240-245 ‡ocukluk ‡aÛŬ Yaß 6 - Hastane İnfeksiyonları Dergisi

Hastane ‹nfeksiyonlar› Dergisi 2004; 8: 240-245
tan
H as
e
f
İn
ek
si
yonları
Çocukluk Ça¤› Yafl Grubunda
Nozokomiyal Viral Solunum Yolu
‹nfeksiyonlar›
Dr. Necmi AKSARAY*
* Çukurova Üniversitesi T›p Fakültesi, Çocuk ‹nfeksiyon
Hastal›klar› Bilim Dal›, Adana.
astanede yatan hastalarda geliflen pnömoni
hem maliyeti hem de sonuçlar› bak›m›ndan
büyük önem arz etmektedir. Halen pnömoni,
üriner sistem infeksiyonlar›ndan sonra ikinci s›ray› almaktad›r. Özellikle yo¤un bak›m üniteleri
(YBÜ)’ndeki sorun çok büyüktür. Ço¤unlu¤u
YBÜ’de olmak üzere, bebeklik ve çocukluk yafl
gruplar›ndaki hastalar, ayr›ca altta yatan önemli
kronik hastal›¤› ve kardiyopulmoner hastal›¤›
olan, immünsüpresif tedavi alan, depresyon durumunda olan 65 yafl üstündeki tüm hastalarda,
ayr›ca torakoabdominal cerrahi geçiren bireylerde pnömoni riski çok büyüktür. Dünyada yap›lan
çal›flmalarda total nozokomiyal infeksiyonlar›n
%15-20’sini solunum yolu infeksiyonlar› oluflturmakta ve YBÜ’de her zaman birinci s›ray› almaktad›r. Ventilatör deste¤i yap›lan hastalarda her
zaman pnömoni geliflme riski vard›r ve sorun ç›kmas› halinde mortaliteyi artt›rd›¤› ortaya ç›km›flt›r (1).
H
Bir hastada, hastaneye herhangi bir nedenle
yat›fl›ndan 48-72 saat sonra al›nan yeni bir mikroorganizma ile solunum yollar› hastal›¤› geliflirse
o zaman nozokomiyal infeksiyondan bahsedile-
240
bilir. Tekrarlamalar mutat de¤ildir, ancak hastanede kal›fl süresi, operasyonun türü ve ünitenin
hasta yo¤unlu¤u infeksiyonun geliflmesine direkt etki eden faktörlerdir. Amerika Birleflik Devletleri (ABD)’nde yap›lan sürveyans çal›flmalar›nda hastanelerde yatan toplam hastalar›n %0.5
ile %1’inde nozokomiyal infeksiyon geliflirken,
Avrupa’da YBÜ’deki hastalar›n %10’unda pnömoni geliflti¤i bildirilmektedir. Hastanede yatan
hastalar›n solunum yolu fonksiyonunu bozan intrensek faktörlerden respiratuar, nörolojik veya
di¤er nedenler, solunum yolu obstrüksiyonu
oluflturarak akci¤er volümünü düflürür, solunan
havan›n filtrasyonunu azalt›r ve sekresyonlar›n
temizlenmesini engeller; bunlar›n sonucunda da
pnömoni geliflir. Travma, cerrahi giriflimler ve
respiratör tedaviler ile bu etki %70’lere ç›kmaktad›r. Nozokomiyal pnömoni geliflen hastalarda
di¤er hastalara göre hastanede kal›fl süresi biriki hafta uzamakta ve tedavi maliyetini ciddi flekilde artt›rmaktad›r. ABD’de bu konuda yap›lan
hesaplara göre 1.2 ila 2 milyar dolar y›ll›k fazla
harcama ile akci¤erin nozokomiyal infeksiyonlar›
önlenebilir. ‹nfeksiyon kontrolünün kötü yönetilmesi nozokomiyal infeksiyonlar›n oluflmas›na
yol açar. El y›kama prosedürlerine uyulmamas›
ve aletlerin iyi sterilize edilememesi infeksiyon
için potansiyel risk tafl›r (1).
Bu bölümde, çocukluk ça¤›nda geliflen nozokomiyal solunum yolu infeksiyonlar›na neden
olan mikroorganizmalardan sadece viral etkenler ve bunlara ba¤l› sorunlardan bahsedilecektir.
Virüsler, nozokomiyal infeksiyonlar›n önemli ne-
Çocukluk Ça¤› Yafl Grubunda Nozokomiyal Viral Solunum Yolu ‹nfeksiyonlar›
denlerindendir. Prospektif yap›lan bir çal›flmada
endemik nozokomiyal infeksiyonlar›n %20’sini viral etkenlerin oluflturdu¤u saptanm›flt›r. Son y›llarda viral pnömonilerin erken tan›s› ve tedavisinde önemli geliflmeler olmas›na ra¤men, hastaneye yat›r›lan hastalarda fliddetli, hatta fatal seyirli viral pnömoniler oluflmaktad›r (2,3).
Nozokomiyal viral solunum yolu infeksiyonlar›;
a. Her y›l genellikle toplumda geliflen viral
infeksiyonlar›n salg›nlar› s›ras›nda geliflir.
b. Sadece k›sa dönem immünite gelifltirir.
c. Hem sa¤l›kl› hem de hasta insanlar› etkiler.
d. Ekzojen kaynakl›d›r.
Birçok virüs ekzojen yolla bulaflarak solunum
yolu infeksiyonlar›na neden olmaktad›r; bunlar
aras›nda adenovirüs, influenza virüs, k›zam›k virüsü, parainfluenza virüs, respiratuar sinsityal virüs (RSV), rinovirüs ve varisella zoster virüsü say›labilir. Yap›lan yay›nlarda adenovirüsler, influenza virüsler, parainfluenza virüsler ve RSV’nin
yaklafl›k %70 oran›nda infeksiyonlardan sorumlu
oldu¤u bildirilmektedir. Bunlardan RSV ve influenza virüsler ilk s›ray› ald›¤› için burada her ikisinden de genifl olarak bahsetmek yararl› olacakt›r.
NOZOKOM‹YAL RSV ‹NFEKS‹YONLARI
1. Epidemiyoloji
RSV’nin neden oldu¤u infeksiyon, genellikle
bebeklik ve erken çocukluk döneminde görülmesine ra¤men eriflkinleri de etkilemektedir.
Genellikle infeksiyon hafif veya orta fliddette
seyretmektedir; ancak kronik seyirli kalp ve pulmoner hastal›¤› olan çocuklar, yafll›lar ve immünsüpresif hastalarda hayat› tehdit edici pnömoni
ve bronfliyolit tablosu geliflebilmektedir. Son
y›llarda ABD’de 10 hastanede yap›lan sürveyans
çal›flmas›nda, RSV infeksiyonunun özellikle Aral›k ve Mart aylar› aras›ndaki befl ayda geliflti¤i ve
bu aylarda bebek ve çocuk yat›fllar›n›n ve ölümlerinin artt›¤› rapor edilmektedir. Solunum yolu
infeksiyonu RSV’ye ba¤l› çocuk hastalar›n, yatt›klar› ünitedeki di¤er çocuklar için bir kaynak oluflturaca¤› kabul edilen bir gerçektir (2,3).
2. Tan›
Özellikle yenido¤an bebeklerde RSV infeksiyonunu, klinik özellikleri nedeni ile di¤er viral
etkenlere ba¤l› solunum yolu infeksiyonlar›ndan
ay›rmak zordur. Virüsün, respiratuar sekresyonHastane ‹nfeksiyonlar› Dergisi 2004; 8: 3
Aksaray N.
lardan kültürle izolasyonu standart tan› için flartt›r. Ayr›ca, h›zl› antijen saptama testleri olarak
direkt immünfloresan tekni¤i veya ELISA ile birkaç saat içinde tan› koymak mümkündür. Tan›
için kullan›labilecek RSV immünassay metodunun duyarl›l›¤› %80-95 aras›ndad›r. Bir hasta laboratuvar destekli tan› al›rsa klinikteki benzer
klinik bulgular› olan di¤er hastalar›n da ayn› kategoride takip edilmelerinde yarar vard›r.
3. Bulafl fiekli
RSV ile infekte semptomatik kiflilerin solunum sekresyonlar›nda fazla miktarda virüs bulunur; bulafl bu kiflilerle yak›n temasta büyük damlac›klarla direkt olarak veya kontamine ellerle
indirekt olarak olmaktad›r. Konjunktiva veya nazal mukoza genellikle girifl kap›s›d›r. ‹nokülasyon, RSV ile kontamine ellerin genelde göz veya
burna sokulmas› fleklinde olmaktad›r. Eller infekte kiflilerin solunum sekresyonlar›n›n ellenmesi ile kontamine hale gelmektedir.
Nozokomiyal RSV salg›nlar›nda genelde birden fazla RSV suflu tespit edilmifltir. Potansiyel
kaynaklar hastalar, bak›c›lar ve ziyaretçilerdir.
‹nfekte infantlar, solunum sekresyonlar›nda büyük yükte virüs bulundurmalar›ndan dolay› yak›n çevrelerini çok kolay kontamine etmektedir
ve RSV için majör kaynak oluflturmaktad›r.
4. ‹nfeksiyonunun Engellenmesi ve Kontrolü
a. E¤itim ve sürveyans:
E¤itim: Personele epidemiyoloji, bulafl yolu
ve bulafl›n engellenmesi yollar› hakk›nda e¤itim
verilmelidir (2).
Sürveyans:
• Lokal bir kurumda, herhangi bir RSV aktivasyonu halinde hastane personeli nas›l uyan›k
olmalar› gerekti¤i konusunda bilgilendirilir.
• Aral›k-Mart aylar› aras› ve RSV prevalans›n›n artt›¤› periyotta kurumda, hastaneye yat›fl s›ras›nda respiratör hastal›¤› olan pediatrik hastalarda özellikle infantlarda ve immünyetmezli¤i
olan eriflkinlerde RSV infeksiyonu teflhisi, h›zl›
teflhis teknikleri kullan›larak konulmaya çal›fl›l›r.
b. Bulafl›n engellenmesi: Nozokomiyal RSV
infeksiyonlar›n› kontrol etmede veya önlemede
basitten kar›fl›k yöntemlere kadar farkl› metotlar
etkili bulunmufltur. Kontrolde etkili olabilmek
için kullan›lan farkl› iki görüfl hakimdir. Birincisinde, el y›kama yöntemlerinde kat› kurallar›n
241
Aksaray N.
uygulanmas›n›n infeksiyonlar› önledi¤inin belirtilmesine karfl›n, di¤er görüfl bunlar›n yetersiz
oldu¤unu ve önlem için yeni metotlar›n gereklili¤ini vurgulamaktad›r.
Temas s›ras›nda izolasyon esaslar›:
• El y›kama: Eldiven giyilmesine karfl›n, respiratuar sekresyonlarla veya onlarla bulafl olmufl malzemelerin temas› sonras›nda eller y›kanmal›d›r.
• Eldiven giyme: Nozokomiyal RSV infeksiyonu insidans›n›n azalmas›n›n eldiven ve gömlek
giyilmesi ile direkt iliflkili oldu¤u saptanm›flt›r.
Eldiven giyilmesi RSV’nin yay›lmas›n› azaltmaktad›r; çünkü eldiven giyilmesi kifliye infeksiyonlardan korunma yöntemlerini, el y›kanmas›n› ve
di¤er tedbirleri hat›rlatmakta ve burnun ellenmesinde cayd›r›c› olmaktad›r. Eldiven ve gömle¤in beraber kullan›lmas› ise RSV infekte infantlar
veya onlar›n çevreleri ile temas s›ras›nda infeksiyondan korunmada baflar› sa¤lamaktad›r. Burada dikkat edilecek hususlar:
l. RSV infeksiyonu tespit edilmifl veya flüphesi olan hastalarda veya onlar›n respiratuar sekresyonlar› ve bu sekresyonlarla bulafl olan malzemelerle temas ederken eldiven giyilmelidir.
2. Eldiven de¤ifltirilmesi:
• Farkl› hastalarla temas halinde,
• Bir hastan›n respiratuar sekresyonlar› ve
onlarla bulafl olmufl malzemeler ellenmiflse di¤er bir hasta ile temas edilmeden önce eldiven
de¤ifltirilmeli, sonra da eller y›kanmal›d›r.
• Gömlek giyilmesi: RSV infeksiyonu veya herhangi bir baflka viral respiratuar hastal›¤› olan infantlar gibi infekte hastalar›n solunum sekresyonu ile temas halinde gömlek giyilmeli ve baflka
bir hastayla temas etmeden ç›kar›lmal›d›r.
• Personel idaresi: Üst solunum yolu hastal›¤›
olan (hapfl›rma ve/veya öksürme gibi bulgular›
olan) personel RSV infeksiyonuna ba¤l› komplikasyon riski yüksek infant ile di¤er hastalar›n
(altta yatan fliddetli kardiyopulmoner hastal›¤›
olan, malignansi nedeniyle kemoterapi alan hastalar, prematüre infantlar ve di¤er nedenlerle
immünyetmezli¤i olan hastalar) bak›m›nda görev almamal›d›r.
• Ziyaretçi k›s›tlamas›: Respiratuar infeksiyon
semptomlar› olan kiflilerin infekte olmayan çocuk hasta, immünyetmezlikli veya kardiyak hastalar› ziyaretleri engellenmeli.
242
Çocukluk Ça¤› Yafl Grubunda Nozokomiyal Viral Solunum Yolu ‹nfeksiyonlar›
RSV salg›n›n›n kontrolü:
a. Özel oda, hasta grupland›r›lmas› ve hasta
taramas›. Hastanede devam eden RSV bulafl›n›
kontrol alt›na almak için, e¤er mümkünse viral
respiratuar hastal›k semptomlar› olan küçük çocuk tek kiflilik odaya al›nmal› veya yat›fl an›nda
RSV tarama testleri ile küçük çocuklar taranmal›
ve RSV infeksiyon fliddetine göre grupland›r›lmal›d›r.
b. Personel grupland›r›lmas›. Nozokomiyal
RSV salg›n› durumunda personel çal›flmas› en
pratik durumda grupland›r›lmal›d›r (infekte hastalarla ilgilenen personel infekte olmayan hastalar›n bak›m›nda uzaklaflt›r›lmal›).
c. Hasta yat›fl›n›n durdurulmas›. Nozokomiyal
RSV salg›nlar›nda, RSV infeksiyonu komplikasyonlar› için yüksek risk tafl›yan infekte olmam›fl
hastalar›n elektif yat›fl› ertelenmelidir.
d. Koruyucu gözlük kullan›lmas›. RSV infekte
hasta ile temas s›ras›nda koruyucu gözlük kullan›lmas› ile ilgili herhangi bir öneri bulunmamaktad›r. Çözümlenmemifl bir problemdir.
NOZOKOM‹YAL ‹NFLUENZA V‹RÜS
‹NFEKS‹YONLARI
1. Epidemiyoloji
‹nfluenza ile infekte kiflilerde pnömoni oluflumundan ya influenza virüsünün kendisi ya sekonder bakteriyel infeksiyonlar ya da her ikisi de
sorumludur. ‹nfluenzaya ba¤l› pnömoni her yaflta görülebilirken; infantlar, küçük çocuklar veya
65 yafl üzeri kiflilerde ve herhangi bir yafltaki immünsüpresif veya kronik hastal›¤› olanlarda daha s›k oluflmaktad›r (2,4-6).
‹nfluenza tipik olarak Aral›k ve Nisan aylar›
aras›nda oluflmakta ve bu periyotta influenza aktivitesindeki pik genelde alt›-sekiz haftada sonlanmaktad›r. Nozokomiyal influenza salg›nlar›,
influenza epidemisi olan toplumlarda oluflabilmekte; bazen bu salg›nlar ani bafllang›çl› ve h›zl› yay›l›ml› olmaktad›r. Ço¤u bildirilmifl salg›nlar
sa¤l›k evlerinde oluflmakta; ayr›ca çocuk ve kronik bak›m üniteleri ve tüm YBÜ’lerde de hastane
salg›nlar› bildirilmektedir.
‹nfluenzan›n insandan insana yay›l›m›n›n;
a. Damlac›k veya küçük aerosol partiküllerin
direkt inhalasyonu ile veya,
b. ‹nfekte kiflilerle yak›n temas s›ras›nda virüs yüklü damlac›klar›n direkt üst solunum yolu
Hastane ‹nfeksiyonlar› Dergisi 2004; 8: 3
Çocukluk Ça¤› Yafl Grubunda Nozokomiyal Viral Solunum Yolu ‹nfeksiyonlar›
mukozas›na depolanmas› ile oldu¤una inan›lmaktad›r. Kontamine ellerle yay›l›m›n derecesi
bilinmemektedir; ancak bu bulafl yolu primer yay›l›m flekli de¤ildir.
‹nfluenza virüsünün en önemli rezervuar› infekte kiflilerdir. Hastal›¤›n bulafl›c›l›¤›n›n en fazla
oldu¤u dönem hastal›¤›n ilk üç günü olmas›na karfl›n, virüs yay›l›m› hem semptomlardan önce hem
de yedi gün sonraya kadar uzayabilmektedir.
2. Tan›
‹nfluenza infeksiyonu di¤er ateflli solunum
yolu hastal›klar›ndan klinik olarak ay›rt edilemez, ancak laboratuvar destekli tan›l› hastalarla
salg›nlar s›ras›nda, benzer klinik bulgular› bulunan hastalarda da flüpheli tan› konulabilir. ‹nfluenzan›n teflhisi, asl›nda nazofarengeal sekresyondan virüs izolasyonu veya serolojik tespit ile
yap›l›rken, son zamanlarda gelifltirilmifl olan
sensitivite ve spesifisiteleri kültür ile benzerlik
gösteren h›zl› teflhis testleri sayesinde erken
teflhis ve tedavi yap›labilmekte ve gerekti¤inde
salg›nlar› kontrol etmek için antiviral profilaksi
uygulanabilmektedir.
3. Korunma ve Kontrol
Komplikasyonlar› yönünden yüksek risk alt›ndaki kiflilerin her y›l influenza mevsimi bafllamadan influenzaya karfl› afl›lanmas›, korunmada
en etkili yoldur. Yüksek risk grubundaki kifliler,
yafllar› alt› ay ile 18 yafl aras›nda uzun süredir aspirin tedavisi alanlar ve
• Yafllar› 65’in üzerinde olanlar,
• Uzun süredir bak›m ünitelerinde bulunanlar veya
• Pulmoner veya kardiyovasküler sisteme ait
kronik hastal›k, diabetes mellitus, renal yetmezlik, hemaglobulinopati ve immünyetmezlik bulunanlard›r. Ayr›ca, solunumu engelleyen kas
hastal›¤› olanlar da yüksek risk alt›ndad›r. Kapal› veya yar› kapal› kurumlarda yüksek afl›lama
oran› sa¤land›¤›nda salg›n riski azalt›lm›fl olmaktad›r.
Nozokomiyal influenzan›n önlenmesindeki
ve kontrolündeki en önemli nokta, yüksek riskli
kiflilerin ve hastane personelinin influenza mevsiminden önce afl›lanmas›d›r. Amantadin ve rimantadinin nozokomiyal influenzan›n engellenmesi ve kontrolünde afl›laman›n yerine kullan›lmas›ndaki temel nokta, o hastane ve kurumdaki
Hastane ‹nfeksiyonlar› Dergisi 2004; 8: 3
Aksaray N.
virolojik ve epidemiyolojik sürveyans sonuçlar›na dayanmaktad›r. Salg›nlarda olabildi¤ince erken antiviral tedaviye bafllanmal›d›r.
‹nfluenza, infekte kiflilerle temas sonucu yay›ld›¤› için flu tedbirlere uyulmas› gerekir (4-6):
a. ‹nfluenza flüphesi veya kesin tan›s› olan kifli özel bir odaya veya t›bbi olarak kontrendikasyon yoksa influenzas› do¤rulanm›fl di¤er hastalarla ayn› odaya al›nmal›d›r.
b. Mümkün oldu¤unca influenza flüpheli veya
kesin tan›l› hastalar havaland›rma bulunan odalara veya ba¤›ms›z havaland›rma veya filtre sistemi olan bir yere yerlefltirilmelidir.
c. ‹nfluenza geçiren hastalar›n odalar›na giriflte e¤er infekte virüs suflu için immünize de¤ilse
maske tak›lmas› sa¤lanmal›d›r.
d. Mümkün oldu¤u kadar, kurumda influenza
aktivitesi sürdükçe, hastane personeli aras›nda
atefli, üst solunum yolu infeksiyon semptomlar›
olanlar direkt hasta kontakl› görevlerden al›nmal›d›r.
e. Nozokomiyal salg›nlar ç›kt›¤›nda;
1. Ateflli respiratuar hastal›¤› olan ziyaretçiler
engellenmeli,
2. Mümkün oldu¤unca elektif t›bbi ve cerrahi
yat›fllar ertelenmeli veya azalt›lmal›,
3. Acil vakalar hariç kardiyovasküler ve pulmoner cerrahi durdurulmal›.
‹nfluenza salg›nlar›n›n kontrolünde al›nmas›
gereken tedbirler:
a. Salg›n suflun belirlenmesi. Salg›nlar›n erken döneminde nazofarengeal sürüntü veya nazal y›kama materyali al›nmal›d›r. ‹nfluenza virüs
kültürü veya antijen tayini için daha yeni influenza düflündüren bafllang›ç semptomlar› olan hastalardan örnek al›nmal›d›r.
b. Hasta ve personelin afl›lanmas›. Afl›s›z hasta ve personele özellikle influenza sezonunun
bafllang›c›nda salg›n ç›km›flsa influenza afl›s›
mutlaka yap›lmal›d›r.
c. Antiviral kullan›m›. ‹nfluenza tip A ile salg›n
ortaya ç›kt›¤›nda antiviral ajanlar, hem hastalarda hem de profilaktik olarak di¤erlerinde kullan›labilir. Amantadin hidroklorid ve rimantadin
hidroklorid, influenza tip A’ya karfl› etkin iken,
influenza tip B’ye karfl› etkin de¤ildir. Bu iki ilac›n her ikisi de influenza A virüsü ile karfl›laflmadan önce verildi¤inde %70-90 oran›nda koruyucu
243
Aksaray N.
olmaktad›r. Ayr›ca ilaçlar, semptomlar›n bafllang›c›ndan sonraki 24-48 saat içinde verilirse influenza A virüsünün neden oldu¤u hastal›¤›n fliddeti ve süresi azalmaktad›r. Bu ilaçlar e¤er kurumda hastal›k ortaya ç›kt›¤›nda tüm veya ço¤u
hastaya verilebilirse nozokomiyal yay›l›m kontrol alt›na al›nabilir. Bu ajanlar flu flekillerde kullan›labilir:
a. Yüksek riskli kiflilerde geç afl›lama sonras›
k›sa-süreli profilaksi için,
b. Afl›laman›n kontrendike oldu¤u kiflilerde
profilaksi için,
c. Afl›lama ile koruyucu düzeyde antikor oluflturulamayan immünsüpresif kiflilerin profilaksisi
için,
d. Yüksek riskli kiflilere bak›m veren hastane
personeline kurumdaki influenza aktivitesi devam etti¤i sürece veya afl›lama sonras› ba¤›fl›kl›k
geliflene (iki hafta sonraya) kadar profilaksi için,
e. Afl› suflu, epidemi oluflturan sufl ile efl de¤ilse.
Bu ilaçlardan amantadinin santral sinir sistemi (SSS)’ne ait yan etkileri daha fazlad›r. Semptomlar günde 200 mg amantadin alan sa¤l›kl›
genç eriflkinlerde %5-10 oran›nda bildirilmifltir.
Yafll›larda SSS yan etkileri daha fliddetli olabilir;
bu yafllarda bafl dönmesi ve ataksi daha s›kt›r.
Her iki ilaçta da 65 yafl›n üzerinde ve renal yetmezlik durumunda doz ayarlamas› yap›lmal›d›r.
Bu ilaçlarla tedavi sonras›nda rezistan sufllar›n olufltu¤u görülmüfltür. Rezistan sufl bulaflt›rabilme riski nedeniyle tedavi gören kiflilerin, tedavilerinin bitiminden iki gün sonraya kadar di¤er hastalarla temaslar›n›n engellenmesi uygundur; bu özellikle infekte olmam›fl yüksek riskli
kifliler için önemlidir.
NOZOKOM‹YAL HERPES V‹RÜS
‹NFEKS‹YONLARI
Halen sekiz herpes virüs suflu insanlarda hastal›k yapabilmektedir. Bunlar; iki herpes simpleks virüs (HSV-1 ve HSV-2), varisella-zoster virüs (VZV), sitomegalovirüs (CMV), Epstein-Barr
virüs (EBV), son zamanlarda tan›mlanan human
herpes virüs 6 (HHV-6), human herpes virüs 7
(HHV-7), sekizincisi B-hücre tropik ajan, dokuzuncusu insanlarda nadir rastlanan etkenlerden
herpes virüs simiae. Bunlar aras›nda VZV, HHV6 ve HHV-7 yak›n temas sonras› insandan insana
geçebilmektedir. Bu virüsler yüksek oranda bu-
244
Çocukluk Ça¤› Yafl Grubunda Nozokomiyal Viral Solunum Yolu ‹nfeksiyonlar›
lafl›c› olmasalar da hastane infeksiyonlar› yönünden bunlar›n üzerinde durulmas› gerekir (7).
Herpes simpleks virüsleri (HSV-1 ve HSV-2)’nin
infekte hastadan personele bulaflt›¤› iyi bilinmektedir; ayr›ca, efller aras›ndaki en basit infeksiyon olarak tan›mlanmaktad›r. Tip 1’in geçiflinin
a¤›zdan a¤›za canland›rma s›ras›nda olabilece¤i
iyi bilinmektedir. Çocuk kliniklerinde çal›flanlarda ve ailelerinde bu tiple ciddi salg›nlar olmufltur. Tip 2, özellikle kad›n do¤um kliniklerinde ve
yenido¤an kliniklerinde s›k problem oluflturmaktad›r. Do¤um s›ras›nda virüsün bebe¤e bulaflt›¤› bildirilmifltir. Ayr›ca, HSV-1 infeksiyonunun kliniklerde personellerden hastalara bulaflt›¤›na dair çok say›da kan›t ve yay›n mevcuttur.
Yap›lm›fl bir çal›flmada, hastane personelinin
%9.8’inin tükürü¤ünde HSV izole edilmifltir (7).
Di¤er herpes virüs infeksiyonlar›;
HHV-6: ‹lk defa 1980 y›l›ndan sonra tan›mlanm›flt›r. Bugün Roseola infantumun etkeni olarak
bilinmektedir. Özellikle çocuk kliniklerinde nozokomiyal infeksiyonlardan sorumlu tutulmaktad›r. Ayr›ca, son y›llarda konvülziyonlardan, ensefalit vakalar›n›n baz›lar›ndan, dissemine infeksiyonlardan ve baz› pnömonilerden sorumlu tutulmaktad›r (7).
HHV-7: ‹lk defa 1990’l› y›llarda tariflenmifltir.
Ço¤unlukla tükürükte bulunur. HHV-6’ya benzer
klinik tablolar oluflturur. Her ikisinde de personel ve hastalar aras›nda hava yolu ile kontakt sonucu bulaflt›¤› kabul edilmektedir (7).
HHV-8: EBV’ye benzeyen bir virüstür; ayr›ca
Kaposi sarkomu ile iliflkisi saptanm›flt›r. Adölesan ça¤ veya sonras›nda bulaflmalardan bahsedilmesine karfl›n, bunun hakk›nda bilgilerimiz
henüz yeterli düzeyde de¤ildir (7).
VZV: Herpes virüs ailesi içinde en fazla bulafl›c› olan›d›r; özellikle çocuk kliniklerinde bulaflma ciddi boyutlardad›r; ancak geliflen antiviral
tedaviler sayesinde bu sorun asgariye inmifltir.
Klinikte yatan indeks hastadan hava yolu ile di¤erlerine geçti¤i bugün için kabul edilen hipotezdir ve bunu destekleyen birçok yay›n vard›r.
Ayr›ca, personelin elleriyle bulaflmalar da tarif
edilmektedir.
VZV çok bulafl›c› bir virüs olmas›ndan dolay›,
hastanelerde baz› hastalar için hayat› tehdit edici sorunlar yaratabilir. Bu nedenle, al›nacak önlemler nozokomiyal infeksiyon oluflmas› yönünden çok önemlidir. Yüksek risk faktörü tafl›yan
Hastane ‹nfeksiyonlar› Dergisi 2004; 8: 3
Çocukluk Ça¤› Yafl Grubunda Nozokomiyal Viral Solunum Yolu ‹nfeksiyonlar›
hastalar›n, kortikosteroid veya kemoterapi alan
hastalar›n, immünsüpresif ve AIDS’li hastalar›n
yatt›¤› kliniklerde VZV infekte hastan›n yatmamas› gerekir; ayr›ca, hasta odas›n›n kap›s›na uyar› yaz›lmal›d›r. ‹mmünsüpresif bir hastan›n VZV
ile infekte bir hasta ile temas› halinde en geç 96
saat içinde VZV immünglobulini yap›lmal›d›r.
Ciddi infeksiyon geçiren hastaya asiklovir veya
famsiklovir verilmesi ile hem tedavi hem de nozokomiyal infeksiyon riskinin azalt›lmas›nda büyük baflar› kazan›lm›flt›r. Varisella geçirmemifl
veya afl›lanmam›fl personel, hastanede yatan varisellal› bir hasta ile temas etmiflse temastan
sonraki 8 ile 21. günler aras›nda hastalardan
uzaklaflt›r›lmal›d›r. Böyle bir sorunu çözmek için
hastal›¤› geçirmemifl personellerin afl›lanmas›
önerilir (7).
EBV: Nozokomiyal EBV infeksiyonunun geçifl
riski çok az olarak görülmektedir. Hastadan personele veya personelden hastaya bulafl bildirilmektedir. Son zamanlarda difl hekimleri ve difl
hekimli¤i fakültesi ö¤rencileri aras›nda EBV infeksiyonunun çok görüldü¤ü ve bunun bir meslek riski oldu¤u bildirilmektedir (7).
Aksaray N.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
Morbidity and Mortality Weekly Report (MMWR)
1997;46(RR-1):1-65.
Tristram D, Welliver R. Respiratory syncytial virus.
In: Long SS, Pickering PK, Prober CK (eds). Pediatric Infectious Diseases. 2nd ed. New York:
Churchill Livingstone, 2003:1140-8.
Weinstein RA, Maki DG. Prevention of infection in
intensive care units (ICU) patients. In: Cohen J,
Powderly WG (eds). Infectious Diseases. 2nd ed.
Edinburgh: Mosby Comp, 2004:893-902.
Gotoff SP. Infections of the neonatal infant. In:
Behrman RE, Kliegman RM, Jenson HB (eds). Nelson Textbook of Pediatrics. 16th ed. Philadelphia:
WB Saunders Comp, 2000:538-52.
Subbaro K. Influenza viruses. In: Long SS, Pickering PK, Prober CK (eds). Pediatric Infectious Diseases. 2nd ed. New York: Churchill Livingstone,
2003:1159-66.
Henderson DK. Nosocomial herpes virus infections. In: Mandell GL, Douglas RG, Bennett JE
(eds). Principles and Practice of Infectious Diseases. 5th ed. New York: Churchill Livingstone,
2000:3067-78.
YAZIfiMA ADRES‹
Prof. Dr. Necmi AKSARAY
Çukurova Üniversitesi T›p Fakültesi
Çocuk ‹nfeksiyon Hastal›klar› Bilim Dal›
1.
KAYNAKLAR
ADANA
Strausbaugh LJ. Nosocomial respiratory infections. In: Mandell GL, Douglas RG, Bennett JE
(eds). Principles and Practice of Infectious Diseases. 5th ed. New York: Churchill Livingstone,
2000:3021-7.
Makalenin Gelifl Tarihi: 05.04.2004
Hastane ‹nfeksiyonlar› Dergisi 2004; 8: 3
Kabul Tarihi: 12.04.2004
245