cengiz ozakinci.fh11

Otopsi
Cengiz Özak›nc›
1789
Frans›z Devrimi'nden
Cumhuriyet
Türkiyesi'ne
"Hendek", "Federalizm",
"Özerklik" vs.
1789 Frans›z Devrimi ile Fransa'da krall›k devrildi; ‹nsan
ve Yurttafl Haklar› Bildirgesi'ne dayal› cumhuriyet yönetimi
ile, tek odakl› (merkezî, üniter)
ulus-devlet kuruldu.
ncak, baflta ‹ngiltere olmak
üzere, krall›kla yönetilen Avusturya ve di¤er Avrupa devletleri, üniter cumhuriyetçili¤in kendi
ülkelerine s›çramas›n› önlemek için,
Frans›z Cumhuriyeti'ni parçalayarak
y›kmaya yöneldiler. ‹ngiltere ve
Avusturya'n›n
1789 Frans›z Devrimi,
k›flk›rtma ve desBastille Hapishanesi
te¤iyle, Gironde
bask›n›.
A
17
BD fiUBAT 2016
bölgesi milletvekilleri, kendi bölgelerinin merkezî yönetime ba¤lanmay›p
federal olmas›n› savunmaya bafllad›lar.
ederalizm propagandas› eyleme
dönüflünce Gironde bölgesi
milletvekilleri, Frans›z Meclisi’
nin 2 Haziran 1793 günlü karar›yla
tutukland›. Ancak federalizm salt
Gironde (Bordeaux) ile s›n›rl› kalmam›fl; Lyon, Marseille, Toulon kentleri
de ayr›l›kç› (federalist) isyanc›lar›n
eline geçmiflti. Üniter Cumhuriyet
savunucusu Robespierre, 2 A¤ustos
1793 günü Frans›z Millet Meclisi’nde
yapt›¤› konuflmada, federalist isyanc›lar› flu sözlerle suçluyordu:
F
Frans›z Devrimi
öncülerinden
Maximilien
Robespierre.
“Güçlü bir fesat komitesi,. Avrupa’n›n zorbalar›yla gizliden gizliye
iflbirli¤i ediyor. Yabanc› silahlar›n
gücü ve içerde ç›kartaca¤› kargaflal›klarla, bizleri bu yüzkaras› uzlaflmay›
(üniter cumhuriyet yerine federasyonu) kabul etmek zorunda b›rakaca¤›n›
18
umuyor. ("Devrim Yaz›lar›",
Haz›rlayan: Vedat Günyol, Belge y.,
1. bs., 1989., s.39-40)
“Hainler, yurdun ba¤r›n› delik
deflik ettiler. Avrupa’daki zorbalar›n
o kana susam›fl uydular›,. kad›n ve
çocuklar›m›z› kesip biçtiler! Üçyüzbin Frans›z’›n kan› akt› flimdiye
kadar; daha üçyüzbin Frans›z›n kan›
akacak belki de...” (s.46)
“Ya Cumhuriyet’in içerde ve
d›flar›daki düflmanlar›n› bo¤aca¤›z ya
da Cumhuriyet’le birlikte yok olup
gidece¤iz. (s.85) ‹çerdeki (Kralc›,
Federalist-eb) düflmanlar, d›flar›daki
düflmanlar›n birlefltikleri, yurdumuzu
içinden parçalayan katiller de¤iller
mi?.. Bunlar kardefl kavgas›n›
körüklemek ve manevi karfl›-devrim
yoluyla politik karfl›-devrimi (Üniter
Cumhuriyet’e karfl› Federalizmi)
haz›rlayan sat›n al›nm›fl yazarlar
de¤iller mi?” (s.88)
“Ya Cumhuriyet’in
içerde ve d›flar›daki
düflmanlar›n› bo¤aca¤›z
ya da Cumhuriyet’
le birlikte yok olup
gidece¤iz.”
Robespierre'in bu konuflmas›ndan
bir kaç gün sonra, merkezî cumhuriyet
hükümeti, federalist isyanc›lar›n elinde
bulunan Lyon kentini kuflatacak; iki
ay süren ve kentin büyük ölçüde
yak›l›p y›k›lmas›na yol açan kanl›
çarp›flmalar sonunda, merkezî hükümet kenti isyanc›lardan temizleyecek;
BD fiUBAT 2016
Federalist isyanc›lar›n ele geçirdikleri
Lyon kentinde, hükümet güçleri
isyanc›larla savafl›yor
ve 11 Ekim 1793 günü, Lyon'un
surlar›n› y›kmaya karar verecekti.
Frans›z Devrimi önderlerinden
Saint Just, Lyon kentinin federalist
isyanc›lardan temizlenmesinden bir
gün sonra meclise sundu¤u 10 Ekim
1793 günlü raporda, ayr›l›kç› federalistlerin en sert biçimde cezaland›r›lmalar›n› istiyordu:
“Komite, (üniter) Cumhuriyet’i
güçlendirmeye, federalizmi ortadan
kald›rmaya, devleti yak›p y›kan (federalist) komplolardan temizlemeye,.
karar vermifl bulunuyor.” (...)
“Sizler, yaln›zca hainleri de¤il,
vurdumduymazÜniter Cumhuriyet güçleri,
lar› da cezalan- Toulon kentini ele geçiren
d›rmal›s›n›z.
federalist isyanc›larla çarp›fl›yor.
(Üniter) Cumhu- (Library of Congress, Washington, D.C. Digital
riyet’te, eli kolu File Number: cph 3a26681)
19
BD fiUBAT 2016
ba¤l› duran, dolay›s›yla (Üniter
Cumhuriyet’i korumak için) hiçbir
fley yapmayan kim varsa, hepsini
cezaland›rmal›s›n›z.” (s.124, 125.)
u s›rada Toulon kenti de ‹ngiltere, ‹spanya, ‹talya (Naples,
Sicilya ve Sardunya) taraf›ndan
desteklenen federalist isyanc›lar›n
elindeydi. Cumhuriyet güçleri, 18
Eylül 1793 günü kuflatt›klar› Toulon'u,
iki ay sürecek ve binlerce yurttafl›n
ölece¤i çat›flmalar sonucunda federalist isyanc›lar›n elinden kurtaracaklard›.
Frans›z Meclisi'ndeki federalist
Gironde bölgesi milletvekillerinden
ço¤u, 31 Ekim 1793’te giyotinle idam
edilecek, Fransa d›fl›na kaçabilenlerden kimileriyse intihar edecekti.
Üniter Cumhuriyetçi önderlerden
B
Frans›z Devrimi
önderlerinden
Saint Just.
Saint Just, meclise sundu¤u 13 Mart
ve 15 Nisan 1794 günlü iki raporda;
federalist ayr›l›kç› isyanlarla ilgili
olarak flunlar› söylüyordu:
“Frans›z halk›na, hükümet
güvencesini alt üst eden, kendine ve
Paris’e karfl› haz›rlanm›fl bir plan›
Ressam Pierre-Antoine Demachy'nin,
"Terör Dönemi"ni yans›tan tablosu,
1793. (Carnavalet Museum, Paris.) -
20
BD fiUBAT 2016
aç›kl›yorum. (...) Cumhuriyet’te,
yabanc› ülkelerin haz›rlad›¤› bir
komplo var. (...) Komplonun elebafl›s›, ‹ngiliz hükümetidir!.. (...) Onlar›n
tasar›s› flu: (...) tembellik bizde bir
flef özlemi yarats›n ve bu flef omuzlarda tafl›ns›n." (s.138-165.)
“Fransa’y› parçalamak, parçalar›n› bir tek kiflinin egemenli¤inde
bir araya getirmek için icadedilen
federalizm, bir y›l süren cinayetlerle
desteklenmifl, bu cinayetler, al›fl verifli,
ticareti, güveni, iliflkileri ortadan
kald›rm›flt›. Ç›kar ve iliflkilerinde
parçalanan devlet, kendili¤inden
çözülecekti. ‹flte komplocular›n plan›!
(...) Federalizmi ortadan kald›rmal›s›n›z. Bütün Cumhuriyet’te, (Federalist) komplocular›n ve suç ortaklar›n›n
pefline düflmelisiniz. (...) Yabanc›lar›n
parayla tuttu¤u (federalist) tahrikçileri
rezil edip, gülünç hale sokmal›s›n›z..
Federalizm gerçekleflirse bu iç savafltan daha korkunç bir fley olur!. Bir
kentle bir baflkas›, bir köyle bir baflka
köy aras›nda hiçbir toplumsal iliflki
kalmaz. Federalizm, yaln›zca bölünmüfl bir hükümet’e de¤il, ayn› zamanda bölünmüfl bir halk’a dayan›r.
Birlik (Üniter Cumhuriyet) ise,
yaln›zca hükümetin birli¤ine de¤il,
yurttafllar›n ç›karlar›na ve iliflkilerine
de dayan›r. Siz ey, Cumhuriyet’in
yurttafllar›n› ikiye bölen bütün ilkel
topluluklar›n dört bir yan›na Çin
Seddi’ne benzer duvar çeken (federalist)ler! Vahfli birer hayvans›n›z!
Toplumu kendinden uzaklaflt›ran, ya
da, yurttafllar› ayakta tutan güveni
ürkütmek için hoflnutsuzluk f›s›lt›lar›
k›z›flt›ran siz (federalistler)! Vahfli,
“Fransa’y› parçalamak,
parçalar›n› bir tek kiflinin
egemenli¤inde bir araya
getirmek için icadedilen
federalizm, bir y›l süren
cinayetlerle desteklenmifl, bu cinayetler,
al›fl verifli, ticareti,
güveni, iliflkileri
ortadan kald›rm›flt›.
yaban adamlars›n›z! Çok geçmeden,
Frans›zlar ayn› dili konuflmaz olacaklard›r art›k. Kaç zamand›r, pek az
kimse uzaklardan gelin getirir oldu.
Her ev, neredeyse apayr› bir topluluk
oldu. ‹flte yurdun bafl›ndaki
belalar!..” (s.169-172)
***
789 Frans›z Devrimi'nin Robespierre, Saint Just gibi öncülerinin,
üniter cumhuriyeti y›kmay› ve
yerine federal devlet kurmay› amaçlayan isyanc›lara karfl›, 1793-94'te
Frans›z Meclisi'nde yapt›klar›
konuflmalar› ve sunduklar› raporlar›
okurken; Türkiye Cumhuriyeti'nin
kuruluflundan bu yana karfl›laflt›¤›
ayr›l›kç› isyanlar geçiyor gözlerimizin
önünden... Günümüz Türkiyesi'nde
yaflananlar, 1793 Fransas›'n›, "Terör
Dönemi" ad› verilen federalist isyanlar› ça¤r›flt›r›yor; fakat ne yaz›k ki,
meclisimizde bir "Robespierre"imiz,
bir "Saint Just"›m›z yok...•
1
cengizozakinci@butundunya.com.tr
21