İÇİNDEKİLER Sayfa ÖNSÖZ .........................................................

İÇİNDEKİLER
Sayfa
ÖNSÖZ ............................................................................................ v
İÇİNDEKİLER .............................................................................. vi
GENEL EKONOMİ
1. Ekonominin Tanımı ve Kapsamı ............................................. 1
1.1. Ekonomide Kıtlık ve Tercih ................................................. 1
1.2. Ekonominin Tanımı .............................................................. 3
1.3. Ekonomi Biliminde Yöntem ................................................. 4
1.4. Ekonominin Diğer Bilimlerle İlişkisi ................................... 6
1.5. Ekonomi Biliminin Tarihsel Gelişimi .................................. 8
2. Ekonominin Temel Sorunları ve Ekonomik Sistemler .......... 15
2.1. Ekonominin Temel Sorunları ............................................... 16
2.2. Ekonomik Sistemler ............................................................. 16
2.2.1. Kapitalist Ekonomik Sistem ........................................ 16
2.2.2. Sosyalist Ekonomik Sistem ......................................... 17
2.2.3. Karma Ekonomik Sistem ............................................. 18
3. Ekonomik Faaliyetleri Etkileyen Faktörler ........................... 21
3.1. Doğal Faktörler ..................................................................... 21
3.2. Demografik Faktörler ........................................................... 22
3.2.1. Türkiye’nin Demografik Özellikleri ........................... 26
3.2.2. Nüfus Teorileri ............................................................ 29
3.3. Hukuki ve Sosyal Faktörler .................................................. 31
3.4. Teknolojik Faktörler ............................................................. 34
4. Ekonominin Temel Kavramları ve Bölümleri........................ 35
4.1. İhtiyaç ve Özellikleri ............................................................ 35
4.2. Mal ve Hizmet Kavramları ................................................... 36
4.3. Malların Sınıflandırılması ..................................................... 36
4.4. Fayda, Değer ve Fiyat ........................................................... 38
4.5. Üretim ................................................................................... 39
4.6. Üretim Faktörleri ................................................................... 40
4.7. Ekonominin Ana Bölümleri .................................................. 44
4.7.1. Mikroekonomi ............................................................. 44
4.7.2. Makroekonomi ............................................................ 45
4.7.3. Mikroekonomi - Makroekonomi İlişkisi ..................... 45
vi
MİKROEKONOMİ
5. Tüketici Teorisi: Tüketici Dengesi ve Fayda Analizi ............. 47
5.1. Tüketici Kavramı ve Dengesi ............................................... 47
5.2. Kardinal Yaklaşımla Tüketici Dengesi ................................ 48
5.2.1. Tek Malın Tüketimi ve Marjinal Fayda Kuramı .......... 48
5.2.2. İki veya Daha Çok Malın Tüketimi ve Tüketici
Dengesi ......................................................................... 49
5.3. Ordinal (Kayıtsızlık Eğrileri) Yaklaşımla Tüketici Dengesi 52
5.3.1. Kayıtsızlık Eğrileri ve Özellikleri ................................ 52
5.3.2. Bütçe Doğrusu ve Özellikleri ....................................... 54
5.3.3. Tüketici Dengesi .......................................................... 56
5.4. Tüketici Dengesinin Değişmesi ........................................... 58
5.4.1. Gelirin Değişmesi ve Gelir-Tüketim Eğrisi ................ 58
5.4.2. Fiyatların Değişmesi ve Fiyat-Tüketim Eğrisi ............ 59
5.4.3. Fiyat Değişiminin Etkileri ........................................... 60
6. Talep Analizi ............................................................................. 63
6.1. Talep Kavramı ve Talebi Etkileyen Faktörler ...................... 63
6.2. Bireysel ve Piyasa Talep Eğrisi ............................................ 64
6.3. Talep Kanunu ve Talep Kayması ......................................... 65
6.4. Talep Esnekliği ..................................................................... 66
6.4.1. Talebin Fiyat Esnekliği ............................................... 66
6.4.1.1. Tanımı ve Hesaplanışı ..................................... 66
6.4.1.2. Fiyat Esnekliğinin Yorumu ............................. 68
6.4.1.3. Fiyat Esnekliğinin Mallarla İlişkisi ................. 70
6.4.1.4. Fiyat Esnekliğinin Toplam Harcama ve Gelir
Üzerine Etkisi .................................................. 71
6.4.2. Talebin Gelir Esnekliği ............................................... 73
6.4.3. Çapraz Esneklik .......................................................... 74
6.5. Esnekliğin Önemi ve King Kanunu ...................................... 75
7. Üretici Teorisi: Üretici Dengesi ve Maliyet Analizi ................ 76
7.1. Üretici Kavramı ve Üretim Fonksiyonu ................................ 77
7.2. Üretimde Dönemler .............................................................. 78
7.2.1. Kısa Dönem ve Azalan Verim Yasası ........................ 78
7.2.2. Uzun Dönem ve Ölçeğe Göre Getiri ........................... 81
7.3. Üretim Teknolojisinin Belirlenmesi ..................................... 82
7.3.1. Marjinal Verim Yaklaşımıyla Optimal Faktör
Bileşimi ........................................................................ 82
7.3.2. Eş Ürün Eğrileri Yaklaşımıyla Optimal Faktör
Bileşimi ........................................................................ 84
7.3.2.1. Eş Ürün Eğrileri ve Özellikleri ........................ 84
vii
7.3.2.2. Eş Maliyet Doğrusu ve Özellikleri .................. 87
7.3.2.3. Üretici Dengesi ............................................... 89
7.3.2.4. Üretici Dengesinin Değişmesi ve Büyüme ...... 90
7.4. Üretim Ölçeğinin Belirlenmesi ............................................. 91
7.4.1. Üretim Maliyetleri ....................................................... 91
7.4.2. Kısa Dönem Maliyetler ................................................ 92
7.4.3. Uzun Dönem Maliyetler .............................................. 94
7.4.4. İşletme Gelirleri .......................................................... 96
7.4.5. Optimal İşletme Büyüklüğü ........................................ 98
8. Arz Analizi ................................................................................ 101
8.1. Arz Kavramı ve Arzı Etkileyen Faktörler ........................... 101
8.2. Bireysel ve Piyasa Arz Eğrisi .............................................. 102
8.3. Arz Kanunu ve Arz Kayması................................................ 103
8.4. Arz Esnekliği ....................................................................... 104
8.5. Arz Esnekliğini Etkileyen Faktörler .................................... 107
8.6. Arz Esnekliğinin Önemi ...................................................... 108
9. Fiyat Teorisi: Piyasa Dengesi ve Fiyatın Oluşumu ............... 109
9.1. Piyasa Kavramı ve Çeşitleri ................................................. 109
9.2. Tam Rekabet Piyasasında Fiyatın Oluşumu ve Denge ........ 110
9.2.1. Tam Rekabet Piyasasının Özellikleri ......................... 110
9.2.2. Tam Rekabet Piyasasında Fiyatın Oluşumu ............... 110
9.2.3. Tam Rekabet Piyasasında Firma Gelirleri .................. 112
9.2.4. Tam Rekabette Kısa Dönem Firma Dengesi .............. 113
9.2.5. Tam Rekabette Kısa Dönem Sektör Dengesi ............. 115
9.2.6. Uzun Dönem Firma ve Sektör Dengesi ...................... 115
9.2.7. Tam Rekabet Piyasasının Sonuçları ........................... 116
9.3. Monopolde Fiyat Oluşumu ve Denge ................................... 117
9.3.1. Monopol Piyasasının Özellikleri ................................ 117
9.3.2. Monopol Çeşitleri ....................................................... 117
9.3.3. Monopolde Firma Gelirleri ........................................ 118
9.3.4. Monopolde Kısa Dönem Denge ................................. 120
9.3.5. Monopolde Uzun Dönem Denge ................................ 121
9.3.6. Monopolde Fiyat Farklılaştırılması ............................ 122
9.3.7. Monopol ve Tam Rekabet Piyasalarının
Karşılaştırılması ......................................................... 123
9.3.8. Monopole Yönelik Eleştiriler ..................................... 124
9.4. Monopollü Rekabette Fiyat Oluşumu ve Denge .................. 125
9.4.1. Monopollü Rekabet Piyasasının Özellikleri ............... 125
9.4.2. Monopollü Rekabette Kısa Dönem Denge ................. 126
9.4.3. Monopollü Rekabette Uzun Dönem Denge ................ 127
9.4.4. Monopollü Rekabet ve Tam Rekabet Piyasalarının
viii
Karşılaştırılması........................................................... 128
10. Üretim Faktörleri Fiyat Analizi ........................................... 131
10.1. Faktör Piyasası ................................................................. 131
10.2. Faktör Talebi .................................................................... 131
10.2.1. Faktör Talebinin Özellikleri ................................. 132
10.2.2. Faktör İstihdam Kararının Oluşturulması ............. 134
10.3. Faktör Arzı ....................................................................... 134
10.4. Üretim Faktörleri ve Fiyatları .......................................... 135
10.4.1. Toprak ve Rant ..................................................... 135
10.4.1.1. Rantın Ortaya Çıkış Nedenleri ............... 135
10.4.1.2. Diferansiyel ve Mutlak Rant .................. 136
10.4.2. Emek ve Ücret ...................................................... 137
10.4.2.1. Emek Arzı ve Talebi .............................. 138
10.4.2.2. Piyasalara Göre Ücret ............................ 140
10.4.3. Kapital ve Faiz ...................................................... 141
10.4.3.1. Kapital Talebi ve Cari Faiz Oranı ........... 141
10.4.3.2. Kapital Arzı ve Denge Faiz Oranı .......... 142
10.4.4. Girişim ve Kâr ...................................................... 143
10.4.4.1. Kârın Özellikleri .................................... 143
10.4.4.2. Kârın Nedenleri (Kâr Teorileri) .............. 144
MAKROEKONOMİ
11. Milli Gelir Analizi .................................................................. 147
11.1. Milli Gelir ve İlgili Kavramlar .......................................... 147
11.1.1. Gayri Safi Milli Hasıla ............................................. 147
11.1.2. Safi Milli Hasıla ....................................................... 148
11.1.3. Milli Gelir ................................................................. 149
11.1.4. Kişisel Gelir ve Harcanabilir Kişisel Gelir ............... 149
11.1.5. Kişi Başına Milli Gelir ............................................. 151
11.1.6. Nominal ve Reel Milli Gelir ..................................... 151
11.2. Milli Gelirin Hesaplanması .............................................. 152
11.2.1. Ekonomide Kesimler Arasındaki Akımlar ............... 152
11.2.2. Üretim Yöntemi ........................................................ 154
11.2.3. Harcama Yöntemi ..................................................... 155
11.2.4. Gelir Yöntemi ........................................................... 156
11.3. Milli Gelirin Öğeleri .......................................................... 156
11.3.1. Tüketim ve Tüketim Fonksiyonu ............................. 157
11.3.2. Tasarruf ve Tasarruf Fonksiyonu ............................. 160
11.3.3. Yatırım ve Yatırım Fonksiyonu ............................... 162
11.4. Denge Milli Gelir Düzeyinin Belirlenmesi ....................... 164
11.4.1. Devlet Faaliyeti Olmayan Kapalı Ekonomide Denge
ix
Milli Gelir Düzeyi ...................................................... 164
11.4.1.1. Çarpan ve Denge Milli Gelir Düzeyi ........... 166
11.4.1.2. Hızlandıran ................................................... 169
11.4.2. Devlet Faaliyeti Olan Kapalı Ekonomide Denge Milli
Gelir Düzeyi ............................................................... 170
11.4.2.1. Devlet Harcamaları ve Milli Gelire Etkisi .... 170
11.4.2.2. Vergiler ve Milli Gelire Etkisi ..................... 173
11.4.3. Devlet Faaliyeti Olan Dışa Açık Ekonomide Denge
Milli Gelir Düzeyi ...................................................... 175
11.5. Milli Gelirin Dağılımı ........................................................ 177
12. Para ......................................................................................... 181
12.1. Paranın Tanımı ve Gelişimi ............................................... 181
12.2. Paranın İşlevleri ve Özellikleri ........................................... 182
12.3. Para Çeşitleri ...................................................................... 183
12.3.1. Mal Para ................................................................... 183
12.3.2. Madeni Para .............................................................. 183
12.3.3. Temsili Para .............................................................. 184
12.3.4. Kağıt Para ................................................................. 184
12.3.5. Ufaklık (Bozuk) Para ................................................ 184
12.3.6. Kaydi Para ................................................................ 185
12.4. Para Arzı ............................................................................ 186
12.4.1. Para Arzının Kontrolü ve Para Politikası Araçları ... 188
12.4.2. Merkez Bankasının Görevleri ................................... 189
12.5. Para Talebi ......................................................................... 189
12.6. Para Piyasasında Denge (Denge Faiz Oranı) ..................... 192
12.7. Paranın Değeri ile İlgili Teoriler ........................................ 193
12.7.1. Klasiklerin Miktar Teorisi ........................................ 193
12.7.1.1. İşlem Açısından Miktar Teorisi .................... 194
12.7.1.2. Para Tutumu Açısından Miktar Teorisi ........ 195
12.7.2. Keynesin Para Teorisi .............................................. 195
12.7.3. Monetaristlerin Miktar Teorisi ................................. 196
12.8. Devalüasyon ve Revalüasyon ............................................ 197
13. Enflasyon ................................................................................ 199
13.1. Enflasyonun Tanımı .......................................................... 199
13.2. Enflasyon Türleri ............................................................... 199
13.2.1. Talep Enflasyonu ...................................................... 199
13.2.2. Arz Enflasyonu ......................................................... 201
13.3. Enflasyonun Nedenleri ...................................................... 202
13.4. Enflasyonun Sonuçları ....................................................... 203
13.5. Enflasyonla Mücadale Araçları ......................................... 204
13.5. Deflasyon ........................................................................... 206
x
13.6. Stagflasyon ........................................................................ 206
14. İstihdam ve İşsizlik ................................................................ 207
14.1. İstihdam ve İlgili Kavramlar .............................................. 207
14.2. İstihdam ve Nüfusla İlişkisi ............................................... 208
14.3. İşsizlik ve Türleri ............................................................... 209
14.4. İşsizlik ile Enflasyon Arasındaki İlişki .............................. 210
14.5. İstihdam Teorileri .............................................................. 211
14.6. İstihdam ve Milli Gelirle İlişkisi ....................................... 213
14.7. İsithdam Düzeyi (Emek Piyasasında Denge) .................... 214
14.7.1. Klasiklerin Tam İstihdam Dengesi ........................... 215
14.7.2. Keynesin Eksik İstihdam Dengesi ............................ 216
15. Ekonomik Büyüme ve Kalkınma .......................................... 219
15.1. Ekonomik Büyüme ve Kalkınma Kavramları ................... 219
15.2. Ekonomik Büyümeyi ve Kalkınmayı Etkileyen Faktörler 220
15.3. Az Gelişmiş Ülkelerin Özellikleri ve Kalkınma ................. 221
15.4. Ekonomik Büyümenin ve Kalkınmanın Ölçülmesi ........... 223
15.5. Ekonomik Büyüme Teorileri ............................................. 225
15.6. Harrod-Domar Modeli ve Dengeli Ekonomik Büyüme .... 226
15.7. Türkiye’de Ekonomik Kalkınmanın Planlanması ............. 229
KAYNAKLAR .............................................................................. 233
xi