100 Diabetes Mellitus (Şeker Hastalığı) Nedir? Pankreasın Yapısı İnsülin, yaşamın devam edebilmesi için hücrelerimizde “yakıt” olarak kullanılan glukozun (şeker) hücre içine girmesini sağlayan bir hormondur. Diabetes Mellitus (Şeker Hastalığı), pankreas tarafından yapılan insülinin yetersiz olması veya etkisizliği sonucu gelişen bir hastalıktır. Başlıca 2 tür şeker hastalığı vardır: • Tip 1 • Tip 2 Tip 1 Diyabet Tip 2 Diyabet • Pankreasta insülin üreten hücrelerde oluşan hasar sonucu gelişir • Daha çok çocukluk ve gençlik çağı hastalığıdır • Hastalar genellikle zayıf veya normal kiloludurlar • Tedavi yalnızca insülin kullanmak şeklindedir • Ana sorun insülinin etkisizliğidir • Genellikle 40 yaşından sonra ortaya çıkar • Hastaların % 80’i fazla kiloludurlar • Tedavi için çoğunlukla şeker düşürücü haplar kullanılır, bazı hastalarda insülin kullanmak gerekebilir Belirtiler Çok su içme Çok idrara çıkma İştah fazlalığı Halsizlik Görme bozuklukları Cinsel yetersizlik Kilo düzensizlikleri İnfeksiyonlara eğilim Ayaklarda, ellerde uyuşukluk, his kusurları Diyabet: DAMARLARI BOZAR Yeni Görme kaybı vakalarının başta gelen nedenlerinden biri, 25 kat daha yüksek göz sorunu riski Bacağın kesilmesine yol açabilecek hastalıklar için 20 kat daha yüksek risk 6 kat daha yüksek inme (felç) riski 2-4 kat daha yüksek kalp krizi riski 5 kat daha yüksek böbrek hastalığı riski Bu komplikasyonların tümü, zamanında uygulanan tedavi ve iyi kontrol ile önlenebilir Beck-Nielsen et al. (1985) Herman WH, Eye Disease and Nephropathy in NIDDM ,1990. ERKEN DÖNEM KOMPLİKASYONLAR • Hipoglisemi (Düşük şeker koması) • Diyabetik ketoasidoz (Yüksek şeker koması) • Hiperozmolar nonketotik koma • Laktik Asidoz GEÇ DÖNEM KOMPLİKASYONLAR • Hipertansiyon • Koroner Kalb Hastalığı • Büyük Damarlarda Bozukluk (Ayak, beyin gibi) • Nöropati (Sinirlerde bozukluk) • NEFROPATİ (BÖBREKLERDE BOZULMA) • Retinopati (Gözlerde bozukluk) Tedavi Diyet Düzenli egzersiz İlaç Tedavisi (İnsülin, Hap) Eğitim Diyabet Tanısı Nasıl Konulur, Kimler Risk Altındadır? Nasıl Tanı Koyabiliriz? • Açlık Kan Şeker Ölçümleri • Şeker Yükleme Testi (Oral Glukoz Tolerans Testi) Şeker Hastalığı İçin Riskli Kişiler (1) • Ailesinde Şeker hastası, Yüksek tansiyonlu, Şişman, Kalb hastası, Kan yağları yüksek olan kişi sayısı fazla olan bireyler Şeker Hastalığı İçin Riskli Kişiler (2) Kilolu (Beden kitle indeksinin 27 kg/m2 olması) Çok acıkan, açlığa tahammül edemeyen Genç yaşta olduğu halde tansiyonu yüksek (>140/90 mm Hg ) olan bireyler Genç yaşta olduğu halde Kolesterol (>200 mg/dl) ve Trigliserid (>200 mg/dl) değerleri yüksek olan bireyler 4 kilonun üzerinde çocuk doğuran kadınlar 45 yaşına gelen her birey, hiçbir yakınması olmasa bile her 3 yılda bir açlık kan şekerine baktırmalı ! Açlık Glisemi Değeri 126 mg/dl 100 - 125 mg/dl < 100 mg/dl Bozulmuş Açlık Glukozu DİYABET YOK Tekrar 126 mg/dl Kesinlikle 75 gr glukoz ile OGTT yapın DİYABET (Kesinlikle OGTT yapMAyın! OGTT yapmak sizin değerlendirmenizde Şeker Yükleme (75 gr glukoz) 2. Saat KŞ Değeri 200 mg/dl 2. Saat KŞ Değeri 140 - 199 mg/dl 2. Saat KŞ Değeri 140 mg/dl DİYABET VAR BOZULMUŞ GLUKOZ TOLERANS TESTİ DİYABET YOK DM2 Gibi İzlenmeli Rastgele Glisemi Değeri Günün herhangi bir saatinde açlık veya tokluk glisemi >200mg/dl + Hiperglisemi semptomları Tanıda HbA1c %5.7 – 6.4 Diyabet açısından riskli > % 6.5 Diyabet KORUMAK EN İYİ TEDAVİDİR!... Mutlaka Yenilmeyecekler 1. 2. 3. 4. 5. 6. Sofra şekeri ve bundan yapılı herşey Meyve suyu – meşrubat Mayonez Ketçap Cips Ekmeği yemeğin suyuna bandırmak % 50 Azaltılacaklar 1. Makarna-Pilav-Ekmek üçlüsü 2. Kızartmalar 3. Hamurişleri Mutlaka ve Daima Yenilecekler 1. 2. 3. 4. 5. Az sık beslenme Günde 3-5 öğün meyva Her öğle- akşam öğününde salata Her öğle- akşam öğününde yoğurt Peynir - süt DİYABETTE BÖBREK HASTALIĞI GELİŞMEMESİ İÇİN Kan şeker ayarı hep çok iyi olmalı Tansiyon hep çok iyi olmalı Kilo hep çok iyi olmalı Böbreklerde Sorunu Erkenden Yakalamak İçin Senede bir kez idrar tahlilinde çok küçük miktarlarda protein kaçağı (MİKROALBUMİNÜRİ) var mı diye bakılmalı. Böbrek Hastalığı Gelişince Nelere Dikkat Edilmeli? Böbrek Hastalığı Gelişince Nelere Dikkat Edilmeli? İyi şeker kontrolü İyi tansiyon kontrolü Beslenme Uzmanınızın söylediklerine dikkat etmek Enfeksiyonlardan korunmak Ayakkabılara çok dikkat edilmeli