FUNGAL İNFEKSİYONLARDA TANI SORUNLARI – RADYOLOJİK SORUNLAR Dr. Can Zafer Karaman Adnan Menderes Üniversitesi Tıp Fakültesi Radyoloji Anabilim Dalı AYDIN cankaraman@hotmail.com BASKILANMIŞ BAĞIŞIKLIKTA PÖMONİLİ HASTAYA YAKLAŞIM Klinik değerlendirme (bağışıklık durumuna yönelik değerlendirme, çevresel etmenler, latent enfeksiyonlar...) Laboratuvar testler Göğüs grafileri / Bilgisayarlı Tomografi Bronkoskopi, BAL, TBB Açık akciğer biyopsisi... Kuşadası, BAMÇAG 2015 RADYOLOJİK ÖRNEKLER Lober: Bakteri %90, Mantar (Aspergillus) Lobüler (bronkopnömoni): Bakteri (Staf. aureus, Hemofilus, mikoplasma, mikobakteri), virüs, mantar İnterstisiyel (diffüz-bilateral): Virüs, Mantar Nodüler: Mikobakteri, Mantar (aspergilloz, kandidioz), Virüs (sentrilobüler) Kuşadası, BAMÇAG 2015 RADYOLOJİK YAKLAŞIM Radyolojik örnekler mikroorganizma gruplarının ayrımına yarar. Radyolojik örnekler örtüşebilir. Bağışıklık durumunun etkisi vardır. Var olan veya eşzamanlı akciğer hastalığı bulguları değiştirebilir. Bulguların enfeksiyon dışı nedenleri olabilir. Kuşadası, BAMÇAG 2015 DÜŞÜK KALİTELİ TETKİK Asperjiloz Anjioinvaziv asperjiloz Hava yolu invaziv asperjiloz Kronik nekrotizan (semiinvaziv) asperjiloz Sağlıklı bireylerde saprofitik asperjiloz Duyarlı kişilerde ABPA Kuşadası, BAMÇAG 2015 Asperjiloz Bağışıklık sistemi sorunlu hastalarda invaziv formlar Anjioinvaziv asperjiloz Hava yolu invaziv asperjiloz Kuşadası, BAMÇAG 2015 İNVAZİF ASPERJİLLOZ Kanıtlanmış İPA Mantar invazyonunun histopatolojik olarak gösterilmesi Steril vücut örneklerinden (plevra sıvısı, BOS, doku örnekleri) asperjillus’un izole edilmesi Kuşadası, BAMÇAG 2015 İNVAZİF ASPERJİLLOZ Olasılıkla İPA İmmün zayıflık gibi risk faktörlerinin bulunması (Nötropeni, hematolojik kök hücre transplantasyonu, kortikosteroid kullanımı...) Klinik ve radyolojik majör kıstasın bulunması (haleli nodül, kresent ....) Steril olmayan vücut örneklerden doğrudan/dolaylı mikrobiyolojik kanıt Kuşadası, BAMÇAG 2015 İNVAZİF ASPERJİLLOZ İPA olasılığı İmmün zayıflık gibi risk faktörlerinin bulunması (Nötropeni, hematolojik kök hücre transplantasyonu, kortikosteroid kullanımı...) Klinik ve radyolojik majör kıstasın bulunması (haleli nodül, kresent ....) Kuşadası, BAMÇAG 2015 Anjioinvaziv Asperjiloz Patolojik olarak; Orta ve küçük çaplı pulmoner arterlerin fungus hifleriyle invasyonu ve oklüzyonu Kanamalı nodüller yada plevra tabanlı, kama şekilli, kanamalı konsolidasyonlar Kuşadası, BAMÇAG 2015 Anjioinvaziv Asperjiloz Radyolojik Bulgular Göğüs grafileri Periferik nodül/kitle/konsolidasyon Lober/Diffüz konsolidasyon Nodül/kitle’de kavite hava kresenti İyi prognoz işareti Kuşadası, BAMÇAG 2015 Anjioinvaziv Asperjiloz Radyolojik Bulgular BT/YÇBT Nodül/kitle/konsolidasyon Buzlu cam haresi “Hale bulgusu” Kuşadası, BAMÇAG 2015 Kuşadası, BAMÇAG 2015 Hale Bulgusu Diğer sebepler Enfeksiyon Mukorales, Kandida, Herpes simpleks, Sitomegalovirüs Tüberküloz Mukormikoz Enfeksiyon dışı Wegener granülomatozu, Kaposi sarkomu, Hemorajik metastaz Lenfoma Kuşadası, BAMÇAG 2015 Sequential morphological changes in follow-up CT of pulmonary mucormycosis Choo JY, et al. Diagn Interv Radiol 2014; 20:42–46 Anjioinvaziv Asperjiloz Radyolojik Bulgular BT/YÇBT Nodülde hava kresenti “Hilal Bulgusu” Nodülde kavite Kuşadası, BAMÇAG 2015 Anjioinvaziv Asperjiloz Radyolojik Bulgular Peribronşial dağılımlı yamalı konsolidasyonlar Buzlu cam infiltrasyonları Kuşadası, BAMÇAG 2015 Anjioinvaziv Asperjiloz Radyolojik Bulgular Nadir Bulgular Plevrada serbest sıvı Lenf düğümlerinde büyüme Göğüs duvarı yada mediasten invasyonu Kuşadası, BAMÇAG 2015 İnvaziv Asperjiloz Tanısal Bulgular Nodül/kitle/konsolidasyon Peribronşial, yamalı konsolidasyonlar Buzlu cam infiltrasyonları Kuşadası, BAMÇAG 2015 MDS, Nötropenik ateş 20 Ekim Kuşadası, BAMÇAG 2015 27 Ekim KAN KÜLTÜRÜ: ACINETOBACTER 31 Ekim 7 Kasım 17 Kasım 25 Kasım 78 Y – K, Opere meme Ca, AML, Pansitopeni, Ateş (+) Kuşadası, BAMÇAG 2015 3. HAFTA SÜRPRİZİ COP, 2 HAFTA SONRA KONTROL Kuşadası, BAMÇAG 2015 Feasibility and outcome of CT-guided lung biopsy in patients with hematological diseases and suspected fungal pneumonia Prospektif 776 febril nötropenili hasta 235 hastada BT Fungal pnömoni 178 hastaya BT kılavuzluğunda biyopsi Trombositopeni, Nodül çapının küçük oluşu Empirik sağaltıma olumlu yanıt Genel durum bozukluğu 34 hastaya uygulanabilmiş Sharma SK, et al, J Infect Dev Ctries 2013; 7:748-752. Feasibility and outcome of CT-guided lung biopsy in patients with hematological diseases and suspected fungal pneumonia Bulgular 15/34 fungal pnömoni 3 mukormikoz / 12 asperjilloz Sağaltımda değişiklik Sonuçlar BT kılavuzluğunda biyopsi trombositopeni yoksa yada düzeltilmişse güvenli bir yöntemdir. Sağaltıma yön verebilir. Sharma SK, et al, J Infect Dev Ctries 2013; 7:748-752. Anjioinvaziv Asperjiloz Radyolojik Bulgular Sağaltım altında lezyonlarda Büyüme, Sayıca artış Yapısal değişiklikler Başarısız Sağaltım Kuşadası, BAMÇAG 2015 Kuşadası, BAMÇAG 2015 Anjioinvaziv Asperjiloz İzlem: Son radyolojik bulgu kaybolana veya değişmezliği kanıtlanana kadar Kuşadası, BAMÇAG 2015 AML, kemoterapi sonrası, allojenik kemik iliği nakli öncesi 14 Ağustos Kuşadası, BAMÇAG 2015 18 Ağustos Kan kültürü: Acremonium 26 Ağustos Kuşadası, BAMÇAG 2015 1 Eylül 30 Eylül Kuşadası, BAMÇAG 2015 14 Ekim Acremonium Aspergillus H.E. Gümüşleme Kuşadası, BAMÇAG 2015 Postop kontrol Hava Yolu İnvaziv Asperjilozu İnvaziv asperjilozun %10’unda görülür. Patoloji; hava yolu bazal membranına yerleşmiş aspergillus Klinik tablo: akut trakeobronşit, bronşiolit yada bronkopnömoni Akut trakeobronşiti olan hastaların radyografileri çoğu zaman doğaldır. Kuşadası, BAMÇAG 2015 Hava Yolu İnvaziv Asperjilozu BT/YÇBT Bulguları Dallanan çizgisel ve nodüler, sentrlobüler infiltrasyonlar “Tomurcuklanan ağaç” Yamalı tutulum Kuşadası, BAMÇAG 2015 Kuşadası, BAMÇAG 2015 59 Y, E, IgA nefropatisi, uzun süreli kortikosteroid kullanımı, solunum sıkıntısı Kuşadası, BAMÇAG 2015 Hava Yolu İnvaziv Asperjilozu Asperjilus bronkopnömonisi peribronşial konsolidasyonlar Nadiren lober konsolidasyon Tıkayıcı bronkopulmoner asperjiloz (AIDS’te) Kuşadası, BAMÇAG 2015 İnvaziv Asperjiloz Tanısal Bulgular BT/YÇBT Nodül/Kitle/Konsolidasyon(peribronşial/lober) Hare bulgusu Hilal bulgusu Kavite Tomurcuklanan ağaç Kuşadası, BAMÇAG 2015 AML, ALLOJENİK KÖK HÜCRE AML, ALLOJENİK KÖK HÜCRE 2. HAFTA AML, ALLOJENİK KÖK HÜCRE 3. HAFTA İNVAZİF FUNGAL İNFEKSİYON Kuşadası, BAMÇAG 2015 PCP Pneumocystis Jirovecii pnömonisi Baskılanmış bağışıklığı olan hastalarda en sık enfeksiyon Kemoterapinin bitiminde, kortikosteroid sağaltımı, kemik iliği nakli sonrası, AIDS Bölgesel yada yaygın bilateral pnömonilerin ~ %40’ını oluşturur. Kuşadası, BAMÇAG 2015 PCP Pneumocystis Jirovecii pnömonisi Tipik klinik tablo: › Ani başlangıçlı ateş, › Nefes darlığı, › Takipne Bağışıklık sistemini etkileyen durumların çeşitlenmesiyle sıradışı klinik tablo sıklaşmakta Kuşadası, BAMÇAG 2015 PCP Radyolojik Bulgular Radyografik Bulgular Göğüs grafileri %90 hastada (+) Grafinin normal oluşu PCP’yi dışlamamaktadır. Kuşadası, BAMÇAG 2015 PCP Radyolojik Bulgular BAŞLANGIÇTA Bilateral, santralperihiler bölgede yoğunlaşan interstisiyel infiltrasyon Retiküler Nadiren nodüler Kuşadası, BAMÇAG 2015 PCP Radyolojik Bulgular 3-5 GÜN İÇERİSİNDE Bulutsu konsolidasyonlar, Buzlu cam benzeri görünüm Kuşadası, BAMÇAG 2015 PCP Radyolojik Bulgular Sıradışı bulgular: Asimetrik ve/veya nodüler infiltrasyonlar, Nadir Bulgular Hilusta LAM Plevrada sıvı Apikal tutulum, Lobüler pnömoni, Kaviteli nodüller, Kistler, Miliyer nodül Pnömotoraks Kuşadası, BAMÇAG 2015 PCP Radyolojik Bulgular BT > Göğüs grafisi Göğüs grafisi N BT/YÇBT BT Bulguları Buzlu cam Jeografik, dağınık, yamalı Üst ve santral tercihli ± küçük konsolidasyonlar Kuşadası, BAMÇAG 2015 Kuşadası, BAMÇAG 2015 PCP Radyolojik Bulgular Miliyer örnek, Küçük nodüller, Fokal kitleler; Retiküler infiltrasyon, interlober septal kalınlaşma Küçük kistler Buzlu Cam + Retiküler örnek Arnavut Kaldırımı PCP Radyolojik Bulgular Küçük kistler Üst/Santral akciğer alanlarında Başlanıçta peribronşial kalın duvarlı Sonrasında değişken şekilli Kuşadası, BAMÇAG 2015 BUZLU CAM 43 Y, E, ITP, Uzun süreli kortikosteroid kullanımı, ani solunum güçlüğü ÖNCESİ Kuşadası, BAMÇAG 2015 PULMONER ÖDEM Kuşadası, BAMÇAG 2015 30-Y-E, OPERE TESTİS TM (LENFOMA), AML, SOLUNUM GÜÇLÜĞÜ, YÜKSEK ATEŞ 30 Nisan 30 Nisan 30-Y-E, OPERE TESTİS TM (LENFOMA), AML, SOLUNUM GÜÇLÜĞÜ, YÜKSEK ATEŞ 30 Nisan 15 Mayıs FİBROZ 30-Y-E, OPERE TESTİS TM (LENFOMA), AML, SOLUNUM GÜÇLÜĞÜ, YÜKSEK ATEŞ 20 Haziran 20 Haziran AKUT İNTERSTİSİYEL PNÖMONİ T KORTİKOSTEROİD SAĞALTIM ALTINDA 2. HAFTA 7 Temmuz SORUNLAR - SONUÇ Düşük kaliteli incelemeler (hareketli, soluk tutmamış hasta) Tipik bulgular – yeni tanımlanan bulgular, artan bilgi birikimi Birden fazla patojen varlığı (sağaltımda güçlükler) Enfeksiyon dışı nedenler (ayırıcı tanıda güçlükler) Etken izolasyonunda güçlükler (kesin kanıt güçlüğü) Yeni tanılı hastalar (eski tetkiklerin bulunmaması) cankaraman@hotmail.com