ÖĞRETMEN KILAVUZ KİTABI İLKOKUL 2 | İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ FARKINDALIK GELİŞTİRME PROJESİ BİR DERSİN İŞLENİŞ AŞAMALARI Bir dersin işleniş aşamaları giriş, gelişme ve sonuçlandırma olmak üzere üç kısımdan oluşur. Bu aşamaların içinde de değişik aşamalar uygulanabilir. Bir veya iki ders saatinin düzenlenmesinde aşağıdaki sıra takip edilebilir: GİRİŞ ETKİNLİKLERİ ÖĞRETMEN KILAVUZ KİTABI | İLKOKUL 1. Dikkat Çekme Öğretmen sözel uyarıcı olarak öğrencilerin gelişim özelliklerine ve kazandırılacak davranışlara göre derse giriş yaparken konuyla ilgi kurulabilecek günlük bir örnek olay, anı, fıkra anlatılabilir. Bir problem durumundan söz edilebilir. Cevabı dersin sonraki bölümlerinde olan dikkat çekici sorular sorularak “bunların cevabını bu dersi dikkatle takip ettikten sonra verebileceksiniz” denebilir. Sorular kazandırılacak hedef davranışın seviyesine göre seçilmelidir. Görsel uyarıcı olarak konu ile ilgili bir afiş, tepegözle yansıtılan ilginç bir şekil, grafik, şema veya slayt gösterimi ile derse başlanabilir. Hem görsel hem de sözel uyarıcılar bir arada sunulabilir. Bunun için dramatizasyon, oyun, rol oynama yöntemleri kullanılabilir, sesli ve görüntülü video filmler gösterilebilir. Gösterilen film veya slaytlar en can alıcı yerlerinden kesilerek sorularla öğrencilerin dikkatleri çekilebilir. Bu etkinliklerin süresi 4-5 dakikayı geçmemelidir. Görsel ve sözel uyarıcıların aynı anda kullanılması diğerlerine göre daha dikkat çekicidir. Bunlardan başka dersin girişinde sessiz kalınarak da dikkatler çekilebilir. Ders süresi içinde öğrencilerin dikkatlerine süreklilik kazandırmak için zaman zaman kasıtlı yanlışlıklar yapılabilir. 2. Güdüleme Bu aşamada derste yapılacak etkinlikler hakkında bilgiler verilerek öğrencilerin merak ve ilgileri çekilebilir. İşlenecek konuyla ilgili olarak öğrencilerin bildikleri bilgilere zıt fikirler ortaya atılarak bir problem durumu oluşturulabilir. Öğrencilere derste edinecekleri bilgi ve becerilerin hayatta ve sonraki derslerde ne işe yarayacağının örnekleriyle ortaya konulması öğrencileri öğrenmeye istekli kılar. ÖĞRETMEN KILAVUZ KİTABI | İLKOKUL | 3 3. Hedeften Haberdar Etme Öğrencilerin derste nelerin öğretileceğinin, öğrenilenlerin nerelerde kullanılacağının söylenmesidir. 4. Giriş Hedeflere ulaşmada gerekli olan ön koşul öğrenmeleri hatırlatmak. (Bilinenden bilinmeyen ilkesi) Yeni öğrenecekleri ile daha önceden bildikleri arasında ilişki kurması amaçlanır. GELİŞTİRME ETKİNLİKLERİ Gelişme bölümü derste verilmek istenen davranışların tamamının kazandırılacağı aşamadır. Bu aşamada, öğrencinin yaşına, cinsiyetine, psikolojisine, hazır bulunuşluğuna, değerlerine, eğitim biliminin verilerine uygun olarak tüm etkinlikler gerçekleştirilmelidir. Gelişme aşamasında seçtiğimiz etkinliklerde belirlediğimiz öğretim yöntem ve teknikleri kurallara uygun olarak uygulanabilir. Seçilen yöntemlere uygun ders araç gereçleri kullanılmalıdır. Öğrenciye yeteri kadar uyarıcı, ipucu, pekiştireç, geri bildirim vb. verilmelidir. Gelişme aşamasında bir iki defa ara özet yapılabilir. Yine bu aşamada çok kısa olarak biçimlendirme ve yetiştirmeye yönelik (soru cevap vb. tekniklerle) değerlendirme yapılarak öğrencinin neyi ne kadar öğrendiği belirlenir. Eksikler varsa tamamlanarak derse devam edilir. SONUÇ ETKİNLİKLERİ Dersin kapanış aşamasında son özet, tekrar güdüleme ve değerlendirme etkinlikleri yapılır. Değerlendirme yapılırken dersin hedeflerinin ne kadar gerçekleştiğini öğrenmek için sorular sorulur. Varsa eksikler ve öğrenci soruları cevaplandırılarak, bir sonraki dersin konusu söylenerek ve ödevler verilerek ders bitirilir. İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ FARKINDALIK GELİŞTİRME PROJESİ ÜNİTE 1 İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ İLE İLGİLİ GENEL BİLGİLER ÜNİTE 1 | İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ İLE İLGİLİ GENEL BİLGİLER | 5 ÜNİTE 1 İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ İLE İLGİLİ GENEL BİLGİLER KONULAR ÒÒ Güneş Işınları ve Dünya ÒÒ İklim Nasıl ve Neden Değişir? AMAÇ İklim değişikliği kavramını anlamak. Hava durumu ve iklim kavramlarını anlar ve aralarındaki ilişkiyle farkı kavrar. KAZANIMLAR • Hava durumu ve iklim kavramlarının tanımını yapar. • Hava durumu ile iklim arasındaki farkı bilir ve ilişkileri açıklar. • Dünyada birbirinden farklı iklim tipleri olduğunu bilir. • Bir bölgenin ikliminin, orada yaşayan bitki ve hayvan türlerini etkilediğini bilir. • İklimin bölge halkının yaşam biçimini etkilediğinin farkına varır. • Hava olaylarını ve iklim etmenlerini fark eder. • İklimlerin değişimini ve fiziksel sebeplerini açıklar. • İklim değişikliği ile küresel ısınma kavramları arasındaki ilişkiyi açıklar. 6 | İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ FARKINDALIK GELİŞTİRME PROJESİ Ders Sayısı : 2 Dersin Süresi : 40+40 dk. Kavramlar : Hava Durumu, İklim, İklim Değişikliği, Küresel Isınma Ders Materyali : Akıllı tahta, bilgisayar, etkinlik kağıtları, eğitici el kitabı Derse Hazırlık : http://www.iklimicindegisin.org/uniteler adresinden ders ile ilgili dökümanlar indirilip çoğaltılır. ÜNİTE 1 ÖRNEK DERS İŞLENİŞİ 5 Dakika Derse giriş yapıldıktan sonra, öğrencilerin hazır bulunuşluk düzeyini ölçmek için çeşitli sorular sorulur. Örneğin, “Bugün hava nasıl?” sorusu yöneltilir, ardından “Bugün iklim nasıl?” sorusu sorularak iki kavram arsındaki fark tartışmaya açılır. 5 Dakika www.iklimicindegisin.org/videolar linkinden konu ile ilgili video seçilerek izletilir. 15 Dakika www.iklimicindegisin.org/sunum linkinden PowerPoint sunumu eşliğinde anlatım yapılır. 5 Dakika Sunum sonunda, sunum içeriği ile ilgili bir değerlendirme yapılıp, yapılandırmacı bir yaklaşımla konu tartışmaya açılır. 10 Dakika Etkinlik tablosundan örnek etkinlik seçilerek öğrencilere uygulanır. ÜNİTE 1 | İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ İLE İLGİLİ GENEL BİLGİLER | 7 ETKİNLİK 1.1 FARELER VE BAYKUŞLAR İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ HAKKINDA NELER BİLİYORUM? Etkinlik Süresi: 15 dakika Özet Öğrenciler bu oyunla iklim değişikliği ile ilgili edindikleri genel bilgileri değerlendirirler. Amaç İklim değişikliği ile ilgili genel bilgiyi gözden geçirmek, ünitelerden edinilen bilgileri değerlendirmek ve sadeleştirmek. Hedeflenen Kazanımlar İklim, hava durumu, iklim değişikliği kavramlarını açıklar. Öğrenciye Kazandırılacak Beceriler Eşgüdüm (koordinasyon), çözümleme, sınıflandırma. Gerekli Malzemeler İklim ve hava şartları hakkında kısa cümleler listesi Uygulama • İklim, hava şartları ve iklim değişikliğini genel hatlarıyla aktaran bölüm derste anlatılır. • Son 15 dakikada öğrenciler öğretmen tarafından iki gruba ayrılır. • Bir gruptakiler fare, diğer gruptakiler baykuş olur. • Aşağıdaki cümleler okunur. Okunan cümle doğru ise baykuşlar fareleri kovalar; yanlış ise fareler baykuşları kovalar. 8 | İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ FARKINDALIK GELİŞTİRME PROJESİ Kısa Cümleler Listesi İklim sıcaklıklardaki günlük dalgalanmaları ifade eder. Hava olayları gün içinde değişebilir. İklim şartları geçmişten günümüze hiç değişmemiştir. İklim şartları doğal ve insan faaliyetlerinin yarattığı sonuçlardan dolayı değişmektedir. İklim değişikliğine yol açan en önemli sebep insan faaliyetleridir. İklim değişikliğine yol açan en önemli neden fosil yakıtlardan açığa çıkan karbondioksit salımlarıdır. Küresel ısınma nedeni ile, dünyanın ortalama sıcaklığının bu yüzyılın sonuna kadar 5°C ‘ye kadar artabileceği beklenmektedir. ÜNİTE 1 Küresel olarak iklim değişse bile yaşadığınız bölge bu değişimlerden etkilenmeyecektir. Siz ana-baba olacak yaşa geldiğinizde, kutup ayısı ve penguen gibi kutup bölgelerinde yaşayan birçok canlının soyunun tükeneceği tahmin edilmektedir. Hava durumundan farklı olarak iklim, bir yerin meteorolojik olaylarını uzun süreler içinde gözlemler Y D Dünyanın kara ve deniz oranı da iklim şartlarını etkiler Dünyanın dörtte üçü denizler ve okyanuslarla kaplıdır Y D Y D İklim değişikliğine yol açan en önemli sebep sanayi faaliyetleridir Ülkemizde farklı iklim tipleri görülmektedir Hava olayları gün içinde değişebilir İklim sıcaklıktaki günlük dalgalanmaları ifade eder 7. ÇIKIŞ 8. ÇIKIŞ D Y 6. ÇIKIŞ 5. ÇIKIŞ D Y 4. ÇIKIŞ Y 3. ÇIKIŞ 2. ÇIKIŞ Y D 1. ÇIKIŞ D ÜNİTE 1 | İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ İLE İLGİLİ GENEL BİLGİLER | 9 ETKİNLİK 1.2 Aşağıdaki etkinlikte verilen bilgi doğru ise D, yanlış ise Y yönünde ilerleyiniz. 10 | İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ FARKINDALIK GELİŞTİRME PROJESİ ETKİNLİK 1.3 GRAFİK ÇİZELİM Aşağıdaki tabloda bir yerde bir hafta boyunca gözlenen hava olayları gösterilmektedir. Tablodaki hava olaylarının dağılımını örnekteki gibi grafiğe çiziniz. Örnek: 5 Günler Öğleden Önce Öğleden Sonra Pazartesi Sisli Yağmurlu Salı Rüzgarlı Rüzgarlı Çarşamba Yağmurlu Yağmurlu Perşembe Güneşli Güneşli Cuma Sisli Güneşli Cumartesi Yağmurlu Güneşli Pazar Güneşli Rüzgarlı Semboller Güneşli Yağmurlu Sisli Rüzgarlı Görülme Sayısı 4 3 2 Hava Olayları 1 Güneşli 5 Rüzgarlı Sisli Günler Öğleden Önce Öğleden Sonra Pazartesi Sisli Yağmurlu Salı Yağmurlu Sisli Çarşamba Rüzgarlı Rüzgarlı Perşembe Sisli Sisli Cuma Güneşli Yağmurlu Cumartesi Sisli Güneşli Pazar Yağmurlu Güneşli Yağmurlu Semboller Güneşli Yağmurlu Sisli Rüzgarlı Görülme Sayısı ÜNİTE 1 4 3 2 Hava Olayları 1 Güneşli Rüzgarlı Sisli Yağmurlu ÜNİTE 1 | İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ İLE İLGİLİ GENEL BİLGİLER | 11 ETKİNLİK 1.4 Aşağıda verilen paragrafı okuyarak soruları cevaplayınız. Pikniğe gitmeye karar verdiğimizde nisan ayıydı ve havalar yeni ısınmaya başlamıştı. Piknik alanına vardığımız zaman sis henüz dağılmamıştı. Bitkilerin üzerinde su damlacıkları vardı. Öğlene doğru sis dağıldı ve hava ısındı. Havada tek tük beyaz bulutlar belirdi. Hafif bir meltem esince bazı arkadaşlarımız üşümüştü. Akşama doğru çıkan kuvvetli ve nemli bir rüzgâr pikniğin sona erdiğini bildiriyordu. Ardından gökyüzünde siyah bulutlar belirdi. Şimşek ve gök gürültüsünden sonra yağmur damlalarının düşmesi gecikmemişti. Eşyalarımız toparlayıp aracımıza sığındığımızda ise sağanak çoktan başlamıştı. Sorular • Yukarıdaki paragrafta hangi hava olaylarından söz edilmiştir? • Yaşadığınız yerde mevsimlere göre hava olaylarında nasıl bir değişim gözlemlenmektedir? • Metinden yararlanarak “hava olayı” kavramını tanımlamaya çalışınız. • Hava durumu gözlemleri ve hava tahminleri nasıl yapılır? İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ FARKINDALIK GELİŞTİRME PROJESİ ÜNİTE 2 SERA ETKİSİ VE İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ ÜNİTE 2 | SERA ETKİSİ VE İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ | 13 ÜNİTE 2 SERA ETKİSİ VE İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ KONULAR ÒÒ Sera Etkisi ÒÒ Sera Gazları ÒÒ İklim Değişikliğine Sebep Olan Etmenler AMAÇ Sera etkisini ve sera gazlarının hangi özelliğinin bu etkiye sebep olduğunu anlamak. İnsan kaynaklı ve doğal kaynaklı etmenlerin iklim üzerindeki etkisini incelemek. KAZANIMLAR • Sera etkisi kavramını ve sera gazlarını bilir. • Sera etkisine yol açan nedenleri bilir. • İnsanların yaptıkları faaliyetlerin doğal döngüler üzerindeki etkisini fark eder. • Karbon döngüsünü açıklar. • Karbon döngüsünün öneminin farkına varır. • Karbondioksitin bir sera gazı olduğunu bilir. Atmosferde karbondioksitin miktarındaki artış ile sıcaklık değişimleri arasındaki ilişkiyi kurar. • Gelişmiş ülkelerin atmosferdeki karbondioksit düzeyine katkısının geçmiş dönemlerden bu yana diğer ülkelere oranla neden daha fazla olduğunu bilir. 14 | İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ FARKINDALIK GELİŞTİRME PROJESİ Ders Sayısı : 2 Dersin Süresi : 40+40 dk. Kavramlar: Sera Etkisi, Sera Gazları, İklim Değişikliği Ders Materyali : Akıllı tahta, bilgisayar, etkinlik kağıtları, eğitici el kitabı Derse Hazırlık : http://www.iklimicindegisin.org/uniteler adresinden ders ile ilgili dökümanlar indirilip çoğaltılır. ÜNİTE 2 ÖRNEK DERS İŞLENİŞİ 5 Dakika Konu ile ilgili bölüm anlatılmadan önce sera etkisinin atmosferdeki diğer değişiklikler ile birleşince küresel ısınmanın etkileri, Mars ve Dünya örnekleri üzerinden tartışılabilir. 5 Dakika www.iklimicindegisin.org/videolar linkinden konu ile ilgili video seçilerek izletilir. 15 Dakika www.iklimicindegisin.org/sunum linkinden PowerPoint sunumu eşliğinde anlatım yapılır. 5 Dakika Sunum sonunda, sunum içeriği ile ilgili bir değerlendirme yapılıp, yapılandırmacı bir yaklaşımla konu tartışmaya açılır. Öğrencilerin katılımı sağlanır. 10 Dakika Etkinlik tablosundan örnek etkinlik seçilerek öğrencilere uygulanır. ÜNİTE 2 | SERA ETKİSİ VE İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ | 15 ETKİNLİK 2.1 SERA ETKİSİNİ ANLAMAK Etkinlik Süresi: 40+40 dakika Özet Öğrencilerle birlikte iki ayrı buzluk kabına tohumlar dikilir. Buzluk kaplarından biri şeffaf plastik ile kaplanır. Her iki kabın içine birer termometre yerleştirilir. İki kap arasındaki sıcaklık değişimi bir hafta boyunca gözlenerek not edilir. Amaç Dünya üzerindeki ısı ve gün ışığına bağlı değişimleri ve sera etkisini gözlemlemek. Hedeflenen Kazanımlar Sera etkisinin ne olduğunu ve karbondioksitin bir sera gazı olduğunu bilir. Atmosferde karbondioksit miktarındaki artış ile sıcaklık değişimleri arasındaki ilişkiyi kurar. Dünya dahil diğer gezegenlerde karbondioksit miktarına bağlı sıcaklık değişimlerini açıklar. Öğrenciye Kazandırılacak Beceriler Gözlem, karşılaştırma, problem çözme, sebep sonuç ilişkisi kurma. Gerekli Malzemeler İki tane buzluk kabı, saksı toprağı, çabuk çimlenen bitki tohumu (fasulye, çimen) su, iki adet termometre, şeffaf plastik. 16 | İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ FARKINDALIK GELİŞTİRME PROJESİ Uygulama • Buzluk kaplarının her bir gözü toprak ile doldurulur. • Her birinin içine bir veya iki tane tohum ekilir ve üstleri toprakla hafifçe kapatılır. • Toprağın nemli olmasına dikkat edilir. • Buzluk kaplarından birinin üstü ve etrafı şeffaf plastik ile kaplanır. • Her bir buzluk kabının etrafına bir tane termometre yerleştirilir. • Buzluk kapları, güneş alacak, ancak yağmur altında olmayacak şekilde içeride yada dışarıda bir yere yerleştirilir. • Tohumlar büyümeye başlayınca tohumların plastiğe değmemesi için plastik, kürdan veya dondurma çubuğu vb. malzeme ile kaldırılarak desteklenir. • Öğrencilerden bir yada iki kişi termometredeki ölçümü her gün not etmek üzere görevlendirilir. • Diğer öğrencilere, iki günde bir buzluk kaplarını gözlemeleri ve değişiklikleri not etmeleri söylenir. Tartışma ÜNİTE 2 Eğer atmosferdeki karbondioksit miktarı çok fazla olsaydı ve yeryüzündeki su kaynakları kaynama noktasında olsaydı, dünyamız nasıl olurdu? Bu olaya sera etkisi yerine başka hangi tanımlamalar uygun olabilir? ÜNİTE 2 | SERA ETKİSİ VE İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ | 17 ETKİNLİK 2.2 KELİME İLİŞKİLENDİRME Aşağıdaki örnekte olduğu gibi, biz de her kelimenin yanına aklımıza gelen ilk kelimeyi yazalım ve bu kelimelerle anlamlı birer cümle oluşturalım. Örnek Karbondioksit Sera Gazı Metan Su Buharı Sera etkisi yaratan karbondioksit, metan, su buharı, kloroflorokarbonlar ve azot oksitler sera gazlarındandır. Kloroflorokarbonlar .................................. Sera Etkisi .................................. .................................. ................................................................................... ................................................................................... ................................................................................... ................................................................................... .................................. .................................. Fosil Yakıt .................................. .................................. ................................................................................... ................................................................................... ................................................................................... ................................................................................... .................................. .................................. İklim Değişikliği .................................. .................................. .................................. ................................................................................... ................................................................................... ................................................................................... ................................................................................... 18 | İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ FARKINDALIK GELİŞTİRME PROJESİ ETKİNLİK 2.3 KAVRAMSAL KARİKATÜR Karikatürü dikkatlice inceleyiniz ve aşağıdaki soruları cevaplayınız ÒÒ Sizce öğrencilerden hangisi veya hangileri sera etkisiyle ilgili doğru bilgi vermektedir? ................................................................................................................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................................................................................................................... ÜNİTE 2 ÒÒ Doğru bilgi verenlerin böyle düşünmesinin sebebi nedir? Açıklayınız. ................................................................................................................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................................................................................................................... ÜNİTE 2 | SERA ETKİSİ VE İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ | 19 Karikatürü dikkatlice inceleyiniz ve aşağıdaki soruları cevaplayınız ÒÒ Sizce öğrencilerden hangisi veya hangileri doğru cevabı vermektedir. ................................................................................................................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................................................................................................................... ÒÒ Doğru cevap verenlerin böyle düşünmesinin sebebi nedir? Açıklayınız. ................................................................................................................................................................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................................................................................................................................................................... İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ FARKINDALIK GELİŞTİRME PROJESİ ÜNİTE 3 İKLİM DEĞİŞİKLİĞİNİN GÖZLENEBİLİR VE ÖNGÖRÜLEN ETKİLERİ ÜNİTE 3 | İKLİM DEĞİŞİKLİĞİNİN GÖZLENEBİLİR VE ÖNGÖRÜLEN ETKİLERİ | 21 ÜNİTE 3 İKLİM DEĞİŞİKLİĞİNİN GÖZLENEBİLİR VE ÖNGÖRÜLEN ETKİLERİ KONULAR ÒÒ Tarıma Etkileri ÒÒ Buzulların Erimesi ve Küçülmesi ÒÒ Deniz Seviyesinde Yükselme ÒÒ Aşırı Hava Olayları ÒÒ İnsan Sağlığına Yönelik Tehditler AMAÇ İklim değişikliğinin olası etkilerini tartışmak. KAZANIMLAR • İklim değişikliğinin etkilerini açıklar, irdeler ve değerlendirir. • İklim değişikliğinin doğaya ve insan yaşamına olan farklı etkilerini ve doğurabileceği sonuçları bilir. • Küresel ortalama sıcaklık artışının deniz ve okyanusların ısınmasına, genleşmesine ve buzulların erimesine neden olduğunu bilir, sonuçlarını açıklar. • Olağan dışı hava olayları ile iklim değişikliğinin ilişkisini kurar. • İklim değişikliği ile bu olayların sıklığının veya şiddetinin artabileceğini bilir. • İklim değişikliğinin insan sağlığına doğrudan ve dolaylı etkilerinin nedenlerini açıklar. • Ölümlere varan sonuçlar doğuracağının farkına varır. • Deniz seviyesinin yükselmesinin şehirleri, yaşadığımız bölgeleri, karasal alanları, alçak konumlu kıyıların iç kesimlerini ve tarım alanlarını nasıl etkileyeceğini açıklar. 22 | İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ FARKINDALIK GELİŞTİRME PROJESİ Dersin Sayısı : 2 Dersin Süresi : 40+40 dk. Kavramlar: Kasırga, Sel, Deprem, Erozyon, Deniz Seviyesi, Biyolojik Çeşitlilik, Sıtma. Ders Materyali : Akıllı tahta, bilgisayar, etkinlik kağıtları, eğitici el kitabı Derse Hazırlık : http://www.iklimicindegisin.org/uniteler adresinden ders ile ilgili dökümanlar indirilip çoğaltılır. ÜNİTE 3 ÖRNEK DERS İŞLENİŞİ 5 Dakika Konuya giriş yapmak ve ilgi çekmek için, öğrencilere “Son zamanlarda dünya üzerinde gerçekleştiğini duyduğunuz veya gördüğünüz doğa olayları var mı?” gibi sorular yöneltilebilir. Daha sonra “Yaşadığınız bölgede gözlemlediğiniz hava olayları nelerdir?” vb. sorular yöneltilerek öğrencilerin yorumlamaları sağlanır. 5 Dakika www.iklimicindegisin.org/videolar linkinden konu ile ilgili video seçilerek izletilir. 15 Dakika www.iklimicindegisin.org/sunum linkinden PowerPoint sunumu eşliğinde anlatım yapılır. 5 Dakika Sunum sonunda, sunum içeriği ile ilgili bir değerlendirme yapılıp, yapılandırmacı bir yaklaşımla konu tartışmaya açılır. Öğrencilerin katılımı sağlanır. 10 Dakika Etkinlik tablosundan örnek etkinlik seçilerek öğrencilere uygulanır. ÜNİTE 3 | İKLİM DEĞİŞİKLİĞİNİN GÖZLENEBİLİR VE ÖNGÖRÜLEN ETKİLERİ | 23 ETKİNLİK 3.1 SÖZCÜK KARALAMA A G B U Z İ O K E S A L H E L U L K S A Ğ E L I K I K T A L U Z U B E K L M E O L İ Ç R N L K U J U N Z S M R M E I L O A F İ L E İ A Z R A R Ş G A S A R K S U İ G Z İ R C İ Ş M Z A T M R L S I I R M E O Ğ L E I A R S S V A L T L M T M Ş İ A M İ E İ K I L M A S E K U S I C A K L I K U M Aranacak Kelimeler Ekosistem, Buzul, Sivrisinek, Erime, Kasırga, Sel, Tozlaşma, İklim, Sıcaklık, Sağlık 24 | İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ FARKINDALIK GELİŞTİRME PROJESİ ETKİNLİK 3.2 İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ, ARILAR VE TOZLAŞMA Etkinlik Süresi: 40 dakika Özet İklim değişikliği canlıların yaşam alanları üzerinde de önemli değişikliklere yol açacaktır. Beslenmemizde yer tutan gıdaların üretiminde önemli bir rolü olan tozlaşma süreci de iklim değişikliğinden olumsuz etkilenecektir. Özellikle artan sıcaklıklar, mevsimlerin daha erken gelmesi tozlaşmayı sağlayan arıların hayatını olumsuz etkileyecektir. Amaç İklim değişikliğinin ekosistemler üzerindeki etkilerini, tozlaşma sürecindeki değişimleri canlandırarak tartışmak. Hedeflenen Kazanımlar İklim değişikliğinin türlere, arılara ve tozlaşmaya etkisini açıklar. Öğrenciye Kazandırılacak Beceriler Eleştirel düşünme, karşılaştırma. Gerekli Malzemeler Öğrencilerin koşabileceği açık alan (koridor, okul bahçesi yada spor salonu), değişik renklerde tebeşir (kırmızı, mavi, sarı ve diğer renkler), 100 adet pamuklu kulak çubuğu, içi suyla dolu 4-5 adet sprey plastik şişe, 2 adet sepet veya plastik kutu, A-B-C beyin fırtınası tablosu. Uygulama ÜNİTE 3 1. Adım Öğrenciler portakal ağacı, elma ağacı ve arılar olarak 3 gruba bölünür. Sepetler, ağaçlardan uzak bir yere yan yana yerleştirilir. Sepetlerden birinin üzerine kovan yazılır. Meyve ağacı olan öğrenciler birbirine mesafesi olacak şekilde yerleşirler ve her birine renkli tebeşir verilir. Arıların sepetten bir tane kulak çubuğu almaları, ardından ağaçlara giderek kulak çubuğunu renkli tebeşirlerle renklendirip polen yapmaları ve bu polenleri alıp kovana ÜNİTE 3 | İKLİM DEĞİŞİKLİĞİNİN GÖZLENEBİLİR VE ÖNGÖRÜLEN ETKİLERİ | 25 doldurmaları istenir. Renkli kulak çubuklarının (polenlerin) yarısına gelindiğinde ağaçlarla arıların yeri değiştirilir, böylece herkes arı ve ağaç rollerini oynamış olur. 2. Adım Sınıf; elma ağaçları, portakal ağaçları, arılar ve çiftçiler olmak üzere dört gruba bölünür. Sprey plastik şişe sayısı kadar çiftçi seçilir ve onlara şişeleri verilir. Ağaçlar ve sepetler yine 1. adımdaki gibi seçilir ancak bu sefer çok daha az sayıda ağaca renkli tebeşir verilir. Ağaçların arasına çiftçiler yerleştirilir. Senaryoya göre; dünya ısınmış, arılar daha erken uyanmış ama henüz çok az bitki çiçek açmıştır. Arıların karnı açtır, ama küresel ısınma nedeniyle zararlı bitkiler de artmış durumdadır. Çiftçiler onlarla mücadele etmek için kimyasal ilaç kullanmaktadır. Arıların sepetten kulak çubuğu alıp elinde tebeşir olan ağaçlardan polen toplamaya, aynı zamanda çiftçilere yakalanmamaya çalışmaları, bu sırada da çiftçilerin sürekli su püskürtmeleri istenir. Suyun değdiği arı ölür ve oyun dışı kalır. Bütün arılar ölene kadar yada kulak çubukları bitene kadar oyuna devam edilir. Tartışma Mevsimler normal sürecindeyken arılar kovanlarına ne kadar yiyecek taşıyabildi? Havalar ısınınca arılar ne kadar zamanda yiyecek toplayabildi? Öğrencilerle sonuçlar tartışılır ve beraber A-B-C beyin fırtınası tablosu doldurulur. A-B-C Beyin Fırtınası Tablosu A (Arı, Ağaç) G M Ş B (Bal) H N T C I O U Ç İ Ö Ü D J P (Portakal, Polen) V E K R Y F L S Z İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ FARKINDALIK GELİŞTİRME PROJESİ ÜNİTE 4 İKLİM DEĞİŞİKLİĞİNİN TÜRKİYE’YE ETKİLERİ ÜNİTE 4 | İKLİM DEĞİŞİKLİĞİNİN TÜRKİYE’YE ETKİLERİ | 27 ÜNİTE 4 İKLİM DEĞİŞİKLİĞİNİN TÜRKİYE’YE ETKİLERİ KONULAR ÒÒ İklim Değişikliği Türkiye’yi Nasıl Etkileyecek? AMAÇ İklim değişikliğinin ülkemizdeki olası etkilerini ve karşılaşabileceği sorunları fark etmek. KAZANIMLAR • İklim değişikliğinin Türkiye’yi ve yaşadığı bölgeyi nasıl etkileyeceğini irdeler. • İklim değişikliği nedeni ile kendi bölgesinde karşılaşabileceği sorunların farkına varır. • Türkiye’de ilkim değişikliğinin etkileri ile bazı hastalıkların riskinin artabileceğinin ve daha sık görülmeye başlayabileceğinin farkına varır. • İklim değişikliği sonucunda, bazı türlerin ve yaşam alanlarının yok olma tehlikesi ile karşı karşıya olduğunu fark eder. • Ürünlerin nerede ve nasıl yetiştiğini, sofraya gelene kadar geçirdiği aşamaları, doğal kaynakları ve iklimi etkilediğini bilir. 28 | İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ FARKINDALIK GELİŞTİRME PROJESİ Dersin Sayısı : 2 Dersin Süresi : 40+40 dk. Kavramlar: Sel, Heyelan, Kuraklık, Ekosistem, Endemik Tür. Ders Materyali : Akıllı tahta, bilgisayar, etkinlik kağıtları, eğitici el kitabı Derse Hazırlık : http://www.iklimicindegisin.org/uniteler adresinden ders ile ilgili dökümanlar indirilip çoğaltılır. ÜNİTE 4 ÖRNEK DERS İŞLENİŞİ 5 Dakika Derse giriş ve dikkat çekmek ve öğrencilerin hazır bulunuşluk düzeylerini tespit etmek için konu ile ilgili sorular sorulur. Örneğin, “Sizce iklim değişikliği Türkiye’yi nasıl etkiliyor?” sorusu ile başlanabilir. 5 Dakika www.iklimicindegisin.org/videolar linkinden konu ile ilgili video seçilerek izletilir. 15 Dakika www.iklimicindegisin.org/sunum linkinden PowerPoint sunumu eşliğinde anlatım yapılır. 5 Dakika Sunum sonunda, sunum içeriği ile ilgili bir değerlendirme yapılıp, yapılandırmacı bir yaklaşımla konu tartışmaya açılır. Öğrencilerin katılımı sağlanır. 10 Dakika Etkinlik tablosundan örnek etkinlik seçilerek öğrencilere uygulanır. ÜNİTE 4 | İKLİM DEĞİŞİKLİĞİNİN TÜRKİYE’YE ETKİLERİ | 29 ETKİNLİK 4.1 Etkinlik Süresi: 40 dakika Özet İklim değişikliğinin öngörülen sonuçlarının Türkiye’yi nasıl etkileyeceği hakkında bilgi verilir. Grid çalışması yapılır. Öğretmen çalışma ile ilgili öğrenciye geribildirimde bulunur. Amaç Öğrencilerin cevapları ile bilgi seviyeleri, bilgi eksiklikleri, kavramsal bağları ve yanlış anlamalarını ortaya çıkarmak. Hedeflenen Kazanımlar İklim değişikliğinin öngörülen sonuçlarının Türkiye’ye etkilerini bilme. Öğrenciye Kazandırılacak Beceriler İlişkilendirme, sebep-sonuç ilişkisi kurma. Gerekli Malzemeler Ekteki yapılandırılmış tablo. Uygulama • Öğretmen öğrencilere hazırlanmış olan tabloyu dağıtır. • Tablonun aşağısında belirlenen her bir soruyu öğrencilere tek tek sorar. • Öğrencilerden her soru için doğru kutucuğu bulmaları ve kutucuk numaralarını mantıksal ve işlevsel olarak sıralamaları beklenir. • Daha sonra öğretmen her soru için aşağıdaki hesaplamayı kullanır. C1: Seçilen doğru kutucuk sayısı C2: Toplam doğru kutucuk sayısı C3: Seçilen yanlış kutucuk sayısı C4: Toplam yanlış kutucuk sayısı 30 | İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ FARKINDALIK GELİŞTİRME PROJESİ 1 2 3 4 5 6 7 8 9 ÜNİTE 4 Sorular • Sera gazları hangileridir? • Fosil yakıtlar hangileridir? • Hangisi veya hangileri iklim değişikliğinin etkileri arasındadır? • Buzulların erimesi ve küçülmesi ile hangi hayvan türlerinin yaşam alanlarının tehlikeye girdiğini gösterir? ÜNİTE 4 | İKLİM DEĞİŞİKLİĞİNİN TÜRKİYE’YE ETKİLERİ | 31 ETKİNLİK 4.2 Aşağıda verilen kavramların birbirleriyle olan ilişkisini yandaki boş kutucuğa yazınız. KAVRAMLAR İLİŞKİSİ ........................................................................................................................................ İklim Değişikliği - Fosil Yakıt ........................................................................................................................................ ..................................................................................................................................... ........................................................................................................................................ Orman Yangını - Biyolojik Çeşitlilik ........................................................................................................................................ ..................................................................................................................................... ........................................................................................................................................ Küresel Isınma - Deniz Seviyesi Yükselmesi ........................................................................................................................................ ..................................................................................................................................... ........................................................................................................................................ Su Sıkıntısı - Türkiye ........................................................................................................................................ ..................................................................................................................................... ........................................................................................................................................ Konya Ovası - Kuraklık ........................................................................................................................................ ..................................................................................................................................... 32 | İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ FARKINDALIK GELİŞTİRME PROJESİ ETKİNLİK 4.3 SUYLA KAYAN TOPRAKLAR Etkinlik Süresi: 40 dakika Özet Toprağın akarsular, sel suları ve rüzgarlar gibi dış kuvvetlerin etkisiyle aşındırılıp taşınması ve sürüklenmesi olayının ( erozyon ) deney ile anlatılması. Amaç İklim değişikliği sonucunda ülkesinde meydana gelebilecek doğal afetleri ve sonuçlarını anlamalarını sağlamak. Hedeflenen Kazanımlar İklim değişikliği sonucunda ülkesinde yaşanabilecek doğal afetleri fark eder. Öğrenciye Kazandırılacak Beceriler Gözlem ,sebep sonuç ilişki kurma. Gerekli Malzemeler Süt kutusu , toprak, taş, su, makas, erozyona uğramış ve uğramamış bölgelerin görselleri, ilgili video. ÜNİTE 4 Uygulama • Etkinliğe erozyonun oluşumu ile ilgili kısa bir film izleyerek yada kısa bir öykü okunarak başlanır. • Öğrenciler 3-4 kişilik gruplara ayrılır. • Her gruba boş bir süt kutusu, biraz toprak, taş ve su verilir. • Öğrencilere süt kutularının içine ağaçları yandığı için artık ağacı kalmayan ormanlar yapılacağı söylenir. • Öğrenciler süt kutusunun üst yüzeyini keserler ve kutunun dörtte üçünü taş- toprak ile doldururlar. • Öğrencilerin akıntıyla birlikte yaşanabilecek toprak kaybını somut olarak görmeleri için, makasla kutunun yan tarafından taş- toprak seviyesinde bir kesit açılır. ÜNİTE 4 | İKLİM DEĞİŞİKLİĞİNİN TÜRKİYE’YE ETKİLERİ | 33 • Öğrenciler fazla miktarda suyu yavaşça kartona dökerler ve süreci gözlerler. • Suyun etkisi ile kutunun yanındaki kesitten çok fazla toprağın döküldüğü görülür. • Öğretmen, öğrencilere bu olaya erozyon adı verildiğini söyler ve erozyon hakkında etkinliğin başında edinilen bilgileri hatırlatır. • Erozyona uğramış ve uğramamış bölgelerin görsellerini kullanarak doğal ortamlarda nasıl bozulmalar meydana geldiği öğrencilerle birlikte konuşulur. Tartışma Süreci değerlendirmek için öğretmen öğrencilere aşağıdaki soruları yöneltebilir. • Bugün yaptığımız etkinlikte topraklara ne oluyordu? • Erozyona uğramış ortamlarla ilgili izlediğimiz film yada okuduğumuz öykü size ne düşündürdü? • Toprak üzerinde ağaçlar olsaydı sonuç değişir miydi? • Evinizin çevresinde veya bahçenizde ağaç var mı? İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ FARKINDALIK GELİŞTİRME PROJESİ ÜNİTE 5 ÇÖZÜM ARAYIŞLARI ÜNİTE 5 | ÇÖZÜM ARAYIŞLARI | 35 ÜNİTE 5 ÇÖZÜM ARAYIŞLARI KONULAR ÒÒ İklim Değişikliği ile Küresel Mücadele ÒÒ Türkiye’de İklim Değişikliği ile Mücadele ÒÒ Bireysel Olarak Alınabilecek Önlemler AMAÇ İklim değişikliğinin küresel bir sorun olduğunu ve çözüm için ülkelerin, iş dünyasının, sivil toplum kuruluşlarının ve bireylerin hep birlikte hareket etmesi gerektiğini anlatmak. İklim değişikliği ile mücadele için yapılabilecekler konusunda bireylerin düşünmesini sağlamak. KAZANIMLAR • İklim değişikliği ile mücadeleye birey olarak katkıda bulunabileceğinin farkına varır. • Doğru tüketim alışkanlığı ve tasarruf kavramlarını bilir. • Kendi yaşantısında iklim değişikliği ile mücadele için gerekli adımları atar. • Çevresindekileri bilgilendirir ve teşvik eder. • Enerji tasarrufu yaparak iklim değişikliği ile mücadele çabalarına katkı sağlayacağını bilir ve uygular. • İklim değişikliğinin etkilerine uyum sağlamaya yönelik çözümlerin önemini bilir. İklim değişikliği ile mücadele ve çözüm için geniş kitlelerin bilinçlendirilmesinin ve katılımın gerektiğini fark eder. 36 | İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ FARKINDALIK GELİŞTİRME PROJESİ Dersin Sayısı : 2 Dersin Süresi : 40+40 dk. Kavramlar : Kyoto Protokolü, Paris İklim Değişikliği Konferansı, Tasarruf. Ders Materyali : Akıllı tahta, bilgisayar, etkinlik kağıtları, eğitici el kitabı Derse Hazırlık : http://www.iklimicindegisin.org/uniteler adresinden ders ile ilgili dökümanlar indirilip çoğaltılır. ÜNİTE 5 ÖRNEK DERS İŞLENİŞİ 5 Dakika Derse giriş ve dikkat çekme unsuru olarak, öğrencilere, geçtiğimiz dönemlerde gerçekleştirilen Paris İklim Değişikliği Konferansı’nın basına yansıyan çıktılarından haberdar olup olmadıkları sorulur. 5 Dakika www.iklimicindegisin.org/videolar linkinden konu ile ilgili video seçilerek izletilir. 15 Dakika www.iklimicindegisin.org/sunum linkinden PowerPoint sunumu eşliğinde anlatım yapılır. 5 Dakika Sunum sonunda, sunum içeriği ile ilgili bir değerlendirme yapılıp, yapılandırmacı bir yaklaşımla konu tartışmaya açılır. Öğrencilerin katılımı sağlanır. 10 Dakika Etkinlik tablosundan örnek etkinlik seçilerek öğrencilere uygulanır. ÜNİTE 5 | ÇÖZÜM ARAYIŞLARI | 37 ETKİNLİK 5.1 EŞLEŞTİRME TABLOSU Tablonun sağ tarafındaki enerji verimliliğinin artıran eylemleri, tablonun sol tarafındaki evinizdeki eşya ve işlerle eşleştirin. Evdeki Eşya ve İşler Enerji verimliliğini artırıcı adımlar Damlayan Musluklar Geri dönüşüm kutularına atın Cam ve Plastik Şişeler Sıcak günlerde kapatın Işıklar Hemen tamir edin Televizyon Çamaşır ipinde kurutun (kurutma makinesinde değil) Çamaşır Yıkama Düğmesinden kapatın Çamaşır Kurutma Gerekmediği zamanlarda kapatın Perde ve Kepenkler Soğuk su kullanın 38 | İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ FARKINDALIK GELİŞTİRME PROJESİ ETKİNLİK 5.2 ZİHİN HARİTASI ÜNİTE 5 Öğrencilerden küresel ısınma fikrinden çıkarak aşağıdaki örneğe benzer bir zihin haritası oluşturmaları istenir. Öğrenilenleri bütünleştirmeyi ve kavram öğretimini amaçlar ÜNİTE 5 | ÇÖZÜM ARAYIŞLARI | 39 ETKİNLİK 5.3 Aşağıda bütün ünite konularını kapsayacak sorular verilmiştir. Bu sorulara doğru veya yanlış olarak cevap veriniz. Doğru Sera gazlarının salımında sağlanabilecek düşüş ile küresel ısınmanın etkileri azaltılabilir. Orman yangınları ve küresel ısınma arasında bir ilişki yoktur. Küresel ısınmaya doğa kaynaklı faktörler sebep olmaktadır. Yeryüzünün daha fazla ağaçlandırılması ile küresel ısınmanın etkileri azaltılabilir. Sanayi devriminin küresel ısınmaya hiçbir etkisi yoktur. Küresel ısınmadan dolayı iklim değişiklikleri meydana gelmektedir. Küresel ısınma canlıların yaşam alışkanlıklarını ve yaşam alanlarını değiştirmelerine sebep olmaktadır. Elektriğin boşa harcanmaması küresel ısınmaya karşı alınabilecek önlemler arasındadır. Yenilenebilir enerji kaynaklarının (rüzgar, güneş, dalga vs.) kullanımı ile küresel ısınmanın etkileri artmaktadır. Toplu taşıma araçları yerine mümkün olduğunca kişisel taşıt kullanımı, küresel ısınmanın etkilerini azaltabilir. Küresel ısınma ile birlikte yeryüzünde daha sert rüzgarlar ve fırtınalar meydana gelecektir. Yanlış NOTLAR 40 | İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ FARKINDALIK GELİŞTİRME PROJESİ