1. Ünite A. BES‹NLER VE DENGEL‹ BESLENME 1- Resimdeki çocuklar çok ifltahl› bir flekilde yemek yiyorlar. Günde kaç ö¤ün yemek yemeliyiz? Niçin? 2- Uzun süre yemek yemezsek kendimizi nas›l hissederiz? 3- Resimdeki çocuklar niçin çeflitli yiyecekler yiyor? Büyümek için yaln›z tek çeflit yiyecekle beslenmek yeterli midir? Neden? 4- Resimdeki çocuklar dikkatli bir flekilde sebze ve meyve y›k›yorlar. Y›kamadan yenen çi¤ sebze ve meyvelerin sa¤l›¤›m›za olumsuz etkileri nelerdir? 16 Vücudumuz Bilmecesini Çözelim 1. Canl›lar Neden Beslenir? Merak Ediyorum 1. Koflabilmek, yürüyebilmek, oyun oynayabilmek için gerekli enerjiyi nereden buluyoruz? 2. Ne zaman ö¤retmenimle ayn› boya gelece¤im? 3. ‹nsanlar ilk ça¤larda nas›l beslenirlerdi? Geçen y›l canl›lar›, cans›zlardan ay›ran özelliklerden birinin de büyümek oldu¤unu ö¤rendik. Bildi¤iniz gibi canl›lar büyürler ve geliflirler. Size göre canl›lar büyümek için nelere gereksinim duyarlar? Hadi, gelin canl›lar dünyas›nda k›sa bir gezinti yapal›m. Baz› hayvanlar do¤duklar›nda çok küçüktürler, ama büyüdüklerinde kocaman olurlar. Yavru panda do¤du¤unda bir muzdan daha hafiftir. Büyüdü¤ünde ise 160 kg civar›nda olur. Bu kadar çok büyümesinin sebebi ne olabilir? Mavi balinalar yeryüzündeki en büyük hayvanlard›r. Büyüdüklerinde boylar› yaklafl›k 30 metre olur. Onlar›n bu boyuta gelmelerinin sebebi nedir? Peki ya biz insanlar! Do¤du¤umuzda yaklafl›k 3 kg, 10 yafl›nda 30-35 kg, 15 yafl›nda 40-45 kg oluruz. Görüldü¤ü gibi canl›lar, dünyaya geldikleri gibi kalmaz, büyürler. Canl›lar büyüyebilmek için beslenirler. Yenilen besinlerin bir k›sm› canl›lar›n yap›s›na kat›l›r. Böylece kaslar ve kemikler geliflir. Bunun sonucunda da büyüme gerçekleflir. Yedi¤imiz besinlerin bir k›sm› büyümeyi sa¤l›yorsa kalan k›sm› ne ifle yarar? 17 1. Ünite Sinek kuflu gibi baz› kufllar bir günde kendi a¤›rl›klar›n›n yar›s›ndan fazla yiyecek tüketir. Buna ra¤men çok büyüyemezler. ‹nsanlar da belirli bir yafla ulaflt›klar›nda büyümelerini tamamlarlar. O hâlde canl›lar, yaln›z büyümek için beslenmezler. Bir günde üç ö¤ün yemek yeriz. Çünkü hepimizin bir günde belirli miktarda enerjiye gereksinimi vard›r. Her gün pek çok etkinlikte bulunuruz. Koflar›z, yürürüz, ders çal›fl›r›z, bisiklete bineriz, çeflitli oyunlar oynar›z. Bunlar› yaparken enerji harcar›z. Nefes al›p verirken, dinlenirken, düflünürken, hatta uyurken bile enerji kullan›r›z. Di¤er canl›lar da t›pk› bizim gibi yaflamsal faaliyetlerini yerine getirmek için enerji harcar. Bu enerji besinlerden sa¤lan›r. Görüldü¤ü gibi canl›lar yaflamlar›n› sürdürebilmek için beslenmek zorundad›r. Yak›t› biten bir araba çal›flmaz. Canl›lar da beslenemediklerinde yaflayamazlar. Peki besinlerimizi nereden sa¤lar›z? Besinlerimizi hayvanlardan ve bitkilerden elde ederiz. Et, süt, yumurta gibi besinler hayvansal kaynakl›d›r. Meyve ve sebzeler de bitkisel S: 11 kaynakl› besinlerdir. Bu grupland›rmada besinlerin kaynaklar› temel E: 1 al›nm›flt›r. Acaba besinleri baflka özelliklerine göre de grupland›rabilir miyiz? Bunu cevaplayabilmek için besin içeriklerini bilmemiz gerekir. Canl›l›¤›m›z› sürdürmemizi sa¤layan besinler neler içerir? Kahvalt›da peynir, zeytin, ekmek yeriz; yan›nda süt veya çay içeriz. Hepsinin tad› de¤ifliktir. Farkl› tatlar besinlerin içerdikleri çeflitli maddelerden kaynaklan›r. Herbirinin içinde bize enerji veren, yaralar› iyilefltiren, vücudumuzu güçlendiren de¤iflik maddeler bulunur. 18 Vücudumuz Bilmecesini Çözelim 2. Besin ‹çerikleri ve Görevleri Merak Ediyorum 1. Hangi besinleri yersek daha sa¤l›kl› büyürüz? 2. Bize enerji veren besinler hangileridir? 3. Güçlü olmak için neler yemeliyiz? 4. Özellikle k›fl aylar›nda annelerimiz portakal ve mandalina yememiz konusunda neden ›srar ederler? 5. S›cak günlerde daha çok su içeriz, bunun sebebi ne olabilir? Besinler, canl›lar için çok önemlidir. Bu sebeple bilim insanlar› besinlerin içeri¤inin neler oldu¤unu merak etmifllerdir. Bu konuda çeflitli çal›flmalar yaparak besinlerin içerdi¤i maddeleri bulmufllard›r. Günümüzde, tüketti¤imiz tüm besinlerin neler içerdi¤i bilinmektedir. 1. ETK‹NL‹K Besin ‹çeriklerini Keflfedelim Bu etkinli¤in sonunda, de¤iflik besinlerde farkl› maddelerin bulundu¤unu ö¤renmifl olaca¤›z. Bafllamak ‹çin Hafllanm›fl yumurta ak›, ekmek, patates, ceviz, süt, lügol, biüret veya nitrik asit, k⤛t, defter, kalem, damlal›k, 2 adet deney tüpü Birlikte Yapal›m • S›n›f›m›zda befler kiflilik üç grup olufltural›m. • Her grupta tüm besinlerden bulunmas›na dikkat edelim. • Grubumuzdaki her bir besini üç parçaya bölelim. Bu parçalardan birer tane alarak birbirinin ayn›s› olan üç besin grubu olufltural›m. • Birinci gruptaki besinlerin üzerine lügol damlatal›m. • ‹kinci gruptaki besinlerin üzerine biüret veya nitrik asit damlatal›m. Her iki ifllemdeki renk de¤iflimini gözlemleyelim, not alal›m. • ‹ki deney tüpüne 8-10 damla süt koyal›m. Tüplerden birine birkaç damla lügol, di¤erine biüret ya da nitrik asit ekleyelim. Renk de¤iflimini gözlemleyerek not alal›m. • Üçüncü gruptaki besinleri k⤛da sürelim. K⤛da birkaç damla süt damlatal›m. K⤛d› fleffaflaflt›ran besinlerin neler oldu¤unu not edelim. Ne Oldu ? 1. Lügol damlatt›¤›m›zda hangi besinler maviye dönüfltü? 2. Nitrik asit damlatt›¤›m›zda hangi besinler sar›ya dönüfltü? 3. Hangi besinler k⤛d› fleffaflaflt›rd›? Neler Ö¤rendik ? ............................................................................................................................... 19 1. Ünite Yiyecekler birden fazla besin maddesi içerebilir. Ancak içeri¤inde en çok hangi besin maddesi bulunuyorsa o grupta yer al›r. Besinleri içeriklerine göre karbonhidratlar, proteinler, ya¤lar, vitaminler, su ve mineraller olarak grupland›r›r›z. 2.1. Karbonhidratlar Gün boyunca çeflitli besinler tüketiriz. Bunlar›n bir k›sm› bize enerji verir. Makarna, pilav, ekmek gibi besinler enerji sa¤lar ve bol miktarda karbonhidrat içerir. Karbonhidratlar temel besin maddelerimizdendir. Ayn› zamanda vücudumuzun as›l enerji kayna¤›d›r. Bunlar vücudumuzda k›sa sürede enerjiye dönüflür. Özellikle bitkisel g›dalar karbonhidrat bak›m›ndan zengindir. Bu¤day, m›s›r, pirinç, arpa, yulaf, patates, fleker kam›fl› bol miktarda karbonhidrat içerir. Bal, süt ve meyve çeflitleri de karbonhidrat aç›s›ndan zengindir. Birçok meyve ve sebzede, kepekli ekmekte, yulaf gibi besin maddelerinde bulunan lif de karbonhidratt›r. Lifli besinler sindirimi kolaylaflt›r›r. 2.2. Proteinler Okula ilk bafllad›¤›m›z anla flu andaki boyumuz ve kilomuz ne kadar farkl›, de¤il mi? Eski foto¤raflar›m›za bakt›¤›m›zda bu de¤iflikli¤in ne kadar belirgin oldu¤unu görürüz. Her y›l boyumuz biraz daha uzar, kütlemiz de artar. Zaman zaman da düfler; elimizi, kolumuzu yaralar›z. Ama yaralar›m›z k›sa sürede iyileflir. Bütün bunlar› vücudumuzda yap›c› ve onar›c› olarak görev yapan proteinler gerçeklefltirir. Büyüme, geliflme, yaralar›n iyileflmesi, vücudun mikroplara karfl› direnci için proteinlere gereksinim vard›r. Et, süt, peynir, yo¤urt, yumurta ve bal›k protein bak›m›ndan zengin hayvansal besinlerdir.Tah›llar (bu¤day, arpa, çavdar, yulaf vb.), baklagiller (kuru fasulye, nohut, mercimek, bezelye vb.) ve kuru yemifllerde de bol miktarda protein bulunur. Bunlar› Biliyor musunuz? Büyüme ve geliflme döneminde yeterince protein al›nmazsa büyüme yavafllar, hatta durabilir. Proteinler zekâm›z›n gelifliminde de çok etkili olur. 20 Vücudumuz Bilmecesini Çözelim 2.3. Ya¤lar Vücudumuzun gereksinim duydu¤u enerjiyi ilk önce karbonhidratlardan sa¤lar›z. Ama fazla enerji gerektiren ifller yapt›¤›m›zda karbonhidratlardan ald›¤›m›z enerji yetersiz kal›r. Uzun süre aç kald›¤›m›zda da enerjimiz azal›r. Bu gibi durumlarda gereksinim duydu¤umuz enerjiyi di¤er bir enerji kayna¤› olan ya¤lardan sa¤lar›z. Ya¤lar, bitki ve hayvanlardan elde edilir. Zeytin, ayçiçe¤i, m›s›r, yer f›st›¤›, susam ve soya bitkileri ya¤ bak›m›ndan çok zengindir. Ya¤ gereksinimimizin ço¤unu bu bitkilerden karfl›lar›z. Bunlardan baflka ceviz, badem, kabak çekirde¤i, f›nd›k bol miktarda ya¤ içerir. Bal›k, süt, peynir, tereya¤›, kaymak, et ve et ürünleri ya¤ bak›m›ndan zengin hayvansal besinlerdir. 2.4. Vitaminler Gün içinde bol bol taze meyve ve sebze tüketiriz. Bunlar sa¤l›¤›m›z aç›s›ndan önemli rolü olan vitaminleri bol miktarda içerir. Vitaminler, vücudumuzda düzenleyici olarak görev yapar. Vücudumuzu hastal›klardan korur. Büyüme ve geliflmemizde di¤er besinlerle birlikte rol oynar. Sa¤l›kl› yaflam›n vazgeçilmez bir parças› olan vitaminlerin pek çok çeflidi bulunur. Bunlar› Biliyor musunuz? Ya¤lar, karbonhidratlardan daha fazla enerji içerir. Çok fazla ya¤l› besinler yedi¤imizde vücudumuz bunlar› depolar. 21 1. Ünite Vücudumuzda düzenleyici olarak görev yapan vitamin çeflitleri afla¤›da gösterilmifltir. B A C V‹TAM‹NLER K E D Vitaminler kendilerini tan›t›yorlar. Merhaba! Ben A vitaminiyim. Benim bulundu¤um besinlerden her gün belirli miktarda yemelisiniz ve içmelisiniz. Yumurta, süt, karaci¤er, böbrek, bu¤day, mantar, baklagiller, taze fasulye, domates, kereviz, havuç, avokado, f›st›k, cevizde bulunurum. Merhaba! Biz B vitaminleriyiz. Tah›l, tah›l ürünleri, yumurta, süt ve süt ürünleri (peynir, yo¤urt vb.), k›rm›z› et ve sebzelerin ço¤unda bulunuruz. Bizim bulundu¤umuz besinlerden belirli miktarda yemelisiniz ve içmelisiniz. 22 Vücudumuz Bilmecesini Çözelim Merhaba! Ben C vitaminiyim. Turunçgiller (portakal, limon, mandalina vb.), domates, çilek, maydanoz, lahana, patates, kuflburnu, bö¤ürtlen ve koyu yeflil yaprakl› sebzelerde bolca bulunurum. Benim bulundu¤um besinleri de bolca yemelisiniz ve içmelisiniz. Merhaba! Ben D vitaminiyim. Özellikle çocuklar büyümek için benim bulundu¤um yiyecekleri bolca yemeli ve içmelidir. Büyümenizi sa¤layabilmek için günefl ›fl›¤›na gereksinim duyar›m. Süt, yumurta, bal›k, bal›k ya¤›, tereya¤›, sebzeler, karaci¤er ve peynirde bol miktarda bulunurum. Merhaba! Ben E vitaminiyim. Benim bulundu¤um besinleri de yemeyi unutmaman›z gerekir. Tah›l, tah›l ürünleri, yumurta, süt ve süt ürünleri, k›rm›z› et ve sebzelerin ço¤unda bulunurum. Merhaba! Ben K vitaminiyim. Ben de vücudunuz için gerekliyim. K›rm›z› et, yeflil sebzeler, domates, karaci¤er, m›s›r, muz, fleftali, çilek ve pirinçte bulunurum. S: 12 E: 2-3 23 1. Ünite 2.5. Su SU Evde bulunan bitkileri sulamay› unutursak yapraklar›n›n canl›l›klar›n› kaybetti¤ini görürüz. Bir süre sonra ise bitkiler kurumaya bafllar. Ayn› flekilde di¤er canl›lar da belli bir süre susuz kal›rsa yaflamlar› tehlikeye girer. Canl›lar›n yaflamsal faaliyetlerini sürdürmesinde suyun büyük bir önemi vard›r. Vücudumuzun yaklafl›k % 70’i sudur. Su, vücudumuzda düzenleyici olarak görev yapar. Su gereksinimimizi öncelikle su içerek karfl›lar›z. Bunun yan› s›ra yedi¤imiz bütün besinlerde, özelliklede meyve ve sebzelerde de bir miktar su vard›r. 2.6. Mineraller Vücudumuzda düzenleyici olarak görev yaparlar. Mineralleri yedi¤imiz yiyecek ve içeceklerle al›r›z. Besinleri vücudumuzda yapt›klar› ifllere göre grupland›rd›k. fiimdi de bunu tablo hâlinde gösterelim. Besin Çeflitleri Öncelikli Görevleri Karbonhidratlar Enerji verici Proteinler Yap›c› ve onar›c› Ya¤lar Enerji verici Vitaminler Düzenleyici Su ve minareller Düzenleyici Bunlar› Biliyor musunuz? K vitamini vücudumuzda bulunan mikroskobik canl›lar taraf›ndan da üretilir. 24 S: 13 E: 4 Vücudumuz Bilmecesini Çözelim 3. Dengeli ve Sa¤l›kl› Beslenme Merak Ediyorum 1. Çok yemek yiyen sa¤l›kl› olur mu? 2. Niçin düzenli beslenmeliyiz? Bugün Ne Yiyelim? Ahmet ve Selma ayn› s›n›fta okuyan iki yak›n arkadaflt›. Her sabah buluflup okula beraber giderlerdi. Çok iyi anlafl›yorlard›. Ama aralar›nda önemli bir farkl›l›k vard›. Selma sabahlar› evden ç›kmadan önce kahvalt› ederdi. Kahvalt›s›nda yumurta, peynir, reçel, zeytin yer; süt veya çay içerdi. Okula giderken ald›¤› elmay› da teneffüste yerdi. Oysa Ahmet kahvalt› yapmaz, annesinin okulda yemesi için haz›rlad›¤› yiyecekleri de yemezdi. Bunun yerine hamburger, pizza, patates k›zartmas› gibi haz›r yiyecekleri tercih ederdi. 25 1. Ünite Akflamlar› da evdeki yemeklerden yemek istemez, annesinden sandviç gibi yiyecekler ister, bol bol, asitli içecek tüketirdi. Bir gün okul yolunda, Selma, Ahmet’e neden kahvalt› etmedi¤ini sordu. Ahmet sabahlar› can›n›n bir fley yemek istemedi¤ini ve kahvalt›daki yiyecekleri sevmedi¤ini söyledi. Bir süre kimin hakl› oldu¤u konusunda tart›flt›lar. En sonunda ö¤retmenlerine sormaya karar verdiler. Size göre Ahmet ve Selma’dan hangisi sa¤l›kl› besleniyor? Nas›l böyle bir sonuca ulaflt›n›z? Hadi gelin, nas›l sa¤l›kl› beslenebilece¤imizi ö¤renip Ahmet ve Selma’ ya yard›m edelim. K⤛t veya kartona çeflitli besinler çizelim. Kahvalt›, ö¤le ve akflam yemekleri için farkl› ö¤ünler haz›rlayal›m. Haz›rlad›¤›m›z ö¤ünler hangi besinleri içermektedir? Niçin bunlar› tercih ettiniz? Tüm yiyecek ve içecekler tek bafllar›na vücudumuz için gerekli bütün maddeleri içermezler. Bu nedenle yiyecekleri grupland›rmal› ve bu do¤rultuda beslenmeliyiz. Grupland›rd›¤›m›z besinlerden her gün belirli miktarlarda yememiz gerekir. Böylece yaflam›m›z› sa¤l›kl› bir biçimde sürdürmüfl oluruz. Bir günde bu çeflitlerden ne kadar tüketmemiz gerekir? 26 S: 15-16 E: 7-8 Vücudumuz Bilmecesini Çözelim Günlük örnek yemek listesi yapal›m Ö¤le Sabah • Bir yumurta ya da iki kibrit kutusu büyüklü¤ünde peynir • Befl on zeytin ya da bir kafl›k reçel • Birkaç dilim ekmek • Bir bardak süt • Bir portakal ya da domates • Kuru baklagil yeme¤i ya da etli bir yemek veya bal›k • Pilav ya da makarna • Salata ya da cac›k • Sütlaç veya puding Akflam • Çorba ya da etli sebze yeme¤i • Pilav • Salata, meyve ya da yo¤urt Vücudumuzun sa¤l›kl› çal›flabilmesi için günlük enerji gereksinimimizi karfl›layacak kadar besin tüketmeliyiz. Bununla birlikte vücudumuzun yap›m, onar›m maddelerine ve düzenleyicilere de gereksinimi oldu¤unu biliyoruz. O hâlde her ö¤ünde de¤iflik besin maddelerinden belirli miktarlarda yemeliyiz. Böylece hem enerji gereksinmemizi hem vücudun di¤er iflleri için gerekli maddeleri alm›fl oluruz. Buna yeterli ve dengeli beslenme deriz. Dengeli beslenmeye diyet ad›n› veririz. Dengeli beslenmek için vitamin ve minerallerin az miktarda; karbonhidrat, protein ve ya¤lar›n ise daha fazla al›nmas› gerekir. Ayr›ca günlük su gereksinimimizin karfl›lanmas› için 8 bardak su içmeliyiz. E¤er bir ya da birden fazla besin maddesi eksik olursa vücudumuz sa¤l›kl› çal›flamaz. Sa¤l›kl› ve dengeli beslenme, do¤ru miktarlarda ve ayn› zamanda zararl› maddelerden uzak yiyeceklerle sa¤lan›r. H›zla büyüdü¤ünüz için vücudunuzun protein ve karbonhidratlara gereksinimi yetiflkinlerden daha fazlad›r. Bu yüzden yeteri kadar beslenmemiz gerekir. Bu yafllarda edinece¤imiz beslenme al›flkanl›¤›m›z gelecekte sa¤l›¤›m›z› etkileyecektir. S: 17 E: 9 Bunlar› Biliyor musunuz? Bebekler en az alt› ay boyunca anne sütü ile beslenmelidir. Anne sütü bebe¤in tüm besin gereksinimini karfl›lar. 27 1. Ünite 4. Besin ve Teknoloji Merak Ediyorum 1. Beslenirken haz›r g›dalar› m› yoksa evde yap›lan g›dalar› m› tercih edersiniz? Neden? 2. Besin paketlerinin üzerinde yer alan son kullanma tarihi önemli midir? Niçin? 3. Y›llar sonra beslenmemizi besin tabletleriyle gerçeklefltirebilir miyiz? Bu konu hakk›ndaki düflünceleriniz nelerdir? Teknolojinin geliflmesi ile yedi¤imiz içti¤imiz g›da çeflitleri art›fl göstermifltir. Son y›llarda meyveli yo¤urt, flekerleme, puding, haz›r çorba, ketçap, mayonez gibi yiyeceklerle dondurulmufl g›dalar hayat›m›za girmifltir. Teknoloji ilerledikçe g›da maddelerine koruyucu, renklendirici, tatland›r›c› gibi katk› maddeleri eklenmektedir. Bu yolla g›dalar daha cazip hâle gelmekte, çocuklar›n ve gençlerin ilgisini çekmektedir. Ancak bu katk› maddeleri g›dalar›n do¤al hâlini bozabilir. Çeflitli sa¤l›k sorunlar›n›n ortaya ç›kmas›na sebep olabilir. Bu maddeler yüzünden kanser gibi hastal›klarla bile karfl›laflabiliriz. E¤er katk› maddeleri uluslararas› standartlarda belirlenen miktarlarda kullan›lmazsa sa¤l›k sorunlar› oluflur. Bu yüzden g›da sektöründeki üreticilerin g›da yap›m›nda özenli ve dikkatli olmas› gerekir. Üreticiler gibi biz tüketiciler de baz› noktalara dikkat etmeliyiz. Al›flverifl s›ras›nda öncelikle, paket üzerinde bulunan g›da içerikleri ile ilgili aç›klamalar› okumal›y›z. Paketler üzerinde bulunan son kullanma tarihine de bakmal›y›z. Bu tarih geçmiflse ürünü almay›p sat›c›y› uyarmal›y›z. Çünkü bu ürünler tazeli¤ini yitirmifl, bozulmufltur. Bunlar›n yenilmesi besin zehirlenmesi gibi çeflitli hastal›klar›n ortaya ç›kmas›na neden olur. Ayr›ca ürün üzerinde Tar›m Bakanl›¤›n›n izninin olup olmad›¤›n› kontrol etmeliyiz. Ürünün kalitesini gösteren Türk Standartlar› Enstitüsünün iflaretini ( ) aramam›z da yarar›m›za olacakt›r. 28 Vücudumuz Bilmecesini Çözelim 4.1. Taze Besin, Sa¤l›kl› Yaflam Resimdeki kifli, domates sat›n almak istiyor. Önce domatesi gözleriyle kontrol ediyor. Sonra sa¤lam olup olmad›¤›na bakmak için domatesi eline al›yor. Sertli¤ini kontrol ediyor. Ezik ve çürümüfl domatesler tercih edilmemelidir. Çünkü bu özellikler domatesin bozuldu¤unu gösterir. Ald›¤›m›z meyve ve sebzeler solgun olmamal›, canl› ve diri görünmelidir. Biz de yemeden önce yiyeceklerimizi kontrol ederiz. Bunun için gözlerimizi, ellerimizi ve burnumuzu kullan›r›z. Yiyece¤in yenilip yenilmeyece¤ine bu denetlemeden sonra karar veririz. Yiyecek daha sonra a¤›zda dudaklar, dil ve difller yoluyla yenilebilirlik bak›m›ndan kontrol edilir. Yukar›da da görüldü¤ü gibi meyve ve sebzeleri tüketirken baz› noktalara dikkat ederiz. Öncelikle meyve ve sebzelerin do¤al hâliyle tüketilmesine gayret edilmelidir. Bunun yan›nda temizli¤ine ve tazeli¤ine de bak›lmal›d›r. Meyve ve sebzeler, yenmeden önce iyice y›kanmal›d›r. Yaprakl› sebzelerin yapraklar›n› tek tek y›kamak gerekir. E¤er y›kamazsak çeflitli mikroplar besinlerle birlikte vücudumuza girer. Bu da birçok hastal›¤a sebep olur. Ne Olmak ‹stiyorum? G›da Mühendisli¤i Ülkemizde son y›llarda geliflme gösteren mesleklerden biri de g›da mühendisli¤idir. G›da mühendisleri, g›dalar›n ifllenmesinde, paketlenmesinde, pazarlanmas›nda, yeni g›dalar›n üretilmesinde araflt›rma ve denetim görevi al›r. Bu alanla u¤raflanlar, beslenme de¤eri yüksek besin üretmek için çal›fl›rlar. Ayn› zamanda g›dalar›n nas›l ifllenmesi gerekti¤i üzerinde dururlar. G›da maddelerini de¤erlendirmek ve savurganl›¤› önlemek de görevleri aras›nda yer al›r. G›da mühendisleri g›da çeflitlili¤ini art›rmak için u¤rafl verirler. Kendimizi De¤erlendirelim 1. Protein içeren besinleri hiç yemedi¤inizi düflünün. Bu durumda neler olur? 2. Yaflamsal faaliyetlerimizi gerçeklefltirmek için enerjiye gereksinimimiz vard›r. Bunun için karbonhidrat ve ya¤ içeren besinler yeriz. Peki vitamin, mineral içeren besinleri niçin yeriz? 3. Kahvalt›da yumurta, peynir, zeytin, domates, ekmek yiyen bir insan hangi vitamin çeflitlerini alm›fl olur? 4. Günlük hayat›m›zda “Diyet yap›yorum.” diyen pek çok kifli ile karfl›lafl›r›z. Bu kifliler sizce diyet sözcü¤ünü hangi anlamda kullan›yorlar? 5. Eskimolar kutuplarda yaflar. Kutuplarda besin çeflitlili¤i oldukça azd›r. Sizce eskimolar dengeli ve sa¤l›kl› beslenmek için gerekli olan besin maddelerini alabiliyorlar m›? Neden? 29