
kullanıcı sisteme girdiğinde hangi komut yorumlayıcının çalıştırılacağı ve kullanıcıya ilişkin
diğer bilgiler, kullanıcı yaratılırken belirlenir ve korunmuş olan bazı dosyaların içerisinde
saklanır. UNIX sistemleri bir süper kullanıcının her türlü işlemi yapabileceği bir sistemdir.
Süper kullanıcının kullanıcı ismi “root” biçimindedir. Sisteme süper kullanıcı olarak giren
birisi hiçbir güvenlik engeline takılmadan sistemle ilgili her türlü işlemleri yapabilir. Her türlü
dosyaya erişebilir.
Kabuk (Shell)
UNIX kabuğu, kullanıcı ile işletim sistemi arasındaki bağlantıyı kurar. Kabuk bir
komut yorumlayıcısı olarak da tanımlanabilir. Verilen komutları okur, yorumlar ve diğer
programları çalıştırarak dosyalara erişebilecek veya çıktı sağlayabilecek bir biçime
dönüştürür.
Kabuk, aynı zamanda güçlü bir programlama dili olarak görülebilir. C programlama
diline benzer bir biçimde kabuk programları hazırlanarak çalıştırılabilir.
Kabuğun ana görevi, terminalden girilen komutları okuyarak yorumlamaktır. Böylece
kullanıcı ile çekirdek arasındaki etkileşim kabuk aracılığıyla sağlanır.
Öğr.Gör. Erkut Tekeli
Açık Kaynak İşletim Sistemi Ders Notu - 1
Şekil 7OpenBSD UNIX sürümünde terminal ve kabuk komutları örneği (ksh – KornShell)
UNIX için iki ayrı kabuktan söz edilebilir. Bunlar,


Bourne kabuğu (Bourne Shell)
C Kabuğu (C Shell)
Bourne kabuğu komutlarının Algol 68‟e benzemesine karşılık, C kabuğunun komutları
C dilinin yapısına daha çok benzediği söylenebilir.
LINUX işletim Sistemi
Linux işletim sistemi, UNIX işletim sisteminin bir
sürümüdür. Her yönüyle UNIX işletim sistemine benzemektedir
ve UNIX standartlarını taşımaktadır.
UNIX gelişimi boyunca büyük ve orta boy sistemlerde
ve özellikle iş istasyonlarında kullanılan bir işletim sistemi
olarak yerini korumuştur. Kişisel bilgisayarların ortaya
çıkmasıyla birlikte kişisel bilgisayarlarda çalışabilecek etkili bir
UNIX sürümünün geliştirilmesi gerekiyordu. Bu gereksinimi
karşılamak amacıyla yapılan çalışmalar sonucunda Linux ortaya
çıkmıştır.
1990 yılında Helsinki Üniversitesinde Finli bilgisayar
bilimi öğrencisi Linus Torwalds Intel mimarisindeki
bilgisayarlar için hafıza yönetimi yapan bir yazılım üzerinde Şekil 8 Linus Torvalds
çalışmaya başladı. Bir zaman sonra bu projesinin genişletilmiş hâlinin UNIX çekirdeği gibi
çalışabileceğini farketti. 1991 yılında comp.os.minix haber grubuna üzerinde çalıştığı projeyi
bildiren ve geliştirme için öneri isteyen bir mesaj gönderdi. Torwalds bu yeni işletim
Öğr.Gör. Erkut Tekeli
Açık Kaynak İşletim Sistemi Ders Notu - 1
sistemine Linus'un MINIX'i olarak tanımladığı LINUX adını verdi. Unix üzerinde program
geliştiren kişilerden Linux'un geliştirilmesi için yardım teklifleri gelmeye başladı. Linux'un
bir önemli yanı ise GNU projesinin eksik olan bir parçasını doldurmasıydı. GNU projesi
çerçevesinde yaratılacak olan Unix benzeri işletim sisteminin çoğu parçaları bitmişti.
Yapılmayan en önemli parça işletim sisteminin çekirdeği idi. Bu eksikte Linux tarafından
kapatılmış oldu. 1994 yılında Linux 1.0 serisi kernel GPL lisansı altında yayınlandığında,
Linux 100.000 kullanıcıya erişmişti. Günümüzde Linux'un milyonlar ile belirtilen bir
kullanıcı kitlesi bulunmaktadır. Yapılan araştırmalardan İnternette bulunan web sunucularının
büyük çoğunluğu Linux işletim sistemi üzerinde çalışmakta olduğu sonucu ortaya çıkmıştır.
Linux Mimarisi
Linux işletim sisteminin temel yapısı UNIX işletim sistemine (şekil 5) benzemektedir.
Çekirdek, disk ve yazıcı gibi donanım aygıtlarını yöneten ve programları çalıştıran bir
bölümdür. Linux bilgisayara bağlı her aygıtı bir aygıt dosyası olarak ele alır. Bir donanım
aygıtına erişebilmek için söz konusu aygıt dosyası üzerinde işlem yapmak yeterlidir.
Kabuk, kullanıcı ile çekirdek arasındaki ilişkiyi sağlayan Linux katmanıdır. Kabuk,
kullanıcı tarafından girilen komutları yorumlar ve bunları çekirdeğe gönderir.
Login işlemi ile birlikte sisteme girildiğinde hangi komut yorumlayıcı programın
(shell) çalıştırılacağı kullanıcı yaratılırken belirtilmektedir. Linux sistemlerinde en yaygın
olarak kullanılan komut yorumlayıcı programlar şunlardır:




C Shell (csh)
Bourne Shell (bsh)
Bourne Again Shell (bash)
Korne Shell (ksh)
Bu komut yorumlayıcı programlar arasında bazı komut farklılıkları, script dillerinde
çeşitli farklılıklar vardır. Bunlardan en yaygın kullanılanı Linux‟ta bash‟tir. UNIX
sistemlerinde C Shell‟de yaygın olarak kullanılmaktadır. Kuşkusuz komut yorumlayıcılar
birer sistem programlarıdır ve yeni komut yorumlayıcılar yazılabilir. Kullanıcı login
olduğunda başka kişiler tarafından yazılmışkomut yorumlayıcılar ile de çalışabilir. Komut
yorumlayıcılar işletim sistemi için sıradan birer process‟tir.
UNIX/Linux sistemlerinde içsel komut kavramı yoktur. Bütün komutlar aslında birer
çalışabilen dosyadır. Dolayısı ile her türlü komut yorumlayıcıda bu komutlar çalışmaktadır.
Linux işletim sistemi, çekirdek ve kabuk dışında bir dosya sistemine ve uygulama
programlarına sahiptir. Linux‟ta aynen Windows‟ta olduğu gibi dosyalar dizinler içine
yerleştirilerek kullanılır. Bu dizinlerin bir kısmı Linux tarafından kullanılır ve işletim
sisteminin bir parçası olarak değerlendirilir. Linux kullanıcılara hiyerarşik bir dosya yapısı
oluşturma olanağı sağlar.
Linux işletim sistemi üzerinde çok sayıda uygulama programı ve yardımcı programlar
geliştirilmiştir. Bunlar içinde grafik kullanıcı arayüzleri (GUI) önemli yer tutmaktadır. Bu
Öğr.Gör. Erkut Tekeli
Açık Kaynak İşletim Sistemi Ders Notu - 1
yazılımlar Linux işletim sistemi ile birlikte dağıtılmakta ve işletim sisteminin önemli bir
parçası olarak değerlendirilmektedir. Ayrıca kelime işlemciler, grafik programları, elektronik
tablo yazılımları ve diğer yazılımlar Linux işletim sisteminin son katmanı olarak kullanıcılara
sunulmaktadır.
Linux Dağıtımları
Linux işletim sistemi standart bir işletim sistemidir. Ancak çeşitli firma veya gruplar
tarafından farklı biçimlerde paketlerle dağıtılmaktadır. Tablo 1‟de bazı Linux dağıtımları
görülmektedir.
Linux‟un çeşitli dağıtımları olmasına rağmen, Linux çekirdeği tek merkezden dağıtılır.
www.kernel.org adresinden Linux çekirdeğine ulaşılabilir.
Tablo 1 Bazı Linux Dağıtımları
Caldera Open
Centos
Corel
Debian
Dynebolic
Edubuntu
EvilEntity
Fedora
FreeBSD
ForeSight
Gelecek
Gentoo
Kernel
Knoppix
Kubuntu
Mandrake
Mandriva
Mepis
METU-CC Linux
Nessus
NetBSD
OpenBSD
OpenSuse
Oralux
Pardus
PcLinuxOS
Puppy
Redhat
Slackware
Suse
TrueBSD
Truva
Turbolinux
Turkix
Ubuntu
Vector
Xubuntu
Zenwalk
Kısaca Linux Avantaj ve Dezavantajları;
Avantajları
UNIX işletim sistemine sahip bir bilgisayar kullanmak istiyorsanız ve bu işletim
sisteminde platforma bağımlı bir yazılım kullanmıyorsanız, Linux ideal bir çözümdür.
Linux ücretsizdir. Sadece işletim sisteminin maliyeti açısından değil, verdiği
performans için ihtiyaç duyduğu donanım açısından da çok ucuzdur. Bir Linux makine bu
sayede sadece işletim sistemi açısından değil donanım olarak da ucuza gelmektedir.
Linux hızla gelişmektedir. Bu gelişimin en büyük yararı, eksikliklerin kullanıcıların
talepleri ve çabaları sonucunda hızla giderilmesidir. Linux diğer tüm işletim sistemlerine
belirli bir donanım için daha hızlı destek verebilmektedir.
Linux çok değişik donanımlar ve servisler için özel olarak hazırlanır. İşletim
sisteminin temelini oluşturan çekirdek kullanıcı tarafından da derlenebildiği için, bu derleme
sırasında sadece kullanım amacına yönelik alt programlarla donatılır. Bu genel olarak daha
Öğr.Gör. Erkut Tekeli
Açık Kaynak İşletim Sistemi Ders Notu - 1
sistemin performansını artırmaktır. (Örnek olarak SCSI donanımınız yoksa çekirdeğinizde
SCSI ile ilgili alt programlara yer vermezsiniz)
Dezavantajları
Linux‟un serbestçe dağıtılıyor olması birçok kişinin bu işletim sistemine
güvenmemesine yol açmıştır. “Ciddi olsa, bedava olmazdı !” kanısı oldukça yaygındır.
Linux‟un sürekli değişiyor olması en büyük dezavantajlarından biridir. Henüz tüm
ihtiyaçlara cevap vermemesi, gelişimin bazı aşamalarında topyekûn değişiklik yapılması,
gelişimi takip etmek için bazen sürekli yenileme yapılması birçok kullanıcının bu işletim
sistemine güvenmemesine yol açmaktadır.
Diğer işletim sistemlerinde olan teknik destek, dağıtım ve dokümantasyon alanlarında
eksiklikleri vardır. Bu konudaki eksikleri gidermek için çeşitli gönüllü kuruluşlar, kullanıcı
grupları oluşmuştur. Zamanla Linux teknik desteği ticari bir konu olarak ortaya çıkmıştır. Şu
anda tüm dünyada Linux çözümleri konusunda teknik destek veren danışmanlar
bulunmaktadır. Linux işletim sistemini geliştirenlerin ticari kaygılar gütmemeleri bazı ticari
yazılımların Linux üzerinde gelişmemesine sebep olmuştur. Linux üzerinde belirli konularda
diğer işletim sistemlerinden aşağı kalmayan yazılımlar bulunmasına rağmen, belirli bazı
konularda çok zayıf kalmıştır.
Linux üzerinde yer alan çözümlerin hepsi, basit kullanıcıların rahatça kullanabileceği
düzeyde değildir. Bazı çözümler kullanıcıların belirli bir yazılım ve işletim sistemi bilgisine
sahip olmalarını gerektirmektedir.
Şekil 9 Bazı Popüler Linux Dağıtımlarının Logoları
Öğr.Gör. Erkut Tekeli
Açık Kaynak İşletim Sistemi Ders Notu - 1
Ubuntu Linux Dağıtımı
Ubuntu, Linux tabanlı özgür ve ücretsiz bir işletim sistemidir. Ubuntu projesi, Linux
ve özgür yazılımın, bilgisayar kullanıcılarının günlük yaşamının bir parçası haline gelmesi
amacıyla başlatılmış olup ilk kararlı sürümü Ekim 2004'te yayınlanmıştır. Ubuntu günümüzde
20 milyonu aşkın kullanıcısıyla dünyanın en yaygın masaüstü Linux dağıtımı konumundadır.
Ubuntu Güney Afrikalı girişimci Mark Shuttleworth'e ait
Canonical Ltd.'nin sponsorluğunda geliştirilmektedir. Canonical,
Ubuntu'yu bireysel ve kurumsal tüm kullanıcılara tamamen ücretsiz
olarak sunmakta, teknik destek almak isteyen kuruluşlara destek vererek
gelir elde etmeyi amaçlamaktadır. Canonical Ubuntu'yu açık kaynak
kodlu ve özgür yazılım olarak sunduğu için, dünya çapında bu işletim
sistemini kullanan ve geliştiren gönüllü kullanıcıları sayesinde, tüm bir
işletim sistemini tek başına geliştirmek zorunda kalmaz. Tüm Linux
katkıcılarının yaptığı geliştirmeler, onu temel alan Ubuntu'yu da
doğrudan geliştirir.
Şekil 10 Mark
Shuttleworth
Ubuntu sözcüğü, Zulu dilinde "insanlık" anlamına gelir, aynı zamanda "başkalarına
karşı merhametli, şefkatli, iyiliksever" olmak gibi insani değerlerin temel alındığı bir dünya
görüşüdür. Buradan hareketle Ubuntu, İnsanlık için Linux (Linux For Human Beings)
sloganını kullanır.
Şekil 11 Ubuntu İşletim Sistemi Masaüstünden bir görünüm
Ubuntu'nun altı ayda bir yeni sürümünü yayınlanmaktadır. Canonical, iki yılda bir
yayınlanan LTS (Uzun Süreli Destek; Long Term Support) sürümlerine, hem masaüstü için
hem de sunucu ortamlarında 5 yıl boyunca güncelleme desteği sunmaktadır. Ara sürümler için
ise 9 ay boyunca güvenlik yamaları, geliştirmeleri ve yazılım güncelleştirmeleri desteği
Öğr.Gör. Erkut Tekeli
Açık Kaynak İşletim Sistemi Ders Notu - 1
sunulmaktadır. Ubuntu dağıtımı http://www.ubuntu.com web adresinden ücretsiz
olarak temin edilebilir.
Kaynaklar
C ve Sistem Programcılar Derneği, 2002, “Unix/Linux Sistem Programlama Ders Notları”
Çetin G., 1999, “Linux İşletim sistemi”, Seçkin Yayınevi
Özbilen A., 2013, “Linux Sistem ve Ağ Yönetimi”, Pusula Yayınları
Özkan Y., 2004, “Linux İşletim Sistemi”, Alfa Yayınları
Wikipedia, 2014, “Linux”, http://tr.wikipedia.org/wiki/Linux
Wikipedia, 2014, “Ubuntu”, http://tr.wikipedia.org/wiki/Ubuntu (işletim_sistemi)
Yazıcı M., 2014, “Açık Kaynak İşletim Sistemleri Ders Notu”, www.muratyazıcı.com