9. SINIF KONU ANLATIMI 43 CANLILARIN SINIFLANDIRILMASI-5 ARKELER ALEMİ ARKELER ALEMİ 1990 yılında sistematikçiler monera adı verilen bakteri ve arkeleri bir arada tutan bu alemin yanlış olduğunu farkettiler. Böylece bakteriler ve arkeler birbirinden ayrıldı. Prokaryot hücre yapısına sahip olmalarına rağmen bazı özellikleri ile ökaryot hücreli canlılara benzerler. Arkeler, normal ortamlarda ve diğer canlıların yaşayamayacağı ekstrem koşullarda yaşayabilen canlılardır. Yaşam yerlerine göre sınıflandırılmışlardır. Fotosentez ve kemosentez yapanları, heterotrof olarak beslenenleri vardır. Bazıları oksijenli solunum yapabilirken bazıları oksijensiz solunum yapar. ARKELER ALEMİ Bazı arkeler pis sular, bataklık, çöpler, geviş getiren canlıların sindirim boşluğu gibi yerlerde yaşarlar. Bu arkelere METANOJENİK ARKE denir. Solunumları sonucunda metan gazı ürettikleri için bu isim verilmiştir. Bazı arkeler Tuz Gölü, Kızıl Deniz gibi tuzlu yerlerde yaşarlar. Bu arkelere HALOFİLİK ARKE denir. Bazı arkeler jeotermal su kaynaklarında, lavların içinde yaşayabilirler. Bu arkelere AŞIRI TERMOFİLİK ARKE denir. Bazı arkeler 5 dereceinin altındaki sıcaklıklarda yaşarlar. Bu arkelere PSİKROFİLİK ARKE denir. ARKELER ALEMİ Biyolojik ve ekonomik önemleri açısından bakıldığında arkeler, bakterilerin ve diğer canlıların yaşayamadığı koşullarda yaşadıklarından güçlü enzimlere sahiplerdir. Bu enzimler pek çok alanda kullanılır. endüstride pek çok tepkimenin gerçekleşmesinde atık maddelerin zehirli özelliklerinin azaltılmasında kalitesi düşük metal cevherlerinin biyolojik yollarla kullanılabilir hale getirilmesinde metal kirlenmesine uğramış suların temizlenmesinde boya endüstrisinde anaerobik arıtma tanklarında bulunan suyun temizlenmesinde metanojenik arkeler biyogaz üretiminde kullanılırlar. Aşağıdaki canlı gruplarından hangisi arkeler alemine ait değildir? A) Siyanobakteriler B) Psikrofiller C) Termofiller D) Metanojenler E) Halofilller Arkelerin aşağıdaki özelliklerinden hangisi insan için ekonomi ve sağlık açısından zararlıdır? A) Buzdolabındaki besinlerde yaşayıp çoğalmaları B) Otçul canlıların bağırsaklarında selülozu sindirmeleri C) Çöpler ve hayvan gübrelerinde biyogaz üretmeleri D) Metallerin buluşmasıyla kirlenmiş suları kullanılabilir hale getirmeleri E) Atık suları temizlemeleri Bakteri ve arkeler aleminde bulunan canlılar için; 1. Kalıtım materyali olan DNA nın sitoplazmada bulunması Metanojenik arkelerle ilgili aşağıdakilerden hangisi yanlıştır? 2. Protein sentezinin zarsız bir organel olan ribozomda gerçekleşmesi A) Prokaryot hücre yapısına sahip olma 3. Peptidoglikan yapılı hücre duvarının bulunması B) Karbondioksit ve hidrojen gazını birleştirip metan gazı oluşturarak enerji elde ederler. Özelliklerinden hangileri ortak değildir? C) Otçulların bağırsaklarında yaşarlar. A) Yalnız 1 D) Oksijenli solunum yaparlar. B) Yalnız 3 E) Pis sularda ve gübrelerde yaşarlar. C) 1 ve 2 D) 1 ve 3 Arkeler ile ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır? E) 2 ve 3 A) Halofiller aşırı tuzlu ortamlarda yaşar. B) Bazı arkelerde zarlı organeller bulunur. C) Metanojenik arkeler otçul memelilerin sindirim sisteminde simbiyoz olarak yaşar. D) Bölünerek çoğalırlar. E) Bazı arkeler kemosentez yapar.