haslık derecelendirilmesi için objektif bir yöntem

XIII. Uluslararası İzmir Tekstil ve Hazır Giyim Sempozyumu
2-5 Nisan 2014
HASLIK DERECELENDİRİLMESİ İÇİN OBJEKTİF BİR YÖNTEM
GELİŞTİRİLMESİ
Bekir Yıldırım
Erciyes Üniversitesi, Mühendislik Fakültesi, Tekstil Mühendisliği Bölümü, Kayseri, Türkiye
bekiryildirim@erciyes.edu.tr
Bu projede tekstil materyallerinin renk haslıklarının değerlendirilmesi için objektif bir
derecelendirme yöntemi geliştirilmesi amaçlanmaktadır. Bu yaklaşım için işlem görmüş ve
görmemiş numunelerin sayısal görüntüleri üzerinde görüntü işleme yöntemleri kullanılacaktır.
Anahtar Kelimeler: Renk haslığı değerlendirme, görüntü işleme
Hem tüketiciler hem de üreticiler için tekstil materyallerinin önemli bir özelliği olan renk
haslığı geleneksel olarak gri skala ile kıyaslama yaparak görsel olarak değerlendirilmektedir.
Deneyimli uzman gerektiren bu tür değerlendirme yöntemi farklı laboratuarların sonuçları
arasında yüksek değişkenliğe yol açabilmektedir. Renk haslığı derecelendirme yaklaşımları
iki ana kategoriye ayrılabilir.
1-Görsel değerlendirme yöntemi: International Standards Organisation (ISO) tekstil
endüstrisinde en yaygın kullanım alanı bulan iki standart 1,2 önermiştir. (ISO 105-A02 ve ISO
105-A03). Bu standartlar deneyimli uzmanlar gerektirmekte ve değerlendirme sonuçları
oldukça subjektif olmaktadır.
2-Enstrümantal değerlendirme yöntemleri: ISO daha sonra işlem görmüş ve görmemiş
numunelerin CIE L*a*b* değerlerinin spektrofotometre ile ölçülmesini gerektiren alternatif
stadandartlar3,4 ve formüller önermiştir ( ISO 105-A04 ve ISO 105-A05). Bu yöntem objektif
enstrümantal bir yöntem olmasına rağmen spektrofotometrenin kullanımındaki kısıtlar
nedeniyle tekstil endüstrisinde yaygın kullanım alanı bulamamıştır. Özellikle küçük
numunelerin ve birden fazla renk içeren numunelerin ölçümlerindeki kısıtlar yöntemin
etkinliğini düşürmektedir. Son zamanlarda, işlem görmüş ve görmemiş numunelerin CIE
L*a*b* değerlerinin ölçümü için sayısal görüntülerin ve değerlendirme için ISO formüllerinin
kullanıldığı bir başka alternatif enstrümantal yöntem önerilmiştir.5,6
Bu projede küçük numunelerin baskılı kumaşların veya farklı renkli ipliklerle üretilmiş
kumaşların da ölçümünü gerçekleştirebilmek için görüntü işleme yöntemlerini kullanan
objektif bir derecelendirme yöntemi geliştirilmesi amaçlanmaktadır.
Projenin ilk adımı, işlem görmüş ve görmemiş numunelerin sayısal görüntülerinin
alınmasıdır. Bunun için sayısal çizgi kameralar ve sayısal alan kameralar olmak üzere iki
seçenek bulunmaktadır. Projenin ikinci adımı, haslık derecelendirme için işlem görmüş ve
görmemiş numune çiftlerinin sayısal görüntülerinin kullanıldığı bir matematik modelin
geliştirilmesidir.
Numunelerin sayısal görüntülerinin kullanılması ISO standartları ile spektrofotometrenin
kısıtları nedeniyle gerçekleştirilemeyen birçok uygulamanın görüntü işleme yöntemlerinin
çok geniş seçenekleri sayesinde mümkün hale gelmektedir. Bu anlamda renkli görüntü
81
XIII. Uluslararası İzmir Tekstil ve Hazır Giyim Sempozyumu
2-5 Nisan 2014
bölütleme metotları baskılı kumaş numuneleri veya renkli ipliklerle üretilen kumaşlarda
değerlendirmeye olanak sağlayacak etkili araçlar sunmaktadır.
(a)
(b)
(c)
Şekil-1 Baskılı kumaş a-orijinal kumaş görüntüsü b-orijinal kumaş görüntüsünden
bölütlenmiş beyaz bölge c-orijinal kumaş görüntüsünden bölütlenmiş baskılı bölge
(a)
(b)
(c)
Şekil-2 Denim kumaş a-orijinal kumaş görüntüsü b-orijinal kumaş görüntüsünden bölütlenmiş
çözgü iplikleri bölgesi c-orijinal kumaş görüntüsünden bölütlenmiş atkı iplikleri bölgesi
KAYNAKLAR
[1] ISO 105-A02:1996 Textiles – Tests for Colour Fastness, PartA02: Grey scale for
assessing change in colour (Geneva: ISO, 1996).
[2] ISO 105-A03:1996 Textiles – Tests for Colour Fastness, PartA03: Grey scale for
assessing staining (Geneva: ISO, 1996).
[3] ISO 105-A04:1989 Textiles – Tests for Colour Fastness, PartA04: Method for
instrumental assessment of degree of staining of adjacent fabrics (Geneva: ISO, 1989).
[4] ISO 105-A05:1996 Textiles – Tests for Colour Fastness, Part A05: Method for
instrumental assessment of the change incolour of a test specimen (Geneva: ISO, 1996).
[5] Cui G, Luo MR, Rigg B, Butterworth M, Dakin J. Grading textile fastness. Part 1: Using
a digital camera system, Coloration Technology 2003; 119, 212-218.
[6] Cui G, Luo MR, Rigg B, Butterworth M, Dakin J. Grading textile fastness. Part 3:
Development of a new fastness formula for assessing change in colour. Coloration
Technology 2004; 120, 226-230.
82