Hazar Denizi`nin Azerbaycan Kıyısında İzole Edilmiş Bakterilerle

24. Ulusal Kimya Kongresi, Zonguldak Karaelmas Üniversitesi, 29 Haziran-2 Temmuz 2010, Zonguldak
Hazar Denizi'nin Azerbaycan Kıyısında İzole Edilmiş Bakterilerle
Klorlu /Aromatik Hidrokarbonlar ve Fenollerin Biobozulması
Mamed Salmanov a, Mamed Veliyev b, Aynur Babaşlı a, Saida Aliyeva a,
Nazim Bektaşi b
Azerbaycan Milli İlmler Akademisinin Mikrobiologiya İnstitüsü, AZ1073, Patamdar cad.40,
Bakü
b
Azerbaycan Milli İlmler Akademisinin Polymer Materiallar İnstitüsü, AZ5004, S.Vurgun sok.124,
Sumqait
veliyev_mamed@yahoo.com
a
Çevrenin rafineli ürünlerinden ve petrol kimyasından arınması günümüzün mühim
problemlerindendir. Bu ürünler sırasına aromatik hidrokarbonlar, fenoller ve onların klorlu
içerikleri dahildir. Bunların mikrobiyal bozulmasının öyrenilmesi çevrenin biyolojik temizlenmesi
için mühim etkendir. Bu nedenle araştırmaların devam ettirmesi bizler için önemli idi [1-2].
Araştırmalarımızın amacı, Hazar denizi Abşeron yarımadasının su ve toprak yıkımından izole
edilmiş bakteriler (Micrococcus sp., Bacillus sp., Pseudomonas sp., Arthrobactersp.) vasıtasıyla
bazı klorlu aromatik hidrokarbonlar ve fenollerin degradasyonunu incelemektir. Karbon kaynağı
olarak chlorobenzene, p-, m-, o-klorotoluene, p-, m-, o-klorofenol ve tetraklorpirokatehin 100
mg/l konsantrasyonda kullanılmıştır. Tarama sonuçlarında klorlu aromatik hidrokarbonlar ve
fenolleri özümseyen en aktif bakteriler tespit edilmiştir. Kullanılan klorlu hidrokarbonlar ve
fenollerin bozulması zamanı alınan ürünlerin belirlenmesi ters-sıvı ve ince tabaka kromatografisi
faz analiz yöntemleri ile yapılmıştır. Kromatografik sonuçlar IR, UV ve PMR spektrumları verileri
tarafından doğrulanmıştır. Elde edilmiş veriler chlorobenzenin biyodönüşümleri sonucunda mklorfenol (30%) ve 3-klorpirokatehinin (65%) alındığını göstermiştir:
Cl
Cl
Cl
Pseudomonas sp.
OH
+
OH
OH
Klorotoluene bozulmasının karışık bir mekanizma tarafından, yan zincirin oksidasyonuyla, hem
de aromatik halkanın hidrooksidasyonuyla oluştuğu tespit edilmiştir. P-klofenolun
biyodönüşümlerinin esas ürünlerinin 4-klorpirokatehin (20%) ve klorpirogallol (15%),
tetraklorpirokatehinin bozulması ürünlerininse tetraklormukonomik asit (10%) olduğu
kanıtlanmıştır. Sonuç olarak elde edilen tüm bilgiler gösteriyor ki, izole edilmiş etkin bakteri
suşları klorlu aromatik bleşiklere istinaden yüksek yıkıcı bir potansiyele sahiptir. Buysa
mikrobiyolojik ve kimyasal alanlarda, çevre icin mühüm olan Hazar denizinin kirlenmiş
alanlarının temizlenmesinde büyük bilimsel araştırmalara ihtiyaç olduğunu gösteriyor.
KAYNAKLAR
1. Veliyev M.G., Bengt Danielsson, Salmanov M.A., Aliyeva S.R., Bektashi N.R., Biodegradation
of Baku oil and hydrocarbons by micromycetes, Journal of Petroleum Chemistry, v.48, №1,
55-62, 2008.
2. Salmanov M.A., Veliyev M.G., Babashli A.A., Aliyeva S.R., Bektashi N.R., Proceedings of
Microbiology Institute of ANAS, ELM, 315-322, 2009.