TDV DIA - İslam Ansiklopedisi

REMLT, Ahmed b. Hüseyin
büyük bir kilise yapılarak başpiskoposluk
haline getirildi. 438 (1047) yılında Remle'yi ziyaret eden Nasır-ı Hüsrev burayı taş­
tan yapılmış yüksek ve demir kapılı surlarla çevrili büyük bir şehir olarak tanıtır
(Sefername, s. 29) Şerif el-İdrlsl, VI. (XII.)
yüzyılda Remle'nin güzelliğinden, çarşı ve
pazarlarında ticari hayatın canlılığından söz
eder (Nüzheti1'l-müştal):, I, 356) 1165-1173
yılları arasında bölgeyi gezen yahudi seyyahı Ttıdelalı (Tutlle) Benjamin gezi notlarında Remle'nin eskiden büyük bir şehir
olduğunu, taşların üzerindeki yazılardan
hareketle şehrin surlarının yahudiler tarafından yapıldığını ve şehirde o günlerde
300 kadar yahudinin yaşadığını söyler (Ortaçağ'da İki Yahudi Seyyahın Avrupa, Asya ve Afrika Gözlem/eri, s. 54).
Xl. yüzyılda gördüğü savaşlar dışında iki
büyük deprem geçiren ( ı 03 3, ı 068) Remle zaman zaman harabeye dönmüş, 118Tde Selahaddin-i EyyGbl tarafılidan Haçlı­
lar'dan geri alındıktan dört yıl sonra da
yeniden onların eline geçmesinden endişe duyularak tahrip ettirilmiştir. O tarihten sonra önemini kaybeden ve yapılan
anlaşmalar sırasında Haçlılar'da kalan şe­
hir Şewal 664'te (Te mm uz ı266) Memlük
Sultanı I. Baybars tarafından tekrar fethedilip harap durumuna rağmen yine Filistin'in idare merkezi haline getirildi. Böylece yeniden eski önemine kavuşmuş oldu ve kısa sürede Süleyman b. Abdülmelik'in sarayı gibi eski binalar onarıldı, bir
kısmı bugün de ayakta duran birçok bina
yapılarak tekrar imar edildi. Yaküt el-Hamevl VII. (XIII.) yüzyıl başlarında, Filistin'in
en büyük şehirlerinden Remle'nin yıllarca
müslümanların ordugahı olduğunu , ancak
şu anda harap vaziyette bulunduğunu kaydeder (Mu'cemü'l-büldan, lll, 80). Ebü'lFida ise bir asır sonra Remle'nin hala Filistin'in en büyük şehri olduğunu ve Kudüs'ün ikinci sırada yer aldığını söyler (Tal):vfmü 'l-büldan, s. 227). 7S6'da ( ı355) Hemle'yi ziyaret eden İbn BattGta şehirden ben-
Remle'de
Kırkşehitler
Kulesi
zer ifadelerle bahseder (er-Ri/:ıle, s. 60) IX.
(XV.) yüzyılda Halil b. Şahin camileri, medreseleri ve ziyaret yerleriyle güzel bir şe­
hir olduğunu ve Hz. Yusuf'un iki kardeşiy­
le Selman-ı Farisi dahil kırk sahabinin burada medfun bulunduğunu söyler (Zübdetü Keşfi'l-memalik, s. 42) Aynı asırda
Fransız Dükü Philippe le Bonn da burada
daha sonra Fransa Kralı XIV. Louis'nin yen ilettiği bir manastır yaptırdı (ı420). Yavuz Sultan Selim'in Filistin'i almasından
( ı5ı6) sonra Osmanlı hakimiyetine giren
Remle dört asır boyunca Osmanlı idaresinde kaldı. 1799 yılinda Napoiyon Suriye bölgesine saldırdığında Remle'yi karargah olarak kullandı. 191 Tde Filistin'i işgal eden ingilizler'in eline geçen Remle bir süre İngi­
liz manda yönetiminde kaldı ( ı920- ı 948).
11 Temmuz 1948'de İsrail ordusu tarafın­
dan işgal ve ilhak edildi. 2004 yılında 63.462
olan nüfusun büyük bir bölümünü müslüman Araplar teşkil etmekteydi. Remll nisbesiyle anılan alimierin başında dört büyük fıkıhçı Ahmed b. Hüseyin, Şehabed­
din, Şemseddin ve Hayreddin b. Ahmed
gelir.
BİBLİYOGRAFYA :
Belazüri, Fütaf:ı (Müneccid). 1, 170; İbnü'I-Fa­
klh, Mul]taşaru Kitabi'l-Büldan (nşr. M. J de Goeje). Leiden 1967, s. 102; Ya'kObi, Tarfl], ll, 293;
Taberi, Tarfl) (Ebü'l-Fazl). bk. İndeks; İstahri. Mesa/ik (de Goeje). s. 55-56, 65-66; Makdisi. A/:ıse­
nü't-tekaslm, s. 164; Nasır-ı Hüsrev, Sefername
(tre. Abdülvehhab Tarzi), İstanbul 1994, s. 29-30;
İbnü'l-Kalanisi, Tarll]u Dımaşk (Zekkar), bk. İn­
deks; Şerif ei-İdrisi , Nüzhetü'l-müştak, Beyrut
1409/1989, 1, 356, ayrıca bk. İndeks; İbnü'l-Cev­
zi. el-Munta?am, VII, 164-165, 252; Tudela'lı Benjamin- Ratisbon'lu Petachia. Ortaçağ 'da İki Yahudi Seyyahın Avrupa, Asya ve Afrika Gözlemleri (tre. Nuh Arslantaş), İstanbul2001, s. 54; İb­
nü'l-Esir, el-Kamil, bk. İndeks; Yakut. Mu'cemü 'lbüldan (Cünd!), lll, 79-80; Ebü'I-Fida, Takvlmü'lbüldan (nşr. 1 T. Reinaud- M. G. de Slane), Paris 1840 -> (ed. Fuat Sezgin), Frankfurt 1992, s.
227; İbn Battüta, er-Rif:ıle, Beyrut, ts., (Daru Sadır). s. 60; Halil b. Şahin, Zübdetü Keşfi'l-mema­
llk (nşr. P. Ravaisse), Paris 1894 -> Frankfurt 1993,
s. 42, 46; Himyeri. er-Ravzü'l-mi'(iir, Beyrut 1975,
s. 268; K. A. C. Creswell, A Short Account ofEarly
Muslim Architecture, Middlesex 1958, s. 103,
104, 108, 228-230, 232,268, 271; SadıkAhmed
Davüd Cevde. Medfnetü'r-Remle mü~ü neş'eti­
hi!. /:ı atta 'am 492/1099, Beyrut 1986; M. RosenAyalon. "The First Century of Ramla", Arabica,
XLIII/1, Leiden 1996, s. 250-263; Riyad Mustafa
Ahmed Şahin - İbrahim Muhammed Abdüllatif
Abdullah, "Melekiyyetü'l-ara:{:i ve'ç!-ç!ara'ib fı
medineti'r-Remle ( 1281 - 1333/1864-1914) min )J.ilali sicillati'l-mel:ıii.kimi'ş-şenyye", el-Mecelletü 'ttarll)iyyetü'l-Mışriyye, XLIII, Kahire 1425/2005,
s. 515-567 ; Michael Avi-Yonah, "Rarnleh", EJd.,
XIII, 1540; Shlomo Hasson. "Ramleh (Newtown)",
a.e.,XIII, 1540-1541; E. Honigmann, "al-Rarnla",
EJ2 (İng.), VIII, 423-424. CıiJ
M
SAMİ ES-SAKKAR
REMLE hint EBÜ SÜFYAN
L (bk. ÜMMÜ HABİBE hint EBÜ SÜFYAN). _j
REMLi, Ahmed b. Hüseyin
. ( ~}f ıJ::->.:,.! ..>.ıı.>l)
Ebü'l-Abbas Şihabüddin Ahmed
b. Hüseyn b. Hasen er-Remli el-Makdisi
(ö. 844/1441)
L
Şafii
fakihi.
_j
773 (1371-72) veya 775 yılında Filistin 'in
Remle şehrinde doğdu ve orada yetişti.
Büyük dedelerinden Reslan'a (Arslan) nisbetle İbn Reslan olarak da anılır. önceleri
babasının manifatura dükkanında çalışır­
ken daha sonra bu işi bırakıp medrese tahsiline başladı. Ahmed b. Halil ei-Aiill ve İb­
nü'z-Zeratltl diye tanınan Ömer b. Muhammed es-Salihl'den hadis, Şemseddin
Muhammed b. İsmail el-Kalkaşendl, Sira·ceddin el-Bulkinl ve İbnü'l-Haim'den fıkıh
dersleri aldı; İbnü'l-Haim'den hesap ve feraiz öğrendi. Celaleddin ei-Bulkinl, Şeha­
beddin İbnü'n-Nasıh, Muhammed el-Kırı­
m!, EbG Hüreyre İbnü'z-Zehebl, Cemaleddin İbn Zahlre, İbnü'l-Küveyk hadis dinlediği hocalarından bazılarıdır. Remll fıkıhta
derinleşti. Uzun süre Remle'de Hasekiye
Medresesi'nde ders verdi. Daha sonra Kudüs'te inzivaya çekildi ve tasawufa yöneldi. Muhammed el-Kırım!, Şehabeddin İb­
nü'n-Nasıh ve EbG Bekir ei-Mevsıll'den hır­
ka giydi. ilmi yanında ibadete ve hayır iş­
lerine düşkünlüğüyle tanınan Remll, Remle ve Kudüs arasında gider gelir, hemen
her yıl ribatta, özellikle Tuz gölünün kenarında Yafa sınırında imar ettiği kalede
kalırdı. Remle'de atalarının yaptırdığı bir
mescidi yenileyip zaviye olarak kullandı ve
burada ders okuttu, ayrıca büyük bir cami yaptırdı . Yafa'da da şeh ri n eski kesiminde onun adıyla anılan bir cami mevcuttur. Emir Hüsameddin Hasan, Kudüs'te bir medrese inşa ettirip meşihatlığını
kendisine vermek istediyse de kabul etmedi. Yetiştirdiği öğrenciler arasında Kemaleddin İbn EbG Şerif, Ahmed b. Abdurrahman el-Amiri er-Remll anılmaktadır.
Makrizi ve İbn Hacer ei-Askalanl ile de
mektuplaşmış, özellikle Sünen-i EbU Ddvild'un şerhinde İbn Hacer'den faydalanmıştır. Hayatının sonlarına doğru Kudüs'e
yerleşen Remll 22 Şaban 844 (16 Ocak
1441) tarihinde burada vefat etti. 14 Şa­
ban'da (8 Ocak) öldüğü de kaydedilir.
Eserleri. 1. Şer]J.u Süneni Ebi Davud.
Kaynaklarda on bir cilt olduğu belirtilen
eser Sünen-i Ebu Ddvild'un en hacimli
561
REMLl, Ahmed b. Hüseyin
zid, nr. 1633; Nuruosmaniye Ktp., nr. 744;
Brockelmann , GAL, Il, I ı 8 ). 7. MuJJ,taşa­
rü'l-Minhfıc. Nevevi'nin Minhfıcü't-tali­
bin'i üzerine yazılan bu eseri Yahya b. Takıyyüddin el-Halebi ei-F'aradl şerhetmiştir
(Darü'l-kütübi'z-Zahiriyye, nr. 20ı 9). 8. Ta'lf]fa (ljaşiye) 'ale'ş-Şifa. Kadi İyaz'ın eseri üzerine yazılmıştır (Süleymaniye Ktp. ,
Laleli , nr. 442 , 443: Darü'l-kütübi'z-Zahiriyye, nr. ı 583; ayrıca bk. Brockelmann , GAL
Suppl. , 1, 63 ı) . 9. Şer]Ju Mül]Jati'l-i'rab.
Hariri'nin eseriyle ilgilidir (Süleymaniye
Ktp., Serez, nr. 3336; Ragıb Paşa Ktp., nr.
1388 ).
Kaynaklarda
ayrıca şu
eserleri de
anıl­
maktadır: Taba]fatü'l-fu]fahfı,i'ş-Şafi'iy­
Şer]Ju Şa]J_i]Ji'l-BuJJ,ari (başından
"Kisonuna kadar), Şer]Ju's-Si­
reti'n-nebeviyye (Zeynüddin el-Iraki'nin
manzum eseri üzerine), Şer]J_u e]J_adi§i İbn
Ebi Hamza, Şer]Ju MuJJ,taşari İbni'l­
Ijacib, Şer]J_u Minhfıci'(-talibin, Şer]Ju'l­
Erba'ine'n-Neveviyye, Şer]Ju'l-lfavi'ş­
şagir (eksik), Şerf:ıu'l-Behceti'l- Verdiyye
(eksik) , İJJ,tişaru Ravzati't-talibin, MuJJ.taşaru Edebi'l-]fiiçli (Gazzl" nin), MuJJ,taşa­
ru Ijayati'l-]J_ayevan (Demlrl'nin). Bunlardan başka bazı sOrelerle ilgili tefsirleri,
Kur'an ilimlerine ve kıraatiere dair manzum çalışmaları vardır.
ye,
tabü'l-I:Iacc"ın
Ahmed b. Hüseyin er-Remli'nin Şerl:ıu Süneni Ebi Diivüd
Ktp., Laleli, nr. 498)
şerhlerinden biri olup çeşitli kütüphanelerde yazmaları vardır (Millet Ktp., Murad Molla, nr. 439, I-IV; Süleymaniye Ktp.,
Laleli , nr. 498 , 50 ı, 502, muhtelif ciltler;
ayrıca bk. Sezgin, 1, ı 5 ı). Müellifin daha
sonra ihtisar ettiği eserin bazı bölümleri
Riyad Camiatü'I-İmam Muhammed b. SuOd'da doktora tezi olarak neşre hazırlan­
mıştır (ı993-2002) . 2. Şafvetü'z-Zübed
fima 'aleyhi'l-mu'temed. Kısaca ez-Zübed diye anılır (Bulak ı 285; Kah i re 1286,
1342 ; Bombay ı3ı2 ; Mekke ı3ı6; Cava
13 ı 8) . Büyük ölçüde İbnü'I-Bariz1'nin ezZübed fi'l-fı]fh adlı eserine dayanılarak
kaleme alınmış 1000 beyitlik (elfiyye) bir
eserdir. Şafii fıkhını özlü biçimde ihtiva
etmesi ve mutemet görüşleri esas alması
sebebiyle bilhassa Hicaz, Mısır, Suriye ve
Yemen'de büyük rağbet görmüş, öğren­
ciler tarafından ezberlenmiş, ikisi müellife
ait olmak üzere çok sayıda şerhi yapılmış­
tır. Darü'l-kütübi'z-Zahiriyye'de (nr. 2278)
Şer]J_u Şafveti'z-Zübed adıyla Remll adı­
na kayıtlı eser bunlardan biri olmalıdır. Birçok şerhinden başlıcaları şunlardır: Şe­
habeddin er-Remll, Fet]J_u'r-ra]Jman bişer]Ji Zübedi İbn Reslan (Hidlviyye Ktp,
nr. ı 7ı6, 6984, ı6644 ; Ezher Ktp., nr. 7878/
917; Darü'l-kütübi'z-Zahiriyye, nr. 2277) :
Şemseddin er-Remll, Giiyetü'l-beyan ii
şer]Ji Zübedi İbn Reslan (kenarında Ah-
562
adlı
eserinin
ı.
cildinin unvan
sayfası
ile ilk sayfas ı (Süleymaniye
med b. Hicaz( el- Feş n1" nin
dığı Mevahibü'ş-şamed
aynı
esere yaz-
fi f:ıalli elffl4i'z-Zü-
bed adlı şe rh le birlikte, HI, Bulak ı 29 ı ;
Kah i re ı 305, ı 379/ ı 959; nşr. Halid Abdülfettah Şi bl, Beyrut ı 99 ı ; nşr. Ahm ed
Abdü sselam Şahin, Beyrut ı414/ ı 994;
Fe ş nl'nin ş e rhi ayrı olarak da basılmı ştır :
Kahire 13ı 1, 1357); Muhammed b. İbra­
him es-Safevl eHraki, Fet]Ju'ş-şamed bişer]Ji Şafveti'z-Zübed (Ezher Ktp ., nr.
8706/ıoı 3; krş. Brockelmann, GAL Suppl.,
Il, ı ı 3 ) ; Muhammed b. Ali b. Muhsin elHubeyşl ei-Übbl, Fet]Ju'l-mennan şer]J_u
Zübedi İbn Reslan (n ş r. Abdullah b. Muhammed el-Hab eşl, Beyrut 1409/ ı9 8 8);
Muhammed b. Ahmed el-Ehdel, İfade ­
tü's-sadeti'l-'umed bi-ta]friri me'ani na?:mi'z-Zübed (n ş r. Muhammed Şadl Mustafa Arbeş , Cidde ı426/2 006) . 3. Lem'u'llevami' ii tavzi]Ji Cem'i'l-cevami'. Taceddin es-Sübki'nin usOH fıkha dair eserinin şerhidir (Süleymaniye Ktp., Turhan
Valide Sultan, m 93) 4. Şer]Ju Minhfıci'l­
vüşCıl. Beyzavl'nin fıkıh usulüne dair eseri
üzerine yazılmıştır (Brockelmann , GAL, I,
533 ). S. Ta'$a 'ald Elfiyye (İ'rtlbü'l-El­
{iyye) . İbn Malik'in eserindeki bazı lafız­
lar açıklanmakta ve i'rabı yapılmaktadır
(Darü'l -kütübi 'z-Zahiriyye , nr. ı 6 39) 6.
Tehıibü'l-Eıkar. Nevevi'nin eseriyle ilgili
bir çalışmadır (Beyazıt Devlet Ktp. , Baye-
BİBLİYOGRAFYA :
Makrlzl, es-Sülük (Ziyade), IV/ 3, s. 1235; a.mlf..
Dürerü 'l-' uküdi'l-ferlde {i teracimi'l-a'yani'l-müfide (n ş r. M. Kemaleddin izzeddin Ali ). Beyrut
1412/1992, II, 291-293; İbn Tağrlberd!, el-Menhelü'ş-şafi, ı, 287-288; Necmeddin İbn Fehd, Mu'cemü'ş-şüyüi) (nşr. Muhammed ez-Zahl) . Riyad
1402/ 1982, s. 340-341 ; Sehavl, eçt-pav'ü '1-lami',
1, 282-288, 296; Ebü'I-Yümn ei-Uieym!, el-Ünsü 'lcelfl bi-tarli)i 'l-lf:uds ve 'l-ljalil (n ş r. MahmOd Avde el-Kaabine) , Arnman 1420/1999, II, 275 -278;
Davfıd!, Tabakatü 'l-mü{essirfn, 1, 36-40; Keş{ü'?­
?Unün, 1, 596, 627; ll, 1054, 1079, 1817, 1879;
İbnü'I-İmact , Şe?erat (ArnaGt). IX, 362-363; Ahmed b. Muhammed Edirnevl, Tabakatü 'l-mü{essirfn (n ş r. Süleyman b. Sa lih el-Hizz!). Medine
1417/ 1997, s. 327; Şevkanl, el-Bedrü'(-tali', ı , 4952; Muhammed b. Ahmed b. Abdülbarı ei-Ehdel,
İ{adetü's-sadeti'l-'umed bi-taknri me'anf TW?mi'zZübed (n ş r. M . Şad! Mustafa Arbeş ) , Cidde 1426/
2006, neşredenin girişi , s. 69-73; Fihristü 'l-kütübi)aneti 'l-ljidfviyye, lll, 232, 246, 250; Serkls,
Mu'cem, 1, 952-953; ll, 1453; Brockelmann, GAL,
1, 497, 533; II, 118; Suppl., 1, 276, 631; II, 113,
741; Abdülganı ed-Dakr, Fihrisü mai)tütati Dari'l-kütübi '?-~Eıhiriyye: el-Fıkhü 'ş-Şafi'f, Dımaşk
1383/ 1963, s. 156, 163, 177, 206; Sezgin, GAS, 1,
151; Esma el-Hımsl, Fihrisü mai)tütati Dari'l-kütübi '?-:?fihiriyye: 'Ulılmü 'l-lugati'l-'Arabiyy e: elLuga, Dımaşk 1393/1973, s. 69 -70; a.mıf., Fihrisü mai)tütati Dari'l-kütübi '?-~ahiriyye: 'Utamü'l-lugati'l-'Arabiyye: en-Nal:w, Dımaşk 1393/
1973, s. 98-99; Ahmet Özel, Hanefi Fıkıh Alimleri, Ankara 2006, s. 212-213; " AJ:ımed b. I:Iüseyin er-Remll", Mv.Fs., ı , 96. ı:;ı,:ı
..
IMI
AHMET Ü ZEL