YEME BOZUKLUKLARI VE OBEZİTE EPİDEMİYOLOJİSİ ÖZET: “Yeme bozuklukları, besin alımının çok fazla ve sağlıksız boyutlarda azalma veya gerekenden aşırı şeklinde belirti veren yeme davranışı bozukluklarını içerir. Aynı zamanda fazla kaygı, endişe, stres duygularını, beden yapısı ya da vücut ağırlığı ile ilgili hassasiyeti barındıran genel bir durumdur.” ANAHTAR KELİMLER: Yeme Bozukluğu, besin, hassasiyet, vücut ağırlığı. ABSTRACT: “Eating disorders include eating behavior disorders that show too much nutrient intake and decrease in unhealthy dimensions, or excessive nutrition. At the same time, it is a general condition that carries excess anxiety, anxiety, stress feelings, body structure or sensitivity to body weight. “ KEYWORDS: Eating Disorder, food, tenderness, body weight. Göller Bölgesi Aylık Hakemli Ekonomi ve Kültür Dergisi Ayrıntı Sayı 49 Nisan 2017/ 39 cağımız danışmanlık için hedefleri belirlemek de çok önemlidir. Yeme davranışındaki bozukluklar zamanla direkt yemek bozukluğuna neden olabilmektedir. Yeme bozuklukları, besin alımının çok fazla ve sağlıksız boyutlarda azalma veya gerekenden aşırı şeklinde belirti veren yeme davranışı bozukluklarını içerir. Aynı zamanda fazla kaygı, endişe, stres duygularını, beden yapısı ya da vücut ağırlığı ile ilgili hassasiyeti barındıran genel bir durumdur. En sık görülen yeme bozuklukları Anoreksiya Nervoza , Bulumia Nervoza, Tıkınırcasına Yeme Bozukluğu ve diğer adlandırılamayan beslenme veya yemek bozuklukları gibidir. te, yaşam kalitesini ve standartlarını olumsuz yönde etkilemektedir. Yeme bozukluklarının da kronik diğer hastalıklar gibi topluma ve sağlık bakım sistemine yükü epeyce fazladır. Aslında Yeme Bozukluklarıyla ilgili veriler ve çalışmalar oldukça sınırlıdır. En çok veriler Amerikan toplumuna aittir. Raporlara göre Amerika toplumunda yaklaşık 25 milyon kişide yeme bozukluğu tanımlanmış ve bunların ¼ ünü erkekler oluşturmuştur. (Alliance for Eating Disorders Awareness,2014-2015) 1998 yılında Almanya’da yapılan bir çalışmada Anoreksiya Nervozada üretkenlik kaybının 130,5 milyon Euro, sadece yataklı tedavi maliyetinin de 62,9 milyon Euro bulunmuştur. Anoreksiya Nervoza (AN) : DSM Yeme Bozukluklarının önemi - 5 ölçütlerine göre bireyin enerji alımınedir? nın yaşa, cinsiyete, gelişim ve fiziksel Anoreksiya, çok az miktarda sağlık yaklaşımına göre belirlenen gebeslenmeye geçiş, yemeyi kabul reksinimin, aşırı derecede vücut ağırlık etmeme ve aşırı vücut ağırlığın- kaybına sebebiyet verecek kadar aza da sağlıksız kayıp ile karakterize indirilip sınırlandırılmasıdır. Ayrıca da GİRİŞ: olurken; Bulumia ise yemeyi azaltma kişinin istenilen vücut ağırlığının al Yeme davranışları kişinin düşünce, inanç, duygu ve tutumunun, girişimleri sonucu oluşan kontrolsüz tında olmasına karşın, kilosunun artbesinlerle olan ilişkisidir. Bu faktörler- yeme atakları sonrası telafi etmeye masından veya şişmanlamaktan çok le oluşan davranışları anlayabilmek yönelik kusma eylemiyle karakterize- korkması da komplikasyonlar arasınbireylerim besin seçimini öğrenebil- dir. Yeme bozuklukları tıbbi, psikolojik da görülür. Bu bireyler aynı zaman memize ve beslenme alanında yapa- ve sosyal sorunlara yol açmakla birlik- da vücut ağırlığının tehlikeli düzeyde Göller Bölgesi Aylık Hakemli Ekonomi ve Kültür Dergisi Ayrıntı Sayı 49 Nisan 2017/ 40 düşük olması gerçeğini de inkâr ederler. Yeme Bozukluğu sonucu vücut algısında da bozukluklar baş gösterir. Kendini aynada genellikle çok kilolu görme eğiliminde olurlar. Aneroksiya Nervoza gelişimsel açıdan incelenirse; vücut yağ ağırlığı arttığı, vücutla ilgili duyguların ve üretkenliğin başladığı ve bu değişimle ilgili mental düzenlemelerin yapılması gereken bir dönemde oraya çıkmaktadır. Ergenlik döneminde diyet yapma davranışlarının başlaması ve devam ettirilmesinin farklı faktörlere bağlı olduğu düşünülmektedir. Diyet yapma girişimine genelde aile üyeleri, arkadaşlar veya medyanın yönlendirmesi etkili olmaktadır. Bu da bilinçsizce yeme alımını aşırı ve tehlikeli azaltma olarak yansıyınca AN görülmesi muhtemeldir. Bulumia Nervoza (BN): DSM - 5 Ölçütlerine göre Bulumia Nervoza; Yenileyen aralıklarla tıkınırcasına yeme atakları ile karakterize olan beraberinde hem aşırı miktarda besin alma ile yeme dürtüsü denetimi eksikliğinin yeme nöbetlerine eşlik ettiği durumdur. Teşhis olan BN bireyler vücut ağırlığı kazanımını önlemek için bilinçli besini dışarı atma (kusmak, laksatif, diüretik,l avman ya da diğer ilaçları kötüye kullanmak , sağlıksız diyet, aşırı egzersiz gibi) gibi sağlıksız ve olumsuz davranışta bulunmaktadır. Tıkınırcasına yeme ve uygunsuz dengeleme çabaları ile beraber, ortalama 2 - 3 ay, haftada en az 1 kez görülür. Kendinin değerlendirirken vücut ölçüleri ile ağırlığından çok etkilenirler. Değerlendirmede ki bozukluklar sadece anoreksiya nervoza ataklarının süresince sınırlı değildir. Bu belirtilerin birlikte olması ile bulumia nervoza tanısı konur. (Alliance for Eating Disorders Awareness, 2014-2015; APA,2013;Öyekçin ve Şahin,2011) Tıkınırcasına Yeme Bozukluğu (TYB; Bince Eating): Tıkınırcasına yeme bozukluğu tanı açısından bakıldığında bulumia nervoza ile benzer özellikleri taşımaktadır. Ama farkı obezite ile bağlantılı yönüyle dikkat çeker. Tıkınırcasına Yeme kavramı DSM - 5 ölçütlerine göre, kısa süre içinde benzeyen koşullarda ve benzer sürece, çoğu kişiden çok daha fazla yemek yiyebilme özelliğiyle karakterizedir. Tıkınırcasına Yeme Bozukluğunun bir diğer özelliği de yemek sırasında bireyin yediklerinin miktarını kontrol edememesi ve yemeyi duraklatamaması şeklinde kontrol kaybı hissi oluşmasıdır. Bulumia nervoza’dan ayıran ikisinde de tı- kınırcasına yeme özelliğinin yanında dengeleyici gibi algılanan davranışları sergilememesidir. Ama düzenli şekilde ataklar halinde kısa sürece aşırı şekilde yemek tüketebilme özelliği bu bozukluğa ismini veren en belirgin özelliğidir. Ankara’da Gazi Üniversitesi Tıp Fakültesi öğrencilerinde olası Yeme Bozukluğu davranışlarının saptanması için yapılan bir çalışmada sonuçlar aşağıdaki gibidir. 935 öğrenciye Yeme Tutum Testi (EAT-40) uygulanmış ve test sonucun da %13,7 (yaklaşık 130 kişi) oranında yeme bozukluğu fark edilmiştir. Olası yeme bozukluğu saptamasında %20.5 Erkeklerde, %11.9 kızlarda bulunmuştur. Masum gibi görünen bu davranışların ilerdeki ciddi yeme bozukluklarına davetiye çıkaracağı bu nedenle de hastalık boyutuna ulaşmadan fark edilmesi ve önlem alınması şeklinde öneri getirilmiştir. (İlhan ve ark. 2006–Çelikel ve ark. 2008) 4. ULUSAL SAĞLIKLI YAŞAM SEMPOZYUMU Anoreksiyadan obeziteye yeme bozuklukları 12-15 Şubat 2015 Yeme bozuklukları ve obezite epidemiylojisi: Dün- Bügun-Yarın Prof.Dr.A Gülden Pekcan Göller Bölgesi Aylık Hakemli Ekonomi ve Kültür Dergisi Ayrıntı Sayı 49 Nisan 2017/ 41