2013 Başkan: Filiz Sıdıka ŞAHİN Başkan Yardımcısı: Ahmet NUZUMLALI Raportör: Yrd. Doç. Dr. Ayşe Sorumlu Uzman: Ali Kerem FİDAN KOCABACAK Komite/Çalışma Grubu üye sayısı: 16 Yapılan Toplantı Sayısı: 5 İL Kurum İSİM Karaman Anadolu kalkınma Gelişim ve Değişim Adem KOCATÜRK Derneği Konya KOP Bölge Kalkınma İdaresi Adnan KARAİBRAHİMOĞLU Konya Selçuklu Belediyesi Ahmet NUZUMLALI Karaman Esnaf ve Sanatkar Odaları Birliği Bayram UYSAL Konya SMMM Odası Temel Eğitim ve Staj Çağlayan koyuncu Merkezi Konya Selçuk üniversitesi İ.İ.B.F iktisat bölümü Doç.Dr.Ahmet AY Konya KONTV Fatih KARAKAŞ Konya Seydişehir Belediyesi Filiz Sıdıka ŞAHİN Konya KONYA TİCARET ODASI Hakan KARAGÖZ Konya TÜİK Kadir AKSAKAL Konya SMMM Odası Temel Eğitim ve Staj Melih Kara Merkezi Konya ABİGEM Mukaddes EREL Konya Mali Müşavirler ve Muhasebeciler Odası Neslihan ERTAŞ Konya Konya Esnaf ve Sanatkar Odaları Birliği Ramazan KUŞPINAR Konya Mevlana Üniversitesi - İşletme Fakültesi Yrd. Doç. Dr. Ayşe KOCABACAK Karaman Anadolu kalkınma Gelişim ve Değişim Zafer YAŞAR Derneği 1 1GİRİŞ 2014 2023 Konya Karaman Bölge Planının bölge aktörleri tarafından benimsenmesi için 21.12.2011 tarihinde yapılan 7. Kalkınma Kurulu toplantısında kurulan "Sanayi, Tarım ve Gıda, Hizmetler, Turizm ve Sosyal Kalkınma İhtisas Komisyonları" ve bu komisyonların altında çalışması gereken "Teknik Komiteler" oluşturulmuştur. Komisyon ve komite üyelerinin belirlenme çalışmalarına sonraki süreçte de devam edilmiş olup ayrıca Çevre ve Şehircilik teknik komitesi oluşturulmuştur. Bu komiteler altında ise, 12 tane çalışma grubu belirlenmiştir. Bunlar; Arge-Yenilikçilik-İnovasyon, Dış ticaret-Lojistik, Enerji, İşgücü-İstihdam, Toprak ve Su, Bitkisel Üretim, Hayvansal Üretim, Gıda, Hizmetler, Sosyal Kalkınma, Turizm, Çevre ve Şehircilik çalışma gruplarıdır. Bu çalışma sonucunda oluşturulmuş raporların bölge planına girdi sağlayabilecek nitelikte olması için gönüllü katılım temel ilke olarak benimsenmiştir. Öncelikle Teknik Komite çalışma grubu üyelerinin belirlenmesi için paydaş analizi yapılmıştır. Paydaş analizinden sonra tüm paydaşlarla irtibata geçilerek çalışma hakkında bilgi verilmiş ve katılım sağlayıp sağlamak istemeyecekleri sorulmuştur. Böylelikle çalışmanın gönüllülük esasına dayanması sağlanmıştır. Bu aşama da yapılan toplantılar ile tarımdan sanayiye, turizmden sosyal politikalara kadar oldukça geniş bir yelpaze de Konya - Karaman olarak gerçekleştirmek istediğimizi kalkınma hedeflerine ulaşabilmek için gerekli olan öncelik ve tedbirlerimiz alanında uzman paydaşlarımız ile belirlenmeye çalışılmıştır. 12 gruptan oluşan Teknik Komiteler ajans uzmanlarının koordinasyonunda çalışmalarını yürütmüştür. Teknik Komite çalışmalarında toplamda 49 toplantı gerçekleştirilmiştir. Bu toplantılar sonucunda Teknik Komiteler tarafından öncelik ve stratejilerin belirlendiği Özel İhtisas Raporları oluşturulmuştur. 2 MEVCUT DURUM Hizmet sektörü; nitelik, işlev ve kapsam bakımından çok kapsamlı olmakla beraber gazetecilik ve bakkallıktan, otomobil tacirliği ve borsa kadar birbirinden farklı etkinlikleri bünyesinde bulundurmaktadır. Üretimin çeşitliliğinden, toplumsal hayatın zenginliği ve tüketimine kadarki değişiklikler, hizmet sektörünü hızla gelişen ve değişen bir sektör durumuna getirmektedir. Günümüzde; bilim, teknoloji, ulaşım ve iletişim alanlarındaki hızlı gelişmeler sonucunda üretim yapılarının değişmesi, sanayi ve hizmetler sektörünün ilişkisinin pekişmesi, tüm dünyada yaşanan hızlı kentleşme, tüketici hizmetlerinde ve diğer sektörlerde girdi olarak kullanılan ara hizmetlere talebin artması sonucunda hizmetler sektörünün ve hizmet ticaretinin gerek gelişmiş ülkelerdeki gerekse de gelişmekte olan ülke ekonomilerindeki olduğu gibi bölgemiz için de önemi giderek artmaktadır. 2 Hizmet sektörünün bölgesel istihdam oranlarına bakıldığında (Tablo1) giderek artan ve yüksek bir orandaki pay (Bölge istihdamının ortalama % 45’i hizmet sektöründe) bu sektöre daha fazla özen gösterilmesi gereğini ortaya koymaktadır. Tablo1:Hizmet Sektörünün 2004-2011 Yılları Arasında Bölgesel İstihdamdaki Payı ( %) KonyaKaraman 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 ORTALAMA 40,0 49,7 51,5 49,7 44,2 43,7 40,3 41,3 45,0 Kaynak: TÜİK Hizmet sektörünün bölgesel gayri safi katma değer içindeki payına bakıldığında (Tablo2), 2008 yılı verisi %57,7 olarak ilgili sektörün bölgesel önemini ortaya koymaktadır. Tablo2- Hizmet Sektörünün Bölgesel Gayri Safi Katma Değer İçindeki Payı (%) 2004 2005 2006 2007 2008 50,4 50,9 54,5 56,5 57,7 Konya Karaman Son teknolojik gelişmeler, ekonomik hayatta da önemli değişim ve gelişimlerin ortaya çıkmasına olanak sağlamıştır. Hizmet üretimi ve hizmet ticareti de; teknolojik gelişmelerin, üretimin parçalanabilir bir yapıya kavuşmasının ve tüketici taleplerinin çeşitlenmesi gibi unsurların sonucunda hızla gelişmiştir. Günümüzde dünyada olduğu gibi bölgemizde de toplam üretimin ve toplam istihdamın önemli bir kısmını hizmetler sektörü karşılamakta ve hizmet ticareti de önemini giderek arttırmaktadır. Hizmet üretimi ve sunumunun biçimleri, hizmetlerle malları birbirinden ayıran özellikler, hizmet ticareti, hizmet ticaretinde liberalizasyon, bölge ekonomisinde hizmetler sektörünün edindiği yer, hizmetler sektörünün bölge ekonomisindeki istihdam, gayri safi yurtiçi hasıla gibi oranlar açısından önemlidir. Hizmetler, bölgesel ekonominin sürükleyici (lokomotif) sektörü olma özelliğini taşımaktadır. Bölgemizde geçmiş 5-10 yıllık zaman dilimi dikkate alındığında, ekonominin diğer sektörleriyle ilişkileri en yoğun olan sektör imalat sektörü olarak göze çarpmakta ancak son yıllarda bu özelliğin yani diğer sektörleri canlandırıcı, harekete geçirici özelliği olan lokomotif sektör olma özelliği hizmet sektörüne geçmiştir. Bu sektöre yapılacak bir yatırım sadece bu sektörü canlandırıp, harekete geçirmekle kalmayıp, sektörle ilişkisi olan diğer sektörlerde de canlanma yaratacaktır. Hizmetler sektörü, Türkiye’de olduğu gibi bölgemizde de ekonominin en büyük sektörüdür ve son yılların en hızlı gelişen alanıdır. Aynı şekilde, hizmetler sektöründe 3 istihdam edilen kişi sayısı artmakta ve toplam istihdam içerisinde hizmetlerin payı da sürekli yükselmektedir. Bu bulgular, önemli anlamlar içermektedir. Bunlardan birincisi; hizmetler sektörünün günümüzde önemli bir sorun olan işsizliğe çare olması ve daha özellikli olarak tarım sektöründen kopan işgücünü istihdam etmede sahip olduğu önemli potansiyeldir. Bölgemizde girişimcilik ve ilgili oldukları iş alanları Tablo3’de sunulmuştur. Bu verilere bakıldığında, Karaman ve Konya için hizmet verilen alt sektör çalışma alanları belirlenebilmektedir. Özellikle bu alanlarda, belirlenen stratejilerin çalışılması hizmet sektörünün daha kaliteli sunumunu sağlayacak ve bölge insanının hayat kalitesini yükseltecektir. Böylece bölge ve Türkiye için katma değeri yüksek kazanımlar sağlanabilecektir. 4 BÖLGE KODU BÖLGE ADI Toplam Madencilik ve taşocakçılığı İmalat Eklekrtik, gaz, buhar ve iklimlendirme üretimi ve dağıtımı Su temini; kanalizasyon, atık yönetimi ve iyileştirme faaliyetleri İnşaat Toptan ve perakende ticaret; motorlu kara taşıtlarının ve motosikletlerin onarımı Ulaştırma ve depolama Konaklama ve yiyecek hizmeti faaliyetleri Bilgi ve iletişim Finans ve sigorta faaliyetleri Gayrimenkul faaliyetleri Mesleki, bilimsel ve teknik faaliyetler Eğitim İnsan sağlığı ve sosyal hizmet faaliyetleri Kültür, sanat, eğlence, dinlence ve spor Diğer hizmet faaliyetleri İdari ve hizmet destek faaliyetleri Tablo3: İŞ KAYITLARINA GÖRE GİRİŞİM SAYILARI TR Türkiye 3422163 6394 397739 2585 1709 215530 1256855 585726 291616 27933 42412 43683 177707 39229 16662 41175 39710 235498 TR521 Konya 89070 163 12393 16 40 4907 35920 14344 6489 347 686 973 4388 542 351 787 677 604 TR522 Karaman 9822 32 1155 6 5 598 3815 1663 837 42 103 94 400 32 53 62 78 847 Kaynak: TÜİK Not1: TÜİK gizlilik yönetmeliği gereğince belirlenen gizlilik ilkeleri uyarınca bireysel verinin toplulaştırılması ile oluşturulan veri tablosunun her hangi bir hücresindeki istatistiki birim sayısının üçten az olması veya birim sayısı üç ve daha fazla olduğu halde bir veya iki birimin hakim durumunda olması halinde ilgili hücredeki veri gizli kabul edilir. Not2: Gizlenmiş özel sektör verileri toplamda gösterilmiştir. KAYNAKÇA: Dokuzuncu Kalkınma Planı (2007-2013), (2006). Devlet Planlama Teşkilatı, Ankara. Akbaş, Ferdi. (2012). Türkiye’de Hizmetler Sektörünün Coğrafyası, Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih Coğrafya Bölümü, Ankara. Midilli, Özlem. (2011). Hizmet Sektöründe Müşteri Memnuniyetinin Pazarlamaya Etkisi, Yüksek Lisans Tezi, Kadir Has Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İşletme Bölümü, İstanbul. Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), http://www.tuik.gov.tr/ 3 ÖNCELİKLER VE STRATEJİLER Bölgesel verilerin tespiti ve düzenli akımına yönelik altyapı çalışmasının yapılması bağlamında; Bölgesel kaynakların mevcut ve/veya potansiyel alanlarına yoğunlaşarak, Standardizasyon ve bilgi sistemlerinin etkin kullanımına yönelik çalışmalar, strateji geliştirme, programlama, proje havuzu oluşturma, izleme ve değerlendirme aşamalarına ait çalışmalar yapılacaktır. ÖNCELİK 1. BEŞERİ VE SOSYAL SERMAYENİN GELİŞTİRİLMESİ STRATEJİ 1.1.Hizmet sektöründe faaliyet gösteren işveren ve/veya yöneticilerin niteliklerinin geliştirilmesi sağlanacaktır. a. Hizmet sektöründe faaliyet gösteren işveren ve çalışan insan kaynaklarının geliştirilmesi gerekmektedir. b. Hizmet sektörü birçok sektör ile organik bağı olan bir sektör olduğu ve bu bağlamda ilk ve en önemli kaynak insangücü olduğu için insangücü planlaması ve eğitimi öncelikli olarak ele alınması gereken çalışmalardır. STRATEJİ 1.2.Hizmet sektöründe faaliyet gösteren ücretli çalışanların nitelikleri geliştirilecektir. a. Hangi alt hizmet sektöründe olursa olsun, sunulan hizmetler konusunda eğitimin uzman kişiler tarafından gerçekleştirilmesi gerekmektedir. b. Aktif insan gücü politikaları ile çalışanlara uzmanlık kazandırılması öncelikli çalışmalar olmalıdır. c. Nitelikli hizmet sunma kapasitesine sahip insan kaynağının bölgesel beşeri ihtiyaçlara uygun olarak geliştirilmesi ve bunun sürekliliğinin sağlanması gerekmektedir. d. Nitelikli işgücü için hizmet sektörü – ilgili eğitim birimleri işbirliği kurulacaktır. e.Yaşam Boyu Eğitim Stratejileri ile bölgesel kaynakların kullanımına ilişkin alanlarda insan gücü yetiştirilmesi sağlanmalıdır. Çünkü bölgesel kaynakların etkin kullanımında nitelikli işgücünün; Tanıtım, pazarlama, altyapı, ticaret, turizm, ulaştırma vb tüm alanlarda önemi büyüktür. STRATEJİ 1.3. Hizmet sektörü kalitesi artırılacaktır. a. Bölgemizde tüm sektörler içinde en büyük pay hizmetler sektöründedir. “İstihdam Edilenlerin Yıllar ve Cinsiyete Göre İktisadi Faaliyet Kolları (Düzey2)” (Bin kişi, 15+ yaş) 2011 yılı verilerine göre: Türkiye Toplam 24.110 – Tarım (6143) % 25,5 Sanayi (6380) % 26,5 Hizmet (11587) % 48,1 1 Konya-Karaman Toplam 742 – Tarım (257) % 34,6 Sanayi (179) % 24,1 Hizmet (306) % 48,1 Kaynak: TÜİK, Hanehalkı İşgücü Anketi Sonuçları Not 1) Rakamlar yuvarlamadan dolayı toplamı vermeyebilir. 2) İki bin kişiden az gözlem değerlerinde örnek büyüklüğü güvenilir tahminler için yeterli değildir. 3) 2004-2006 yılı sonuçları yeni nüfus projeksiyonlarına göre revize edilmiştir. Hizmeti veren kadar alanların da hizmetle ilgili standart beklentileri, hizmetin alınamaması durumundaki süreçler, hangi hizmet için hangi beklentiler içinde olunması gibi konularda bilgi ve fikir sahibi olmalarını sağlayan bilinçlendirme çalışmaları yapılması gereği vardır. b. Faydalanıcıların bilinçlendirilmesi çalışmaları, bölge içinde toplumun tüm katmanlarında kamu-özel ve STK işbirliği ve sinerjisi ile yapılması gereklidir. STRATEJİ 1.4. Hizmet sektöründe girişimcilik kültürünün geliştirilmesi sağlanacaktır. a. Girişimcilik konusunda eğitimi verilirken; Cesaret, karşılanması gerekli riskler anlatılmasına ve farkındalığının yaşatılmasına gerek vardır. Ayrıca, girişimcilik konusundaki eğitimlerde ve uygulama çalışmalarında olası tüm iş adımları sunulmalıdır. Sadece iş planı bilgilerine yerine kurulan hizmet işyerinin sürekliliğinin sağlanabilmesi için uygulama safhasındaki gerekliliklerin de müfredata alınması gereklidir. b. Hizmet sektörü girişimcisinin beklentilerini belirlemesine ihtiyaç vardır. c. Girişimcilerin hizmet sektöründeki faaliyetlerini başlatabilmeleri için gerekli otoritelerden faydalanırken bu otoritelerin fiziksel yakınlığı ve birbirleri ile koordineli çalışmalarına gerek vardır. ÖNCELİK 2. ALTYAPININ OLUŞTURULMASI STRATEJİ 2.1 Hizmet sektörüne yönelik teknik altyapı geliştirilecektir. a. Ulaşım altyapısının güçlendirilmesi ve ulaştırma modlarının (karayolu, havayolu, demiryolu, şehir içi ulaşım ve lojistik) çeşitlendirilmesi ve yakın merkezlerde toplanması sağlanmalıdır. b. Pazarlama ve tedarik ağının ihtiyaç duyacağı altyapının(tedarikçi-müşteri bilgi ağı, toptan-perakende merkezleri, kümelenme merkezleri, fuar, sergi vb. alanları) geliştirilmesi gerekmektedir. 2 c. Enerji verimliliği bilincinin oluşturulması için çalışmalar yapılması, eğitimler düzenlenmesi öncelikli çalışmalar olmalıdır. d. Aydınlatma ve gerekmektedir. ısıtmada güneş enerjisi sistemlerinin teşvik edilmesi e. Elektrik kesintileri için sorunlu bölgelerin tespit edilmesi ve sektörün bundan etkilenmesini minimize edecek sistemler (uyarıcı sistemler gibi) geliştirilmesi gerekmektedir. f. Hizmet sunumunda çevresel sürdürülebilirliğe önem verilerek doğa dostu ürünlerin kullanılması (doğa dostu ambalajlama, geri dönüşümün teşvik edilmesi) sağlanmalıdır. STRATEJİ 2.2 Ticaret güçlendirilecektir. ve hizmet sektöründe bilgi teknolojileri altyapısı a.Bölgenin iletişim (internet, fiber-optik, GSM) altyapısının güçlendirilmesi gerekmektedir. b.İşletmelerin dış ticaret birimleri oluşturulması için teşvik uygulanmasının geliştirilmesi ve dış ticaret bilgilendirme merkezi kurulmalıdır (dış ticaret danışma merkezi tarzında bir yapının oluşturulması). TÜİK’in firma vergi kimlik numaralarına bağlı olduğu ile göre yapılan ve geçici olan 2012 verilerine göre rakamlar aşağıda sunulmuştur: İhracat: Türkiye 152.560775-Karaman 278.649-Konya 1.275.966 İthalat: Türkiye 236.536.949-Karaman 123.328-Konya 1.153.774 c.İşletmelerin e-ticaret kapasitelerini geliştirmeleri gereklidir. d.İşletmelerin hizmet sunum ve ambalajlama kapasitelerini modernize etmeleri sağlanmalıdır. e.Lokanta/Pastane gibi açıkta gıda tüketimi yapılan alt sektöre yönelik işletmelerde dijital adisyona geçilmesinin teşvik edilmesi gereklidir. f.Bölge için yazılım merkezi ve veri yedekleme merkezinin oluşturulmasına gerek vardır. STRATEJİ 2.3 Ticaret odaklı hizmet sunumu yerine insan odaklı hizmet sunumu esas alınacaktır. a.Çevreyi rahatsız edici (ses, gürültü, koku, hava kirliliği) uygulamaları önleyici sistemler geliştirilmelidir. b.İnsan sağlığı için tehlike oluşturabilecek uygulamaları önleyici sistemlerin geliştirilmesi gerekmektedir. c.İşletmelerin finansal olanaklarının artırılması (teşvik, vergi avantajları, borçların yapılandırılması, bürokrasinin kolaylaştırılması) sağlanmalıdır. 3 d.İnsan kaynakları açısından üniversite-hizmet sektörü işbirliğinin artırılması gerekmektedir. ÖNCELİK 3: BÖLGESEL KAYNAKLARIN ETKİN KULLANIMI STRATEJİ 3.1 Konya Karaman bölgesi belli değerler için Türkiye’nin lokomotifi olma misyonuna sahip olacaktır. a.Hizmetler sektöründe bölgenin güçlü yönlerini içine alan yerel dinamiklerinin tespit edilip (Bölgesel Kültür Varlıkları Envanteri vb), harekete geçirilerek etkin kullanımına gerek vardır. b.Bölgesel kaynakların hizmetler sektöründe kullanımına ilişkin İşgücü Piyasası İhtiyaç Analizi çalışmalarının yapılması gerekmektedir. c.Hizmetler sektörü adına; bölgedeki tüm aktörlerin ortak bir amaç çerçevesinde işbirliği içinde hareket etmesi gereklidir. d.Bölgesel İdari yapılanmanın etkin ve verimli kullanımı gerçekleştirilmesi gerekmektedir. e.Bölgesel gelişmeye yeni bir ivme kazandırmak üzere (Kamu-STK-Özel İşbirliği kapsamında) çalışmaların yapılması gerekmektedir. STRATEJİ 3.2 Geçmiş ve devam eden kültürel zenginliklerimizin sürekliliğinin sağlanması ve yeni nesillere aktarımı için eğitim ve oryantasyonu sağlanacaktır. a.Kültürel değerlerin zenginliği açısından çok önemli olan bölgemiz coğrafyasında yer alan değerler ve bu değerlerin korunmasında farkındalık yaratacak ve bilinç geliştirecek çalışmalar yapılmalıdır. b. Çocuklara çevrelerindeki kültürel değerleri duygusal zekâlarına hitap edecek biçimde sevdirerek tanıtmak “koruma” bilincini geliştirecektir. Bu konudaki duyarlılıkların gelişimi ve en önemlisi bu duyarlılıkların sürekliliğinin sağlanması için sadece örgün eğitim süreçleri ile yetinilmemeli okul öncesi süreçlerden başlayan ve yaşam boyu sürmesi gereken eğitim süreçleri, politikaları ve uygulamaları geliştirilmelidir. c.Yaşam boyu Eğitim Stratejileri ile bölgesel kaynakların kullanımına ilişkin alanlarda insan gücü yetiştirilmesi sağlanmalıdır. Çünkü bölgesel kaynakların etkin kullanımında nitelikli işgücünün; Tanıtım, pazarlama, altyapı, ticaret, turizm, ulaştırma vb tüm alanlarda önemi büyüktür. d.Globalleşen dünya koşullarında var olmanın ve varlığını sürdürebilmenin önkoşulu; Mevcut kültürel mirasın korunması ve gelecek projeksiyonlarında 4 bu kültürel mirasın kullanılabilmesi, ülke olarak çok önemli bir avantajımız olan genç nüfusumuza aktarılabilmesi sağlanmalıdır. e.Konya ve Karaman Bölgesi yüzölçümü ve nüfus bakımından Türkiye’nin büyük kentleri arasında yer almaktadır. Dinsel öğeler, öteden beri yöre kültür ve yaşamın temel belirleyicileri arasında yer almıştır. Tüm bu değerlerin farkındalığının sağlanması gerekmektedir. f. Bölgemizde yetişen ürünler zengin bir beslenme kültürü yaratmıştır. Yoğun buğday ve sebze üretimi yanında hayvancılık da beslenmenin temel kaynaklarındandır. Bu çeşitlilik sofra düzenine de yansımıştır. Bu çeşitliliğin ön plana çıkarıldığı çalışmaların yapılması gereği vardır. g. Anadolu Selçukluları’nın başkenti Konya’da dokumacılık, ağaç işçiliği, dericilik, bakırcılık, keçecilik, kuyumculuk gibi el sanatları Selçuklularda başlamış, Osmanlı Döneminde de sürmüş bu sanatlar, günümüzde ya ortadan kalkmış ya da yok olmak üzeredir. Bu unsurların gelecek nesillere aktarılması gerekmektedir. Konya’da bu değerler öne çıkarken, Karaman, Yörük kültürü ile Türkmen kültürünün harman olduğu yerdir. Karaman da ki bu değerlerin bu zenginliklerin öne çıkarılması ve gelecek nesillere aktarılması gereği vardır. h.Bölgemizin geleneksel evleri konut mimarisinin özgün örnekleridir. Yazları çok sıcak, kışları ise soğuk geçen Konya’da evler yazlık ve kışlık bölümlerden oluşmaktadır. Bu mimari özellikler korunmalı ve yaygınlaştırılmalıdır. ı. Bölgemizin sayabildiğimiz genel anlamdaki bu kaynakların etkin olarak kullanılmaları toplumsal yaşama getireceği olumlu etkiler hakkında yayınlar yapılmalıdır. Bu bağlamda yerel ve bölgesel medya ya büyük görevler düşmektedir. Bölgesel çalışmaları yapacak olan kurum ve kuruluşların yerel ve bölgesel medya ile işbirliği yaparak prodüksiyonlar, yayınlar ve programlar yaparak; kamuoyunun bölge hakkındaki bilgi eksikliğinin giderilmesi, vatandaşlarımızın Bölgede yaşam standartları ile ilgili bilgi birikiminin artırılması, bölge hakkındaki yanlış ve eksik anlaşılmaların ortadan kaldırılması ile ilgili farkındalık oluşturulması gerekmektedir. Yapılacak olan çalışmaların geniş kitlelere duyurulması ve etkinliğinin artırılması sağlanmalıdır. STRATEJİ 3.7 Bölgesel koordinasyonun artırılmasına yönelik çalışmalar yapılacaktır. Hizmetler sektöründe yer alan aktörlerin (Meslek Odaları, Özel Sektör, KOP İdaresi, MEVKA, mahalli idareler ile diğer kamu kurum ve kuruluşları) bölge kaynaklarının verimli ve etkin kullanılması için sürekli olarak bir araya gelmesi ve faaliyetler ile ilgili koordinasyonun sağlanması yerinde olacaktır. ÖNCELİK 4: HİZMET SEKTÖRÜNDE KALİTE YÖNETİM SİSTEMLERİNİN GELİŞTİRİLMESİ VE YAYGINLAŞTIRILMASI. 5 STRATEJİ 4.1 Hizmetler sektöründe müşteri belirlenmesine ilişkin çalışmalar yapılacaktır. beklenti ve memnuniyetinin a.Kalite yönetim sistemleri kendi içinde bir çok modülden oluşmaktadır. Bunların en temel noktalarından biri müşteri memnuniyetinin üst düzeye çekilmesidir. Bu bağlamda müşterilerin memnun olmadıkları alanları belirleyen ya da memnun müşterilerini daha fazla memnun etmek isteyen işletmeler bunun için büyük bir gayretin içerisinde girmektedirler. İşletmelerin memnun edemedikleri müşteriler ile iyi ilişkiler kurması ve onların sadakatini kazanması olanaklı görülmemektedir. Buna göre müşterilerin ne istediğini öğrenmek ve bu isteklerini, en iyi şekilde yerine getirmek, işletmelerin üzerinde önemle durması gereken bir husus olmaktadır. b.Birçok sektörün içinde yer alan hizmetler sektöründe standartların yazılı olarak belirlenmesi gerekmektedir. Sağlık, eğitim vb sektörlerdeki hizmetlerde fiyat politikası, hizmetin sunuluş biçimi, faydalanıcıların beklentilerini karşılama düzeyi gibi hedef kitlede memnuniyeti sağlayıcı çalışmalara ait sistematiğin oluşturulması gereği vardır. Böylece vatandaş memnuniyeti belirlenebilecek sektörün gelişimi sağlanabilecektir. c.Bölgedeki üniversitelerin kamu ile bir araya gelerek bölgenin rekabet gücünü ve hedef kitlenin memnuniyet düzeyini artıran çalışmalara yapmalarına gerek vardır. STRATEJİ 4.2 Bölgeye has ürünlerin üretimi ile ilgili standartların belirlenmesi, bu standartların uygulanması ve sertifikalandırılması sağlanacaktır. a.Bölgeye has ürünlerin henüz sertifikalandırılmadıklarından dolayı başka yerlere mal edilme gibi bir tehlikesi bulunmaktadır. Bu durumun gerçekleşmesi durumunda bölgenin üreteceği artı değerde kayıp yaşanabilecektir. b..Bu bağlamda ilgili ürünlere dair standartların sertifikalandırılmaların sağlanması gerekmektedir. acilen belirlenmesi ve STRATEJİ 4.3 Hizmet sektöründe sürekli denetim faaliyetleri ile kalite standartlarının sürdürülebilirliği sağlanacaktır. a.Hizmet Sektöründe yer alan tarafların (işçi, işveren, müşteri) kalite standartları konusunda bilinçlendirilmesi gerekmektedir. b.Kalite standartlarının süreç olarak denetlenmesi çalışmaları yapılmalıdır. c.hizmet sektöründen beklenen performansın artırılması için sektörde uygulamada olan mevzuatın sadeleştirilmesinin ve prosedürlerin azaltılmasınin faydalı olacağı düşünülmektedir. 6 4 GZFT ANALİZİ 4.1 Güçlü Yanlar Bölgenin büyük bir insan kaynağı varlığına sahip olması. Ülkenin coğrafi olarak önemli oranda "ortasında" kolay erişilebilir bir konumda yer alması. Bölgenin servet ve sermaye birikiminin fazla olması Bölgede 3 kamu, 2 özel olmak üzere toplamda 5 üniversitenin bölgemizde olması. Bölgemizin çeşitli medeniyetlere ev sahipliği yapmış olması Bölgenin zengin bir kültürel ve tarihi geçmişe sahip olması, Doğa, kültür ve yayla turizmi gibi çeşitli alanlarda turizm ve hizmet potansiyelinin bulunması. Ulaşım ağının çeşitliliği. İldeki kamu ve yerel yönetim deneyimlerinin bulunması. kuruluşları ile üniversitelerin proje Meslek odalarının sosyal ve ekonomik hayatta etkinliği. 4.2 Zayıf Yanlar Mesleki ve yükseköğretimde nicelik kadar niteliğe odaklanılmaması. Göç ile gelen kişilerin adaptasyon problemi. Çalışan eğitiminin yetersizliği ve mesleki eğitime yeteri kadar önem verilmemesi Bölgenin doğal kaynaklarının ve kültürel değerlerinin hizmet sektörüne yeterince yansıtılmaması. Sosyal yaşamın yeterince gelişmiş olmaması ve sosyal aktivite azlığı. Yerel yönetimlerin, kamu kurumları, STK’lar ve özel sektör arasındaki iletişim ve koordinasyon eksikliği. Turizm ve kültürel değerler konusundaki bilinç eksikliği. Hizmet sektöründe kalitenin düşük olması. Trafik bilincinin ve trafik saygısının tam gelişmiş olmaması Kalite Standartlarının hizmetler yöntemlerin belirlenmemesi. sektöründe kullanılmaması ve/veya Toplu Taşıma Sistemlerinin yenilenme ihtiyacı. Kalifiye işgücü temininde yaşanan sıkıntılar. Bilgi teknolojisi altyapısının eksik olması. 7 Bölgenin tarihsel mirasına vatandaşlar tarafından sahip çıkılmaması. 4.3Fırsatlar Kalkınma Ajansı yaygınlaşması. ve KOSGEB gibi kurumların hibe desteklerinin Bölgemizde var olan 5 Üniversiteden nitelikli iş gücü yapılabilir olması Uluslararası tanıtıma yüksek katkı sağlayacak programların üniversite gençliği ile değişim programları yapılabilmesi. Bölgedeki doğal zenginliklerden kaynaklanan geniş araştırma ve uygulama alanlarının olması. Bölgenin geniş coğrafi alanının bölge dışı yatırımlar için avantajlı olması. İlk Bilim Merkezi’nin bölgede yer alması. Lojistik sektörünün gelişme potansiyeli olması. 4.4 Tehditler Küresel ekonomide yaşanan değişimlere ayak uydurulamaması Teşvik sisteminde alınan yüksek değerlerin bölgeye yapılacak yatırımları engelleme ihtimali. Göç sonucu artan nüfusun plansız yapılaşmayı tetiklenmesi, eğitim ve sağlık vs. yatırımların yetersiz kalması. Farklı bölgelerin kalkınma ajanslarının performansının bölgeye aktarılacak kaynakları olumsuz etkileme ihtimali. Hizmetlerin arzı üzerinde baskının sürmesi. Hizmet sektöründe kayıt dışı eleman istihdamının yaygın olması. Yaşam boyu eğitime düşük talep olması. Dış kültür etkileşiminin yıkıcı etkileri 8 5 EKLER Ekler Ajans uzmanları tarafından hazırlanacaktır. Her toplantı için imzalı katılımcı listesi Toplantı fotoğrafları 9