Solunum yolu hastalıklarında öykü, fizik muyene

Solunum sistemi hastalıklarında
öykü ve fizik muayene
Prof Dr Zeynep Tamay
Çocuk Immunolojisi ve Alerji Bilim Dalı
Şikayet ve hastalığın öyküsü
• Ana şikayet
– Ne zaman başlamış?
– Ne sıklıkla ? Gece/gündüz farkediyor mu?
– Ne kadar sürüyor?
– Ne ciddiyette?
– Tetikleyiciler var mı?
Eşlik eden semptom var mı?
• Ateş…………………………enfeksiyon ?
• Ses kısıklığı……………viral enfeksiyon ?
Özgeçmiş
• Antenatal, natal, neonatal
– Yenidoğan döneminde başlayan şikayetler
• Doğumsal yapısal anomaliler
• TEF, KKH, diyafram hernisi…
• Primer siliyer diskinezi
• KF
Özgeçmiş
• Daha önceki solunum yollarına ait hastalıklar
– Tekrarlayan pnömoni
–İmmun yetmezlik
–KF
–Anatomik anomaliler
–Bronşektazi
Özgeçmiş
– TEF öyküsü, onarımı
• Trakeomalazi
• GERH
– Atopik hastalık (egzema, besin alerjisi)
• Astım
Soygeçmiş
• Akrabalık var mı?
• Ailede benzer hastalık var mı?
• Atopik hastalık var mı?
• Sosyal durum
ev koşulları, yuva, okul, alerjenler
• Sigara ???
Üst solunum yolu enf
semptomları
Alt solunum yolu enf
semptomları
• Kulak ağrısı
• Solunum sıkıntısı
• Nazal semptomlar
• Sık soluma
– Burun akıntısı
– Tıkanıklık
– Hapşırık
– Epistaksis
• Boğaz ağrısı
• Ses kısıklığı
• Göğüs ağrısı
• Hışıltı
• Hemoptizi
Alt ve üst solunum yolu hastalıklarına ait
ortak semptomlar
• Öksürük
• Balgam
• Ateş
Altın kural
Her bir semptom için ayrıntılı
ANAMNEZ al!
Akut
1-3 hafta
Kronik
>4 hafta
Eğer bir semptom 3 haftadan fazla sürüyorsa DİKKAT!!!!
Öksürük ;
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Süresi
Sıklığı
Karakteri
Pozisyon ile ilişkisi
Egzersizle ilişkisi
Tetikleyiciler
Beslenme ile ilişkisi
Uyku ile ilişkisi
Mevsimlerle ilişkisi
>4 hafta
ciddi ataklar halinde
kuru, yaş, metalik
yatınca
koştuğunda
SYE, keskin kokular
yutma disfonksiyonu, GER
psikojenik
astım
Sistemlerin sorgulanması
• Büyüme ve gelişme (AKUT/ KRONIK HASTALIK)
• Nörolojik bozukluk (hafif hipotoni, hafif yutma bozukluğu, kas
zaafiyeti; nörolojik gelişimde hafif gecikme)
• Gastrointestinal öykü
– İştahsız cocuk? (KRONIK HASTALIK?)
– iştahlı ama malnutrisyonu olan çocuk
(Steatore ?/ MALABSORBSIYON?)
(sık dışkılama, bol miktarda açık renkli dışkılama, karın distansiyonu)
– Non-spesifik karın ağrısı (havayollarında bol mukus,
balgam…karın ağrısı, karın şişkinliği, konstipasyon )
– Gastroözofageal reflü ! (hışıltı, sesli solunum, öksürük)
Fizik muayene
İNSPEKSİYON
• Keyifli/keyifsiz?
• Aktif, hareketli mi?
• Hasta görünümlü mü? (acil/ stabil)
• Büyüme- gelişmesi nasıl? (akut/kronik hast)
Solunum sistemi muayenesi
inspeksiyon
• Göğüs şekli
• Solunumun değerlendirilmesi
• Solunum tipi (ağız solunumu)
• Siyanoz varlığı
• Dakika solunum sayısı
• SOLUNUM HIZI
• KOLAY VE PRATİK
BİR SOLUNUM FONKSİYON TESTİDİR
ÇOCUKLARDA NORMAL DAKİKA SOLUNUM SAYISI
Yaş
Solunum sayısı (uyanıkken) /dakika
< 2 ay
<60
2-12 ay
<50
1-2 yaş
<40
2-5 yaş
<40
6-8 yaş
<30
Solunum sayısı 1 dakika tutularak sayılmalı
Taşipne: Solunum sayısının yaşa göre normal sınırların
üstünde olması
Bradipne: Solunum sayısının yaşa göre normal sınırların
altında olması
Hiperpne: Derin solunum
Hipopne: Yüzeyel solunum
Dispne: Solunum sıkıntısı, soluk almada zorlanma
Taşipne nedenleri
• Pnömoni, bronşiolit, ampiyem…
• Metabolik asidoz
• Ateşli çocuk
(>37°C 1 derece
5-7 soluk/dakika )
• Anemi
• Egzersiz
• İntoksikasyon (salisilatlar)
• Anksiyete ve psikojenik hiperventilasyon
Bradipne nedenleri
• Metabolik alkaloz
• SSS depresyonu
Dispneik çocuk yardımcı solunum
kaslarını kullanır
Dispne bulguları:
– Burun kanadı solunumu,
– İnterkostal çekilme,
– Sub/suprastrenal çekilme,
– Başın solunumla oynaması
Dispneik çocuk yardımcı solunum
kaslarını kullanır
• Objektif bulgular:
– Göğüste çekilmeler (İKÇ, supklavikular, suprasternal)
– Burun kanadı solunumu
– Paradoksal solunum
– Ortopne
– SKM kaslarda çekilme
– “Head bobbing” başın ritmik salınımı
Çocukta solunum normalde sessizdir
Sesli solunum
havayollarında daralma
STERTOR (horlama): Nazal yollarda, nazofarenks,
orofarenks geçişinde daralma
STRİDOR: Orofarenksten sonraki üst hava yollarında
daralma
HIŞILTI (wheezing): Alt solunum yollarında daralma
STERTOR
STRİDOR
ekstratorasik
intratorasik
HIŞILTI
“WHEEZING”
Ekspirasyon
İnspirasyon
Ptr>Patm
Patm>Ptr
STRİDOR
İnspirasyon
Ekspirasyon
Ppl > Ptr
Ptr > Ppl
WHEEZING
El muayenesi
• Çocuğun ellerine dokun; iletişim kur
• Tırnak yataklarında siyanoz?
• Çomak parmak?
Palpasyon
• Baş, boyun muayenesi
– Sinüslerin üzerinde hassasiyet
– Boyunda lenfadenopati
– Tonsiller hipertrofi
– Trakea palpasyonu (hafif sağa deviye)
– Göğüs palpasyonu (göğsün simetrik ekspansiyonu)
Oskultasyon
• Annenin kucağında iken sırttan başla
• Daima simetrik dinle
• Ek sesler inspirasyonda mı? ekspirasyonda mı?
• Ronkus: kaba sesler, orta ve küçük havayollarında
• Raller: alveollerde