drama ve ilköğretimde dramanın önemi

XIII. Ulusal Eğitim Bilimleri Kurultayı, 6-9 Temmuz 2004 İnönü Üniversitesi, Eğitim Fakültesi Malatya
DRAMA VE İLKÖĞRETİMDE DRAMANIN ÖNEMİ
Yrd.Doç.Dr.Ayşegül SELİMHOCAOĞLU
G.Ü.Kırşehir Eğitim Fakültesi İlköğretim Bölümü
Okul Öncesi Öğretmenliği Program Başkanı
aysegulselim@gazi.edu.tr
ÖZET
Bireylerin kültürel ve duyarlılık algısı gelişimine yatırım yapan ve bu gelişimleri eğitim ve öğretimin amacı
haline getirebilen toplumlarda bireyler kendi kendilerini geliştirme yöntemlerini öğrenmiş olurlar.
Bireylerin zorluklarla başa çıkabilmeleri, yaşadıkları toplumu daha iyi düzeylere getirmede itici güç
oluşturmaları hedefleniyorsa, verilen eğitimin bireylerde yaratıcılık, kendine güven, inisiyatif alma, bağımsız
düşünebilme, özdenetim, sorun çözme potansiyellerini gerektirir.Bu nedenle sosyal ve fiziksel doğal çevrede yaşayarak
eğitim tekniklerinden yararlanılabilir.Bu tekniklerden biri drama tekniğidir.
Drama diğer insanlarla iletişim kurma konusunda araştırma olanağı sağlar. Drama sayesinde birey
çevresinde olup bitenleri anlar ve günlük yaşamdaki olayları anlamlandırır. Anlam kazanan bir soysal çevre kaygıyı
azaltır. Drama ile çeşitli sosyal rolleri ve sosyal problemleri incelemek mümkündür.
İlköğretim yıllarında dil gelişimi hızlıdır. Kelime dağarcığı hızlı ve önemli biçimde zenginleşir. Çocuklar
çevresindekiler tarafından beğenilmek
ve taktir edilmek isterler. Bu dönem çocukları başarılı olmaz ve taktir
edilmezlerse aşağılık ve yetersizlik duyguları söz konusudur.
Bu nedenle ilköğretim dönemindeki çocukların zihinsel, fiziksel, dil, sosyal, duygusal ve kişilik gelişimlerine
katkıda bulunabilmek için drama önemlidir. Çünkü drama tekniği ile yaparak ve yaşayarak öğrenme daha kalıcı ve
eğlendiricidir. Çocuklar hem yaratıcılıklarını geliştirebilir, hem bireysel doyum sağlayarak başarıyı yaşayabilir,
arkadaş edinebilir, kendini ifade edebilir, dil gelişmelerinde ilerleyebilir, enerjilerini olumlu yönde harcamış olurlar.
Sonuç olarak drama tekniği ile eğitim ilköğretim dönemi çocukları için çok önemlidir.
Anahtar Sözcükler: Drama, ilköğretimde drama, drama ve çocuk gelişimi
DRAMA AND İTS İMPORTANCE İN PRİMARY SCHOOLS
ABSTRACT
In the societies which invest in individuals’ cultural and sensibility development and can realize these developments
as the aim of education and schooling, individuals learn the ways of self development.
If individuals’ coping with difficulties, and their becoming the primary source of power to get the society in
better standarts are aimed, the education given should develop their capacity of creativity, self-esteem, risk taking,
independent thinking, self control and problem solving.
Therefore, by living in a social and physical environment, it is possible to make use of educational techniques. One
of these techniques is drama technique.
Drama provides with practice about establishing communication with other people. By the help of drama, an
individual understands what happens around him and forms a meaning to everyday events. A social environment which
has a meaning reduces anxiety. It is possible to analyse various social roles and problems by drama.
The educational and schooling activities at ages six to eleven covering the first stage of primary school are
dense.
At this stage, the ability of thinking has a concrete feature. Children can think and reason the things they
perceive by their sensory organs. Socializing and achievement desires are dominant. They are hyperactive in this
period.
Especially boys prefer more the kind of activities which require physical power. Vocabulary knowledge
enriches quickly and significantly. Children want to be loved and appreciated by people around them. If children in this
period cannot be successful and are not appreciated, inferiority complex and feeling of insufficiency can be observed.
For this reason, drama is important in order to contribute to children’s intellectual, physical, lingual, social,
sensual and characteristic development.
Because of the fact that learning by drama technique by doing and experiencing is more lasting and fun.
Children can both develop their creativity and experience success by self-satisfaction. Moreover, they can make friends,
express themselves, make progress in lingual development and use their energy in a positive way.
Eventually, education by drama technique is very important for primary school children.
Key words: drama, drama in primary schools, drama and child development
2
GİRİŞ
Bireylerin kültürel ve duyarlılık algısı gelişimine yatırım yapan ve bu gelişimleri eğitim ve öğretimin
amacı haline getirebilen toplumlarda bireyler kendi kendilerini geliştirme yöntemlerini öğrenmiş olurlar.
Bireylerin zorluklarla başa çıkabilmeleri, yaşadıkları toplumu daha iyi düzeylere getirmede itici güç
oluşturmaları hedefleniyorsa, verilen eğitimin bireylerde yaratıcılık, kendine güven, inisiyatif alma, bağımsız
düşünebilme, özdenetim, sorun çözme potansiyellerini gerektirir.Bu nedenle sosyal ve fiziksel doğal çevrede
yaşayarak eğitim tekniklerinden yararlanılabilir.Bu tekniklerden biri drama tekniğidir.
Eski Yunanlılarda doğrudan doğruya yaşamak anlamında kullanılırdı. Oxford sözlüğündü drama
sözcüğünün karşılığı olarak bir sahne oyunu, dramatik sanat yazarken, Redhouse sözlüğündü bunlara ek
olarak bir sahne oyununda olduğu gibi geçen hayat olayları olarak yer almaktadır.
Gönen'e göre drama, insanın tasarımlarını eyleme dönüştürebildiği bir yoldur.
Morgül'e göre drama, bir düşünceyi beden diliyle hareket ederek devinimle anlatımdır.
Drama, özde öğretim programının eşsiz ve bütünleyici bir unsurudur. Drama yüksek düzeyde
yaratıcılık gücüne dayanan, insan tecrübesini araştıran bir yoldur.
Öncelikle bireyler yaşam deneyimi için dramatik oyunda çevrelerini deneyerek ve yaratıcılıkla
araştırırlar. Dramatik anlatım bireylerin problem çözme becerilerini geliştirip, çözüme ulaşmalarını sağlar.
Drama bireylerde saklı duran enerjiyi serbest bırakır ve bireylerin kendilerini tanımasını, duygularım fark
etmesini sağlar, toplum yaşamına uyum sağlamada güvenli bir birey olarak topluma katılabilmede önemli
rolü vardır. Ayrıca bireyin kendisi hakkında, kendi yapabildikleri ve yapamadı ki arıyla daha gerçekçi olarak
kendini tanımasına yardımcı olabilir.
Drama etkinliklerinin amacı, çocuğun her alanda kendini daha fazla tanımasına olanak yaratmaktır.
Çocuk canlandırdığı bir kimsenin özelliklerine bürünürken, kendini ve insanları farklı açıdan görmeye
çalışır. Hayal ve yorum gücünü kullanarak çevresini tanır. Duygularını, heyecanlarını harekete geçirir.
Çocuk bu etkinlikler ile birçok yaşantıyı öğrenip bunları kendi yaşantısıyla birleştirerek yeniden
düzenlemeler yapar. Hareketli ve yaratıcılığa dayanan ortam, çocukların zevkle çalıştığı bir ortamdır. Drama
etkinliklerinde görev alan, yaratıcılığını, vücudunun kullanan, iletişimde bulunan (sözlü-sözsüz) çocuk,
sosyal yaşantısında rahat ve güvenli hareket eder.
Drama diğer insanlarla iletişim kurma konusunda araştırma olanağı sağlar. Drama sayesinde birey
çevresinde olup bitenleri anlar ve günlük yaşamdaki olayları anlamlandırır. Anlam kazanan bir soysal çevre
kaygıyı azaltır. Drama ile çeşitli sosyal rolleri ve sosyal problemleri incelemek mümkündür.
Çeşitli etkinliklerin özelliğine göre tartışan, konuşan, olayları yaşayan, gözleyen ve yaratan çocuk
sosyal iletişimin temellerini sağlamlaştırır.
Dramatik oyun sırasında çocuğun gözlediği veya yaşadığı olayları aşın bir hayal gücüyle yeniden
canlandırdığı görülür. Çocuk gerçek hayatta yapamadıklarını oyun içinde gerçekleştirebilir. Kardeşini
kıskanan veya annesine kızdığı için bebeğini döven çocuk bu yolla olumsuz duygularını ifade edebilir.
Çocuğun değişik rolleri aldığı, çeşitli kimliklere büründüğü dramatik oyun onun sıkıntılarını,
tedirginliklerini, korkularını ve özlemlerini yansıttığı bir anlatım biçimidir. Çocuk bunu çeşitli vücut
3
hareketleriyle anlatır. Drama, çocuğa vücudunu koordineli bir şekilde istediği amaca uygun olarak kullanma
becerisi kazandırır. Çocuk, oyun sayesinde daha rahat bir şekilde hareket edebilir.
Çocuklar kendilerini hareketlerle de ifade edebilirler. Müziğe göre hareket etme, çocuklarda nefes
alma kadar doğaldır. Çocuk konuşmayı ya da şarkı söylemeyi öğrenmeden önce, müziğe bütün vücudu ile
tepki gösterir.
Hareketli oyunlar sırasında çocuğun (büyük-küçük) kasları kasılma ve uzamalarla aktif halde
bulunur. Bu sırada kalp atışı, kan dolaşım hızım ve solunum normalin üzerine çıkar. Bunun sonucu olarak,
sıklaşan ve derinleşen solunum sayesinde kana havada bol oksijen geçer. Ayrıca kan dolaşımının normalden
hızlı olması, doktorlara daha fazla besin taşınmasına yardımcı olur.
Eğitimde drama çalışmaları, toplumsallaşmaya ve öğrenme süreçlerine yönelik olmasının yanı sıra
yaratıcılığının ve estetik eğitimin de bir parçasıdır. Drama çalışmaları; hareket, konuşma, taklit gibi
unsurlardan yararlanarak doğa ve toplum olaylarının hayali bir ortam içinde canlandırılması etkinliklerini
içerir.
Eğitim amaçlı yaratıcı drama da iletişim sanatlarından biridir. Çocuk drama çalışmaları içinde
gözlendiğinde, dil becerilerinde oldukça etkin olduğu görülür. Çocuk bu etkinlikler içerisinde yer alırken
düşünme, konuşma, dinleme, anlatma ve birbiriyle iletişim kurma becerilerini de kazanır.
Dramatik oyunlar, sıkılgan çocuklar için de elverişli ortamlar yaratır. Oyun oynarken eleştirecek
seyirci olmadığından, çocuk kendini baskı altında hissetmez. Sıkılganlık duygusunu yenme, dinleme oyunu
gibi, herkesin yer aldığı ve çok dikkat etmeyi gerektiren oyunlar oynanır.
Yaratıcı darama etkinliklerinde çocuk sözel olmayan iletişimi de öğrenir. Örneğin vücut hareketleri
esnasında vücut parçalarını yani gözlerini, başını, yüzünü, ellerini, kollarını vb. kullanarak nasıl iletişim
kuracağını keşfeder. Aynı zamanda kelimeler olmadan, müzik, jest, vücut hareketleriyle nasıl konuşacağını
da keşfeder. Çocuk, ifade edici vücut hareketlerini kullanarak kendisini ifade edebileceği zaman, sözel olarak
iletişim kurmaya hazır demektir.
İletişim içindeyken çocukların fikirleri ve davranışları değişebilir ve şekillenebilir. Aynı zamanda
bazı değişik olaylar karşısında farklı dil becerilerini kullanırken, dilin kültürel yapısı da gelişip zenginleşir.
Böylelikle çocuk kendini, başkalarını ve kendi kültürünü tanımaya başlar.
Çocukların deneyerek, yaşayarak, görerek, hissederek öğrendikleri, yaşantılarına aktardıkları
deneyimleri, hayatlarının diğer dönemlerinde karşılaştıkları birçok problemin çözüm süresini daha kısa ve
daha zevkli hale getirecektir. Çocuklar olgunlaştıkça, kavram bilgileri daha karmaşıklaşır ve daha
çağdaşlaşır. O halde öğrenme tecrübenin devamlı bir dönüşümüdür. Eğitimde drama da çocukların aktif
olarak tecrübeyle yoğrulmuş olmasını sağlayacaktır.
Günümüzde her yaş gurubundaki çocuklar için, matematik ve fen eğitiminin kalitesi önemli bir konu
olarak karşımıza çıkmaktadır. Bu nedenle ailelerin ve eğitimcilerin fen ve matematik eğitiminde hangi yaş
grubu olursa olsun pozitif yaşantılar yolu ile yaratıcı bir şekilde eğitim vermeye dikkat etmeleri
gerekmektedir.
4
Oyun, öğrenme için çok uygun bir atmosfer yaratır. Çünkü oyun sırasında çocuk risksiz bir ortamda
"keşfetmek ve yaratmak" için serbest kalmıştır. Çocuk da bu atmosferde doğal merakı sonucu keşfedecek,
yaratacaktır.
Oyun ayrıca fen ve matematikteki kompleks soyut öğrenmeyi daha somut ve ilgi çekici hale
getirmektedir.
Gelişim, yaşam boyu devam eden süreçtir. Bu süreç içinde belli dönemlerde bireylerin kazanmaları
gereken beceriler, özellikler ve davranışlar bulunmaktadır. Her döneme özgü görevlerin başarılması bireyi
mutluluğa ve çevreyle olumlu etkileşime götürür.
İlköğretimin birinci kademesini kapsayan 6-11 yaşlarında eğitim ve öğretim faaliyetleri yoğundur.Bu
dönemde düşünme becerisi somut özellikler taşır. Çocuklar duyu organlarıyla algıladıkları durumlar
içerisinde düşünüp akıl yürütebilirler. Sosyalleşme ve başarı arzuları ön plandadır. Bu dönemde aşırı
hareketlidirler. Özellikle erkek çocuklar bedensel güce dayanan etkinlikleri daha fazla tercih ederler.
İlköğretim yıllarında dil gelişimi hızlıdır. Kelime dağarcığı hızlı ve önemli biçimde zenginleşir.
Çocuklar çevresindekiler tarafından beğenilmek ve taktir edilmek isterler. Bu dönem çocukları başarılı
olmaz ve taktir edilmezlerse aşağılık ve yetersizlik duyguları söz konusudur.
Eğitimde darama yöntemi, gerek hazırlık gerekse uygulama ve değerlendirme aşamalarında öğrenci
merkezli eğitimi baz alır. Amaç çocukları öğrenme süreci boyunca etkin kılmak, bu süreç içerisinde neşeli
vakit geçirmelerini v öğretilenlerin kalıcılığını sağlamaktır.
Bu nedenle ilköğretim dönemindeki çocukların zihinsel, fiziksel, dil, sosyal, duygusal ve kişilik
gelişimlerine katkıda bulunabilmek için drama önemlidir. Çünkü drama tekniği ile yaparak ve yaşayarak
Öğrenme daha kalıcı ve eğlendiricidir. Çocuklar hem yaratıcılıklarını geliştirebilir, hem bireysel doyum
sağlayarak başarıyı yaşayabilir, arkadaş edinebilir, kendini ifade edebilir, dil gelişmelerinde ilerleyebilir,
enerjilerini olumlu yönde harcamış olurlar.
Sonuç olarak drama tekniği ile eğitim ilköğretim dönemi çocukları için çok önemlidir.
KAYNAKLAR
Aral, Neriman ve arkadaşları (2000). Drama, Ya-Pa Yayınları, İstanbul.
Bozdağan, Zülal (2003). Yaratıcı Drama. Nobel Yayınları, Ankara.
Gönen, Mübeccel ve Dalkılıç, Nursel (2002). Çocuk Eğitiminde Drama. Epsilon Yayıncılık, İstanbul
Küçükahmet, Leyla ve arkadaşları (2001). İlköğretimde Drama. Nobel Yayınevi, Ankara
Önder, Alev (1999). Yaşayarak Öğrenme İçin Eğitimci Drama. Epsilon Yayınları, İstanbul
San, İnci (2002). Yaratıcı Drama - Eğitsel Boyutları. Ed: Ömer Adıgüzel, Naturel Yayınları, Ankara.
San, İnci (2003). Drama ve Öğretim Bilgisi. Naturel Yayınları, Ankara.
Üstündağ, Tülay (2000). Yaratıcı Drama. Pagem A Yayınevi, Ankara.
5