Aylık Dış Ticaret Analizi Aylara Göre Dış Ticaret

Aylık Dış Ticaret Analizi
7
TEMMUZ
2015
YÖNETİCİ ÖZETİ
Bu çalışmada, Türkiye İhracatçılar Meclisi tarafından her ayın ilk günü açıklanan ihracat
rakamları temel alınarak Türkiye’nin aylık dış ticaret analizi yapılmaktadır. Aşağıdaki analiz,
Haziran 2015 dönemine ait Türkiye’nin güncel ihracat, ithalat ve dış ticaret dengesine ilişkin verilerin
incelenmesiyle başlamaktadır. Bu rakamlar Türkiye’nin hedefleriyle kıyaslanarak, öne çıkan ürün
grupları, ödemeler dengesi ve dış ticaret dengesi bağlantısı kurulmaktadır. Ayrıca, iller ve ülkeler
bazında dış ticaret üzerine değerlendirmelerde bulunularak, Türkiye’nin dış ticaret görünümüne ilişkin
beklenti ve yorumlar yapılmaktadır. TEDAM Aylık Dış Ticaret Analizi, TEDAM internet adresinden
her ayın ilk haftası yayınlanacaktır.
AYLIK DIŞ TİCARET ANALİZİ
İlk Yarıda Dış Ticaret
2015 yılının ilk yarısında Türkiye’nin toplam ihracatında yıllık bazda % 12,2 oranında azalarak 66
milyar 698 milyon USD olarak gerçekleşmiştir. Bilindiği gibi, 2015’te ihracatta yaşanan bu düşme,
hem doların tüm dünyada yükselişi hem de EURO/DOLAR paritesindeki düşüşle büyük ölçüde
ilintilidir. Nitekim, 2015 yılı ilk yarısında ihracat yıllık bazda kilogram değerinde ancak % 0,6
oranında düşmüş, Haziran ayında ise yıllık bazda %5,4 artmıştır.
Son 12 aylık ihracata bakıldığında 151 milyar 725 milyon USD olarak gerçekleşmiştir. 2015 yılı Orta
Vadeli Program İhracat Hedefi olan 173 Milyar USD’ye ulaşabilmek için sene sonunda son 6 ayda
yapılması gereken ihracat 100 Milyar USD’dir ve bu durum zor gözükmektedir.
Haziran 2015’te ise gerçekleşen ihracat yıllık bazda %6,4 azalarak 11 milyar 703 milyon USD
olmuştur.
2014 Yılı İthalat miktarı 242 Milyon USD olup, Orta Vadeli Program 2015 Yılı Hedefi 258 Milyar
USD olarak belirlenmiştir. 2015 Ocak-Mayıs döneminde gerçekleşen ithalat geçen seneye göre %11
azalmayla 88 Milyar 530 milyon USD olarak gerçekleşmiş, hedefe 169 milyar 469 milyon USD
kalmıştır. 2015 mayısta ise ithalat geçen senenin mayıs ayına oranla %14 azalarak 17 milyar 866
milyon USD olmuştur.
Dış Ticaret Dengesine geldiğimizde ise 2014’ün Mayıs ayında 7 milyar 193 milyon USD olan dış
ticaret açığı, 2015 Mayısta 6 milyar 753 milyon USD’ye düşmüştür. Böylece ihracatın ithalatı
karşılama oranı da 2014 Mayıs’ında %65,5 iken, 2015 Mayıs’ında %62,2 olmuştur.
Bin USD
30 000 000
Aylara Göre Dış Ticaret Parametreleri
20 000 000
10 000 000
0
Aylar
- 10 000 000
- 20 000 000
İhracat
İthalat
Dış Ticaret Dengesi
Kaynak:http://www.tim.org.tr/tr/ihracat-ihracat-rakamlari-tablolar.html
1
Aylık Dış Ticaret Analizi
7
TEMMUZ
2015
Geniş Ekonomik Grupların Sınıflamasına göre, 2015 mayıs ayında ithalatın % 18’i yatırım
(sermaye) mallarından, %69’u hammadde (ara mallar), %13’ü tüketim mallarından oluşmuştur. 2015
ocak-mayıs ayı ithalatta ise bu sıra %17, %70 ve %13’tür. Yine 2015 mayıs ayı ihracatın %10’u
yatırım (sermaye) mallarından, %47’si hammadde (ara mallar) dan, %42’si ise tüketim mallarından
oluşmuştur. 2015 ocak-mayıs aralığında ise bu oranlar sırasıyla %10, %51, %39 olmuştur.
Sektörel açıdan bakıldığında ise Türkiye’de en çok ihracatın %81,8 oranında sanayide, sonrasında
%15,2 ile tarımda ve % 3 ile madencilikte olduğu görülür.
İller Bazında Dış Ticaret
Türkiye’de en çok ihracat yapılan iller sırası ise İstanbul, Bursa, Kocaeli, İzmir ve Ankara sıralaması
olarak kendini korumayı sürdürmektedir.
EN ÇOK İHRACAT YAPAN İLK 10 İL
(2015 HAZİRAN KÜMÜLATİF)
İHRACAT (100 USD)
35.000.000
30.000.000
25.000.000
20.000.000
15.000.000
10.000.000
5.000.000
0
Kaynak: http://www.tim.org.tr/tr/ihracat-ihracat-rakamlari-tablolar.html
Ülkeler Bazında Dış Ticaret ve Pazar Analizi
2015 yılı ilk yarısında en fazla ihracat yapılan ülkeler sırasıyla Almanya, Birleşik Krallık, Irak,
İtalya, ABD ve Fransa olmuştur. 2015 Haziranında ise sıralamada ABD ile Fransa yer değiştirmiştir.
Geçen senenin Haziran ayına kıyasla 2015’in Haziran ayında Almanya’ya yapılan ihracat % 8,7
düşerken, Birleşik Krallık’a %1,8, Irak’a %7, İtalya’ya %5,7 ve Fransa’ya %16,1 düşmüştür. ABD’ye
ise %3,9 oranında artış yaşanmıştır.
2
Aylık Dış Ticaret Analizi
7
TEMMUZ
2015
TÜRKİYE GENELİ EN FAZLA İHRACAT YAPILAN İLK 10 ÜLKE
( 2015 İLK YARI )
SUUDİ ARABİSTAN
RUSYA FEDERASYONU
İRAN (İSLAM CUM.)
İSPANYA
FRANSA
BİRLEŞİK DEVLETLER
İTALYA
IRAK
BİRLEŞİK KRALLIK
ALMANYA
1.898.107
1.900.381
1.927.275
2.311.609
2.832.354
3.028.748
3.222.274
4.366.411
4.460.605
6.404.929
KAYIT DEĞERİ (1000 USD)
Kaynak: http://www.tim.org.tr/tr/ihracat-ihracat-rakamlari-tablolar.html
Haziran ayında en fazla ihracat artışımız, 10 milyar USD ve üstünde ihracat yapılan ülkeler
arasında: %162 ile Peru, %157 ile Cıbuti, %148 ile Kongo, %95 ile Sudan, %80 ile Fildişi Sahili’dir.
Geçen aya göre AB'ye ihracatımız USD bazında yüzde 18,1 oranında artarken, Ortadoğu ülkelerine
%5,85 artmış, Afrika ülkelerine ise %6,83 azalmıştır. 2015 yarıyılında ise yıllık bazda AB’ye ihracatta
%12,53 azalma, Ortadoğu’ya %7,22 azalma, Afrika ülkelerine ise %11,8 azalma yaşanmıştır.
Konsolide ülke gruplarında kilogram bazında değerlendirme yapıldığında, ilk yarıda ihracat
geçen seneye göre AB’ye %8,4, Ortadoğu’ya %4,9 artarken Afrika’ya %16,6 azalmıştır. Aynı şekilde
Haziran ayına bakıldığında, AB’ye ihracat yıllık bazda %0,6 artmış, Ortadoğu’ya %1,7 azalmış,
Afrika’ya ise %1,2 azalmıştır.
2015 yarıyılı total ihracatımızın payı açısından bakıldığında ise, geçen senenin ilk yarıyılına kıyasla
AB’nin ve Afrika ülkelerinin payı değişmezken, Orta Doğu ülkelerinin ve Bağımsız Devletler
Topluluğu’nun yükseldiği gözlenmiştir.
2015 Mayıs ayında kümülatif en fazla ithalat yapılan ülkeler sırasıyla 10 milyar 308 milyon USD
ile Çin Halk Cumhuriyeti, 9 milyar 385 milyon USD ile Rusya Federasyonu ve 8 milyar 447 milyon
USD ile Almanya’dır.
3
7
TEMMUZ
2015
Aylık Dış Ticaret Analizi
TÜRKİYE GENELİ EN FAZLA İTHALAT YAPILAN İLK 10 ÜLKE
(2015 MAYIS AYI KÜMÜLATİF)
Güney Kore
Çin
Hindistan
İran
ABD
Rusya Federasyonu
İngiltere
İtalya
Almanya
Fransa
2 929 782
10 378 621
2 488 831
3 002 014
4 991 555
9 385 372
2 263 500
4 313 347
8 447 206
3 367 172
KAYIT DEĞERİ (1000 USD)
Kaynak: http://www.tuik.gov.tr/PreTablo.do?alt_id=1046
Yunanistan’ın IMF’ye olan borcu konusunda ise ülkede son zamanlarda gelişmeler var. Borcun
ödenebilmesi için bir Kurtarma paketi sunulan Yunanistan, paketi kabul etmeyip referanduma sundu
ve referandum sonunda “Hayır” çıktı. Bu gelişmeler Yunanistan’ın Euro Bölgesi’nden çıkma
ihtimalini gündeme getirdi. Her ne kadar uzak bir ihtimal gibi gözükse de, gerçekleşmesi durumunda
Türkiye’nin 2014’te toplam ihracatının %0,9’luk, ithalatının ise %1,7’lik bir payına sahip olan
Yunanistan’dan olumsuz yönde etkilenmesi çok da söz konusu değildir. Ancak yaşanan krizin yüksek
borçluluk oranına sahip Portekiz, İtalya, İspanya gibi ülkelere sıçraması durumunda, AB Ülkeleriyle
yüksek oranda dış ticaret yapan Türkiye açısından da olumsuz bir tablo oluşacaktır.
ABD’ye yüzümüzü çevirdiğimizde, FED’in yıl sonuna kadar kademeli faiz artışının gerçekleşeceği
inancı hakim. FED’in para politikaları, gelişen ülkeleri dolayısıyla Türkiye’yi de yakından
ilgilendirmektedir. Yükselen USD/TL paritesi, ithalatı büyük oranda USD bazında gerçekleşen
Türkiye için risk oluşturmaktadır.
SONUÇ
 2015 Haziran verilerine göre, kurdaki (USD) yükselişten ve komşu ve çevre ülkelerdeki politik
risklerden dolayı ilk yarıyılda ve Haziran ayında ihracatta azalma gözlenmiştir. Ancak kilogram
bazında yarıyıldaki azalma çok azdır ve Haziran ayında artış yaşanmıştır.
 Türkiye’nin azalan ihracatına rağmen, ithalatın daha fazla azalması, dış ticaret açığını, o da
ödemeler dengesini olumlu etkilemektedir.
 Türkiye’de en fazla ihracat yapılan iller sırayla İstanbul, Bursa, Kocaeli ve İzmir olarak değişkenlik
göstermemiştir.
 Türkiye ağırlıklı olarak hammadde ithal etmekte, ihracatının ağırlığını ise hammadde ve tüketim
arasında paylaştırmaktadır.
Ayşe Demirel-Araştırmacı
4