(Coriandrum sativum L.) Bitkisinin in vitro Olarak Çoğaltımı: Amino

Kişniş (Coriandrum sativum L.) Bitkisinin in vitro Olarak Çoğaltımı: Amino
Asitlerin Rejenerasyona Etkisi Yasemin Coşkun, Rağbet Ezgi Duran
Süleyman Demirel Üniversitesi, Fen Edebiyat Fakültesi, Biyoloji Bölümü, Isparta
Sorumlu yazar e-posta: yasemincoskun@sdu.edu.tr
Giriş: Kişniş (Coriandrum sativum L.), aromatizan ve tedavi edici özelliklerinden dolayı
başta gıda, ecza, parfümeri ve kozmetik olmak üzere birçok alanda geniş çapta
kullanılmakta olup, bugün ülkemizin bilhassa Göller yöresi olmak üzere bir çok yerinde
tarımı yapılmaktadır. Ayrıca, antimutajenik, antihipertansif, antioksidan ve
antimikrobiyal aktivitesi olduğu rapor edilmiştir. Çalışmamızda, ticari öneminin yanı
sıra, sağlık sektörü için de oldukça değerli olan, antioksidan özellikli sekonder
metabolitler içeren Coriandrum sativum L.'un in vitro koşullarda çoğaltılması
amaçlanmıştır. Amino asitlerin kişnişin in vitro çalışmalarında rejenerasyona etkileri
üzerine herhangi bir literatüre rastlanmamıştır. Bu yüzden L-glutamin ve L-alanin
amino asitlerinin bitki rejenerasyonu üzerindeki etkileri araştırılmıştır. Gereçler ve Yöntemler: Denememizde Coriandrum sativum L. bitkisine ait yaprak ve
tomurcuklar eksplant olarak kullanılmıştır. Eksplantların yüzey sterilizasyonu %70 etil
alkol içerisinde 5 dakika, %10 NaOCl çözeltisi içerisinde 10 dakika olarak yapılmıştır.
Kallus oluşumu için eksplantlar 2 mg/l 2,4-D ve 1 mg/l kinetin içeren MS ortamına
aktarılmıştır. Kültürler kallus oluşumu için 15-20 gün boyunca karanlıkta 25±2 ºC'de
tutulmuştur. Üç hafta sonunda elde edilen kalluslar 0.5 mM L-glutamin ve L-alanin
amino asitleri içeren MS rejenerasyon ortamına aktarılmıştır. Kalluslar, 16 saat ışık / 8
saat karanlık fotoperiyotta, 25±2°C’de, 30 gün inkübatörde tutularak sürgün gelişimi
sağlanmıştır.
Bulgular: Çalışmamızın sonucunda, kişniş bitkisine ait yaprak ve tomurcuklar 2 mg/l
2,4-D ve 1 mg/l kinetin içeren MS kültür ortamında 20 gün sonra sırasıyla %78.9 ve %
32.4 oranında kallus meydana getirmişlerdir. Yapraklardan elde edilen kalluslar amino
asit kullanılmayan kontrol grubunda %52.7 oranında rejenerant bitki oluştururken, Lglutamin ve L-alanin amino asitleri içeren ortamda rejenerasyon miktarının önemli
derecede artarak sırasıyla %65.2 ve %79.8 oranında olduğu belirlenmiştir (P<0.05).
Tomurcuklardan elde edilen rejenerasyon miktarı kontrol grubunda %40.9 oranında
iken, L-glutamin ile rejenerasyon oranının %46.7 ve L-alanin ile %59.8 oranında
olduğu tespit edilmiştir (P<0.05).
Sonuç ve Tartışma: Bu çalışma sonucunda, kişniş bitkisinden alınan eksplantlardan
yaprakların tomurcuklara oranla daha iyi kallus oluşturdukları tespit edilmiştir. Elde
edilen kallusların MS rejenerasyon ortamına ilave edilen L-glutamin ve L-alanin amino
asitlerinin rejenerant bitki oranını önemli derecede artırdığı görülmüştür. Amino asitler
arasında ise en iyi sonuçlar L-alanin amino asidi içeren rejenerasyon ortamından
alınmıştır. Bu şekilde in vitro çoğaltım amacıyla yapılan denemelerde rejenerasyon ortamlarının
geliştirilmesi tarımsal kullanım için biyomateryallerin ortaya çıkması ve uygulamalı
biyoteknolojide daha fazla kullanılmasına olanak tanıyacaktır.
Anahtar Kelimeler: Amino asit, Kişniş, L-alanin, L-glutamin, Rejenerasyon.