gamze zişan baylam - Gazi Üniversitesi Açık Arşiv
advertisement
GAZİ ÜNİVERSİTESİ EĞİTİM BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ GÜZEL SANATLAR EĞİTİMİ ANA BİLİM DALI MÜZİK ÖĞRETMENLİĞİ BİLİM DALI TÜRKİYE’DEKİ İLKÖĞRETİM OKULLARI BİRİNCİ KADEME 4. VE 5.SINIF MÜZİK DERSİNDE ÖĞRETİLEN ŞARKILARIN EĞİTİM MÜZİĞİ BESTELEME TEKNİKLERİ BAKIMINDAN İNCELENMESİ YÜKSEK LİSANS TEZİ Hazırlayan Gamze Zişan BAYLAM Ankara Aralık, 2011 GAZİ ÜNİVERSİTESİ EĞİTİM BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ GÜZEL SANATLAR EĞİTİMİ ANA BİLİM DALI MÜZİK ÖĞRETMENLİĞİ BİLİM DALI TÜRKİYE’DEKİ İLKÖĞRETİM OKULLARI BİRİNCİ KADEME 4. VE 5.SINIF MÜZİK DERSİNDE ÖĞRETİLEN ŞARKILARIN EĞİTİM MÜZİĞİ BESTELEME TEKNİKLERİ BAKIMINDAN İNCELENMESİ YÜKSEK LİSANS Gamze Zişan BAYLAM Danışman: Yrd. Doç. Dr. Selçuk BİLGİN Ankara Aralık, 2011 TEŞEKKÜR Araştırmam süresince çalışmalarımı denetleyip bana yol gösterenyardımlarını esirgemeyen tez danışmanım Sayın Yrd. Doç. Dr. Selçuk BİLGİN’esonsuz teşekkürlerimi sunarım. Araştırmam sürecinde desteklerini benden esirgemeyen Sayın Sema BAYRAM’a , araştırmamın çeviri kısmındaki yardımları için Sayın Hasibe KÜÇÜKSARAÇ’a ve Seda ORHAN’a, nota yazımları ve tez yazım aşamasındaki yardımlarından dolayı Arş.Gör.Serkan ÖZAY’a, araştırmamın ilerlemesinde katkıları bulunan, yardımlarını ve manevi desteklerini esirgemeyen değerli arkadaşlarım Ceren GÖKSU,Serap SELAMET ve sevgili kardeşim İris BAYLAM’a çok teşekkür ederim. Ayrıca beni destekleyen, sevgi ve ilgileriyle her zaman yanımda olan sevgili anneme ve babama sonsuz teşekkürlerimi sunarım. ANKARA Gamze Zişan BAYLAM ii ÖZET TÜRKİYE’DEKİ İLKÖĞRETİM OKULLARI BİRİNCİ KADEME 4. VE 5. SINIF MÜZİK DERSİNDE ÖĞRETİLEN ŞARKILARIN EĞİTİM MÜZİĞİ BESTELEME TEKNİKLERİ BAKIMINDAN İNCELENMESİ Baylam, Gamze Zişan Yüksek Lisans, Müzik Eğitimi Bilim Dalı Tez Danışmanı: Yrd. Doç. Dr. Selçuk Bilgin …../…../.2011 Bu araştırma İlköğretim 1.kademe 4. ve 5. sınıf müzik derslerinde kullanılan özgün çocuk şarkılarını eğitim müziği besteleme tekniklerine uygunluk durumlarını saptamak amacıyla yapılmıştır. Bu amaçla, Milli Eğitim Bakanlığı, Talim Terbiye Kurulu’nun 17.07.2007 gün ve 6746 sayılı yazısı ile eğitim aracı kabul edilen İlköğretim 1.kademe 4.ve 5.sınıf müzik ders kitaplarında yer alan ve örneklemi oluşturan 14 özgün şarkı da eğitim müziği besteleme tekniklerinden prozodi, biçim ve eğitsellik ilkelerine ne ölçüde uyulduğu araştırılmıştır. Alanları eğitim müziği ve eğitim müziği besteciliği olan kişilerin şarkılarını bestelerken tartımsal uyum ve Ezgisel (Kelime Vurgusu) uyuma daha çok özen gösterdikleri belirlenmiştir. İncelenen şarkıların geneli toplamında (600 hece) %16’lık bir oranda tartımsal uyum ve %22’lik bir oranda ezgisel-eğitsellik uyum hatası belirlenmiştir. Bestecilerin şarkı bestelerken tartımsal uyuma daha çok özen gösterdikleri belirlenmiştir. Şarkılar daki bu genel görünüm frekans ve yüzde kullanılarak tablolaştırılmıştır. İncelenen özgün şarkılardan 10 tanesinin tek bölümlü, 3 tanesinin iki bölümlü ve 1 tanesinin üç bölümlü şarkı formu biçiminde yazıldığı ve ses sınırları içerisinde oldukları saptanmıştır. Bütün bu sonuçlara dayanılarak müzik dersinde kullanılan ders kitabının müzik öğretmenlerinin şarkı ihtiyaçlarını karşılayacak şekilde bu alanda uzman kurum ve kişilerinin ortak çalışmaları ile yeniden düzenlenmesi, müzik öğretmenlerinin eğitim müziği besteleme teknikleri konusunda yeterli bilgi ve beceriyle donatılması önerilmiştir. Anahtar Kelimeler : Özgün Çocuk Şarkıları, Eğitim Müziği, Bilim Kodu : Güzel Sanatlar Eğitimi Anabilim Dalı Müzik Eğitimi Bilim Dalı Sayfa Numarası :59 Tez Danışmanı : Yrd.Doç.Dr.Selçuk Bilgin iii ABSTRACT THE SURVEY OF THE SONGS TAUGHT TO THE 4TH AND 5TH GRADERS IN MUSIC COURSE AT PRIMARY SCHOOLS IN TURKEY IN TERMS OF THE TECHNIQUES OF EDUCATIONAL MUSIC COMPOSITION Baylam, Gamze Zişan Master of Fine Arts in Musical Education Master of Fine Arts Thesis: Selçuk Bilgin, Assist. Prof. Dr. …/…/ 2011 This survey has been done so as to determine whether unique child songs used for the 4th and the 5th graders in music courses at Primary Schools are appropriate in terms of the techniques of Educational music composition. With this purpose, upon the documents dated 17th July 2007 and numbered 6746 of Ministry of Education, Board of Education to what extend 14 unique songs sampied are appropriate in terms of prosody, style and education out of the techniques of educational music composition has been reseached. It has been determined that people whose field of study is educational music make a point of rhytmical and melodic harmony more. Among the songs analysed, 16 percent of rhytmical error and 22 percent of melodic error have been determined. It’s been determined that composers care rhytmical harmony more. This general view dotained from the songs have been tabulated by the use of frequency and percentage. It’s been seen that 10 of these songs consist of are part, that 3 of songs consist of two parts and that 1 of these songs consists of three part. As a result of these, it has been suggested the coursebook used in music courses to be reorganized with the cooperation of the competent people and institutions in this field in a way that it will meet the music teachers need of song; additionally, it’s been suggested music teachers to be armed with knowledge and competence in terms of the techiques of educational music composition. Key Words : Unique Child Songs, Educational Music Science Code : Fine Arts Education Department Music Education Department Number of Pages : 59 Thesis Director : Assistant Professor Dr. Selçuk Bilgin iv İÇİNDEKİLER JÜRİ ÜYELERİNİN İMZA SAYFASI ............................................................................ i ÖNSÖZ ............................................................................................................................ ii ÖZET ............................................................................................................................. iii ABSTRACT.................................................................................................................... iv İÇİNDEKİLER ............................................................................................................... v TABLOLAR LİSTESİ ................................................................................................... vii BÖLÜM 1 1, GİRİŞ ........................................................................................................................... 1 1.1. Okul Müzik Eğitimi .................................................................................................. 3 1.2. Türk Milli Eğitiminin Genel Amaçları ..................................................................... 4 1.2.1. Genel Amaçlar ....................................................................................................... 5 1.3. Müzik Dersi Öğretim Programının Temel Yapısı ...................................................... 5 1.3.1. Genel Amaçlar ....................................................................................................... 5 1.3.2. Temel Beceriler ve Değerler .................................................................................. 6 1.3.3. Öğrenme Alanları .................................................................................................... 7 1.3.4. Kazanımlar ............................................................................................................. 7 1.4. Vurgu ....................................................................................................................... 15 1.4.1. Sözcük Vurgusu ................................................................................................... 15 1.5.Problem Cümlesi....................................................................................................... 17 1.6. Alt Problemler .......................................................................................................... 17 1.7.Araştırmanın Amacı ................................................................................................ 17 1.8.Araştırmanın Önemi ................................................................................................ 17 1.9. Sayıltılılar ................................................................................................................ 18 1.10. Sınırlılıklar ............................................................................................................ 18 1.11. İlgili Araştırmalar ................................................................................................... 18 1.12.Tanımlar.............................................................................................19 BÖLÜM 2 2. YÖNTEM ................................................................................................................... 20 2.1. Araştırmanın Modeli ............................................................................................... 20 2.2. Evren ve Örneklem ................................................................................................. 20 v 2.3. Verilerin Toplanması ............................................................................................... 21 2.4. Verilerin Çözümlenmesi .......................................................................................... 22 BÖLÜM 3 3. BULGULAR VE YORUMLAR ................................................................................. 23 BÖLÜM 4 4. SONUÇ VE ÖNERİLER ............................................................................................ 54 KAYNAKÇA .................................................................................................................. 57 EKLER................................................................................................................................ ÖZGEÇMİŞ ........................................................................................................................ vi TABLOLAR LİSTESİ Tablo 1. Eğitim Müziği Besteleme Teknikleri Bakımından İncelenen Özgün Okul Şarkılarının Bestecilerine Göre Dağılımı... .................................................... .21 Tablo 2. Atatürk Şarkısının Tartımsal Uyum Bakımından Görünümü ......................... 23 Tablo 3. Atatürk Şarkısının Ezgisel- Eğitsellik ve Biçim Bakımından Görünümü ....... 24 Tablo 4. 23 Nisan Şarkısının Tartımsal Uyum Bakımından Görünümü ........................ 25 Tablo 5. 23 Nisan Şarkısının Ezgisel - Eğitsellik ve Biçim Bakımından Görünümü ... 25 Tablo 6. Kış Şarkısının Tartımsal Uyum Bakımından Görünümü ................................. 27 Tablo 7. Kış Şarkısının Ezgisel - Eğitsellik ve Biçim Bakımından Görünümü ............. 27 Tablo 8. Merdiven Şarkısının Tartımsal Uyum Bakımından Görünümü ....................... 28 Tablo 9. Merdiven Şarkısının Ezgisel - Eğitsellik ve Biçim Bakımından Görünümü .. 29 Tablo 10. Öğretmenim Şarkısının Tartımsal Uyum Bakımından Görünümü ................. 30 . Tablo 11. Öğretmenim Şarkısının Ezgisel-Eğitsellik ve Biçim Bakımından Görünümü ...................................................................................................... 31 Tablo 12. Cumhuriyet Marşının Tartımsal- Uyum Bakımından Görünümü ................... 32 Tablo 13. Cumhuriyet Marşının Ezgisel-Eğitsellik ve Biçim Bakımından Görünümü ..................................................................................................... 32 Tablo 14. Dünya Sizin Çocuklar Şarkısının Tartımsal-Uyum Bakımından Görünümü ...................................................................................................... 34 Tablo 15. Dünya Sizin Çocuklar Şarkısının Ezgisel-Eğitsellik ve Biçim Bakımından Görünümü .................................................................................. 35 Tablo 16. Sağlık Öğütleri Şarkısının Tartımsal Uyum Bakımından Görünümü ............. 36 Tablo 17. Sağlık Öğütleri Şarkısının Ezgisel-Eğitsellik ve Biçim Bakımından Görünümü ...................................................................................................... 37 Tablo 18. Vücudumuz Şarkısının Tartımsal Uyum Bakımından Görünümü ................ 38 . Tablo 19. Vücudumuz Şarkısının Ezgisel - Eğitsellik ve Biçim Bakımından Görünümü ...................................................................................................... 39 Tablo 20. Müzik Sevgisi Şarkısının Tartımsal Uyum Bakımından Görünümü ............ 40 Tablo 21. Müzik Sevgisi Şarkısının Ezgisel - Eğitsellik ve Biçim Bakımından Görünümü ...................................................................................................... 41 Tablo 22. Öğretmenim Şarkısının Tartımsal Uyum Bakımından Görünümü ............... 42 Tablo 23. Öğretmenim Şarkısının Ezgisel - Eğitsellik ve Biçim Bakımından Görünümü ...................................................................................................... 43 vii Tablo 24. Öğüt Şarkısının Tartımsall Uyum Bakımından Görünümü .......................... 44 Tablo 25. Öğüt Şarkısının Ezgisel-Eğitsellik ve Biçim Bakımından Görünümü .......... 44 Tablo 26. Atatürk Ölmedi Şarkısının Tartımsal Uyum Bakımından Görünümü ........... 45 Tablo 27. Atatürk Ölmedi Şarkısının Ezgisel- Eğitsellik ve Biçim Bakımından Görünümü...................................................................................................... 46 Tablo 28. 23 Nisan Şarkısının Tartımsal Uyum Bakımından Görünümü ...................... 47 Tablo 29. 23 Nisan Şarkısının Ezgisel- Eğitsellik ve Biçim Bakımından Görünümü .... 48 Tablo 30.a: Atatürk,23 Nisan (S.E),Kış Merdiven Öğretmenim, Cumhuriyet Marşı ve Dünya Sizin Çocuklar Şarkılarının Tartımsal Uyum Bakımından Genel Görünümleri ..................................................................................... 50 Tablo 30.b: Sağlık Öğütleri, Vücudumuz, Müzik Sevgisi, Öğretmenim Canım Benim, Öğüt, Atatürk Ölmedi ve 23 Nisan (İ.T.) Şarkılarının Tartımsal Uyum Bakımından Genel Görünümleri ..................................... 50 Tablo 31.a: Atatürk, 23 Nisan (S.E),Kış Merdiven Öğretmenim, Cumhuriyet Marşı ve Dünya Sizin Çocuklar Şarkılarının Ezgisel (Kelime Vurgusu) Uyum Bakımından Genel Görünümleri ...................................... 51 Tablo 31.b: Sağlık Öğütler, Vücudumuz, Müzik Sevgisi, Öğretmenim Canım Benim, Öğüt, Atatürk Ölmedi ve 23 Nisan (İ.T.) Şarkılarının Ezgisel (Kelime Vurgusu) Uyum Bakımından Genel Görünümleri ......... 51 Tablo 32. İncelenen Şarkılardaki Tartımsal Uyum ve Ezgisel (Kelime Vurgusu) Uyum Hatalarının Karşılaştırılması ............................................................... 52 viii 1 BÖLÜM 1 1. GİRİŞ Atatürk; “Bir millet savaş meydanlarında ne kadar parlak zaferler elde ederse etsin, bu zaferlerin sürekliliği ancak eğitim ve kültür ordusuna bağlıdır ”der. Bireyleri ve toplumları biçimlendirme, yönlendirme, değiştirme ve geliştirmede en etkili süreçlerin başında kuşkusuz eğitim gelmektedir. Eğitim sözcüğü farklı görüşteki eğitimcilerce değişik tanımlana gelmiştir. “Eğitim; “bilim, teknik ve sanat”ın her üçünü de kapsayan bir içerikle düzenlenip gerçekleştirilerek, bireyleri ve toplumları biçimlendirme, yönlendirme, değiştirme, geliştirme ve yetkinleştirmede en etkili süreç niteliği kazanır” (Uçan, 2005: 122). Eğitimin öncelikli amacı; eleştirel düşünebilen, araştırmalar yapabilen, bilgiye ulaşabilen ve teknoloji konusunda belirli bir aşinalık düzeyine sahip bireyler yetiştirmektir. Pedagog Booker; “Gençleri eğitmenin amacı, onları yaşamları boyunca kendi kendilerini eğitmeye hazırlamaktır.” der (Özsoy, 2003: 26). Çeşitli tanımlar arasındaki temel ortak noktaları içeren ve eğitimciler arasında hızla benimsenip yaygınlaştığı görülen bir tanıma göre eğitim bireyin davranışında kendi yaşantısı yoluyla ve kasıtlı olarak istendik değişme meydana getirme sürecidir. Müzik eğitimi, fonetik sanatlar eğitiminin ana dallarından ya da boyutlarından biri olarak kabul edilmektedir. Yalın ve özlü anlamıyla müzik eğitimi bireye kendi yaşantısı yoluyla belirli müziksel alışkanlıklar kazandırma ve/veya bireyin davranışlarında kendi yaşantısı yoluyla belirli müziksel değişiklikler oluşturma süreci diye tanımlanabilir (Uçan,1988: 312). Çağdaş eğitim bireylerin bilişsel, duyuşsal ve devinişsel yönleriyle birer bütün halinde en uygun ve ileri düzeyde yetiştirilmelerini amaçlar. Bu anlamda eğitim “bilim 2 eğitimi’’ “sanat eğitimi’’ ve “teknik eğitimi” nin bir bileşkesi olarakda görülebilmektedir. Eğitimin üç ana boyutundan biri olan sanat eğitimi farklı görüşteki düşünürlerce değişik tanımlana gelmiştir. “Sanat, bir duyguyu yasayan insanın, o duyguyu bilerek ve isteyerekbaşkalarına aktarma olayıdır” (Tolstoy, 2004: 2). Sanatın varlık nedeni hiçbir zaman bütünüyle aynı kalmaz. Sınıflara bölünmüş, bir iç çatışmayı sürdüren toplumda sanatın görevi başlangıçtaki görevinden birçok bakımlardan ayrılır. Bununla birlikte, toplumsal durumlar değişse bile, sanatın hiç değişmeyen, bir gerçeği yansıtma niteliği de vardır. Yirminci yüzyıl insanını tarih öncesi mağara resimleri karsısında ya da çok eski ezgileri dinlerken heyecanlandıran, sanatın bu niteliğidir (Fischer, 1995: 13). Sanat eğitiminin temelinde, sanatsal etkinlik ve etkileşimler yoluyla bireyin yaratılma güdüsünü doyurmak, estetik gereksinimlerini karşılamak, beğeni duygusunu geliştirmek ve yaşadığı çevreye daha duyarlı olmasını sağlamak bulunmaktadır. Sanat eğitimi, bireyin bilişsel ve devinişsel yönlerinin yanında, özellikle duyuşsal yönünün gelişmesinde çok önemli rol oynamaktadır. Sanat eğitimi; fonetik sanatlar eğitimi, plastik sanatlar eğitimi ve dramatik sanatlar eğitimi olarak üç dala ayrılmıştır. Müzik eğitimi, fonetik sanatlar eğitiminin baslıca dallarından birini oluşturmaktadır (Uçan, 1997: 40). Müzik; insanın yaşamında, doğduğu andan itibaren ölümüne kadar var olan evrensel, ulusal, kültürel ve yöresel çeşitliliğiyle geniş yelpazeli bir olgudur. Say’a (1997) göre; müzik iki temel öğeyi içerir: Ses malzemesi ve onun insan tarafından değerlendirilmesi. Bu iki öğe, müziği hazırlayan “seçme ve yönlendirme” eylemine olanak sağlamıştır. İnsanoğlu böylece sesleri kendi amacına uygun biçimde kullanmayı başarmıştır. 3 “Müzik, birey olarak insanın duygusal ve düşünsel dünyasına hareket getirir. İnsanın kendisini tanımasına ve kanıtlamasına, duyguları inceltmesi ve yüceltmesine, düşündürüp duygulandırmasına olanaklar açar” (Say, 2001: 19). Her alanda olduğu gibi, müzik alanında da önerilen eğitim sistemleri, bireyin sanat eğilimlerine en doğru, sağlıklı ve çağdaş bir yöntemle biçim vermeyi amaçlar. Böylece, belirli bir alanın eğitimi, genel eğitim ilkeleriyle bütünleşen, sonuç olarak da bireyi toplumun başarılı ve mutlu unsuru olarak hazırlayan özel bir yönteme kavuşturma amacını taşır. Eflatun’un “müzik, terbiyenin esaslı vasıtasıdır, müzik bir eğlence aracı değil, güzellik, iyilik ve eğitim aracıdır” sözü müziğin eğitimdeki yerinin ne kadar önemli olduğunu vurgulamaktadır. Eğitim amacıyla yapılan müzik öğretimine “Eğitsel Müzik Eğitimi” denir. Bu kapsam tüm okulları içermektedir. Çağdaş bir anlayışla Türk okul müziği eserlerinin yaratılması ve eğitsel müzik öğretimine temel alınması ile eski müziklerimizin seçkin örneklerine de önemleri oranında yer verilmesi gereklidir. Temel olarak kaynağını halk ezgilerimizden alan, evrensel verilerden de yararlanarak yaratılan Türk okul müziklerinin evrensele ulaşmaları kaçınılmazdır (Gedikli, 2003: 6). 1.1. Okul Müzik Eğitimi Uçan’a (1994: 14) göre “Müzik eğitimi temelde, bir müziksel davranış kazandırma veya bir müziksel davranış değişikliği oluşturma sürecidir. Bu süreçte daha çok, eğitim gören bireyin kendi müziksel yaşantısı temel alınır, bu temelden yola çıkılarak, belirli amaçlar doğrultusunda planlı ve yöntemli bir yol izlenir ve bu yolla belirli hedeflere erişilir”. Uçan’a (1997: 14-15) göre müzik eğitiminin genel kapsamını “davranışsal” ve “içeriksel” olmak üzere iki ayrı açıdan inceleyebiliriz: Davranışsal kapsamaktadır: açıdan ele alındığında, müzik eğitimi, temelde şunları 4 • Müziksel işitme-okuma-yazma eğitimi • Şarkı söyleme eğitimi • Çalgı çalma eğitimi • Müzik dinleme eğitimi • Müziksel yaratma eğitimi • Müziksel bilgilenme eğitimi • Müziksel beğeni geliştirme eğitimi • Müziksel kişilik kazanma eğitimi • Müziksel duyarlılığı artırma eğitimi • Müziksel iletişim ve etkileşimde bulunma eğitimi • Müzikten yararlanma eğitimi İçeriksel bakımdan ele alındığında ise: • Müziksel işitme (kulak) eğitimi • Ses eğitimi • Çalgı eğitimi • Müziksel devinim ve ritim (tartım) eğitimi • Müzik bilgisi eğitimi • Yaratıcılık eğitimi • Beğeni eğitimi • Müziksel kişilik eğitimi • Müziksel duyarlılık eğitimi • Müziksel iletişim ve yararlanım eğitimini kapsar. Anayasa’da ve Milli Eğitim Temel Kanunun’da esasları çizilen eğitim alanı içerisinde müzik eğitimine ilişkin kuralları ve ulaşılması istenen hedef bir proğramla belirlenmiştir. 1.2. Türk Milli Eğitiminin Genel Amaçları 1739 Sayılı Milli Eğitim Temel Kanunu’na Göre Türk Milli Eğitiminin Genel Amaçları: 5 1.2.1. Genel Amaçlar Türk milli eğitiminin genel amacı, Türk milletinin bütün fertlerini, 1. Atatürk inkılap ve ilkelerine ve Anayasa’da ifadesini bulan Atatürk milliyetçiliğine bağlı; Türk milletinin milli, ahlaki, insani, manevi ve kültürel değerlerini benimseyen, koruyan ve geliştiren; ailesini, vatanını, milletini seven ve daima yüceltmeye çalışan; insan haklarına ve Anayasa’nın başlangıcındaki temel ilkelere dayanan demokratik, laik ve sosyal bir hukuk devleti olan Türkiye Cumhuriyeti’ne karşı görev ve sorumluluklarını bilen ve bunları davranış haline getirmiş yurttaşlar olarak yetiştirmek, 2. Beden, zihin, ahlak, ruh ve duygu bakımından dengeli ve sağlıklı şekilde gelişmiş bir kişiliğe ve karaktere, hür ve bilimsel düşünme gücüne, geniş bir dünya görüşüne sahip; insan haklarına saygılı, kişilik ve teşebbüse değer veren, topluma karşı sorumluluk duyan; yapıcı, yaratıcı ve verimli kişiler olarak yetiştirmek, 3. İlgi, istidat ve kabiliyetlerini geliştirerek gerekli bilgi, beceri, davranış ve birlikte iş görme alışkanlığı kazandırmak suretiyle hayata hazırlamak ve onların, kendilerini mutlu kılacak ve toplumun mutluluğuna katkıda bulunacak bir meslek sahibi olmalarını sağlamak, Böylece, bir yandan Türk vatandaşlarının ve Türk toplumunun refah ve mutluluğunu artırmak; öte yandan milli birlik ve bütünlük içinde iktisadi, sosyal ve kültürel kalkınmayı desteklemek ve hızlandırmak ve nihayet Türk milletini çağdaş uygarlığın yapıcı, yaratıcı, seçkin bir ortağı yapmaktır. 1.3. Müzik Dersi Öğretim Programının Temel Yapısı (1-8. sınıflar) Müzik Dersi Öğretim Programı’nın yapısı; genel amaçlar, temel beceriler, öğrenme alanları, kazanımlar, etkinlikler ve açıklamalardan oluşmaktadır. 1.3.1. Genel Amaçlar Müzik öğretiminin amacı, Türk Milli Eğitiminin genel amaçları ve temel ilkelerine uygun olarak öğrencilerin; 6 • Müzik yoluyla estetik yönünü geliştirmek • Duygu, düşünce ve deneyimlerini müzik yoluyla ifade etmelerine imkan tanımak, • Yaratıcılık ve yeteneğini müzik üretme yoluyla geliştirmek • Yerel, bölgesel, ulusal, uluslararası müzik kültürlerini tanımak, • Kişilik ve özgüven gelişimlerine katkı sağlamak, • Müzik yoluyla zihinsel becerilerinin gelişimini sağlamak, • Müzik yoluyla bireysel ve toplumsal ilişkileri geliştirmek, • Bireysel ve toplu olarak, değişik türlerde şarkı dinleme, söyleme ve çalma etkinliklerine imkan sağlamak, • Müziksel algı ve bilgilerini geliştirmek, • Türkçe’yi doğru ve etkili kullanmalarını sağlamak, • İstiklal Marsı basta olmak üzere milli marslarımızı özüne uygun söylemelerini sağlamak, • Müzik yoluyla sevgi, paylaşım ve sorumluluk duygularını geliştirmek, • Milli birliğimizi, bütünlüğümüzü pekiştiren ve dünya ile bütünleşmemizi kolaylaştıran müzik kültürü ve birikimine sahip olmalarını sağlamak, • Atatürk’ün Türk müziğinin gelişmesine ilişkin görüşlerini kavramak ve Atatürk ilke ve inkılaplarına gönülden bağlı bireyler olarak yetişmelerini sağlamak. 1.3.2. Temel Beceriler ve Değerler Müzik Dersi 1-8. Sınıflar Öğretim Programı içerdiği öğrenme alanları ve kazanımlarla öğrencilerde aşağıdaki temel becerilerin ve değerlerin gelişmesini sağlayacaktır. Bu programla ulaşılması beklenen temel beceriler ve değerler; Temel beceriler; • Sözlü müziklerde Türkçeyi etkili, güzel ve anlaşılır kullanma, • Müziksel yaratıcılık, • Müziksel algı, bilgilenme, müziksel etkinlik ve kültürel boyutlarında eleştirel düşünme, • Müzik aracılığıyla sosyal değerlere önem verme, 7 • Müziksel etkinliklerinde olabildiğince teknolojiden yararlanma, • Müzik okur yazarlığı, Değerler; • Paylaşım, • Hoşgörü, • Sorumluluk, olarak sıralanmıştır. 1.3.3. Öğrenme Alanları Müzik Dersi Öğretim Programı, “Dinleme – Söyleme – Çalma”, “Müziksel Algı ve Bilgilenme”, “Müzik Kültürü” ve “Müzikte Yaratıcılık” adı altında dört temel öğrenme alanı üzerine oturtulmuştur. Bu öğrenme alanları, içerikleri bakımından birbirleriyle kenetli olup sadece gerekli hallerde yapay olarak ayrılabilirler. Programda, geleneksel öğretim anlayışının yanı sıra çağın gereği olan katılımcı ve aktif öğretme yöntemlerine de yer verilmiştir. (Dalcroze, Orff, Kodaly, Suzuki vb.) Özellikle 1-3. sınıfların ve kısmen de geçiş dönemi olan 4-5. sınıfların müzik dersi öğretiminde, “Oyun, Dans, Devinim” ekseninde ilgili çağdaş yöntemlerden yararlanılması, dersin işlenişinde ayrı bir önem taşıyacaktır. 1.3.4. Kazanımlar 4. Sınıf Kazanımları 1. İstiklal Marşı’nı doğru söylemeye özen gösterir. 2. Temel müzik yazı ve öğelerini kullanır. 3. Öğrendiği seslerin temel özelliklerini ayırt eder. 4. Belirli gün ve haftalarla ilgili müzikleri anlamlarına uygun söyler. 5. Marşlar aracılığıyla milli bilinç kazanır. 6. Birlikte söyleme ve çalma kurallarına uyar. 7. Çevresindeki müzik etkinliklerine katılır. 8 8. Atatürk’ü anlatan şarkı ve marşları tanır. 9. Atatürk’ün sanata ve Türk müziğine ilişkin görüşlerini alır. 10. Müziklerle ilgili araştırmalarında bilişim teknolojilerinden yararlanır. 11. Dinlediği müziklerle ilgili duygu ve düşüncelerini ifade eder. 12. Müziklerde aynı ve farklı ezgi cümlelerini dansa dönüştürür. 13. Müzikteki ses yüksekliklerini grafikle gösterir. 14. Müziklere kendi oluşturduğu ritim kalıbı ile eşlik eder. 15. Sınıfça ortak müzik arşivi oluşturmada görev almaya gönüllü olur. 16. Müzik çalışmalarını sergiler. 17. Şarkı-türkü ve oyun müziklerinde hız değişikliklerini fark eder. 18. Farklı ritmik yapıdaki ezgileri seslendirir. 19. Farklı ritmik yapıdaki ezgilere uygun hareket eder. 20. Dinlediği müziklerdeki gürlük değişikliklerini fark eder. 21. Kendi oluşturduğu ezgileri seslendirir. 22. Farklı türlerdeki müzikleri dinleyerek müzik beğeni ve kültürünü değiştirir. 5. Sınıf Kazanımları 1. İstiklal Marşı’nı anlamına uygun söylemeye özen gösterir. 2. Sesin oluşumunu bilir. 3. Temel müzik yazı ve öğelerini kullanır. 4. Müzik çalışmalarını sergiler. 5. Öğrendiği notalardan oluşan ezgileri doğru çalar. 6. Öğrendiği seslerin uzunluk kısalık özelliklerini ayırt eder. 7. Öğrendiği seslerin incelik ve kalınlık özelliklerini ayırt eder. 8. Müzikteki ses yüksekliklerini grafikle gösterir. 9. Belirli gün ve haftalarla ilgili etkinliklere katılır. 10. Farklı ritmik yapıdaki ezgileri seslendirir. 11. Farklı ritmik yapıdaki müziklere uygun hareket eder. 12. Seslendirdiği müziklerde gürlük ve hız değişikliklerini uygular. 13. Müziklerde temel hız ve gürlük terimlerini ayırt eder. 14. Müziklere kendi oluşturduğu ritim kalıbıyla eşlik eder. 15. Farklı türdeki müzikleri dinleyerek müzik beğeni ve kültürünü geliştirir. 16. Dinlediği müziklerle ilgili duygu ve düşüncelerini ifade eder. 17. Atatürk’ün sanata verdiği önemi anlar. 9 18. Atatürk’ün sevdiği türkü ve şarkıları tanır. 19. Atatürk’ün sanata verdiği önemi anlatan kaynaklara başvurur. 20. Müzikle ilgili araştırma ve çalışmalarında bilişim teknolojisinden yararlanır. 21. Kendi oluşturduğu ezgileri seslendirir. 22. Müzik çalışmalarını sergiler. 23. Müziklerde farklı bölümleri ritim çalgılarıyla ayırt eder. 24. Müziklerdeki farklı bölümleri dansa dönüştürür. 25. Bireysel müzik arşivi oluşturmaya istekli olur. Müzik eğitimi, “genel müzik eğitimi”, “özengen müzik eğitimi”, ve “mesleki müzik eğitimi” olmak üzere üç gruba ayrılır. Genel müzik eğitimi, iş-meslek, okul, bölüm, kol-dal ve program ayrılığı gözetmeksizin, her düzeyde, her aşamada, herkese yönelik olup, sağlıklı ve dengeli bir ‘insanca yaşam’ için gerekli asgari-ortak genel müzik kültürünü kazandırmayı amaçlar. Özengen müzik eğitimi, müziğe ya da müziğin belli bir dalında özengence (amatörce) ilgili, istekli ve yatkın olanlara yönelik olup, etkin bir müziksel katılım, zevk ve doyum sağlamak ve bunu olabildiğince sürdürüp geliştirmek için gerekli müziksel davranışlar kazandırmayı amaçlar. Mesleki müzik eğitimi ise, müzik alanının bütününü, bir kolunu ya da dalını, o bütün, kol ya da dal ile ilgili bir isi meslek olarak seçen, seçmek isteyen, seçme eğilimi gösteren, seçme olasılığı olan ya da öyle görünen, müziğe belli düzeyde yetenekli kişilere yönelik olup, kolun, dalın, işin ya da mesleğin gerektirdiği müziksel davranışları ve birikimi kazandırmayı amaçlar. Okul öncesi eğitim kurumlarından yüksek öğretim sonuna değin her kademedeki okulda eğitim-öğretim amacına yönelik bir süreyi kapsayan ve toplumların müzik kültürü bakımından geliştirilip biçimlendirilmeleri, çağdaş düzeyde ulusal müzik zevkinin yaygınlaştırılması amacıyla gerçekleştirilen müzik ders ve etkinliklerinde, diğer adıyla “okul müzik eğitimi” nde kullanılmak üzere öğretmenin elinde malzeme olan “ eğitim müziği” her yönüyle büyük önem taşımaktadır. 10 “Okul Müzik Eğitimi” müziksel işitme eğitimi, çalgı eğitimi, estetik ve zevk eğitimi etkinlikleri ile ve bir bütünlük içinde yürütülür. Okullarda yapılan müzik eğitiminin temeli “ses eğitimi”dir. Müzik eğitiminin önemli amaçlarından biri, çocukların seslerini doğru bir biçimde kullanmalarını sağlamaktır. Bu amaçla her sınıf ve yaştaki çocuğun kendi yaşına ve yaşantısına uygun şarkıları doğru konuşma kuralları içinde doğru seslerle ve ritimlerle söylemesi sağlanmalıdır (Çiçek, 2005: 5). “Okul müzik eğitimine çocuk ve halk ezgileriyle başlanmalıdır. Okul öncesinde ninni, saymaca, tekerleme ve türkülerle kendi müziğini tanımaya başlayan çocuklarımızı okul çağında bunlara benzer ezgilerle yönlendirmemiz gerekir”(Çiçek, 2005: 5). “Genel müzik eğitiminin baslıca öğelerinden biri çocuk şarkılarıdır. Çünkü örgün genel müzik eğitiminde şarkı, en ortak ve en kapsamlı, en etkili ve en verimli en kalımlı ve en soylu müziksel iletişim aracıdır” (Uçan, 2003: 7). Konuşma dilinin gücü gibi, müzik dilinin gücü de tartışılmaz. Şarkı, bu iki gücü bünyesinde toplayan, her tür engeli asabilecek, her tür zorlukla bas edebilecek muhteşem bir güçtür. Dolayısıyla şarkı; müzik eğitiminin amacı, aracı, kazanımı denilebilir. Çocuk sevgiyle, sevgi sanatla büyür. Sevgiyi kalıcı kılabilmenin yolu şarkılardan geçer. Denizin mavi duru sularındaki huzur, hırçın dalgalarındaki korku şarkılarla ölümsüzleşir. Dağların karlı, sisli doruklarındaki ulaşılmazlık şarkılarla süslendiğinde güzeldir. Ormanın bin bir canlıya yasam veren koyu gölgesi, şarkılarla boyandığında kalıcı kılınabilir (Aydoğan, 2007: 7). Çocuk şarkıları müzik sevgisini asılayan ve müzik becerisini geliştiren, aynı zamanda toplumsal kuralları, milli değerleri öğreten, kişisel gelişime katkıda bulunan, oyunlara eslik eden çocuklara mutluluk veren, bireyler arası iletişimi sağlayan, özellikle ilk çocukluk yıllarında bilişsel gelişime, dil gelişimine katkıda bulunan bir unsurdur (Göher, 2006: 1). Sınıf öğretmeni; sadece öğrenim gördüğü okuldaki müzik öğretimi derslerinde ve ilköğretim kurumları müzik dersi öğretim programlarına göre hazırlanmış olan tek bir ders kitabındaki şarkılarla yetinmemelidir. Bunun için her sınıf öğretmeni okul 11 müzik eğitimi ile ilgili eski-yeni bütün şarkı kitaplarını almaya ve onların içerisinde uygun olan parçaları öğrencilerine öğretme yöntemini seçmelidir. Televizyonda ve radyoda yayınlanan çocuk şarkılarını kayıt yapmalı ve Kültür Bakanlığı ve Milli Eğitim Bakanlığı’nın yayınlamış olduğu çocuk şarkıları kasetlerini temin etme yoluna gitmeli, müzik ve müzik eğitimi ile ilgili her konuya araştırmacı bir yaklaşım sergilemelidir (Özgül, 1996: 40-41). Türkiye’de müzik eğitimi içerisinde kullanılan “çocuk müziği” terimi ise aynı zamanda “eğitim müziği”, “okul müziği”, ve “çocuk şarkıları” olarak da adlandırılan ve çoğunlukla resmi müzik eğitimi içerisinde uygulanan, sözlü (vokal) müzik çeşidini kapsamaktadır. Çocuk müziği’nin genel olarak işlevi ise müziği dinleme yoluyla algılamadır. Yani çocuğun teorik olarak değil kulak yoluyla dinleyerek müzik eserini öğrenmesidir. Çocuk müziği’nin uygulanma süreci ise genellikle ilkokul ve lise eğitimi arasındaki zamandadır. Ayrıca okul öncesi eğitim de çocuk müziğinin uygulanma süreci içine girebilir. Türkiye’de çocuk müziği formlarına bakıldığında baslıca beş farklı yapı ortaya çıkmaktadır: 1. Marşlar, 2. Türkçe söz yazılmış yabancı ezgiler, 3. Türkü uyarlamaları, 4. Türkü yapısında bestelenen ezgiler, 5. Özgün şarkılar. Yukarıda bahsettiğimiz çocuk müziği formları “çoksesli müzik” bestecileri tarafından Batılı müzik yapısı içerisinde uyarlanan ya da yaratılan, kimisi “çoksesli” çoğunluğu ise “teksesli” olarak yazılmış eserlerden oluşmakta ve günümüzde de resmi müzik eğitimi içerisinde kullanılmaktadır. Bunların dışında 1990’dan itibaren o dönemdeki Devlet Bakanlığı desteğiyle Türk (Sanat) Müziği çocuk şarkıları oluşturulması çabasına girilmiş, açılan yarışmalarla çoksesli ve geleneksel müzik bestecilerinin yazdığı Türk Müziği çocuk şarkıları repertuarı oluşturulmuş ve bu eserler kurulan TRT destekli çocuk korolarınca da bir süre icra edilmiştir. Ancak bu eserler geleneksel çalgılarla icra edildiği için resmi müzik eğitimi içerisinde pek yer almamış 12 sadece kendi amacı içerisinde süregelmiştir. Bu eserler ise bilinen Türk Sanat Müziği şarkı yapısında olup sadece şarkı sözlerinin çocuklara yönelik olması açısından farklı olarak ortaya çıkmaktadır. Ancak bahsettiğimiz tüm bu çocuk müziği eserleri değişen yasam tarzları ile birlikte çekiciliğini kaybetmiştir. Çünkü 1980’lerden başlayıp 1990’dan bugüne kadar en yüksek boyuta ulasan “popüler kültür” , yasamın birçok yönüyle birlikte sanatı da değiştirmiştir. Bu bağlamda birçok alanın güncellendiği gibi sanatın da güncellenmesi gereği ortaya çıkmıştır. Müzik açısından bakıldığında 1990’da doğup bugün on dört yasında popüler kültür içerisinde yetişen bir çocuğun yukarıda bahsedilen çocuk müziği eserlerini dinlemesi veya seslendirmesi gerçek dışı bir yaklaşım olarak ortaya çıkmaktadır. Bununla birlikte çocuk müziği içerisinde dikkat edilmeyen bir durum da çocukların müziği hangi amaçla dinlediği ve var olan eserlerin “didaktik” olması dışında hangi amaçla yazıldığıdır. Günümüz koşullarında değerlendirildiğinde alternatif birçok müzik eseri tanıyan çocuğun duygularının da göz önünde tutulması gerekmektedir. Yani müziğin çocuk için sadece eğitim süreci içerisinde bir aktivite olması dışında, kendi yasamı içerisinde zevk alabileceği unsurlardan biri olarak düşünülmelidir. Bu bilgiler ışığında özellikle 1990’lı yıllara kadar çeşitli formlarda oluşturulan çocuk müziği eserlerinin uygun olanlarının “düzenleme” yapılıp güncellenmesi ve pop müzik yapısı içerisinde icra edilmesi, bugün çocuk müziği yapan ve yapacak olan bestecilerin de zevke yönelik çocuk müziği eserleri yazmak konusunda çalışmaları gerekmektedir. Dolayısıyla bu yaklaşımla resmi müzik eğitim repertuarı da güncellenmeli ve müzik öğretmenleri de çocuk müziği repertuarını inceleyerek güncel bir yapı oluşturmaya ve sunmaya çalışmalılardır. Çocuk müziği alanında yeni-güncel yaklaşımların yapılması, özellikle ilkokul ve lise arasındaki çeşitli yaslardaki çocukların değişim süreci ve buna bağlı psikolojik durumları açısından önem taşımaktadır (Yöre, 2004: 38-39). Yukarıdaki tanımlara dayalı olarak Türkiye’de eğitim müziği bestecilerine büyük görev düşmektedir. Eğitim müziği Türkiye’de orta öğretim düzeyinde ele alınarak tanımlanırsa geleneksel ve çağdaş, tek sesli ve çok sesli, yerel ulusal ve evrensel nitelikli müziklerimizden orta öğretim müzik eğitim programlarının amaçları doğrultusunda öğrenciye kazandırılmasında ve geliştirilmesinde eğitim – öğretim malzemesi olarak 13 kullanılmak üzere amaçlar, öğrencilere, belli eğitim – öğretim ilkelerine ve belli estetik ölçütlere uygun olarak seçilen örneklerden oluşan dağarcıktır. Müzik eğitimi için gerekli olan bu dağarcığın oluşturulmasında bestecilere çok büyük görevler düşmektedir. Müzik oluşturma insanın müziksel eylemlerinin temelidir. Müzik oluşturma sürecinin bir türü olan “Besteleme” (bağdama) sesleri belli bir güzellik anlayışına göre, belli bir amaç ve yöntemle ardı ardına ve/ya da üst üste bir araya getirerek anlamlı bir bütün oluşturma sürecidir. Bestecinin iki amacı vardır: Yarattığı eser hem duygularını ifade etmeli hem de eserin kurgusundaki “sanatsal doğruluk” isteğini doyurmalıdır. Eğitim müziği besteleme teknikleri ile ilgili bilgi, teknik ve becerileri üç kümede toplayabiliriz. Ezgi yazımı Tek sesli şarkı besteleme Eşlikli şarkı besteleme Ezgi yazımı” için bilinmesi gerekenler; “Tonlar ve makamlar Batı müziği ve Türk müziği ölçüleri, başlıca ezgi formları, müzikal analiz ve ezgi yazımı” dır. “Teksesli şarkı besteleme” için bilinmesi gerekenler; “Prozodi, söze ezgi yazımı, teksesli ezgi besteleme, şarkı sözü yazımı, ezgiye söz yazımı”dır. “Eşlikli şarkı besteleme” için bilinmesi gerekenler; “Armoni, kontrapunk, müzikal çözümleme, eşlik yazımı (piyano ve değişik çalgılar için) koro yazısı, teksesli ve çok sesli etüt alıştırma, parça yazımı” dır. Eğitim müziği bestelemek için geniş bir bilgi, teknik ve beceri birikimi olan besteci insan sesini müzik için biçimlendirerek sanatın hizmetine sunarken ve eğitim müziği dağarcığına girecek bir şarkı oluştururken, insan ses organını, çocuk ve gençlerin seslerini, özelliklerini, onun korunmasını, kullanılmasını, kapasitesini, özetle çocuk ve gencin fizyolojisini ve psikolojisini bilmek ve iyi tanımak zorundadır. “Sözlü müzikte temel öğe dildir. Besteci yapıtını yaratırken dilden ve dilin müziğinden yararlanır.Sözlü bir müzik yapıtının iyi yorumlanabilmesi aynı zamanda kullanılan dilin tüm ayrıntıları ile bilinmesine bağlıdır” (Çevik, 1998: 274). 14 Eğitim müziği besteleme teknikleri kapsamı içinde yer alan şarkı besteleme tekniğinin en önemli öğesi “prozodi’dir”. “Sözcüklerin, vurgu,söyleniş ve değere uyarlık bakımlarından doğru söylenmelerine ve müziklenmeleri halinde bu niteliklerin korunmasına sesle sözün güzel ve dengeli uyumuna “prozodi” denir” (TDK, 1981: 110). “Müzikte prozodi; bir dilin vurgu, telaffuz, mana ahenk unsurlarını dikkate alarak en mükemmel şekilde besteye uygulanması meselesidir. Burada hareket noktasının doğru olanı, özellikle “Konuşma Dili”nin müziğe aksetmesidir. Bir düz yazıyı okumak(kıraat) başka, o cümleleri hafızaya kaydettikten sonra, söylemek başka şeydir. Bir şiiri de veznine uygun okumak(takti) ayrı, inşat etmek ayrıdır. Bir şiir, ancak ezberlendikten sonra inşat ile çok güzel bir yorum kazanabilir” “Sözcükler hecelerden oluşur. Heceler ünlü ile biterse “açık hece” olarak adlandırılır ve kısa kabul edilerek nokta (.) ile gösterilir. Ünsüz ile biterse “kapalı hece” olarak adlandırılır ve uzun kabul edilecek (___) ile gösterilir. Buna göre ezgilemek üzere ele alınan bir şiir ya da özlü söz, tekrar tekrar okunmalı ve ritmik yapısı doğru belirlenmelidir. Örnek: Ordu yok dediler kurulur dedi __ . __ . . __ . . _ . _ Ancak bir yeri gözden kaçırmamalıyız. Dilbilgisi kurallarına göre konuşmada, sonu ünsüz ile biten sözcüğün son hecesi, onu izleyen ve ünlü ile başlayan sözcüğün ilk hecesine bağlanarak söylenir. Buna “ulama” denir. Bu durumda hece göstergemiz değişir. Böylece kimi zaman kapalı ve uzun hece, açık ve kısa heceye dönüşür. 15 “Her ağaçtan” söylenişinde ulama varmış gibi görünmekle birlikte, “Her” sözcüğü vurgulu okunduğu ve söz akımı kısa bir duraklama gösterdiği için ulama yapılmamıştır” (Bozkaya, 2001: 95, 96, 97). 1.4. Vurgu “Günlük konuşma sırasında hecelere verdiğimiz telaffuz değerlerine dikkat edersek, bazılarının kısa, kuvvetsiz veya alçak sesle telaffuz edildiği halde, bazılarının uzun, yahut kuvvetli veya yüksek sesle söylendiğini görürüz.İşte bu değişik telaffuz şekilleriyle ağzımızdan kuvvet ve önemle çıkardığımız heceler, vurguyu meydana getirir” (Arel,1992: 15) Aksan, vurguyu daha genel bir tanımla “konuşma dili içinde bir seslemi(heceyi) ötekilere göre daha yüksek ses tonuyla, söyleşi süresi uzatılarak, öteki seslerden daha belirgin bir biçimde çıkarmak, böylece kimi zaman yeni bir anlam sağlamak” olarak tanımlamaktadır. Endiskun’un görüşü de aynı yöndedir. Ayrıntıyı da gözetir ve şöyle bir tanım verir: “İki ya da daha çok heceli kelimelerimizde kimi hecelerin, cümlelerde ise kimi kelime ya da kelime öbeklerinden daha dik, daha baskılı daha belirli söylenişine vurgu denir” (Bozkaya, 2001: 52, 53). 1.4.1. Sözcük Vurgusu • “İki heceli sözcüklerde, genellikle vurgu ikinci hecededir. Yürek, sokak, çarşı, Pazar, ocak, durak, perde, geldim, gördü, düştü gibi. Vurgulu hece, vurgusuz heceye göre daha ince sesle söylenir” (Bozkaya, 2001: 105). 16 • “İki heceli yer adlarında vurgu birinci hecededir. Aydın, Mardin, Urfa, Maraş, Samsun, Bitlis, Bursa gibi” (Bozkaya, 2001: 105). • “Anlam ayırıcı özelliğinden dolayı, vurgunun yeri değiştirildiğinde, sözün anlamı da değişir. Kişi adında ise vurgu ikinci hecededir ( Bozkaya, 2001: 106,107). Bestecilerin eğitim müziği için şarkılar bestelerken çocukların ve gençlerin ses alanı, özellikleri daima göz önünde tutması gerektiğinden bahsetmiştik. Ayrıca şarkı bestelerken vermek istediğimiz anlama göre ezgi yazmak eğitim müziği için oldukça önemlidir. Ancak; eğitim müziği için şarkı bestelerken ezgi çok güzelse bazı prozodik kusurlar önemini yitirebilir. 17 Bütün bu yaklaşımlar çerçevesinde Türkiye’deki İlköğretim Okulları 2.kademe 4. ve 5.sınıf müzik derslerinde öğretilen şarkıların eğitim müziği besteleme tekniklerine uygunluğu önem kazanmaktadır. 1.5. Problem Cümlesi Bütün bu yaklaşımlar çerçevesinde Türkiye’deki İlköğretim okulları birinci kademe 4. ve 5.sınıf müzik dersinde öğretilen şarkıların eğitim müziği besteleme teknikleri açısından incelenmesi önem kazanmaktadır. Bu araştırmada bu anlayışla cevap aranan ana problem cümlesi şöyle oluşturulmuştur. Türkiye’deki İlköğretim okulları birinci kademe 4. ve 5.sınıf müzik dersinde öğretilen şarkıların eğitim müziği besteleme tekniklerine uygunluk ölçüsü nedir? 1.6. Alt Problemler 1. Şarkıların prozodi ilkelerine uygunluk ölçüsü nedir? 2. Şarkılar form bakımından nasıldır? 3. Şarkılar 4. ve 5. sınıf müzik dersine uygun eğitsellik taşımakta mıdır? 1.7. Araştırmanın Amacı Bu araştırmanın amacı, Türkiye’deki İlköğretim okulları birinci kademe 4. ve 5.sınıf müzik dersinde öğretilen özgün okul şarkıları bestelenirken, eğitim müziği besteleme tekniklerine ne ölçüde uyulup uyulmadığını ortaya koymaktır. 1.8. Araştırmanın Önemi Bu araştırma, Türkiye’deki İlköğretim okulları birinci kademe 4. ve 5.sınıf müzik dersinde öğretilen şarkıların eğitim müziği besteleme tekniklerine 18 uygunluklanırın incelenerek değerlendirmesinin yapılması ve eğitim müziği alanında şarkı besteleyecek bestecilere yol göstermesi bakımından önem taşımaktadır. 1.9. Sayıltılar Araştırma şu sayıltılara dayanmaktadır; 1. İzlenen yöntem araştırma problemini çözmek için uygundur. 2. Veri toplama aracı bu araştırma için yeterli, geçerli ve güvenilirdir. 3. İncelenen özgün şarkılar okul müziği eğitiminde kullanılmak amacıyla yazılmıştır. 1.10.Sınırlılıklar Bu araştırma; 1. Bu araştırma, Genel müzik eğitimi amaçlı 4.ve 5. sınıf müzik dersiyle, 2. 4. ve 5. sınıf müzik dersinde eğitim müziği olarak kullanılan özgün okul şarkıları ile, 3. Şarkıların tartımsal uyum ve ezgisel- eğitsellik ve biçim yönünden analiziyle sınırlıdır. 1.11.İlgili Araştırmalar “Selçuk BİLGİN’in ‘Türkiye’deki Ortaokullarda Müzik Dersinde Öğretilen Şarkıların Besteleme Teknikleri Bakımından İncelenmesi’ konulu yüksek lisans tezinde Türkiye’deki ortaokullarda müzik dersinde öğretilen şarkıların besteleme tekniklerine uygunluk durumlarının incelenmiş ve değerlendirilmiştir. “Muammer SUN’un “Eğitim Müziği Besteleme Teknikleri Dersi Proğram Özetinde ise Eğitim müziği bestelemek için geniş bir bilgi, teknik ve beceri birikimine yönelik bilgilere yer verilmiştir. “Ezgi ÇAVUŞ’un “Türkiyede’ki İlköğretim Okullarının 2.Kademesinde Müzik Eğitiminde Kullanılan Okul Şarkılarının Prozodi Yönünden 19 İncelenmesi” konulu yüksek lisans tezinde kaynak kitaplarda yer alan okul şarkıları prozodi açısından incelenmiştir. “Serap SELAMET’in “TRT Popüler Çocuk Şarkılarının Okul Müzik Eğitiminde Kullanımı” konulu yüksek lisans tezinde TRT repertuarında yer alan şarkılar konu-ses sınırları ve ritmik yapıları bakımından incelenmiştir. 1.12.Tanımlar . : Açık hece kısa, kısa değer. _ : Kapalı hece, uzun değer. : Görünen hatalar >: Vurgulu ses( yükseklik, incelik) (. _ ) Kısa veye uzun değerli olabilir. 20 BÖLÜM 2 2. YÖNTEM Bu bölümde araştırmanın modeli, evreni, örneklemi, veri toplama araçları, bu araçların geçerlik ve güvenirlikleri, verilerin toplanması ve elde edilen verilerin analizinde kullanılan istatistiksel tekniklere yer verilmiştir. 2.1. Araştırmanın Modeli Araştırma, Türkiye’deki İlköğretim okulları birinci kademe 4. ve 5.sınıf müzik dersinde öğretilen özgün şarkıların eğitim müziği besteleme tekniklerine uygunluk durumu incelenmesinin ve değerlendirmesinin yapıldığı betimsel bir araştırmadır. 2.2. Evren ve Örneklem Araştırmanın evreni, Türkiye’deki İlköğretim okulları birinci kademe 4.ve 5.sınıf genel müzik eğitiminde kullanılan kaynak kitaplarda yer alan okul şarkıları oluşturmaktadır. Araştırmanın örneklemini ise, Türkiye’deki İlköğretim okulları birinci kademe 4.ve 5.sınıf genel müzik eğitimin de kullanılan, Milli Eğitim Bakanlığı, Talim ve Terbiye Kurulunun 17.07.2007 gün ve 6748 sayılı yazısı ile eğitim aracı olarak kabul gören; Neşem YAŞAR, Aziz ÖZDEMİR, Emine Özel EREN, Suna ÖZTÜRK, Gamze YÜCESOY’ un hazırladığı kaynak kitaplarda yer alan, özgün olarak yazılmış 14 okul şarkısı oluşturmaktadır. 21 Tablo 1 Eğitim Müziği Besteleme Teknikleri Bakımından İncelenen Özgün Okul Şarkılarının Bestecilerine Göre Dağılımı Atatürk 23 Nisan Kış Merdiven Öğretmenim Cumhuriyet Marşı Dünya Sizin ÇOCUKLAR Sağlık Öğütleri Vücudumuz Müzik Sevgisi Öğretmenim Canım Benim Öğüt Atatürk Ölmedi 23 Nisan 2.3. Veri Toplama Araçları Araştırma için gerekli nitel veriler ilgili kaynak kitapların taranmasıyla elde edilmiştir.Kaynak tarama araştırmanın dayanacağı temel gerçekleri saptamak ve kuramsal temel oluşturmak amacıyla izlenen bir teknik olarak düşünülmüş ve gerçekleştirlmiştir .Araştırmada eğitim müziği besteleme tekniklerine uygunluk yönünden incelenecek olan şarkılar Türkiye’deki İlköğretim okulları birinci kademe 4.ve 5.sınıf genel müzik eğitimin de kullanılan, Milli Eğitim Bakanlığı, Talim ve Terbiye Kurulunun 17.07.2007 gün ve 6748 sayılı yazısı ile eğitim aracı olarak kabul gören; Neşem YAŞAR, Aziz ÖZDEMİR, Emine Özel EREN, Suna ÖZTÜRK, Gamze YÜCESOY’ un hazırladığı .kaynak kitabın incelenmesi sonucu belirlenmiştir. 22 Araştırmadaki genel amaç şarkıların eğitim müziği besteleme tekniklerine uygunluk yönünden incelenmasi olduğu için şarkıların notaları alınırken besteci isimlerine yer verilmemiştir. 2.4. Verilerin Çözümlenmesi Kaynak tarama sonucu elde edilen özgün okul şarkılarının eğitim müziği besteleme teknikleri bakımından incelenmesinde şarkıların prozodi ilkelerine ne ölçüde uygun olduğu, şarkıların form bakımından nasıl bir yapılanma gösterdiği ve 4. ve 5. sınıf müzik dersine öğretilen bu şarkıların uygun eğitsellik taşımakta olup olmadığı incelenmiştir. Okul şarkılarının prozodi yönünden çözümlenmesinde kelime vurgusu esas alınmış ve vurgu bakımından incelenmesinde bu ölçütlere uyulmuştur. Şarkıların ritmik uyum analizinde ise her okul şarkısı kendi yapısını oluşturan nota değerlerine göre incelenmiştir.Şarkıların eğitsellik bakımından değerlendirilmesinde ise ses sınırları ve ritmik yapı bakımından gösterdiği özellikler saptanmıştır. Bu özellikler saptanırken uzman görüşüne başvurulmuş ve verilen çözümlenmesinde bu görüşler esas alınmıştır. Bulgular önce tablolar halinde gösterilmiş ve ardından sözel olarak ifade edilmiştir. Bulgulardan çıkan sonuçlar özetlenmiş tartışılmış ve çeşitli önerilerde bulunulmuştur. 23 BÖLÜM 3 3. BULGULAR VE YORUM Bu bölümde toplanmış olan verilerin araştırmanın problemi çerçevesinde çözümlenmesiyle elde edilen bulgulara ve bunların yorumlarına yer verilmiştir. Bu bulgular ve yorumlar her parça için tartımsal uyum ve ezgisel- eğitsellik ve biçim bakımından görünüm başlıkları altında toplanmıştır. 3.1. Özgün Okul Şarkısının Tartımsal Uyum ve Ezgisel-Eğitsellik ve Biçim Bakımından Görünümleri Tablo 2 Atatürk Şarkısının Tartımsal Uyum Bakımından Görünümü Tablo 2’de görüldüğü gibi, “Atatürk Şarkısı” tartımsal uyum bakımından incelendiğinde, 3. ölçüdeki düşman kelimesindeki düş ve man heceleri süre bakımından uzun değerli olması gerekirken kısa, 5. ölçüdeki orduyu kelimesindeki yu ile kurdu kelimesindeki du heceleri süre bakımından kısa değerli olması gerekirken uzun, 6. ölçüdeki yendi kelimesindeki yen hecesi süre bakımından uzun değerli olması gerekirken kısa, 7. ölçüdeki güzel kelimesindeki zel hecesi, yurdu kelimesindeki yur ve du heceleri süre bakımından uzun değerli olması gerekirken kısa, 8. ölçüdeki verdi kelimesindeki ver hecesi süre bakımından uzun değerli olması gerekirken kısa değerlidir. 24 Tablo 3 Atatürk Şarkısının Ezgisel- Eğitsellik ve Biçim Bakımından Görünümü Tablo 3’de görüldüğü gibi, Atatürk şarkısı kelime vurgusu açısından incelendiğinde, 1.ölçüdeki du – yok – ler, 2. ölçüdeki lur – di, 3. ölçüdeki man – çokler, 4. ölçüdeki di, 5.ölçüdeki yu – du, 6. ölçüdeki di, 7. ölçüdeki zel ve 8. ölçüdeki re - di heceleri ince seste olması gerekirken kalın seste olduğu görülmektedir. Atatürk şarkısı biçim yönünden incelendiğinde ise, şarkının a – b cümlelerinden oluşan 1 bölümlü şarkı biçiminde olduğu, cümlelerin 2’şer ölçülük 2 motiften oluştuğu görülmektedir. Atatürk şarkısı eğitsellik bakımından incelendiğinde ise şarkının (do–sol ) beşli ses aralığı içinde yazıldığı nota değerlerini kapsadığı ve konu bakımından Atatürk sevgisini işlediği görülmektedir. Atatürk Şarkısı tartımsal uyum ve ezgisel- eğitsellik ve biçim bakımından bir bütün olarak değerledirildiğinde, şarkının sözünün tartımı ile ezgideki tartım uyuşması ve ince ses ile kalın seslerin (vurgu) uyuşması bakımından oldukça fazla prozodik hataya sahip olduğu söylenebilir. Bu durum Atatürk şarkısı bestelenirken Eğitim müziği besteleme tekniklerinin fazlaca dikkate alınmadığını göstermektedir.. 25 Tablo 4 23 Nisan Şarkısının Tartımsal Uyum Bakımından Görünümü Tablo 4’de görüldüğü gibi, “23 Nisan Şarkısı” tartımsal uyum bakımından incelendiğinde, 1. ölçüdeki sanki kelimesindeki ki hecesi süre bakımından kısa değerli olması gerekirken uzun, 2. ölçüdeki taraf kelimesindeki raf hecesi süre bakımından uzun değerli olması gerekirken kısa, 5. ölçüdeki çünkü kelimesindeki kü hecesi süre bakımından kısa değerli olması gerekirken uzun,6. ölçüdeki şeref kelimesindeki ref hecesi uzun değerli olması gerekirken kısa, 9.ölçüdeki bugün kelimesindeki bu hecesi süre bakımından kısa değerli olması gerekirken uzun, 10.ölçüdeki yirmi kelimesindeki mi hecesi süre bakımından kısa değerli olması gerekirken uzun,11.ölçüdeki nisan kelimesindeki ni hecesi kısa değerli olması gerekirken uzun, 13.ve14.ölçüdeki neşeyle kelimesindeki şey hecesi kısa değerli olması gerekirken uzun ve le hecesi uzun değerli olması gerekirken kısa değerlidir. Tablo 5 23 Nisan Şarkısının Ezgisel - Eğitsellik ve Biçim Bakımından Görünümü . 26 Tablo 5’de görüldüğü gibi “23 Nisan şarkısı” kelime vurgusu açısından incelendiğinde, 1.ölçüdeki ki, 2. ölçüdeki ta, 5.ölçüdeki kü, 7.ölçüdeki en, 9. ölçüdeki bu, 13. ölçüdeki hep ,15. ölçüdeki yor ve 16. ölçüdeki san heceleri ince seste olması gerekirken kalın seste olduğu görülmektedir. 23 Nisan şarkısı biçim yönünden incelendiğinde ise, şarkının a – b cümlelerinden oluşan 1 bölümlü şarkı biçiminde olduğu, cümlelerin 4’er ölçülük 2 motiften oluştuğu görülmektedir. 23 Nisan şarkısı eğitsellik bakımından incelendiğinde ise şarkının (do – la) altılı ses aralığı içinde yazıldığı nota değerlerini kapsadığı ve konu bakımından 23 Nisan Türkiye Büyük Millet Meclisinin açılış sevincini işlediği görülmektedir. 23Nisan Şarkısı tartımsal uyum ve ezgisel- eğitsellik ve biçim bakımından bir bütün olarak değerledirildiğinde, şarkının sözünün tartımı ile ezgideki tartım uyuşması bakımından oldukça fazla prozodik hataya sahip olduğu söylenirken, ince ses ile kalın seslerin (vurgu) uyuşması bakımından daha doğru bir yapıya sahip olduğu söylenebilir. Ancak “23 Nisan “şarkısında prozodik hatalar olmakla birlikte, şarkının ezgisel yapısının güzel olması, ses sınırları bakımından söylenebilir olması, konu bakımından 23 Nisan’ı işlemesi, okul müzik eğitiminde de kullanılması ve toplum tarafındanda benimsenmesinden dolayı bu prozodik hatalar fazla dikkat çekmemektedir. 27 Tablo 6. Kış Şarkısının Tartımsal Uyum Bakımından Görünümü Tablo 6’da görüldüğü gibi, “Kış Şarkısı” tartımsal uyum bakımından incelendiğinde, 1. ölçüdeki gök hecesi kül hecesi rengi kelimesindeki ren hecesi yer hecesi süre bakımından uzun değerli olması gerekirken kısa , 2. ölçüdeki her hecesi olur kelimesindeki lur hecesi süre bakımından uzun değerli olması gerekirken kısa, 3. ölçüdeki yağar kelimesindeki ğar hecesi süre bakımından uzun değerli olması gerekirken kısa,4. ölçüdeki fırtına kelimesindeki fır hecesi var hecesi soğuk kelimesindeki ğuk hecesi süre bakımından uzun değerli olması gerekirken kısa değerlidir. Tablo 7 Kış Şarkısının Ezgisel - Eğitsellik ve Biçim Bakımından Görünümü . . 28 Tablo 7’de görüldüğü gibi “Kış şarkısı” kelime vurgusu açısından incelendiğinde, 1.ölçüdeki kül-yer 2. ölçüdeki lur, 3.ölçüdeki pa-ğar ve 4. ölçüdeki ğuk heceleri ince seste olması gerekirken kalın seste olduğu görülmektedir. Kış şarkısı biçim yönünden incelendiğinde ise, şarkının a cümlesinden oluştuğu, 1 cümlenin 1 bölüm özelliği taşıdığı ve cümlenin 2’şer ölçülük 2 motiften oluştuğu görülmektedir. Kış şarkısı eğitsellik bakımından incelendiğinde ise şarkının (fa – la) üç ses aralığı içinde yazıldığı nota değerlerini kapsadığı ve konu olarak Kış mevsimini işlediği görülmektedir. Kış Şarkısı tartımsal uyum ve ezgisel- eğitsellik ve biçim bakımından bir bütün olarak değerledirildiğinde, şarkının sözünün tartımı ile ezgideki tartım uyuşması ve ince ses ile kalın seslerin (vurgu) uyuşması bakımından oldukça fazla prozodik hataya sahip olduğu söylenebilir. Bu durum da Kış şarkısı bestelenirken Eğitim Müziği besteleme tekniklerinin fazlaca dikkate alınmadığını göstermektedir. Tablo 8 Merdiven Şarkısının Tartımsal Uyum Bakımından Görünümü 29 Tablo 8’de görüldüğü gibi, “Merdiven Şarkısı” tartımsal uyum bakımından incelendiğinde, 6. ölçüdeki dinlenip kelimesindeki din hecesi ile 7.ölçüdeki birdaha kelimesindeki bir hecesi süre bakımından kısa değerli olması gerekirken uzun değerlidir. Tablo 9. Merdiven Şarkısının Ezgisel - Eğitsellik ve Biçim Bakımından Görünümü . Tablo 9’da görüldüğü gibi “Merdiven şarkısı” kelime vurgusu açısından incelendiğinde 2.ölçüdeki lım, 3. ölçüdeki ya, 4.ölçüdeki lim, 5. ölçüdeki cık, ve 8.ölçüdeki lim heceleri ince seste olması gerekirken kalın seste olduğu görülmektedir . Fakat 3.ve 4. ölçüdeki ya ve lim heceleri yanlış gibi görünsede aşağıdaki kelimesinin ezgisel ifadesinden dolayı doğru kabul edilebilir. Merdiven şarkısı biçim yönünden incelendiğinde ise, şarkının a – b cümlelerinden oluşan 1 bölümlü şarkı biçiminde olduğu, cümlelerin 2’şer ölçülük 2 motiften oluştuğu görülmektedir. Merdiven şarkısı eğitsellik bakımından incelendiğinde ise şarkının (re – la) beş ses aralığı içinde yazıldığı nota değerlerini kapsadığı ve konu olarak re-la aralığındaki seslerin öğretimi işlenmiştir. 30 Merdiven Şarkısı tartımsal uyum ve ezgisel- eğitsellik ve biçim bakımından bir bütün olarak değerledirildiğinde, şarkının sözünün tartımı ile ezgideki tartım uyuşması bakımından da, ince ses ile kalın seslerin (vurgu) uyuşması bakımından da doğru bir yapıya sahip olduğu söylenebilir. Bu durum Merdiven şarkısı bestelenirken eğitim müziği besteleme tekniklerinin fazlaca dikkate alındığını göstermektedir. Tablo 10. Öğretmenim Şarkısının Tartımsal Uyum Bakımından Görünümü Tablo 10’da görüldüğü gibi, “Öğretmenim Şarkısı” tartımsal uyum bakımından incelendiğinde, 1. ölçüdeki güneşidir kelimesindeki dir hecesi süre bakımından uzun olması gerekirken kısa, 2.ölçüdeki çiçeğidir kelimesindeki dir hecesi süre bakımından uzun olması gerekirken kısa ,3.ölçüdeki derin kelimesindeki rin hecesi süre bakımından uzun olması gerekirken kısa,4.ölçüdeki hepimizin kelimesindeki zin hecesi süre bakımından uzun değerli olması gerekirken kısa ,7. ölçüdeki öğretensin kelimesindeki öğ hecesi süre bakımından uzun değerli olması gerekirken kısa, 8.ölçüdeki insanları kelimesindeki in ve san heceleri süre bakımından uzun değerli olması gerekirken kısa değerlidir. 31 Tablo 11 Öğretmenim Şarkısının Ezgisel- Eğitsellik ve Biçim Bakımından Görünümü Tablo 11’de görüldüğü gibi “Öğretmenim şarkısı” kelime vurgusu açısından incelendiğinde, 2.ölçüdeki nin, 3.ölçüdeki en-de, 4. ölçüdeki zin-nin, 5. ölçüdeki yı-yı, 6. ölçüdeki tup-yi ve 8.ölçüdeki rı-yi, heceleri ince seste olması gerekirken kalın seste olduğu görülmektedir. Öğretmenim şarkısı biçim yönünden incelendiğinde ise, şarkının a – b cümlelerinden oluşan 1 bölümlü şarkı biçiminde olduğu, cümlelerin 2’şer ölçülük 2 motiften oluştuğu görülmektedir. Öğretmenim şarkısı eğitsellik bakımından incelendiğinde ise şarkının (re-re ) sekizli ses aralığı içinde yazıldığı nota değerlerini kapsadığı ve konu bakımından ve öğretmen sevgisini işlediği görülmektedir. Öğretmenim Şarkısı tartımsal uyum ve ezgisel- eğitsellik ve biçim bakımından bir bütün olarak değerlendirildiğinde, şarkının sözünün tartımı ile ezgideki tartım uyuşması bakımından çok fazla prozodik hataya sahip olmadığı görülürken,ezgisel uyum bakımından ise çok fazla prozodik hataya sahip olduğu söylenebilir. Bu durum 32 Öğretmenim şarkısı bestelenirken Eğitim müziği besteleme tekniklerine tartımsal uyum kısmın da daha fazla özen gösterildiğini ezgisel uyum kısmında ise daha az özen gösterildiğini ortaya koymaktadır. Tablo 12 Cumhuriyet Marşının Tartımsal- Uyum Bakımından Görünümü Tablo 12’de görüldüğü gibi, “Cumhuriyet Marşı” tartımsal uyum bakımından incelendiğinde, 8. ölçüdeki bu hecesi süre bakımından kısa değerli olması gerekirken uzun, 10.ölçüdeki bu hecesi süre bakımından kısa değerli olması gerekirken uzun değerlidir. Tablo 13 Cumhuriyet Marşının Ezgisel-Eğitsellik ve Biçim Bakımından Görünümü 33 Tablo 13’de görüldüğü gibi “Cumhuriyet Marşı” kelime vurgusu açısından incelendiğinde, 2.ölçüdeki yet, 3.ölçüdeki en, 5. ölçüdeki ce-met, 6. ölçüdeki ce-mek, 7. ölçüdeki na ve 9.ölçüdeki let heceleri ince seste olması gerekirken kalın seste olduğu görülmektedir. Cumhuriyet Marşı biçim yönünden incelendiğinde ise, şarkının a – b, bı cümlelerinden oluşan 1 bölümlü şarkı biçiminde olduğu, cümlelerin 2’şer ölçülük 2 motiften oluştuğu görülmektedir. Cumhuriyet Marşı eğitsellik bakımından incelendiğinde ise şarkının (fa-do ) beş ses aralığı içinde yazıldığı nota değerlerini kapsadığı ve konu bakımından ve Cumhuriyet sevgisini işlediği görülmektedir. Cumhuriyet Marşı tartımsal uyum ve ezgisel- eğitsellik ve biçim bakımından bir bütün olarak değerlendirildiğinde, şarkının sözünün tartımı ile ezgideki tartım uyuşması bakımından neredeyse mükemmel bir prozodik yapıya sahip olduğu söylenirken, ince ses ile kalın seslerin (vurgu) uyuşması bakımından oldukça fazla prozodik hayata sahiptir.Bu durum Cumhuriyet Marşı bestelenirken tartımsal uyuma daha özen gösterildiği, vurgu kısmında ise daha özensiz davranıldığını göstermektedir. Ancak “23 Nisan “şarkısında olduğu gibi, Cumhuriyet Marşı’nda prozodik hatalar olmakla birlikte, şarkının ezgisel yapısının güzel olması, ses sınırları bakımından söylenebilir olması, konu bakımından Cumhuriyet’i işlemesi , okul müzik eğitiminde de kullanılması ve toplum tarafındanda benimsenmesinden dolayı bu prozodik hatalar fazla dikkat çekmemektedir. 34 Tablo 14 Dünya Sizin Çocuklar Şarkısının Tartımsal- Uyum Bakımından Görünümü Tablo 14’de görüldüğü gibi, “Dünya Sizin Çocuklar Şarkısı” tartımsal uyum bakımından incelendiğinde,2 . ölçüdeki el hecesi süre bakımından uzun değerli olması gerekirken kısa,3. ölçüdeki dünya kelimesindeki dün hecesi süre bakımından uzun değerli olması gerekirken kısa,4.ölçüdeki çocuklar kelimesindeki cuk hecesi süre bakımından uzun değerli olması gerekirken kısa,5.ölçüdeki oynayın kelimesindeki oyyın hecesi süre bakımından uzun değerli olması gerekirken kısa gü hecesi süre bakımından kısa değerli olması gerekirken uzun,7.ölçüdeki dünya kelimesindeki dün hecesi süre bakımından uzun değerli olması gerekirken kısa,8.ölçüdeki çocuklar kelimesindeki cuk hecesi süre bakımından uzun değerli olması gerekirken kısa değerlidir. 35 Tablo 15 Dünya Sizin Çocuklar Şarkısının Ezgisel-Eğitsellik ve Biçim Bakımından Görünümü Tablo 15’de görüldüğü gibi “Dünya Sizin Çocuklar Şarkısı” kelime vurgusu açısından incelendiğinde, 1.ölçüdeki nuz , 2. ölçüdeki el, 3. ölçüdeki ya-zin, 4. ölçüdeki lar ,5.ölçüdeki yın,6.ölçüdeki le-le,7.ölçüdeki ya ve 8.ölçüdeki lar heceleri ince seste olması gerekirken kalın seste olduğu görülmektedir. Dünya Sizin Çocuklar Şarkısının biçim yönünden incelendiğinde ise, şarkının a – b cümlelerinden oluşan 1 bölümlü şarkı biçiminde olduğu, cümlelerin 2’şer ölçülük 2 motiften oluştuğu görülmektedir. Dünya Sizin Çocuklar Şarkısı eğitsellik bakımından incelendiğinde ise şarkının (do-si) yedi ses aralığı içinde yazıldığı nota değerlerini kapsadığı ve konu bakımından çocuk haklarını işlediği görülmektedir. Dünya Sizin Çocuklar Şarkısı tartımsal uyum ve ezgisel- eğitsellik ve biçim bakımından bir bütün olarak değerlendirildiğinde, şarkının sözünün tartımı ile ezgideki tartım uyuşması ve ince ses ile kalın seslerin (vurgu) uyuşması bakımından oldukça fazla prozodik hataya sahip olduğu söylenebilir. Bu durum Dünya Sizin Çocuklar şarkısı bestelenirken Eğitim müziği besteleme tekniklerinin fazlaca dikkate alınmadığını göstermektedir.. 36 Tablo 16 Sağlık Öğütleri Şarkısının Tartımsal Uyum Bakımından Görünümü Tablo 16’da görüldüğü gibi, “Sağlık Öğütleri Şarkısı” tartımsal uyum bakımından incelendiğinde,1 . ölçüdeki yer yüzünde kelimesindeki zün hecesi süre bakımından uzun değerli olması gerekirken kısa, 3. ölçüdeki büyük kelimesindeki yük hecesi varlık kelimesindeki var hecesi süre bakımından uzun değerli olması gerekirken kısa,5.ölçüdeki büyük kelimesindeki yük hecesi varlık kelimesindeki var hecesi süre bakımından uzun değerli olması gerekirken kısa,7.ölçüdeki büyük kelimesindeki yük hecesi varlık kelimesindeki var hecesi süre bakımından uzun değerli olması gerekirken kısa,9.ölçüdeki çalış kelimesindeki lış hecesi çok hecesi süre bakımından uzun değerli olması gerekirken kısa,10.ölçüdeki yorulma kelimesindeki rul hecesi süre bakımından uzun değerli olması gerekirken kısa,11.ölçüdeki çok hecesi çabuk kelimesindeki buk hecesi süre bakımından uzun değerli olması gerekirken kısa,12.ölçüdeki darılma kelimesindeki rıl hecesi süre bakımından uzun değerli olması gerekirken kısa,13.ölçüdeki dert hecesi süre bakımından uzun değerli olması gerekirken kısa,15.ölçüdeki kendi kelimesindeki ken hecesi süre bakımından uzun değerli olması gerekirken kısa değerlidir. 37 Tablo 17 Sağlık Öğütleri Şarkısının Ezgisel-Eğitsellik ve Biçim Bakımından Görünümü . Tablo 17’de görüldüğü gibi “Sağlık Öğütleri” şarkısı kelime vurgusu açısından incelendiğinde, 1.ölçüdeki yer, 2. ölçüdeki lık, 3.ölçüdeki en, 4. ölçüdeki lık, 5. ölçüdeki en, 6. ölçüdeki tır, 7. ölçüdeki len, 8. ölçüdeki lık, 9.ölçüdeki çokçok,10.ölçüdeki ma,11.ölçüdeki buk,12.ölçüdeki ma, 13.ölçüdeki her-der,15.ölçüdeki me ve 16.ölçüdeki ne heceleri ince seste olması gerekirken kalın seste olduğu görülmektedir. Sağlık Öğütleri şarkısı biçim yönünden incelendiğinde ise, şarkının a-b-c-b cümlelerinden oluşan 2 bölümlü şarkı biçiminde olduğu, cümlelerin 4’er ölçülük 2’şer motiften oluştuğu ve tam kararla bittiği görülmektedir. Sağlık Öğütleri şarkısı eğitsellik bakımından incelendiğinde ise şarkının (fa-si ) dört ses aralığı içinde yazıldığı nota değerlerini kapsadığı ve konu bakımından sağlığın önemi ve sağlığımızı korumanın önemi konuları işlenmiştir. Sağlık Öğütleri Şarkısı tartımsal uyum ve ezgisel- eğitsellik ve biçim bakımından bir bütün olarak değerlendirildiğinde, şarkının sözünün tartımı ile ezgideki tartım uyuşması ve ince ses ile kalın seslerin (vurgu) uyuşması bakımından oldukça fazla prozodik hataya sahip olduğu söylenebilir. Bu durum Sağlık Öğütleri şarkısı 38 bestelenirken Dünya Sizin Çocuklar şarkısında olduğu gibi Eğitim müziği besteleme tekniklerinin fazlaca dikkate alınmadığını göstermektedir. Ancak Sağlık Öğütleri Şarkısı” başka bir kaynakta aşağıdaki gibidir. Tablo 18 Vücudumuz Şarkısının Tartımsal Uyum Bakımından Görünümü Tablo 18’de görüldüğü gibi, “Vücudumuz Şarkısı” tartımsal uyum bakımından incelendiğinde,11 . ölçüdeki kulaklı kelimesindeki lı hecesi süre bakımından uzun değerli olması gerekirken kısa değerlidir. Tablo 19 39 Vücudumuz Şarkısının Ezgisel - Eğitsellik ve Biçim Bakımından Görünümü . Tablo 19’da görüldüğü gibi “Vücudumuz şarkısı” kelime vurgusu açısından incelendiğinde,3.ölçüdeki rım, 5. ölçüdeki her, 6. ölçüdeki bir, 7. ölçüdeki bir, 9.ölçüdeki hiç,10.ölçüdeki dün,11.ölçüdeki üç, 12.ölçüdeki bir,13.ölçüdeki lur ve 14.ölçüdeki üç, 15.ölçüdeki dön-ya heceleri ince seste olması gerekirken kalın seste olduğu görülmektedir. Vücudumuz şarkısı biçim yönünden incelendiğinde ise, şarkının a-b-c-b cümlelerinden oluşan 2 bölümlü şarkı biçiminde olduğu, cümlelerin 4’er ölçülük 2’şer motiften oluştuğu görülmektedir. Vücudumuz şarkısı eğitsellik bakımından incelendiğinde ise şarkının (mi-re ) yedi ses aralığı içinde yazıldığı nota değerlerini kapsadığı ve konu bakımından vücudumuzun öğeleri işlenmiştir. 40 Vücudumuz Şarkısı tartımsal uyum ve ezgisel- eğitsellik ve biçim bakımından bir bütün olarak değerledirildiğinde, şarkının sözünün tartımı ile ezgideki tartım uyuşması ve ince ses ile kalın seslerin (vurgu) uyuşması bakımından nerdeyse mükemmel bir prozodik yapıya sahip olduğu söylenebilir. Bu durum Vücudumuz şarkısı bestelenirken Eğitim müziği besteleme tekniklerinin fazlaca dikkate alındığını göstermektedir. Tablo 20 Müzik Sevgisi Şarkısının Tartımsal Uyum Bakımından Görünümü Tablo 20’de görüldüğü gibi, “Müzik Sevgisi Şarkısı” tartımsal uyum bakımından incelendiğinde, 2. ölçüdeki ninnisiz kelimesindeki siz hecesi süre bakımından uzun değerli olması gerekirken kısa, 3.ölçüdeki yummadım kelimesindeki dım hecesi süre bakımından uzun değerli olması gerekirken kısa, 10.ölçüdeki müzik kelimesindeki zik hecesi süre bakımından kısa değerli olması gerekirken uzun ve 11.ölçüdeki mutlu kelimesindeki lu hecesi süre bakımından kısa değerli olması gerekirken uzun değerlidir. 41 Tablo 21 Müzik Sevgisi Şarkısının Ezgisel - Eğitsellik ve Biçim Bakımından Görünümü Tablo 21’de görüldüğü gibi “Müzik Sevgisi” Şarkısı kelime vurgusu açısından incelendiğinde,2.ölçüdeki siz, 3.ölçüdeki dım, 5.ölçüdeki den, 6.ölçüdeki dan, 7.ölçüdeki tım, 8.ölçüdeki mı, 9.ölçüdeki tum, 10.ölçüdeki zik, 11.ölçüdeki lu, 12.ölçüdeki mu hecelerinin ince seste olması gerekirken kalın seste olduğu görülmektedir. Müzik Sevgisi şarkısı biçim yönünden incelendiğinde ise, şarkının a – b- b1 cümlelerinden oluşan 1 bölümlü şarkı biçiminde olduğu, cümlelerin 2’şer ölçülük 2 motiften oluştuğu görülmektedir. Müzik Sevgisi şarkısı eğitsellik bakımından incelendiğinde ise şarkının (re – la) beş ses aralığı içinde yazıldığı nota değerlerini kapsadığı ve konu olarak insanların müziğe karşı duydukları sevgiyi işlemektedir. 42 Müzik Sevgisi Şarkısı tartımsal uyum ve ezgisel- eğitsellik ve biçim bakımından bir bütün olarak değerlendirildiğinde, şarkının sözünün tartımı ile ezgideki tartım uyuşması bakımından neredeyse mükemmel bir prozodik yapıya sahip olduğu söylenirken, ince ses ile kalın seslerin (vurgu) uyuşması bakımından oldukça fazla prozodik hatalı bir yapıya sahip olduğu görülmektedir. Bu durum Müzik Sevgisi şarkısı bestelenirken Eğitim müziği besteleme tekniklerinin tartımsal uyum kısmının daha özenli oluşturulduğu, ezgisel uyum kısmında ise bu özenin gösterilmediği görülmektedir. Tablo 22 Öğretmenim Şarkısının Tartımsal Uyum Bakımından Görünümü Tablo 22’de görüldüğü gibi, “Öğretmenim Şarkısı” tartımsal uyum bakımından incelendiğinde, 7. ölçüdeki pek-çok heceleri süre bakımından uzun değerli olması gerekirken kısa değerlidir. 43 Tablo 23 Öğretmenim Şarkısının Ezgisel - Eğitsellik ve Biçim Bakımından Görünümü Tablo 23’de görüldüğü gibi “Öğretmenim şarkısı” kelime vurgusu açısından incelendiğinde,8.ölçüdeki rim, 9. ölçüdeki sen, 11. ölçüdeki sen, 15. ölçüdeki tık, 16.ölçüdeki na, 20.ölçüdeki yet, heceleri ince seste olması gerekirken kalın seste olduğu görülmektedir. Öğretmenim şarkısı biçim yönünden incelendiğinde ise, şarkının a-b-c-b cümlelerinden oluşan 1 bölümlü şarkı biçiminde olduğu, cümlelerin 4’er ölçülük 2’şer motiften oluştuğu görülmektedir. Öğretmenim şarkısı eğitsellik bakımından incelendiğinde ise şarkının (do-sol ) beşli ses aralığı içinde yazıldığı nota değerlerini kapsadığı ve konu bakımından öğretmen sevgisi işlediği görülmektedir Öğretmenim Şarkısı tartımsal uyum ve ezgisel- eğitsellik ve biçim bakımından bir bütün olarak değerledirildiğinde, şarkının sözünün tartımı ile ezgideki tartım 44 uyuşması ve ince ses ile kalın seslerin (vurgu) uyuşması bakımından nerdeyse mükemmel bir prozodik yapıya sahip olduğu söylenebilir. Bu durum Öğretmenim şarkısı bestelenirken Eğitim müziği besteleme tekniklerinin fazlaca dikkate alındığını göstermektedir. Tablo 24 Öğüt Şarkısının Tartımsall Uyum Bakımından Görünümü Tablo 24’de görüldüğü gibi, “Öğüt Şarkısı” tartımsal uyum bakımından incelendiğinde, hiç hatasız mükemmel bir yapıya sahip olduğu görülmektedir. Tablo 25 Öğüt Şarkısının Ezgisel-Eğitsellik ve Biçim Bakımından Görünümü Öğüt şarkısı kelime vurgusu açısından incelendiğinde mükemmel bir yapıya sahip olduğu görülmektedir. Öğüt şarkısı biçim yönünden incelendiğinde ise, şarkının a cümlesinden oluşan 1 bölümlü şarkı biçiminde olduğu, cümlenin 2 ölçülük 2 motiften oluştuğu görülmektedir. Öğüt şarkısı eğitsellik bakımından incelendiğinde ise şarkının (fa – la) üç ses aralığı içinde yazıldığı 45 nota değerlerini kapsadığı ve konu olarak düzenli uykunun önemi işlenmiştir. Tablo 25’de görüldüğü gibi “Öğüt Şarkısı” tartımsal uyum ve ezgisel- eğitsellik ve biçim bakımından bir bütün olarak değerlendirildiğinde, şarkının mükemmel bir prozodik yapıya sahip olduğu görülmektedir. Öğüt şarkısı’nın Eğitim müziği besteleme tekniklerinin mükemmel bir örneği olduğu söylenebilir. Tablo 26 Atatürk Ölmedi Şarkısının Tartımsal Uyum Bakımından Görünümü Tablo 26’da görüldüğü gibi, “Atatürk Ölmedi Şarkısı” tartımsal uyum bakımından incelendiğinde,3 . ölçüdeki yüreğimde kelimesindeki de hecesi süre bakımından kısa değerli olması gerekirken uzun, 6.ölçüdeki şavaşında kelimesindeki da hecesi süre bakımından kısa değerli olması gerekirken uzun, 7.ölçüdeki bayrağı kelimesindeki ğı hecesi ve o hecesi süre bakımından kısa değerli olması gerekirken uzun, 9.ölçüdeki hergücü kelimesindeki cü hecesi ve o hecesi süre bakımından kısa değerli olması gerekirken uzun,11.ölçüdeki türklüğe kelimesindeki ğe hecesi süre bakımından kısa olması gerekirken uzun,13.ölçüdeki devrimler kelimesindeki rim-ler 46 heceleri süre bakımından uzun değerli olması gerekirken kısa,15.ölçüdeki yurduma kelimesindeki ma hecesi süre bakımından uzun değerli olması gerekirken kısa, 18.ölçüdeki aydın kelimesindeki ay-dın heceleri süre bakımından uzun değerli olması gerekirken kısa değerlidir. Tablo 27 Atatürk Ölmedi Şarkısının Ezgisel- Eğitsellik ve Biçim Bakımından Görünümü Tablo 27’de görüldüğü gibi “Atatürk Ölmedi Şarkısı” kelime vurgusu açısından incelendiğinde 2.ölçüdeki di, 4. ölçüdeki yor, 6.ölçüdeki da, 7. ölçüdeki bay, ve 8.ölçüdeki yor, 9.ölçüdeki her, 10.ölçüdeki yor, 11.ölçüdeki Türk, 12.ölçüdeki güç,13.ölçüdeki ler, 15.ölçüdeki ma, 17.ölçüdeki yol, hecelerinin ince seste olması gerekirken kalın seste olduğu görülmektedir. Atatürk Ölmedi şarkısı biçim yönünden incelendiğinde ise, şarkının A-B (a-b-cd-) cümlelerinden oluşan 2 bölümlü şarkı biçiminde olduğu, cümlelerin 2’şer ölçülük 2 motiften oluştuğu, bölümlerdeki ilk cümlelerin yarım karar ikinci cümlelerin ise tam kararla bittiği görülmektedir. Atatürk Ölmedi şarkısı eğitsellik bakımından incelendiğinde ise şarkının (re – re) sekizli ses aralığı içinde yazıldığı 47 nota değerlerini kapsadığı ve konu olarak Atatürk sevgisini işlediği görülmektedir. Atatürk Ölmedi Şarkısı tartımsal uyum ve ezgisel- eğitsellik ve biçim bakımından bir bütün olarak değerledirildiğinde, şarkının sözünün tartımı ile ezgideki tartım uyuşması bakımından da, ince ses ile kalın seslerin (vurgu) uyuşması bakımından da kısmen doğru bir yapıya sahip olduğu söylenebilir. Bu durum Atatürk Ölmedi şarkısı bestelenirken eğitim müziği besteleme tekniklerinin kısmen dikkate alındığını göstermektedir. Tablo 28 23 Nisan Şarkısının Tartımsal Uyum Bakımından Görünümü Tablo 28’de görüldüğü gibi, “23 Nisan Şarkısı” tartımsal uyum bakımından incelendiğinde,1 . ölçüdeki elele kelimesindeki le hecesi süre bakımından uzun değerli olması gerekirken kısa, verelim hecesindeki re hecesisüre bakımından kısa değerli olması gerekirken uzun, 3.ölçüdeki erelim kelimesindeki re hecesi süre bakımından kısa değerli olması gerekirken uzun, 6.ölçüdeki söyleyelim kelimesindeki le-ye heceleri 48 süre bakımından kısa değerli olması gerekirken uzun, 7.ölçüdeki çocuk kelimesindeki ço hecesi süre bakımından kısa değerli olması gerekirken uzun, 10.ölçüdeki yıldızlar kelimesindeki tüm heceler hecesi süre bakımından uzun olması gerekirken kısa,11.ölçüdeki gülüşümüzden kelimesindeki müz hecesi süre bakımından uzun değerli olması gerekirken kısa,12.ölçüdeki çiçekler kelimesindeki çek-ler heceleri ile boyansınlar kelimesindeki sın-lar heceleri süre bakımından uzun değerli olması gerekirken kısa, 13.ölçüdeki sevincimizden kelimesindeki vin-miz heceleri süre bakımından uzun değerli olması gerekirken kısa, 16.ölçüdeki ni hecesi süre bakımından kısadeğerli olması gerekirken uzun değerlidir. Tablo 29 23 Nisan Şarkısının Ezgisel- Eğitsellik ve Biçim Bakımından Görünümü Tablo 29’da görüldüğü gibi “23 Nisan Şarkısı” kelime vurgusu açısından incelendiğinde 1.ölçüdeki el-lim 3. ölçüdeki şe-lim, 8.ölçüdeki lar, 10. ölçüdeki larsın, 11.ölçüdeki den, 12.ölçüdeki ler-sın, 13.ölçüdeki den, 14.ölçüdeki ren, 15.ölçüdeki ram , hecelerinin ince seste olması gerekirken kalın seste olduğu görülmektedir. 49 23 Nisan şarkısı biçim yönünden incelendiğinde ise, şarkının A-A1-B cümlelerinden oluşan 3 bölümlü şarkı biçiminde olduğu, cümlelerin 2’şer ölçülük 2 motiften oluştuğu, A bölümün yarım karar A1-B bölümlerinin ise tam kararla bittiği görülmektedir. 23 Nisan şarkısı eğitsellik bakımından incelendiğinde ise şarkının (re –do) yedili ses aralığı içinde yazıldığı nota değerlerini kapsadığı ve konu olarak 23 Nisan sevincinin işlendiği görülmektedir. 23 Nisan Şarkısı tartımsal uyum ve ezgisel- eğitsellik ve biçim bakımından bir bütün olarak değerledirildiğinde, şarkının sözünün tartımı ile ezgideki tartım uyuşması bakımından da, ince ses ile kalın seslerin (vurgu) uyuşması bakımından da kısmen doğru bir yapıya sahip olduğu söylenebilir. Bu durum 23Nisan şarkısı bestelenirken eğitim müziği besteleme tekniklerinin kısmen dikkate alındığını göstermektedir. Örneklemi Oluşturan Özgün Şarkıların Tartımsal Uyum Bakımından Genel Görünümleri Tablo 30 a ve b deki gibidir. 50 Tablo 30 a Atatürk,23 Nisan ,Kış Merdiven Öğretmenim, Cumhuriyet Marşı ve Dünya Sizin Çocuklar Şarkılarının Tartımsal Uyum Bakımından Genel Görünümleri Atatürk 23 Nisan Kış Merdiven Öğretmenim Cumhuriyet Marşı Dünya Sizin Çocuklar f % f % f % f % f % f % f % Hatalı Hece 8 19 9 25 10 35.7 2 7.4 7 12,5 2 5,4 8 28.5 Hatasız Hece 34 81 27 75 18 64.3 25 92.6 49 87,5 35 94.6 20 71.5 TOPL AM 42 100 36 100 28 100 27 100 56 100 37 100 28 100 Tablo 30 b Sağlık Öğütleri, Vücudumuz, Müzik Sevgisi,Öğretmenim Canım Benim,Öğüt, Atatürk Ölmedi ve 23 Nisan Şarkılarının Tartımsal Uyum Bakımından Genel Görünümleri Sağlık Öğütleri Vücudumuz Müzik Sevgisi Öğretmenim Canım. Benim Öğüt Atatürk Ölmedi 23 Nisan f % f % f % f % f % f % f % Hatalı Hece 15 32 1 1,9 4 12,5 2 3.7 - 0 12 15. 2 16 23 Hatasız Hece 32 68 51 98.1 28 87.5 52 96.3 12 100 67 84. 8 54 77 TOPLAM 47 100 52 100 32 100 54 100 12 100 79 100 70 100 Tablo 30 a-b de görüldüğü gibi, Öğüt şarkısı tartımsal uyum bakımından hiç hatasız olarak mükemmel bir özellik göstermektedir. Öğüt Şarkısını hata oranı sırası ile, %1,9 ile Vücudumuz Şarkısı, % 3,7 ile Öğretmenim Canım Benim Şarkısı, % 5.4 ile Cumhuriyet Marşı, % 7,4 ile Merdiven Şarkısı, % 12,5 ile Öğretmenim ve Müzik Sevgisi Şarkıları,%15,2 ile Atatürk Ölmedi Şarkısı, %19 ile Atatürk Şarkısı,% 23 ile 23 Nisan Şarkısı, %25 ile 23 Nisan Şarkısı , %28,5 ile Dünya Sizin Çocuklar Şarkısı ,%32 ile Sağlık Öğütleri Şarkısı Kış Şarkısı ise %35.7 ile incelemeye alınan şarkılar arasında en çok tartımsal uyum hatasına sahip şarkı olarak yer almaktadır. 51 Bu durum (incelenen şarkıların hata oranına göre sıralanışından hareketle) alanları eğitim müziği ve eğitim müziği besteciliği olan kişilerin şarkılarını bestelerken tartımsal uyuma özen gösterdiklerini ortaya koymaktadır. Örneklemi Oluşturan Özgün Şarkıların Ezgisel (Kelime Vurgusu) Uyum Bakımından Genel Görünümleri Tablo 31 a ve b de ki gibidir. Tablo31 a Atatürk,23 Nisan,,Kış Merdiven Öğretmenim, Cumhuriyet Marşı ve Dünya Sizin Çocuklar Şarkılarının Ezgisel (Kelime Vurgusu) Uyum Bakımından Genel Görünümleri Atatürk Hatalı Hece Hatasız Hece TOPLAM 23 Nisan Kış Merdiven Öğretmenim Cumhuriyet Marşı Dünya Sizin Çocuklar f % f % f % f % f % f % f % 15 36 8 22 6 21,5 5 18,5 12 21.5 8 22 9 32. 25 64 28 78 22 78,5 22 81.5 44 78,5 29 78 17 68 42 100 36 100 28 100 27 100 56 100 37 100 28 100 Tablo 31 b Sağlık Öğütler, Vücudumuz, Müzik Sevgisi,Öğretmenim Canım Benim,Öğüt, Atatürk Ölmedi ve 23 Nisan Şarkılarının Ezgisel (Kelime Vurgusu) Uyum Bakımından Genel Görünümleri Sağlık Öğütleri Vücudumuz Müzik Sevgisi Öğretmenim Canım. Benim Öğüt Atatürk Ölmedi 23 Nisan f % f % f % f % f % f % f % Hatalı Hece 11 23.4 12 23 10 31.3 6 11.1 - - 12 17.4 13 18,6 Hatasız Hece 36 76.6 40 77 22 68.7 48 88.9 12 100 67 82.6 57 81.4 TOPLAM 47 100 52 100 32 100 54 100 12 100 79 100 70 100 Tablo 31 a-b de görüldüğü gibi, Öğüt, Ezgisel (Kelime Vurgusu) Uyum Bakımından da hiç hatasız olarak mükemmel bir özellik göstermektedir. Öğüt Şarkısını 52 hata oranı sırası ile, % 11.1 ile Öğretmenim Canım Benim Şarkısı, % 17.4 ile Atatürk Ölmedi Şarkısı, % 18.5 ile Merdiven Şarkısı, % 19,6 ile 23 Nisan Şarkısı , % 21.5 ile Kış ve Öğretmenim Şarkıları, % 22 ile 23 Nisan Şarkısı ve Cumhuriyet Marşı, % 23 ile Vücudumuz Şarkısı, % 23.4 ile 23 Sağlık Öğütleri Şarkısı, % 31.3 ile Müzik Sevgisi, % 32 ile Şarkısı, Dünya Sizin Çocuklar Şarkısı, Atatürk Şarkısı ise ,% 36 ile incelemeye alınan şarkılar arasında en çok Ezgisel (Kelime Vurgusu) uyum hatasına sahip şarkı olarak görülmektedir. Bu durum Öğüt şarkısının tartımsal uyum bakımından olduğu gibi, Ezgisel (Kelime Vurgusu) Uyum Bakımından da hiç hatasız olarak mükemmel bir şarkı örneği olduğunu ortaya koymaktadır. Bu durum Ezgisel (Kelime Vurgusu) Uyum Bakımından (incelenen şarkıların hata oranına göre sıralanışından hareketle) tartımsal uyum konusunda olduğu gibi alanları eğitim müziği ve eğitim müziği besteciliği olan kişilerin şarkılarını bestelerken Ezgisel (Kelime Vurgusu) uyumuna da özen gösterdiklerini ortaya koymaktadır. Her ne kadar Müzik Sevgisi şarkısı Ezgisel (Kelime Vurgusu) Uyum bakımından alt sıralarda gibi gözüksede şarkının ezgisinin güzelliği ve örgün ve yaygın müzik eğitiminde söyleniyor olması nedeniyle oluşan bu prozodik hatalar dikkati çekmemektedir.. Tablo 32. İncelenen Şarkılardaki Tartımsal Uyum ve Ezgisel (Kelime Vurgusu) Uyum Hatalarının Karşılaştırılması Tartımsal Uyum Ezgisel Uyum f % f % Hatalı Hece 96 16 127 22 Hatasız Hece 504 84 473 78 TOPLAM 600 100 600 100 Tablo 32’ de görüldüğü toplam hece oranı içerisinde , Tartımsal uyum %16 bir hata Ezgisel (Kelime Vurgusu) Uyum hataları ise %22 lik bir hata oranına sahiptir. 53 Bu durum da bestecilerin şarkı bestelerken tartımsal uyuma daha çok özen gösterdiklerini söyleyebiliriz. Değişik yüksekliklerdeki ses perdelerinin belirli bir süre içinde ard arda gelerek bir birine bağlanıp anlam kazanmasıyla oluşan dinamik ses çizgisi olarak tanımlanan ezgiyi yaratmak alan bilgisi gerektiren bir olgudur. Alanında uzman bir kişi ezgisini oluştururken Ezgisel (Kelime Vurgusu) Uyuma oldukça dikkat eder. Ancak ezginin yapısı, ezgideki tonal yapı. verilmek istenen mesaj ve amaç ezgi oluşturma sürecinde bazen besteciyi zorlar. Usta besteciler şarkılarını oluştururken öyle mükemmel bir ezgi yaratırlar ki bu şarkılar örgün - yaygın eğitimde kullanılırlar ve benimsenirler. Bu da ezgide oluşan prozodik hataları bir kusur olarak çıkarmaktadır. 54 BÖLÜM 4 4. SONUÇ VE ÖNERİLER Bu bölümde, önceki bölümde sergilenmiş olan bulgulara ve yorumlara bağlı olarak ulaşılan sonuçlar ile bu sonuçlar doğrultusunda geliştirilen önerilere yer verilmiştir. Türkiye’deki İlköğretim okulları 4.sınıf ve 5.sınıfta Öğretilen şarkıların Eğitim Müziği Besteleme Tekniklerine Uygunluk durumlarını saptamak amacıyla yapılan bu araştırma iki aşamalı olarak yapılmıştır. Müzik Öğretmenlerinin müzik dersinde kullandıkları kaynak kitaptaki özgün okul şarkıları saptanmış, bu şarkılar prozodi, biçim ve eğitsellik bakımından incelenmiş ve bu yolla şarkıların eğitim müziği besteleme tekniklerine uygunlukları saptanmıştır. Öğüt şarkısının tartımsal uyum bakımından hiç hatasız olarak mükemmel bir özellik gösterdiği belirlenmiştir. Öğüt Şarkısını hata oranı sırası ile, %1,9 ile Vücudumuz Şarkısı, % 3,7 ile Öğretmenim Canım Benim Şarkısı, % 5.4 ile Cumhuriyet Marşı, % 7,4 ile Merdiven Şarkısı, % 12,5 ile Öğretmenim ve Müzik Sevgisi Şarkıları,%15,2 ile Atatürk Ölmedi Şarkısı, %19 ile Atatürk Şarkısı,% 23 ile 23 Nisan Şarkısı, %25 ile 23 Nisan Şarkısı , %28,5 ile Dünya Sizin Çocuklar Şarkısı ,%32 ile Sağlık Öğütleri Şarkısının izlediği, Kış Şarkısının ise %35.7 ile incelemeye alınan şarkılar arasında en çok tartımsal uyum hatasına sahip şarkı olarak yer aldığı görülmüştür. Öğüt şarkısının tartımsal uyum bakımından olduğu gibi, Ezgisel (Kelime Vurgusu) Uyum Bakımından da hiç hatasız olarak mükemmel bir şarkı örneği olduğu saptanmıştır. Öğüt Şarkısını hata oranı sırası ile, % 11.1 ile Öğretmenim Canım Benim Şarkısı, % 17.4 ile Atatürk Ölmedi Şarkısı, % 18.5 ile Merdiven Şarkısı, % 19,6 ile 23 Nisan Şarkısı , % 21.5 ile Kış ve Öğretmenim Şarkıları, % 22 ile 23 Nisan Şarkısı ve 55 Cumhuriyet Marşı, % 23 ile Vücudumuz Şarkısı, % 23.4 ile 23 Sağlık Öğütleri Şarkısı, % 31.3 ile Müzik Sevgisi, % 32 ile Şarkısı, Dünya Sizin Çocuklar Şarkısının izlediği, Atatürk Şarkısı ise ,% 36 ile incelemeye alınan şarkılar arasında en çok Ezgisel (Kelime Vurgusu) uyum hatasına sahip şarkı olduğu görülmüştür. Toplam hece oranı içerisinde , Tartımsal uyum %16 bir hata Ezgisel (Kelime Vurgusu) Uyum hataları ise %22 lik bir hata oranına sahip olduğu belirlenmiştir.. Bestecilerin şarkı bestelerken tartımsal uyuma daha çok özen gösterdikleri belirlenmiştir. Ezgisel (Kelime Vurgusu) Uyum Bakımından (incelenen şarkıların hata oranına göre sıralanışından hareketle) tartımsal uyum konusunda olduğu gibi alanları eğitim müziği ve eğitim müziği besteciliği olan kişilerin şarkılarını bestelerken Ezgisel (Kelime Vurgusu) uyumuna da özen gösterdikleri belirlenmiştir. İncelenen şarkıların çocuk ses sınırları içersisinde yazıldıkları saptanmıştır. Biçim yönünden incelenen şarkılardan ; Tek Bölümlü Atatürk, 23 Nisan, Kış,Merdiven, Öğretmenim, Cumhuriyet,Dünya Sizin Çocuklar,Müzik Sevgisi,Öğretmenim, Öğüt İki Bölümlü Sağlık Öğütleri, Vücudumuz, Atatürk Ölmedi, Üç bölümlü 23 Nisan olduğu saptanmıştır. 56 Bütün bu sonuçlara dayanarak müzik dersinde kullanılan ders kitabı müzik öğretmenlerinin ihtiyaçlarını karşılayacak şekilde Türk müzik eğitiminde söz sahibi kurum ve kişilerin ortak çalışmalarıyla yeniden düzenlenmelidir. Müzik dersinde şarkı dağarcığını çeşitlendirmek ve zenginleştirmek için bütün müzik öğretmenleri yardımcı ders kitaplarından yararlanmalıdır. Eğitim müziğine şarkı dağarcığı oluşturan bestecilerin Türk dilini çok iyi bilmeleri gerekmektedir.Ayrıca şarkı bestelerken eğitim müziği besteleme teknikleri bilgisine çok iyi bir şekilde sahip olmak ve eğitim müziği ilkelerini daima göz önünde tutmak bestelenecek şarkıların iyi birer örnek olmasını olumlu yönde etkileyecektir. Bilindiği gibi müzik eğitiminin hedeflerine ulaşması örgün ve yaygın eğitimde öğretilen şarkıların öğrencinin günlük yaşamıyla bütünleşmesiyle ile mümkündür. Eğitim müziği bestecileri şarkısını oluştururken daima kim için-ne için ve hangi amaçla şarkı bestelediğini göz önünde tutmalıdır. Müzik eğitiminde öğrenciyle karşı karşıya olan müzik öğretmenlerinin iyi örnekleri seçebilmesi ve gerektiğinde dersin amacına yönelik şarkılar oluşturabilmeleri için Eğitim Fakülteleri Güzel Sanatlar Eğitimi Bölümü Müzik Eğitimi Anabilim Dallarında Lisans düzeyinde okutulan eğitim müziği besteleme teknikleri dersi oldukça önem kazanmaktadır. Eğitim Fakülteleri Güzel Sanatlar Eğitimi Bölümü Müzik Eğitimi Anabilim Dallarında Lisans düzeyinde okutulan bu dersler mutlaka alan uzmanları tarafından okutulmalıdır. 57 KAYNAKÇA Yaşar, N., Özdemir, A., Özel, E., Öztürk, S., Yücesoy, G.. (2007). 4. ve 5. Sınıf Müzik Öğretmeni Klavuz Kitabı, İstanbul: Doğan Ofset Devlet Kitapları. Güldaş, S. (2003). Vurgu ve Vurgulamaları ile Türk Musikisinde Prozodi, İstanbul: Kurtiş Yayınevi. Say, A. (2002). Müzik Sözlüğü, Ankara: Müzik Ansiklopedisi Yayınları. Bozkaya, İ. (2001). Dil-Müzik Bağlamına Prozodi, Bursa: Özsan Yayınevi. Uçan, A. (1997). Müzik Eğitimi Temel Kavramlar İlke ve Yaklaşımlar, Ankara: Müzik Ansiklopedisi Yayınları. Kaptan, S. (1995). Bilimsel Araştırma ve İstatistik Teknikleri, Ankara: Bilim Yayınları. Say, A. (1985). Müzik Ansiklopedisi, Ankara: Başkent Yayınevi. Özsoy, O. (2003). Etkin Öğretmen Etkin Öğrenci Etkin Eğitim, İstanbul: Hayat Yayıncılık. Uçan, A. (1990). Türkiye’de Cumhuriyetin İlk Altmış Yılında Müzik Eğitiminde Proğram Geliştirme, G.Ü. Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, Cilt 4, Sayı: 1, Ankara. Tolstoy, L. (2004). Sanat Nedir?, (İkinci Baskı), İstanbul: Şule Yayınları. Fischer, E. (1995). Sanatın Gerekliliği, (Sekizinci Baskı), Ankara: Bilim ve Sanat Yayınları. Say, A. (2001). Müzik Öğretimi, Ankara: Müzik Ansiklopedileri Yayınları. 58 Gedikli, E. (2003). Eğitim Fakülteleri ve İlköğretim Öğretmenleri İçin Müzik Eğitimi, Bursa: Ezgi Yayınları. Çevik, S. (1988). Müzikte Söz Öğesinin Önemi. Müziğin Dile Dilin Müziğe Etkileri, 1. Müzik Kongresi Bildirileri, Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Güzel Sanatlar Müdürlüğü. T.D.K. (1981). Eğitim Terimleri Sözlüğü, 2.Baskı, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları, A.Ü. Basımevi. Arel, H. S. (1992). Prozodi Dersleri, İstanbul: Pan Yayıncılık. Aydoğan, S. (2007). Oynayarak Eğlenerek Müzik Dilini Öğreniyoruz, Ankara: Arkadaş Yayınevi Çiçek, S. (2000). İlköğretimde Müzik, Busa: Ezgi Yayıncılık. Yöre, S. (2004). Türkiye’de Çocuk Müziği, Çoluk Çocuk Dergisi, 45-38-39. www.müzikeğitimcileri.net/bilimsel araştırmalar.makaleler/s.yöre 10 Ağustos 2011 tarihinde alınmıştır. Göher, F. (2006). Türk ve Batı Çocuk Şarkılarının Karşılaştırılmalı Analizi, Yayınlanmamış Doktora Tezi.Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Müzik Öğretmenliği Bilim Dalı, Ankara. Özgül, İ. (1996). Müzik Eğitimi ve Öğretimi, Kastamonu: Ayvatoğlu Ofset. 59 ÖZGEÇMİŞ Gamze Zişan Baylam, 1986 yılında Ankara’da doğdu. İlkokula Ankara Hamdullah Suphi İlkokulu’nda başladı. Ortaokul eğitimini Ankara Başkent İlköğretim okulunda tamamladı. 2004 yılında Ankara Anadolu Güzel Sanatlar Lisesi’ni bitirdi. 2004-2005 Eğitim-Öğretim yılında Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Güzel Sanatlar Eğitimi Bölümü Müzik Öğretmenliği Ana Bilim Dalın’da lisans eğitimine başladı. 2008 yılında lisans eğitimini tamamlan Gamze Zişan Baylam 2009 yılında Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Güzel Sanatlar Eğitimi Ana Bilim Dalı Müzik Eğitimi Bilim Dalı’nda yüksek lisans programına başladı. 2009-2010 eğitim öğretim yılında Özel Ankara Maya İlköğretim Okulu’nda müzik öğretmeni olarak göreve başlayan Gamze Zişan Baylam halen bu görevi sürdürmektedir.
