AB KO Mİ SYO NU 2010 T ÜRKİ YE İ L ERL EME R APO RU MÜZ AKERE B AŞL I KL ARI VE K AT I L I M O RT AKL I Ğ I BEL G ESİ K ARŞI L AŞT I RMAL I T ABL O D i l e k İ ş t a r At e ş , G a m z e E r d e m T ü r k e l l i T S / B X L / 1 0 - 0 9 , 2 2 K a s ı m 2 0 1 0 MÜZAKERE BAŞLIKLARI 1. Malların Serbest Dolaşımı ÖNCELİKLER İLERLEME RAPORU 2010 Kısa Vadeli Hedefler - İthalat izinleri ve lisans gerekliliklerinin, kullanılmış motorlu taşıtlar dışındaki mallar için istenen sertifikaların uygulamadan kaldırılması. - Kullanılmış motorlu taşıtlarla ilgili ithal izin belgesinin ortadan kaldırılması için AB Komisyonu’na bir plan sunulması. - AB Antlaşması’nın 28-30.maddelerine aykırı olan önlemlerin tanımlanması işleminin tamamlanması ve bu önlemlerin uygulamadan kaldırılması. - Eczacılık ürünleri verilerinin korunması önlemleri tüzüğüyle ilgili kalan noktaların tamamlanması. - Bu başlığa ilişkin genel ilkelere uyum konusunda ilerleme kaydedilmemiştir. - Dış ticarette standardizasyon yasası ile ithalatta uygunluk değerlendirmesi gerektiren ürün sayısı azaltılmıştır. AB’de serbest olan üçüncü ülke mallarıyla ilgili kısıtlar kaldırılmamıştır. - Özellikle ilaç ticaretinde teknik engeller artmıştır. Beşeri ilaçların kaydı için “iyi üretim uygulamaları sertifikası” talep edilmesi AB’den Türkiye’ye ilaç ithalatını fiili olarak engellemektedir. Tekstil ve hazır giyim ürünlerinin ithalatında kayıt zorunluluğu devam etmektedir. - Bakır hurdası, eski veya yenileştirilmiş mallar, ikinci el motorlu taşıtlar ve alkollü içkilerde ithal izinleri istenmeye devam edilmektedir. - Karşılıklı tanıma ilkesinin Türkiye yasal düzenine eklenmesi ve böylece düzenlenmemiş alanda yer alan ürünlerin ticaretinin serbestleştirilmesi gerekmektedir. - Standartlar konusunda ilerleme sağlanmıştır. - TSE, Avrupa standartlarını kabul etmeye devam etmiştir. - TSE toplamda 16.194 CEN ve CENELEC standardını kabul etmiştir. - CEN ve CENELEC üyeliği için gerekli yasa onaylanmayı beklemektedir. - TURKAK’ın akreditasyonları geçen yıla oranla %17 artmıştır. -1- MÜZAKERE BAŞLIKLARI ÖNCELİKLER İLERLEME RAPORU 2010 - AB standartlarına uyum oranı geçen yılki %98,79’dan bu yıl %99,7’ye yükselmiştir. - Uygunluk değerlendirmesi yapan kuruluş sayısı 12’den 14’e yükselmiştir. - TURKAK’ın Avrupa akreditasyon sistemine uyumunu sağlayan yasa henüz onaylanmamıştır. - Metroloji alanında bazı ilerlemeler kaydedilmiştir. - Sanayi ve Ticaret Bakanlığı otomatik olmayan ağırlık ölçüm makineleri, önceden paketlenmiş ürünlerin adet ölçümlemeleri, ölçümleme aletleri gibi konuları düzenleyen yasada değişiklik gerçekleştirmiştir. Buna karşın Ölçümleme Cihazları Yönergesi’nin uyarlanması işlemi tam olarak gerçekleşmemiştir. - Piyasa izleme alanında Dış Ticaret Müsteşarlığı (DTM) Pazar izleme rapor ve bildirimleri için ortak bir format oluşturmuştur. 2010-2012 Ulusal İzleme Stratejisi benimsenmiştir. Ancak bu iş için ayrılan insan kaynağı yetersizdir. Piyasa denetimi yapan ajanslar arasında eşgüdüm bulunmamaktadır. Bilgi işlem teknolojileri kullanılmamaktadır. - Tüketici örgütlerinin pazar izleme faaliyetleri konusunda bilgilendirilmesi gereklidir. - Motorlu taşıtların tip onayları, beşeri ilaçların paketlenmesi, etiketlenmesi alanlarında yasal düzenlemeler kaydedilmiştir. - Jenerik ilaçlar için veri güvenliği ve 1 Ocak 2005’ten önce uygulanan izin sistemi alanlarındaki sorun çözümlenmemiştir. - Alkollü içeceklerin ithalatında belge ve izinler istenmeye devam edilmektedir. - Tütün ve Alkol Kurulu ithal izni gerekliliğinin kaldırılmasından önce istediği belgeyi istemeye devam etmektedir. Tarım Bakanlığı’ndan kontrol sertifikası istenmeye devam edilmesi ticareti güçleştirmektedir. -2- MÜZAKERE BAŞLIKLARI ÖNCELİKLER İLERLEME RAPORU 2010 - “Eski yaklaşım” müktesebatıyla uyumda ilerleme sağlanmıştır, ancak süreç tamamlanmalıdır. - Bayındırlık ve İskân Bakanlığı inşaat ürünlerinde geçerli olmak üzere teknik özellikleri belirlemiştir. 188 zorunlu standardı uygulamadan kaldırmıştır. Uyumlaştırılmamış alandaki ürünler için konulan G işaretlemesi TSE işaretli ürünlerin daha avantajlı konuma gelmesine yaramıştır. - Sağlık Bakanlığı tıbbi cihazlarla ilgi bir uyarı sistemi oluşturulması için süreçleri oluşturmuştur. - Süreçsel önlemler alanında bir ilerleme kaydedilmemiştir. - DTM AB pazarına giren ürünlerin kontrolüyle ilgili 765/2008 sayılı yönetmeliği uygulamaya koymaya devam etmiştir. - Kültürel ürünler ve ateşli silahlar alanında uyumda ilerleme sağlanmamıştır. - Bu başlık 11 Aralık 2006 AB Bakanlar Konseyi kararınca Türkiye’nin G.Kıbrıslı taşıtlarca taşınan mallara uyguladığı sınırlamalar sona erdirilmeden müzakerelere açılmayacak 8 başlık arasında yer almaktadır. 2. İşçilerin Serbest Dolaşımı Orta Vadeli Hedefler - Kamu İstihdam Hizmetleri kurumunun Avrupa İstihdam Hizmetleri ağına (EURES) katılıma uygun bir kapasiteye çıkarılması. - Özellikle sosyal güvenlik sistemlerinin eşgüdümü olmak üzere idari yapıların güçlendirilmesine devam edilmesi. 3. Yerleşme ve Hizmet Sunma Özgürlüğü Kısa Vadeli Hedefler - Bu başlıkla ilgili müktesebatla uyumu sağlamak ve kurumsal kapasiteyi geliştirmek için gerekli zaman -3- - Bu başlık altındaki uyum sağlanması çalışmaları başlangıç safhasındadır. - Avrupa Sağlık Sigortası Kartı uygulaması alanında hiçbir gelişme olmamıştır. - Türkiye’nin EURES’e katılımı için İŞKUR’un bilgi işlem altyapısı ve insan kaynakları geliştirilmelidir. - Yabancıların çalışma izni sürecini düzenleyen yasa üzerinde değişiklik gerçekleştirilmiştir. - AB-Türkiye eşgüdümündeki mali projelerde çalışan yabancı uzmanların görev süreleri boyunca çalışma izni gerekmeyecektir. - Ancak, yabancıların çalışma izni sürecini düzenleyen kapsamlı yasa, 2007’den beri TBMM’dedir. - AB müktesebatına uyum planı hazırlanması çalışmaları sürmektedir. - Yerleşme özgürlüğü alanındaki yasal gereklilikler çok MÜZAKERE BAŞLIKLARI ÖNCELİKLER İLERLEME RAPORU 2010 çizelgesinin ve ayrıntılı stratejinin hazırlanması. - Profesyonel vasıfların karşılıklı olarak tanınması için müktesebatla uyum çalışmalarının sürdürülmesi. - Posta hizmetleri müktesebatıyla uyum çalışmalarına başlanması. fazladır. - Sınır ötesi hizmet sunma özgürlüğüyle ilgili ilerleme kaydedilmemiştir. Kayıt, izin, yetki belgesi gibi müktesebata uyumsuz uygulamalar sürmektedir. AB üyelerinden birinde hâlihazırda yerleşik hizmet sağlayıcılardan çalışma ve oturma izinlerini dahi almadan önce bu belgeleri almaları istenmektedir. - Hizmetler Yönergesi’nin uyarlanmasıyla ilgili hiçbir ilerleme sağlanmamıştır. - Profesyonel turist rehberleri, ziraat ve gemi mühendisleriyle ilgili ticaret odası kuralları müktesebata aykırıdır. - Posta hizmetleriyle ilgili bir gelişme olmamıştır. 2006’da hazırlanan ve tadil edilen taslak kanun kabul edilmemiştir. Muhasebe sisteminde saydamlık sağlanmamıştır. - Mesleki yeterliliklerin karşılıklı tanınmasında sınırlı ilerleme sağlanmıştır. Ancak akademik yeterliliklerin karşılıklı tanınması konusunun mesleki yeterliliklerin tanınması konusundan ayrımı işlemi gerçekleştirilmemiştir. - Bazı meslek gruplarıyla ilgili dil ve vatandaşlık kısıtları kaldırılmamıştır. - Bu başlık Aralık 2006’da AB Bakanlar Konseyi’nin aldığı karar uyarınca askıya alınan 8 başlık arasında yer almaktadır. Orta Vadeli Hedefler - Yerleşme hakkına ve sınır ötesi hizmet sunma özgürlüğüne ilişkin sınırlamaların kaldırılması. - Posta hizmetleri alanında müktesebat ile uyumlaştırma çalışmalarına devam edilmesi. - Profesyonel vasıfların karşılıklı olarak tanınması çalışmalarını sürdürülmesi ve milliyet gerekliliğinin kaldırılması. 4. Sermayenin Serbest Dolaşımı Kısa Vadeli Hedefler - AB kaynaklı doğrudan yabancı yatırımlarla ilgili sınırlamaların kaldırılması. - Ödeme sistemleri yasalarıyla uyumun başlaması. -4- - Bu başlıkla ilgili ilerleme sağlanmamıştır. - Yabancıların emlak satın alabilmesini sağlayan yasa AB Antlaşması’nın 63. maddesiyle uyumlu değildir. Bu alandaki serbestleştirmeye yönelik bir eylem planı sunulması gerekmektedir. - AB kaynaklı doğrudan yabancı yatırımlara kısıtlamalar sürmektedir. Radyo ve televizyon yayıncılığı, enerji, ulaşım ve eğitimde yatırım kısıtlamaları devam etmektedir. - Ödeme sistemleri yasalarında müktesebata uyum sağlanmamıştır. MÜZAKERE BAŞLIKLARI ÖNCELİKLER İLERLEME RAPORU 2010 - Kara para aklanması ile mücadelede bazı yasal ilerlemeler sağlanmıştır. - Mali İşlemler Görev Gücü (FATF) önerilerinin 10’undan 9’unu karşılamadığı için Türkiye izlemeye alınmıştır. Ayrıca Şubat 2010’daki Genel Kurulu’nda AML/CLF uyumu açısından da terörün finansmanı ve teröristlerin mal varlıklarının dondurulması açısından Türkiye’nin eksik kaldığı noktalar olduğu belirlenmiştir. - MASAK (Mali Suçları Araştırma Kurulu) Hırvatistan, Bosna ve Hersek, Japonya, Norveç ve Ukrayna ile anlaşmalar imzalamıştır. - MASAK’ın şüpheli işlemler raporlarında artış gerçekleşmiştir. (2008:4.924; 2009:9.823 adet) - 2008 yılında yürürlüğe konulan yurtdışındaki kaynakların ulusal ekonomiye kazandırılması yasası kapsamındaki şüpheli işlemlere ait istatistiklere erişilememektedir. - MASAK’ın idari kapasitesi güçlendirilmelidir. - Kara para aklanması ve terörün finansmanıyla mücadele Avrupa Konseyi sözleşmesi (2005) kabul edilmemiştir. 5. Kamu İhaleleri 6. Şirketler Hukuku Kısa Vadeli Hedefler - Kamu İhale kurumuna tutarlı bir politikanın uygulanması için yetki ve sorumluluk verilmesi. - Müktesebatla uyum sağlama çalışmalarını kapsayan stratejinin hazırlanması. Orta Vadeli Hedefler - Kamu ihalesi stratejisinin uygulanması. - İhale süreçleri sırasında elektronik kullanımının teşvik edilmesi. Kısa Vadeli Hedefler - Yeni Ticaret Kanunu’nun kabul edilmesi. araç Orta Vadeli Hedefler - Kurumsal muhasebe ve denetleme alanlarında AB -5- - Genel ilkeler alanında ilerleme sağlanmamıştır. - Yerli teklif sahipleri için %15’lik fiyat avantajı sürmektedir. - Muafiyetler ve doğrudan alımlar kapsamındaki sözleşmelerin sayısında ciddi artış gerçekleşmiştir. - Şubat 2010’da kabul edilen strateji ile yolsuzlukla mücadele ve saydamlığın artırılması alanlarında ilerleme kaydedilmiştir. - Kurumsal ve idari kapasitede ilerleme sağlanmıştır. - Bu alanda sağlanan ilerleme sınırlıdır. - Türk Ticaret Kanunu’nu ve bunu yürürlüğe sokacak olan kanunla ilgili bir gelişme olmamıştır. - Kanuni değişiklikler olmadığı için şirketlerin internet üzerinden kayıt işlemleri yapılamamaktadır. MÜZAKERE BAŞLIKLARI 7. Fikri Mülkiyet Hukuku ÖNCELİKLER İLERLEME RAPORU 2010 standartları ile uyumlu ve genel amaçlara yönelik bir mali raporlama rejimi oluşturulması. - Açıklama yükümlülüklerinin güçlendirilmesi. Özellikle şirketlere denetlenmiş tüzel kişilik ve konsolide mali durum dosyası tutma yükümlülükleri getirilerek bu bilgilerin kamuya açık hale getirilmesi. - Sermaye Piyasası Kurulu’nun (SPK) şirket devralmalar ile ilgili bildirgesi ilgili yönergeye uygundur. - SP şirket birleşmeleriyle ilgili bildirgeyi saydamlığı artırmak için değiştirmiştir. - Sermaye piyasalarına ilişkin düzenlemeler kapsamında finansal raporlama yasası değiştirilmiştir. Buna göre şirketlerin yıllık ve dönemlik raporlarını internet sitelerinde yayımlamaları zorunlu hale gelmiştir. - Kurumsal muhasebe kurlarında değişiklik yapılmış, Türk Muhasebe Standartları Kurulu da uluslararası muhasebe standartlarını gözden geçirerek yorumlamıştır. Bu standartlar 600 şirket tarafından benimsenmiştir. - Denetimle ilgili sınırlı ilerleme sağlanmıştır. - SPK sermaye piyasalarında bağımsız denetim standartlarıyla ilgili bir bildirge yayınlamıştır. - Bağımsız denetçiler veri tabanı kamuoyuna açılmıştır. - SPK bağımsız denetim şirketlerinin kalite denetimini gerçekleştirmektedir. - Denetime ilişkin yasal bir çerçeve bulunmamaktadır. Kısa Vadeli Hedefler - Gümrük, yargı ve polisin kapasitesinin ve kurumlar arası eşgüdümün artırılması. - Korsan ve ticari markalarda sahtecilikle mücadele edilmesi. - Kültür ve Turizm Bakanlığı bünyesindeki Fikri Haklar Genel Müdürlüğü çevrimiçi hizmetlerini geliştirmiştir. Kurumlar arası eşgüdüm güçlendirilmiştir. - Polis kuvvetlerinin korsanla mücadele komisyonuna katılmasıyla birlikte korsancılıkta azalma gerçekleşmiştir. - Korsanla mücadele kurallarının basitleştirilmesi gereklidir. - Sanayi mülk hakları alanında ilerleme sınırlıdır. - Türk Patent Kurumu ve sanayi mülk hakları sahipleri arasında diyalog başlatılmalıdır. - Benzer markalamalar ve sanayi tasarımlarla ilgili sorunlar çözümlenmemiştir. - Yeniden değerlendirme kurulunun uzman sayısı artmalıdır. - Patent bölümünün araştırma ve inceleme kapasitesi artırılmalıdır. - Yeni marka kanunu benimsenmiştir. - Temyiz mahkemesinin kararı temel alınarak yakalanan Orta Vadeli Hedefler - Uyumlaştırma çalışmalarına devam edilmesi ve fikri mülkiyet haklarının verimli bir biçimde uygulanmasının güvence altına alınması. -6- MÜZAKERE BAŞLIKLARI ÖNCELİKLER İLERLEME RAPORU 2010 - 8. Rekabet Politikası Kısa Vadeli Hedefler - Müktesebatla uyumlu bir devlet yardımı kanunu kabul edilmesi. Saydamlığın sağlanması için bağımsız bir devlet yardımı denetleme makamının kurulması. - AB’ye uygun bir Ulusal Çelik Sektörü Yeniden Yapılandırma Programı’nın tamamlanması ve kabul edilmesi. Orta Vadeli Hedefler -7- - korsan mallar sanıklara tekrar teslim edilmekte, bu nedenle de bütün korsan mallar Türk pazarına geri dönüş yapabilmektedir. Bu yanlış uygulamanın gerçekleşmemesi için acil önlemler alınmamıştır. TCK’nın adil olmayan rekabete ilişkin hükümleri marka ile ilgili davalara yansıtılamamaktadır. AB-Türkiye arasında fikri sınaî mülkiyet hakları çalışma grubu kurulmasına karar verilmiştir. Gümrüklerin IT sistemleri merkezileştirilmiştir. Yine de korsan ve sahte mallarda azalma gerçekleşmemiştir. Kontrollere ilişkin yeterli veri mevcut değildir. Fikri mülkiyet hakları (FMH) ihlallerinde özellikle patentle ilgili, konularda mahkeme kararıyla eylemlerin durdurulması mümkün olamamaktadır. Adli süreçler uzun sürmektedir. FMH ile ilgili hukuki kararlara erişim sınırlıdır. Yargıçların eğitimi yeterli olmasına karşın çoğu FMH davasında bilirkişi raporu istenmekte, bu nedenle de dava süreçleri uzamaktadır. Bilirkişilerin tarafsızlığı şüphelidir. FMH yaptırım süreçleri AB’ye paralel olmalıdır. Bu başlıkta uyum yüksek düzeyde olmakla birlikte uygulama ve yaptırım alanlarındaki sorunlar devam etmektedir. Sahte ve korsan malların tüketici güvenliği ve sağlığı boyutlarına daha fazla dikkat çekilmelidir. Rekabet ihlalleri alanında ilerleme sağlanmıştır. Rekabet Kurulu uygulamaya ilişkin iki yeni kural benimsemiştir. Buna göre savunma makamının sözlü savunma hakları güçlendirilmiştir. Rekabet Kurulu ve Kamu İhaleleri Kurumu bilgi paylaşımı yapmak ve kamu ihalelerinde rekabetin ihlal edilmemesini sağlamak üzere anlaşma imzalamıştır. Rekabet Kurumu idari ve işlevsel bağımsızlığı, personel eğitim ve rekabet kurallarını uygulayışı tatmin edici düzeydedir. MÜZAKERE BAŞLIKLARI 9. Mali Hizmetler ÖNCELİKLER İLERLEME RAPORU 2010 - Devlet yardımları konusundaki ikincil mevzuatla uyum sağlanması. - Devlet yardımları alanında varolan ikili taahhütlere uygun olarak saydamlığın sağlanması. Yürürlükteki yardım programları hakkında AB’nin bilgilendirilmesi ve verilecek her yardım kararı ile ilgili önceden haberdar edilmesi. - Kamu işletmelerinin münhasır ve özel hakları konusunda değişiklik yapılmamıştır. - Devlet yardımları alanında ilerleme sağlanmıştır. Devlet yardımları denetleme ve izleme yasası kabul edilmiştir. Yasa konuyla ilgili bir kurum kurulmasını öngörmektedir. Bu yapının işler hale gelmesi gereklidir. - 2009’da kabul edilen az gelişmiş yörelere yönelik ekonomik canlanma önlemleri paketinin Gümrük Birliği kurallarına uyarlanması gereklidir. - Demir çelik sektörüne verilen devlet yardımları konusundaki ilerlemeler sınırlı düzeydedir. - Bankalar ve mali şirket grupları alanlarında sınırlı ilerleme olmuştur. - Yetkili makamlar krizin sektör üzerindeki etkilerini hafifletmeye yönelik önlemler almıştır. - BDDK Lübnan ve Ukrayna’daki muadil kuruluşlarıyla ön anlaşma imzalamıştır. - BDDK risk tabanlı denetim kılavuzunu güncelleştirmiştir. - Basel II anlaşmasının kredi ve yatırım kurumlarına uyarlanması alanında gelişme sağlanmamıştır. - Sigortacılık ve mesleki emeklilik sigortası alanlarında ilerleme kaydedilmiştir. - Sigorta mevzuatındaki en büyük eksiklik şirketlerin aktiflerinin pasiflerini karşılama derecesi ve garanti fonunun kapsamıyla ilgilidir. - Sigorta yasasının Solvency II çerçevesiyle uyumu çalışmaları sürmektedir. - Sigortacılık ve mesleki emeklilik sigortası bağımsız düzenleme ve denetim kurumu kurulmamıştır. - Mali piyasaların yasal çerçevesi genel olarak müktesebatla uyumludur. - Menkul kıymetler ve yatırım hizmetleri alanında ilerleme sağlanmıştır. - SPK, gayrimenkul yatırım ortaklıklarının paylarının halka arzıyla ilgili bildirge hazırlamıştır. Kısa Vadeli Hedefler - Kredi kurumları ve yatırım firmaları için gerekli sermaye yeterlilikleri düzenlemeleri ve diğer yönergelerle uyumlaşma çalışmalarının sürdürülmesi. - Banka ve bankacılık dışı mali kurumların denetim ve ihtiyat standartlarının güçlendirilmesi. Sigorta ve emeklilik sektöründe bağımsız bir düzenleme ve denetleme makamının kurulması. -8- MÜZAKERE BAŞLIKLARI 10. Bilgi Toplumu ve Medya ÖNCELİKLER İLERLEME RAPORU 2010 Kısa Vadeli Hedefler - Mevcut AB düzenlemeleriyle uyumlu yeni Elektronik İletişim Yasası’nın kabul edilmesi. - 2002 AB yasal çerçevesiyle ilgili başlangıç koşullarının yerine getirilmesi. - Görsel ve işitsel politikalarla ilgili yasal düzenlemelerde uyuma devam edilmesi ve Sınırsız Televizyon Yönergesi’ne uyum sağlanması. Orta Vadeli Hedefler - Elektronik iletişim alanında müktesebatın uygulanmasına ve ulusal yasal çerçeveye uyarlanmasına devam edilmesi ve pazarın tamamen serbestleşmesi için hazırlık yapılması. - Görsel ve işitsel müktesebat alanında uyumun sürdürülmesi ve düzenleyici kurumların idari kapasite ve bağımsızlıklarının güçlendirilmesi. -9- - SPK Uluslararası Bağımsız Denetim Kurumları Forumu’na üye olmuştur. - Sermaye piyasası danışma konseyi kurulmuştur. - SPK yabancı menkul kıymetler şirketlerinin IMKB’ye kayıtlı olabilmesi için bakanlık onay almıştır. - Aracılık hizmetleri ve aracılık kurumları bildirgesi güncellenmiş ve komisyonculuk pazarına giriş ve çıkışlar kolaylaştırılmıştır. - Bu başlık Aralık 2006’da AB Bakanlar Konseyi’nin aldığı karar uyarınca askıya alınan 8 başlık arasında yer almaktadır. - Elektronik haberleşme ve bilgi teknolojileri alanında ilerleme kaydedilmiştir. - Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurulu (BTK) AB müktesebatına uyumda ilerleme sağlamıştır. - BTK 2010-2012 stratejik planı benimsemiştir. - BTK kurul kararlarının internette yayımlanması olumlu bir gelişmedir. - Birincil yasalar ve uygulama yönetmelikleri müktesebatla tam uyumlu değildir. - Piyasa izleme süreçleri AB’ye yeterince uyumlu değildir ve BTK’ya çok fazla yetki tanımaktadır. - Çerçeve yasası piyasada saydamlığı yeterince sağlamaktan ve BTK’nın tam bağımsızlığını ve tarafsızlığını tesis etmekten uzaktır. - Telekom sektörü gelirlerinin %14’ü alternatif işletmecilerden kaynaklanmaktadır. - Sabit telefon hatları piyasası rekabete açılmış olmasına karşın işletmeci sayısı düşük seviyededir. - Sabit hatlarda numaralar değiştirmeden başka işletmeciden hizmet almak mümkün hale gelmemiştir. - Bilgi toplumu hizmetlerinde AB uyumu sınırlıdır. Türkiye Hizmetlerin Yasal Korunması Avrupa Konvansiyonu’na taraf olmamıştır. - Elektronik İmza Yönergesi müktesebata uygun değildir. MÜZAKERE BAŞLIKLARI 11. Tarım ve Kırsal Kalkınma ÖNCELİKLER İLERLEME RAPORU 2010 Kısa Vadeli Hedefler - AB’ye uygun IPARD ajansının kurulması. - Et, et ürünleri ve büyükbaş hayvanlarla ilgili ticaret sınırlandırmalarının kaldırılması. Orta Vadeli Hedefler - Tarımsal arazilerde denetimlere hazırlık için Arazi Tanımlama Sistemi’nin ve Ulusal Çiftçi Kayıt Sistemi’nin geliştirilmesine devam edilmesi. - Tarımsal ve çevresel önlemlerin gelecekteki uygulamalarına yönelik olarak çevre ve kır alanlarıyla ilgili pilot eylemlerin hazırlığına başlanması. - 10 - - İnternet içeriğine ilişkin yasa ve hizmet sağlayıcılarının uyması gereken yasalar ifade özgürlüğü alanında uluslararası standartlara uygun değildir. - Yeni yasa ile televizyonda başka dillerde canlı yayın yapılabilmesi mümkün olmuştur. - Çocuklar için programlarda ve dil programlarında süre kısıtlaması kaldırılmıştır. - RTÜK’ün Kırmançi ve Zaza konuşabilen personel sayısı artırılmıştır. Ancak yerel televizyon ve radyoların izlenmesi hala polis tarafından yapılmaktadır. - TRT Euronews ile işbirliğine başlamıştır. - Medya kanunları Görsel-işitsel Medya Hizmetleri Yönergesi ile uyumlu değildir. Uyum yasası Mayıs ayında TBMM’ne gönderilmiştir. - RTÜK frekansların dağıtımını gerçekleştirmemiştir. - Lisans sorunları devam etmekte ve televizyon sektörüne zarar vermektedir. - Dijital yayına geçiş için yol haritasının uygulanması halinde mevcut sorunlar çözülecektir. - Haziran ayında RTÜK Ermeni sorunu ile ilgili konuşma yapan bir yazar nedeniyle bir televizyon kanalını kapatmıştır. - Ortak Tarım Politikası (OTP) mevzuatına uyumda sınırlı ilerleme kaydedilmiştir. - Tarım ve Köyişleri Bakanlığı’nın Ortak Tarım Politikası’nın (OTP) uygulanmasını mümkün kılacak bir yapıya kavuşturulması için yeniden yapılandırma yasası kabul edilmemiştir. - Yatay konularda mevzuat uyumundaki ilerleme idari ve denetim sisteminin bütünleştirilmesiyle sınırlıdır. - Arazi parsel sistemi ve çiftçi kayıt sistemi Türk makamları tarafından kabul edilmiştir. - Çiftçi muhasebe veri tabanı ağı ile ilgili bir ilerleme yoktur. - Tarım istatistikleriyle ilgili bir strateji bulunmamaktadır. - OTP’ye uyum sınırlıdır. MÜZAKERE BAŞLIKLARI 12. Gıda Güvenliği, Veterinerlik ve Bitki Sağlığı Politikası ÖNCELİKLER İLERLEME RAPORU 2010 Kısa Vadeli Hedefler - Gıda, yem ve veterinerlik konularının AB müktesebatıyla uyumlaştırılması. - Büyükbaş hayvanlar için AB müktesebatına uygun bir kayıt sistemi oluşturulması. Koyun ve keçilerin dolaşımını denetim altına almak için uygun sistemin kurulması. - Dünya Hayvan Sağlığı Örgütü’nün Trakya Bölgesi’ni aşılanma sayesinde şap hastalığı bulunmayan bölge olarak tanıması için gerekli önlemlerin alınması. - Agro-gıdaların AB müktesebatındaki kategorilere göre düzenlenmesi için ulusal bir program - 2010 tarım bütçesinde fındık üretimi için ödemelerde önemli bir artış gerçekleşmiştir. - Büyük ve küçükbaş hayvan sahiplerine yapılan ödemeleri düzenleyen yasaların AB’ye uyumunda ilerleme kaydedilmiştir. - Et fiyatlarındaki ciddi artış nedeniyle et ithali yasağının kısmi kaldırılması uzun süredir devam eden bu sorunun çözümünde bir aşama niteliğindedir. Ancak Türkiye bu konudaki yükümlülüklerini hala yerine getirmemektedir. - Kırsal kalkınma alanında, katılım öncesi mali yardım aracının (IPARD) denetleme ve değerlendirme sistemini uygulamaya koyma yasası kabul edilmiştir. - IPARD Ajansı’nın personel alımında ilerleme sağlanmıştır. - IPARD Ajansı’na bağlı kuruluşların akreditasyon kıstaslarının AB Komisyonu tarafından incelenmesi gereklidir. - IPARD fonlarını hazmetme kapasitesi geliştirilmelidir. - Kalite politikası ve organik tarım alanlarında sınırlı ilerleme sağlanmıştır. Kalite politikasıyla ilgili olarak coğrafi işaretler yasası kabul edilmiştir. - Bu başlık Aralık 2006’da AB Bakanlar Konseyi’nin aldığı karar uyarınca askıya alınan 8 başlıktan biridir. - Gıda güvenliği alanında AB müktesebatının uyarlanmasında ilerleme sağlanmıştır. - Veterinerlik hizmetleri, bitki sağlığı, gıda ve yemler alanlında çerçeve yasa kabul edilmiştir. - İthalat denetim sisteminin yasal çerçevesi tamamlanmamıştır. - 2 adet liman ve 3 adet kara sınır denetim bürosu kurulmuştur ancak faaliyete geçirilmemiştir. - AHL’den Sabiha Gökçen (SG) havalimanına konşimentoların aktarılmasındaki sorunlar çözümlenmemiştir; SG’deki sınır denetim bürosu faaliyete geçirilmemiştir. - Büyükbaş hayvanların tanım ve dolaşımlarının kayıt altına - 11 - MÜZAKERE BAŞLIKLARI ÖNCELİKLER İLERLEME RAPORU 2010 hazırlanması ve bu firmaların çağdaşlaştırılması için bir ulusal program hazırlanması. alınmasında ilerleme sağlanmış ve müktesebata uyumlu hale gelinmiştir. Tarım ve Köyişleri Bakanlığı’nın idari kapasitesi güçlendirilmiştir. Ev hayvanlarının ticaretindeki denetimler AB standartlarında değildir. Hayvan hastalıkları ile mücadele çabalarına devam edilmiştir. Ancak şap hastalığının yayılmasını önleme planı kabul edilmemiş ve bu hastalığın denetimiyle ilgili yönetmelik uygulamaya konulmamıştır. Anadolu’da şap hastalığı vakalarında artış olmuştur. Aşılamalar sonrasında Trakya şap hastalığından arındırılmış bölge olarak tanımlanmıştır Kuduz hastalığı kontrol yönetmeliği yürürlüğe girmemiştir. Bulaşıcı süngerimsi beyin hastalığı (TSE) alanında hiçbir ilerleme kaydedilmemiştir. Atık kontrol süreçleri iyileştirilmiştir. Veteriner denetimlerinin finansmanı ve denetimleri müktesebata uyumlu değildir. Canlı hayvan ithalatındaki gereklilikle AB’ye uyumlu değildir. Zooteknik konular ve hayvan refahı alanında hiçbir ilerleme sağlanmamıştır. Gıda ve yemin piyasaya sunulması alanında sınırlı ilerleme kaydedilmiştir. Hijyenik paketleme uygulanmaya başlanmamıştır. Gıda katkıları, genetiği değiştirilmiş organizmalar ve yeni gıda ürünlerinde mevzuat uyumu tamamlanmamıştır. Gıda ile temasa geçen maddeler alanında sınırlı ilerleme olmuştur. Yemlere ilişkin özel kurallar alanında ilerleme kaydedilmemiştir. Bitki koruma ürünlerine ilişkin ilerleme sağlanmıştır. Tohum ve gübre gibi ürünler alanındaki ilerleme sınırlıdır. Tür kaydı ve tohum sertifikalandırması için kurulan sistem Orta Vadeli Hedefler - Hayvan hastalıkları ile ilgili denetim önlemleri alınması ve hayvan sağlığı durumunun gerektirdiği bölgelerde imha planları kurulması. - Gıda güvenliği, veterinerlik ve bitki sağlığı alanlarında, özellikle referans laboratuarları, kalıntı testleri (denetim planları dâhil) ve örnekleme süreçleri ile ilgili laboratuar ve denetim kapasitelerinin artırılması. - Bulaşıcı süngerimsi beyin hastalığı ve hayvansal ürünler alanındaki mevzuatın uyumlaştırılması ve gerekli toplama ve tedavi sisteminin kurulması. - - - 12 - MÜZAKERE BAŞLIKLARI 13. Balıkçılık ÖNCELİKLER İLERLEME RAPORU 2010 Kısa Vadeli Hedefler - Balıkçılık konularından sorumlu merkezi bir makamın oluşturulması. Denetim işlemlerine ayrıca önem verilmesi. - Gözden geçirilen balıkçılık yasasının kaynak ve filo yönetimi de dâhil olmak üzere AB’ye uyumlu olması. Orta Vadeli Hedefler - Deniz kaynakları ile ilgili doğru bilgi sağlamak için güvenilir bir stok belirleme sisteminin kurulması. - Varolan filo kayıtlarının AB koşullarıyla uyumlaştırılması. 14. Ulaşım Politikası Kısa Vadeli Hedefler - Türk demiryolları pazarını aşamalı olarak serbestleştirmek için altyapı yönetiminin birbirinden - 13 - faaliyete geçirilmemiştir. - Hayvansal yan ürünlerle ilgili ilerleme kaydedilmemiştir. - Etiketleme, sunum ve reklam, gıda katkı maddeleri ve saflık şartları, hızlı dondurulmuş gıda maddeleri, özel beslenme amaçlı gıda, ışınlanmış gıda ve maden sularına ilişkin yasaların uyumu ve uygulamasında ilerleme kaydedilmiştir. - Balıkçılık müktesebatında kayda değer bir gelişme görülmemiştir. - Filo ve kaynak yönetiminde bazı ilerlemeler kaydedilmiştir. - Yakalanan ve karaya çıkarılan balık miktarlarıyla ilgili istatistiklerin toplanmasında gelişme sağlanmalıdır. - MARA’nın idari kapasitesi geliştirilmiştir. - AB’ye ihraç edilecek ürünlerde balıkçılık ve ihracat sertifikaları uygulamaya konulmuştur. - 15 metreden büyük deniz araçlarında otomatik tanımlama cihazları yer almaktadır. - Balık kaynaklarının sürdürülebilirliği ve bunların denetimiyle ilgili daha fazla ilerlemeye ihtiyaç bulunmaktadır. - Türkiye bu alanda yeni bir uluslararası anlaşma imzalamamıştır. - 2 yeni liman ofisi kurularak toplam sayı 36’ya çıkarılmıştır. - Avlanma dönemleri ICCAT kurallarına uyumludur. - Yasal uyum alanında daha fazla çaba gösterilmelidir. - Bu başlık Aralık 2006’da AB Bakanlar Konseyi’nin aldığı karar uyarınca askıya alınan 8 başlık arasında yer almaktadır. - Karayolu taşımacılığı alanında ilerleme sağlanmıştır. - Türkiye Avrupa Uluslararası Tehlikeli Madde Taşımacılığı Anlaşması’na (ATMT) taraf olmuştur. Ancak ATMT için denetim olanakları halen sınırlıdır. MÜZAKERE BAŞLIKLARI - - ÖNCELİKLER İLERLEME RAPORU 2010 ayrılması ve Demiryolları Çerçeve Yasası’nın onaylanması. Denizcilik sektörünün çevre kirliliğini önlemek üzere gerekli önlemleri uygulaması. Denizyolları yönetiminin güçlendirilmesi, denizyolları güvenliği müktesebatıyla uyumlaştırma çalışmalarının yapılması. Havacılık alanında Güneydoğu Akdeniz bölgesinde gerekli güvenlik düzeyini sağlamak için ilgili teknik çözümün getirilmesi. Avrupa Tek Hava Sahası’na uyum için strateji belirlenmesi. Sivil havacılıkta güvenlik için Avrupa Sivil Havacılık Konferansı hükümlerine uyum sağlanması. - Ticari araçların ağırlık ve boyutlarını denetlemek üzere 26 yeni merkez kurulmuştur. - Ulaştırma Bakanlığı dijital takograf sisteminin oluşturulmasında ulusal makam olarak belirlenmiştir. Bakanlık bu görevi bir protokol ile TOBB’a devretmiştir. - Karayolu ulaşımında şoförlerin çalışma ve dinlenme saatleri ile ilgili AB yasalarına uyum gerçekleşmemiştir. - Demiryolu taşımacılığı alanında hiçbir ilerleme sağlanmamıştır. - Türkiye’de iç sularda taşımacılık yapılmamaktadır. - Hava taşımacılığı alanındaki ilerlemeler tatmin edicidir. - AB-Türkiye arasındaki havacılık anlaşması son aşamaya gelmiştir. - Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü’nün teknik kapasitesi güçlendirilmiştir. - Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü (SHGM) uçaklarda sıvı taşınmasına ilişkin uygulamaların çapını genişletmiştir. - SHGM yerli ve yabancı uçakların uyması gereken güvenlik kurallarıyla ilgili bir yönetmelik (SAFA-SANA) yayımlamıştır. - SHGM bilgisayar tabanlı rezervasyon sistemiyle ilgili yönetmelik yayınlamamıştır. - Bölgesel işbirliği güçlendirilmemiştir. Türkiye ve G. Kıbrıs arasında iletişim olmaması Türkiye’deki hava kontrol merkezleriyle G.Kıbrıs’takiler arasında iletişim olmaması Lefkoşa uçuş bölgesindeki iletişimi olumsuz etkilemektedir. - Deniz taşımacılığında idari kapasitede gelişme sağlanmıştır. - Denizcilik İşleri Müsteşarlığı (DİM) katılım öncesi sektör stratejisi belirlemiştir. İzmit, İzmir, Mersin ve İskenderun’a taşıt trafiği izleme sistemleri yerleştirilmiştir. - DİM petrol kirliliğine ilişkin eğitimler vermektedir. Ancak mevcut durumda petrol kirliliğinin önlenmesi ve acil müdahale konularında kapasite yeterli değildir. - Deniz ticaret yönetmeli gözden geçirilmiştir. Orta Vadeli Hedefler - Özellikle kara taşımacılığı ve hava güvenliği alanlarındaki ulaştırma müktesebatı ile yasal ve idari uyumlaştırmaya devam edilmesi. - AB müktesebatına uyum kapasitesinin güçlendirilmesi. - 14 - MÜZAKERE BAŞLIKLARI ÖNCELİKLER İLERLEME RAPORU 2010 - SOLAS-78, SOLAS-88, MarPol Ek III ve Ek IV yönetmeliklerinde ilerleme kaydedilmemiştir. - Birleşik taşımacılık ve uydu seyri alanlarında ilerleme kaydedilmemiştir. - Bu başlık Aralık 2006’da AB Bakanlar Konseyi’nin aldığı karar uyarınca askıya alınan 8 başlık arasında yer almaktadır. 15. Enerji Kısa Vadeli Hedefler - Enerji Topluluğu Antlaşması’na uyumu da gözeterek doğal gaz ve elektrikle ilgili iç pazar müktesebatına uyulması. Gaz dağıtımının adil olmasının sağlanması. - Denetim ve düzenleme makamlarının kapasitelerinin artırılması ve bağımsızlıklarının güvence altına alınması. - İdari kapasitenin artırılması, enerji verimliliği ve yenilenebilir enerji alanında uyumlaştırmaya devam edilmesi. Yüksek hedeflerin belirlenmesi. - Radyoaktif Atık Yönetimi ve Kullanılmış Yakıtlar Yönetimi Ortak Konvansiyonu’na uyum sağlanması. Orta Vadeli Hedefler - Elektrik ve gaz yönergeleriyle uyumlu olarak rekabetçi bir enerji iç pazarı kurulması. Rekabetçi ve işlevsel bir enerji pazarı için gerekli olan idari ve düzenleyici yapıların güçlendirilmesi. - Nükleer enerji alanında AB standartlarıyla uyumlu olarak yüksek düzey bir nükleer güvenliği garanti eden bir kanun kabul edilmesi. - 15 - - Türkiye Nabucco Doğal Gaz Boru Hattı hükümetler arası anlaşmasını onaylama prosedürünü tamamlamıştır. Sonraki aşamada hükümetler arası ikili anlaşmaların tamamlanması yer almaktadır. - Türk, İtalyan, Rus şirketler arasında Samsun-Ceyhan boru hattı anlaşması imzalanmıştır. - Petrol stoklarıyla ilgili sınırlı ilerleme sağlanmıştır. Petrol stoklamayı sağlayacak ajans kurulmamıştır. - Ulusal enerji piyasasıyla ilgi olarak elektrik konusunda ilerlemeler tatmin edicidir. Yeni yatırımlarla elektrik kapasitesi artırılmıştır. - Elektrik piyasası lisans yönetmeliği değiştirilmiştir. Buna göre lisans verilirken etki analizlerinin yapılmış olması koşulu getirilmiştir. - Özelleştirmeler devam ettirilmiştir. - Elektrik dağıtımında üç firma faaliyet göstermeye başlamıştır. - Doğal gaz sektöründe sınırlı ilerleme kaydedilmiştir. Nisan 2010 itibarıyla 66 şehir doğal gaz ağına bağlanmıştır. - BOTAŞ’ın faaliyetlerinin ayrıştırılması gerçekleştirilmemiştir. - Yenilenebilir enerjiler alanında ilerleme sağlanmış, rüzgâr enerjisi lisans başvurularına cevap verebilmek için elektrik lisans yönetmeliğinde değişiklik yapılmıştır. - 2009 sonu itibarıyla Türkiye elektriğinin %19,6’sı yenilenebilir kaynaklardan elde edilir duruma gelmiştir. - Enerji verimliliği alanında enerji performansında bina yalıtımı yönetmeliği yürürlüğe girmiştir. MÜZAKERE BAŞLIKLARI 16. Vergi ÖNCELİKLER İLERLEME RAPORU 2010 Kısa Vadeli Hedefler - Alkollü içkiler, ithal sigaralar ve ithal tütünde ayrımcı vergilendirmenin ortadan kaldırılması için aşamaları belirli bir plan yapılması. - KDV ve özel tüketim vergilerinde sistemin ve uygulanan oranların uyumlaştırılması. - Bilgi teknolojileri sektörü de dâhil olmak üzere vergi yönetiminin çağdaşlaştırılması. Vergilerin toplanmasında ilerleme kaydedilmesi ve kayıt dışı ekonominin ortadan kaldırılması. Orta Vadeli Hedefler - Özel tüketim vergileri ve katma değer vergisinde özellikle indirimler, istisnalar, özel rejimler, vergi iadesi ve indirilmiş oranların uygulanması konularında uyumlaştırmaya devam edilmesi. - 16 - - Nükleer enerji, nükleer güvenlik ve radyasyondan korunmada sınırlı ilerleme kaydedilmiştir. - Nükleer enerji, nükleer güvenlik, radyasyondan korunma konularında sınırlı ilerleme sağlanmıştır. - Akkuyu’da nükleer enerji santrali kurulması için Rusya ile anlaşma imzalanmıştır. İkinci nükleer santral Sinop’a kurulacaktır. - Çekmece nükleer araştırma ve eğitim merkezinin atık yönetimi birimi geliştirilmiştir ancak Komisyon’un denetimi henüz gerçekleşmemiştir. - Türkiye 2023 itibarıyla kullanılan enerjinin %5ini nükleer enerjiden sağlamayı hedeflemektedir. - Türkiye Nükleer Güvenlik Konvansiyonu tarafı olarak ülkede inşa edilecek nükleer santraller hakkında çevresindeki ülkelerle danışma sürecine girmelidir. - Dolaylı vergilendirme alanında sınırlı ilerleme kaydedilmiştir. - Katma değer vergisi yönetmeliği AB ile uyumlu değildir. - Özel tüketim vergisi AB’ye kısmen uyumludur. - Tütün Fonu 1 Ocak 2010’da kaldırılmıştır. - Tütünde asgari özel tüketim vergisi oranı yükseltilmiştir. - Tütün ve tütün ürünlerine uygulanan vergiler alanında AB’ye tam uyum sağlanmamıştır. - Alkollü içeceklere uygulanan vergilerle ilgili ilerleme kısmidir. Yapı, oranlar, istisnalar, özel rejimler ve indirimli oranların uygulaması konularında uyum çalışmaları gerekmektedir. İthal alkollü içeceklere uygulanan vergiler yerli içeceklere uygulananların üstündedir. - Doğrudan vergilendirme alanında ilerleme kaydedilmemiştir. - İdari işbirliği ve karşılıklı yardım alanlarında bazı ilerlemeler sağlanmıştır. - 9 kurumun kayıt dışı ekonomiyle mücadele eylem planı paralelindeki çalışmaları gelir idaresi kurumu tarafından denetlenmiştir. MÜZAKERE BAŞLIKLARI ÖNCELİKLER İLERLEME RAPORU 2010 - İşletme kapasitesi ve bilgisayar kullanımı alanında ilerleme sağlanmıştır. - Para politikası alanında bazı ilerlemeler olmuştur. Türkiye’nin bu alanda AB’ye uyumu kısmidir. - Merkez Bankası mevcut para politikasından çıkış planı gerçekleştirmiş, ilk aşama olarak da yabancı para rezerv oranını artırmıştır. - Merkez Bankası’nın bağımsızlığı tam olarak tesis edilmemiştir. Enflasyon hedefini hükümet ve MB birlikte belirlemektedir. - Ekonomi politikası alanında bazı ilerlemeler kaydedilmiştir. - Türkiye G20 üyesidir. Ekonomi politikalarının diğer G20 ülkeleri ve AB ile eşgüdümü geliştirilmiştir. - Vize muafiyeti ve karşılıklı ticaretin kolaylaştırılması gibi girişimlerle bölge ülkelerle olan ekonomik ilişkiler geliştirilmiştir. - 2010 bütçesi kamu gelirlerini artırma yoluyla bütçe açığını azaltmayı hedeflemektedir. - Türkiye Katılım Öncesi Ekonomik Programı oluşturarak Komisyon’a göndermiştir. 17. Ekonomik ve Parasal Politika - Bahsedilmiyor. 18. İstatistik Kısa Vadeli Hedefler - ESA95 ile ilgili ulusal hesap göstergelerinin üretilmesi. - Tarım istatistiklerinin AB standartlarıyla uyumlu bir şekilde toplanması için düzenlemelerin yapılması. - İş kayıt sisteminin tamamlanması. Orta Vadeli Hedefler - Bilgilerin vaktinde toplanması, işlenmesi ve dağıtılmasını sağlamak için Türkiye İstatistik Kurumu’nun eşgüdüm rolünün güçlendirilmesi ve idari kapasitesinin geliştirilmesi. - 17 - - İstatistikî altyapıda ilerleme kaydedilmiştir. - Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) Tarım ve Köy İşleri Bakanlığı’yla ve Milli Eğitim Bakanlığı’yla işbirliği protokolleri imzalamıştır. - TÜİK’in idari kapasitesi ve eşgüdümdeki rolü artırılmıştır. - Sınıflandırma ve kayıt alanında ilerleme kaydedilmiştir. TÜİK iş dünyası konusundaki istatistikî kayıtlarını artırmıştır. - TÜİK ve Tarım ve Köy İşleri Bakanlığı çiftliklerin istatistikî kaydı oluşturulması için işbirliği içindedir. - Tarım istatistiklerinin etkin bir şekilde toplanması için metodoloji ve örgütsel düzenek hazırlanmalıdır. Bu, fasıldaki müzakereler bakımından temel bir zorunluluktur. - Sektör istatistikleri alanında önemli ilerleme kaydedilmiştir. MÜZAKERE BAŞLIKLARI 19. Sosyal Politika ve İstihdam ÖNCELİKLER İLERLEME RAPORU 2010 Kısa Vadeli Hedefler - Etkin bir sosyal diyalogun her seviyede oluşturulması için gerekli koşulların sağlanması. Sendikalar üzerindeki sınırlamaların kalkması. - Kayıt dışı istihdamla ilgili inceleme yapılması ve sorunun çözümüne ilişkin plan hazırlanması. - Ortak Kapsama Sözleşmesi ve İstihdam Politikası Öncelikleri Ortak Değerlendirmesi çalışmalarının sonuçlandırılması ve uygulamaya konulması. Orta Vadeli Hedefler - Sosyal ortaklarla işbirliği içinde müktesebatın iç mevzuata aktarılmasına devam edilmesi ve çalışma müfettişlikleri dâhil olmak üzere ilgili idari ve yürütme yapılarının güçlendirilmesi. - İstihdam piyasasının denetlenmesi, yapısal sorunların giderilmesi. - 18 - - 2011 nüfus ve hane sayımı için çalışmalar devam etmektedir. - Devlet hesapları bakımından, aşırı bütçe açığı istatistikleri, ticari dış ortaklar istatistikleri ve kamu sektörü için mali hesaplar konusundaki istatistiklerde ilerleme kaydedilmiştir. - TÜİK il bazında anahtar işgücü istatistikleri ve mevsimsel olarak düzenlenmiş istatistikler yayımlamaya başlamıştır. - 2008 yılı işgücü maliyet anketi sonuçları açıklanmıştır. - Yapısal işletme istatistikleri ve kısa vadeli istatistikler açıklanmaya başlamıştır. - Çevre istatistikleri alanında ilerleme kaydedilmiştir. - Türkiye halen önemli ulusal hesap göstergeleri ve kullanılan metodolojiyle ilgili bildirim yapmamıştır. Bu, fasıldaki müzakereler bakımından temel bir zorunluluktur. - İş Yasası alanındaki müktesebatla uyum bakımından hiçbir ilerleme kaydedilmemiştir. İş Yasası bazı sektörlerde uygulanmamaktadır. - Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı bünyesinde Dezavantajlar Gruplar Daire Başkanlığı kurulması olumlu bir adımdır. - Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı’nın idari kapasitesi artırılmalıdır. - İşyerinde sağlık ve güvenlik konusunda çok az ilerleme sağlanmıştır. AB fonları ile gerçekleştirilen projeler sonucunda idari kapasite ve bilgi seviyesi artmıştır. - Yalnızca kayıtlı işçileri kapsayan resmi istatistiklere göre 2008 yılında 72,963 iş kazası gerçekleşmiştir. Sayılar kayıt dışı sektörler de eklendiğinde çok daha yüksektir. - İşyerinde Sağlık ve Güvenlik Yönergesi’ne uyum konusunda ilerleme kaydedilmemiştir. - Çalışma alanındaki denetçilerin sayısı ekonominin ve işgücü pazarının büyüklüğüyle karşılaştırıldığında çok yetersizdir. - Madencilik sektöründe ve tersanelerde meydana gelen ölümlü iş kazaları yasaların uygulanması ve kamu MÜZAKERE BAŞLIKLARI ÖNCELİKLER İLERLEME RAPORU 2010 - - - 19 - kurumlarının denetiminin yeterliliği konusunda soru işaretleri uyandırmaktadır. Kot taşlama atölyelerindeki kötü çalışma koşullarından kaynaklanan ölümcül silikozis hastalığı vakaları artmaktadır. Kamu sektöründe sosyal diyalog konusunda bazı ilerlemeler kaydedilmiştir. Anayasaya yapılan değişikliklerle kamu görevlilerine toplu sözleşme hakkı sağlanmış, kamu görevlilerine verilen disiplin cezalarına yargı yolu açılmıştır. Değişiklikler bazı grevlerin ve aynı zamanda ve aynı sektörde birden fazla sendikaya üye olmanın ve aynı zamanda aynı işyerinde birden fazla toplu sözleşme yapılmasının önündeki engelleri kaldırmıştır. Ekonomik ve Sosyal Konsey hükümetin ekonomik ve sosyal politikalar yaparken danışması gereken anayasal bir kurum statüsüne kavuşmuştur. Sözleşme, grev ve toplanma hakkı konularında mevcut yasalar kısıtlayıcıdır ve AB ve ILO Sözleşmesi ile uyumlu değildir. Toplu sözleşme kapsamındaki işçi sayısı azdır. Sosyal diyalog mekanizmaları güçlendirilmelidir. Anayasa değişiklik paketi kamu görevlileri ve çalışanlarına grev hakkı tanımamıştır. İstihdam politikası alanında bazı ilerlemeler kaydedilmiştir. Ulusal istihdam stratejisi hazırlanmaktadır. Mali kriz sırasında alınan istihdam destekleyici tedbirlerin süresi uzatılmıştır. 2009’a kıyasla istihdamda düşen bir yönelim gözlenmektedir. İşsizlik yardımlarının kapsama oranı çok düşüktür. İşsiz kişilerin sadece %6’sı bu yardımlardan faydalanabilmektedir. Türkiye’nin kamu istihdam hizmetindeki idari kapasitesi düşüktür. İşgücü katılım oranları ve istihdam oranları düşüktür. En MÜZAKERE BAŞLIKLARI ÖNCELİKLER İLERLEME RAPORU 2010 - - - 20 - düşük oranlar Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nde gözlenmektedir. İşsizlik özellikle genç nüfusun işsizliği artmıştır. Kayıt dışı istihdam Haziran 2009’da zirve noktasına ulaşmış, daha sonra düşüşe geçmiştir. İstihdam edilen kişilerin %44,8’i sosyal güvenlik sistemine kayıtlı değildir ve iş yasası ve emeklilik haklarından yararlanamamaktadırlar. Kayıt dışılığın önlenmesi için bazı yaptırımlar getirilmiştir. Ancak denetim kapasitesi kayıt dışı ekonominin büyüklüğüyle karşılaştırıldığına çok sınırlıdır. İstihdam Politikaları Ortak Değerlendirme Belgesi’nin tamamlanması konusunda ilerleme sağlanmamıştır. Avrupa Sosyal Fonu (ESF) hazırlıklarında ilerleme olmuştur. Ancak değerlendirme süreci ve ilk sözleşmelerin imzalanmasında önemli gecikmeler olmuştur. Gözlem ve değerlendirme programları güçlendirilmelidir. Sosyal kapsayıcılık alanındaki ilerlemeler kısıtlıdır. Anayasaya yapılan bir değişiklik çocuklar, yaşlılar ve engelliler için pozitif ayrımcılık yolu açmaktadır. Türkiye’nin fakirlikle mücadele alanında kapsamlı bir politika çerçevesi yoktur. Fakirlik riskinde olan nüfusun oranı yüksektir ve özellikle çocukların karşı karşıya olduğu risk çok büyüktür. Çalışan nüfus, özellikle de mevsimsel işçiler, kendi geçimini sağlamak için tarım yapanlar ve kayıt dışı işçiler arasındaki fakirlik oranı kaygı vericidir. Sosyal hizmetler ve kamu istihdam hizmetleri arasındaki bağlantıyı güçlendirmek üzere bir eylem planı kabul edilmiştir. Engelli kişilerin kamu kuruluşlarında çalışmalarına yönelik bütçe nedenli kısıtlamaları kaldırmıştır. Sosyal kapsayıcılığı teşvik eden kurumlar dağınık ve güçsüzdür. Engelli vatandaşların kamu sektöründe ve özel sektörde işgücüne katılım potansiyelini artırmak için MÜZAKERE BAŞLIKLARI ÖNCELİKLER İLERLEME RAPORU 2010 çalışmalar gerekmektedir. - Sosyal Güvenlik ve Sosyal Kapsayıcılık Mutabakatı’nın tamamlanması için çalışma yapılmamıştır. - Sosyal güvence alanındaki ilerlemeler kısıtlıdır. - Sosyal destek hizmetleri için ücretsiz bir telefon destek hattı (144) kurulmuştur. - Sosyal güvenlik kapsama altındaki kişiler nüfusun %80’i oranındadır. - Sosyal destek ve primsiz ödemeler konusundaki yasa taslağı halen TBMM’de beklemektedir. - Emeklilik sisteminde büyük bir mali açık bulunmaktadır, bu açık krizle birlikte daha da artmıştır. - Emeklilik sisteminin kapsamının kayıt dışı çalışanları da içerecek şekilde genişletilmesi ve bu kişilerin kayıtlı sektörlerde çalışmaya teşvik edilmesi gerekmektedir. - Temel sağlık hizmetlerine erişim iyileştirilmiş ve genel sağlık sigortası sisteminin kapsamın genişletilmiştir. - Sağlık hizmetlerinde personel sıkıntısı büyük bir sorun olmaya devam etmektedir. - Ayrımcılıkla mücadele alanında ilerleme sağlanmamıştır. - İş Yasası çalışma sözleşmesi imzalanması öncesindeki dönemde uygulanmamaktadır. - Doğrudan ve dolaylı ayrımcılığın yasalarda tanı yoktur. - Irk ya da etnik köken, din ya da inanç, özürlülük, yaş ve cinsel yönelim nedeniyle ayrımcılık konusundaki AB müktesebatına uyum sağlanmamıştır. - Fırsat eşitliğiyle ilgili bazı ilerlemeler mevcuttur. Anayasaya yapılan değişiklik kadınlar erkek eşitliğini sağlamak için kadınlara yönelik pozitif ayrımcılık yapılabilmesi için tedbirler alınmasına olanak sağlamaktadır. - TBMM Kadın Erkek Fırsat Eşitliği Komitesi çalışmalarına devam etmektedir. - Kadınların işgücüne katılımı ve istihdam oranları AB üyesi bütün ülkelerden düşüktür ve OECD ülkeleri arasında en düşük seviyededir. - 21 - MÜZAKERE BAŞLIKLARI ÖNCELİKLER İLERLEME RAPORU 2010 - Kadınlar kayıt dışı istihdam ve tarımda ücretsiz çalıştırma gibi sorunlardan çok daha fazla etkilenmektedir. - Ücrette cinsiyet farkları devam etmektedir. - İş ve aile hayatını uyumlu hale getirecek yasalar ve politikalar yürürlüğe konmalıdır. - 2008-2013 Ulusal Cinsiyet Eşitliği Eylem Planı’nın uygulanmasında insan ve mali kaynak yetersizliği gözlenmektedir. 20. İşletme ve Sanayi Politikası Kısa Vadeli Hedefler - Güncelleştirilmiş, kapsamlı bir sanayi politikası stratejisi oluşturulması. - 22 - - 2010-2013 AB sanayi politikası öncelikleriyle paralel olarak hazırlanan ve gözden geçirilen strateji belgesi son haline getirilmiştir ve kabul edilerek yürürlüğe konmayı beklemektedir. - Yatırım Ortamını İyileştirme Koordinasyon Kurulu (YOİKK) 2010 yılı eylem planını yürürlüğe koymuştur. - 2010-2012 yılları için sanayi politikası ve ilintili alanları kapsayan bir orta vadeli ekonomik plan duyurulmuştur. - 12 Mart 2010’da ihracata yönelik üretim stratejisi konusunda bakanlıklar, ilgili kamu kuruluşları ve özel sektörün katılımıyla yeni bir değerlendirme kurulu kurulmuştur. - Türkiye Avrupa Küçük İşletmeler Yasası (Small Business Act) uygulama sürecine katılmıştır. - KOSGEB tarafından yeni bir kredi garanti sistemi oluşturulmuş, KOBİ’lere destek için KOSGEB ile DPT ve kalkınma ajansları arasında bir protokol imzalanmıştır. - Ar-ge yatırımları artmış, ar-ge yatırımlarında özel sektörün payı kamu sektörünü ciddi oranda geçmiştir. - Türkiye AB Girişimcilik ve Yenilikçilik Programı’na ve Avrupa İş Dünyası Ağı’na katılmıştır. - Ticari işlemlerde geç ödemelerle mücadeleye ilişkin 2000/35 no’lu AB Yönergesi’ne uyumlaşmaya yönelik hiçbir ilerleme kaydedilmemiştir. - Sanayi ve Ticaret Bakanlığı zanaatkârlar ve tüccarlar için finansmana erişimin iyileştirilmesi, girişimcilik, yenilikçilik ve üniversitelerle işbirliği için bir strateji ve eylem planı MÜZAKERE BAŞLIKLARI 21. Trans-Avrupa Ağları 22. Bölgesel Politika ve Yapısal Araçların Koordinasyonu ÖNCELİKLER İLERLEME RAPORU 2010 Orta Vadeli Hedefler - Ulaşım Altyapı İhtiyaçları Değerlendirmesi (TINA) çerçevesinde belirlenen projelere ve Avrupa Topluluğu Trans-Avrupa Ağları Enerji Kılavuzu’nda belirtilmiş kamu yararına yönelik projelere öncelik verilmesi. hazırlamıştır. - Kimyasal, demir-çelik ve otomotiv sektörleri için yol haritaları hazırlanmıştır. - Türk çelik sanayinin ulusal düzeyde yeniden yapılandırılması yönünde geçtiğimiz sene yapılan çalışmalar dışında bir ilerleme olmamıştır. Devlet Yardımları İdaresi oluşturulduğunda bu yeniden yapılandırmanın İdare tarafından denetlenmesi gerekmektedir. - Ulaştırma Bakanlığı Trans-Avrupa Ağları’nın Türkiye’deki geleceği ve Trans-Avrupa Ağları’nda Avrupa için faydalı olacak öncelikli projeler üzerine bir teknik belge hazırlamıştır. - Türkiye Katılım Öncesi Mali Yardım Aracı fonlarını etkin bir biçimde kullanarak ulaştırma altyapı projelerinin teknik hazırlıklarına devam etmiştir. - Uzun vadeli yatırım planı halen hazırlanmamıştır. - Nabucco Projesi’nin onaylanma süreci Ağustos 2010’da sona ermiştir. - Türkiye – Yunanistan – İtalya Interconnector (ITGI) doğalgaz boru hattı konusunda çalışmalar devam etmektedir. - ENTSO-E (Avrupa Elektrik İletim Sistemi Operatörleri Ağı) ile eşleme test çalışması 18 Eylül 2010’da başlatılmıştır. - Telekomünikasyon ağları alanında bir ilerleme olmamıştır. Kısa Vadeli Hedefler - Özellikle bakanlıklar seviyesinde AB uyum politikasının uygulanmasına hazırlık olarak, AB Katılım Öncesi Programları’nın uygulanması alanında, programlama, proje hazırlığı, izleme, değerlendirme ve mali yönetim-denetim konularında kurumsal yapı ve idari kapasitenin - 23 - - Katılım Öncesi Mali Yardım Aracı IPA’yla ilgili kurumların oluşturulması ve stratejik eşgüdümü sağlayacak kişinin resmen atanması için hazırlanan Başbakanlık sirküleri uygulamaya konmuş, atama yapılmıştır. - Türkiye’de IPA fonlarının yöneticisi konumundaki DPT tarafından oluşturulan teknik komite düzenli olarak toplantılarına devam etmektedir. - DPT bölgesel kalkınma politikalarının merkezi kurumlar ve yerel makamlar arasında eşgüdümünü sağlamak için bir MÜZAKERE BAŞLIKLARI ÖNCELİKLER İLERLEME RAPORU 2010 güçlendirilmesi. Orta Vadeli Hedefler - AB Uyum Politikası’nın uygulanmasına yönelik olarak merkezi, bölgesel ve yerel düzeyde idari kapasitenin geliştirilmesi. - - - - - 23. Yargı ve Temel Haklar Kısa Vadeli Hedefler - Kişisel verilerin korunması konusundaki yasal düzenlemelerin müktesebat ile uyum çabaları - 24 - - Bölgesel Kalkınma Komitesi kurulması hazırlıklarına devam ettiğini ve bu komitenin 2010’da kurulacağını belirtilmiştir ancak henüz somut herhangi bir gelişme kaydedilmemiştir. IPA fonlarını yöneten kurumların idari kapasitelerine dair kaygılar bulunmaktadır. IPA fonlarının kullanımında ihale süreçlerinde gecikmeler olmaktadır, bu da sağlanan bütün fonların piyasada emiliminin gerçekleşmeyeceği yolunda ciddi bir risk oluşturmaktadır. Merkezi Finans ve İhale Birimi’nin kapasitesinin acilen yeni bir zaman tablosuyla düzeltilmesi, bu kurum üzerindeki denetimin artırılması için acil önlemler alınması, kurumun kapasitesinin yönetilen fonlara uygun seviyeye getirilmesi gerekmektedir. Bölgesel düzeyde idari kapasite yetersizdir. Planlama ve uygulamada bazı ilerlemeler kaydedilmiştir. IPA için çevre, bölgesel rekabetçilik ve istihdam uygulama programları için proje hatları oluşturulmasında bazı gelişmeler olmuştur. İzleme ve değerlendirme alanında sınırlı ilerleme kaydedilmiştir. Sektörel denetleme komiteleri toplanmaya devam etmektedir. Bütünleşmiş bir bilişim yönetim sistemi oluşturmak konusunda bazı ilerlemeler kaydedilmiştir. Mali yönetim ve denetimde sınırlı ilerleme kaydedilmiştir. Ancak, kapasite geliştirmesi ve yürütme birimleri arasında yönetim bölümü konusunda ciddi gecikmeler vardır ve oluşturulan zaman çizelgesine uyulmamıştır. Merkezi Finans ve İhale Birimi’nin Ulaşım ve İnsan Kaynakları Gelişimi ve Bölgesel Rekabetçilik alanlarındaki sorumluluklarının devri sırasıyla 2011 ve 2012 yıllarına ertelenmiştir. Yargının bağımsızlığı alanında Hâkimler ve Savcılar Yüksek Kurulu’nun üye sayısı 7’den 22’ye çıkartılmıştır, HSYK’da Yargıtay ve Danıştay üyelerinin yanı sıra, birinci MÜZAKERE BAŞLIKLARI ÖNCELİKLER İLERLEME RAPORU 2010 güçlendirilmeli ve bağımsız bir veri koruma denetim makamı kurulması. - Diğer öncelikler için siyasi kriterler bölümüne bakınız. sınıf adli yargı hâkim ve savcıları, Türkiye Adalet Akademisi, hukuk fakülteleri ve avukatlar da temsil edilecektir. Anayasa değişiklikleri ile HSYK’nın yargı mensuplarını meslekten ihraç kararları yargı denetimine açılmıştır. HSYK altında bir Genel Sekreterlik oluşturulmuş, bu şekilde mesleki ve idari destek sağlanmıştır. HSYK Genel Sekreterlik’e hâkim ve savcılardan atama yapacaktır. Hâkim ve savcıların mesleki performansını değerlendiren yargı denetçileri artık Adalet Bakanlığı’na değil HSYK’ya raporlama yapacaktır. Bu reformlar KOB ve İlerleme Raporlarında belirtilen önceliklere uygundur. Adalet Bakanı her ne kadar daha kısıtlı yetkilerle olsa da halen HSYK’nın başkanı konumundadır ve HSYK’nın denetleme yetkisi Adalet Bakanı’nın onayına bağlıdır. Şemdinli davası sonuçlandırılmamıştır. Yargının tarafsızlığı alanında askeri mahkemelerin sivilleri bazı durumlarda yargılamasına müsaade eden Anayasa maddesi değiştirilmiş, yapılan değişikliklerle bu yasaklanmıştır. Devletin güvenliği, anayasal düzen ve bu düzenin işleyişine karşı suçlar sivil mahkemelerde yargılanacaktır. Anayasa değişiklikleriyle Anayasa Mahkemesi’nin Cumhurbaşkanı ve TBMM tarafından aday gösterilen 17 üyeden oluşacaktır. Yedek üye öngörülmemiştir. Ancak, 2 üye halen askeri hâkimler arasından seçilecektir. Demokratik sistemde anayasal yargı sivil bir konu olduğundan askeri hâkimlerin varlığı sorgulanmaktadır. Askeri hâkimler Anayasa Mahkemesi görevleri bittiğinde askeri yargı sistemine geri dönebilmektedir bu da onların Anayasa Mahkemesi yargıcı olarak tarafsızlıkları konusunda soru işaretleri yaratmaktadır. Yargı ve ordunun önde gelen isimlerinin yaptığı bazı açıklamalar yargının tarafsızlığını riske atma ihtimaline sahiptir. - - - - - - 25 - MÜZAKERE BAŞLIKLARI ÖNCELİKLER İLERLEME RAPORU 2010 - Yargının verimliliği konusunda yargı sisteminde bilgi işlem teknolojilerinin kullanımı yargı süreçlerini hızlandırmıştır ve üçüncü şahısların sürece katılımını kolaylaştırmıştır. - Yargı mensuplarının sayısı artmaya devam etmiştir, ancak hâkim ve yargıçlar kapasitesinde açık devam etmektedir. - Bölgesel temyiz mahkemeleri halen faaliyete geçmemiştir. - Bazı üst düzey davalarda soruşturmanın kalitesiyle ilgili sorunlar endişeye neden olmaktadır. - Polisin ve jandarmanın çalışma esaslarının iyileştirilmesiyle ilgili hiçbir ilerleme kaydedilmemiştir. Polis ve jandarma ile yargı arasında daha etkin bir çalışma ilişkisi geliştirilmesi konusunda da bir ilerleme kaydedilmemiştir. - Sivil yargıda arabuluculuk sisteminin uygulanmaya başlanması konusunda hiçbir ilerleme kaydedilmemiştir. - Cezai adalet alanında 2005 yılında uygulanmaya başlanan uzlaşma sistemi etkin kullanılmamaktadır. - Yargı desteği kapsama ve verilen hizmetin kalitesi bakımlarından yetersizdir. - Yargılama öncesi gözaltı sadece kamu yararı için kesinlikle gerekli olan durumlarla sınırlandırılmamıştır. Bu cezaevlerinin aşırı kalabalık hale gelmesine neden olmaktadır. Mahkûmların yarısından fazlası yargılanmayı beklemektedir. Şartlı tahliye sistemi hâkimler tarafından etkin bir biçimde kullanılmamaktadır. - Adli Tıp Kurumu’nun işleyişine dair endişeler bulunmaktadır. Kurum’un aynı davada farklı zamanlarda çelişen raporlar verdiği görülmektedir. Kurum’un elindeki birikmiş vakalar yargı süreçlerinde gecikmelere neden olmaktadır. - Danıştay’ın 2009 tarihli bir kararı hâkim ve yargıçların hizmette eğitiminin hem Adalet Bakanlığı hem Türk Adalet Akademisi’nin yetki alanına girdiğini ortaya koymuştur. Hizmet öncesi ve hizmette eğitim Adalet Akademisi’nin sorumluluğu altındadır. - 2009 Adli Reform Stratejisi’nin uygulanmasına devam - 26 - MÜZAKERE BAŞLIKLARI ÖNCELİKLER İLERLEME RAPORU 2010 - - - - - 27 - edilmiştir. Stratejideki önemli noktalar anayasal değişikliklerle uygulanmıştır. Yolsuzlukla mücadele alanında 2010-2014 yılları için şeffaflığın artırılması ve yolsuzlukla mücadelenin güçlendirilmesi için bir strateji oluşturulmuştur. Bu amaçla bazı bakanlardan, yönetim kurulunda kamu kurumlarının, sendikaların ve TOBB’un temsilcilerinden oluşan bir komite kurulmuştur. Bu komitede zaman çizelgeleri de içeren bir eylem planı oluşturulmuştur. Ancak sivil toplumun yönetim kuruluna ve uygulamaya katılımı güçlendirilmelidir. Türkiye Haziran 2010 itibariyle GRECO’nun 2005 tarihli 21 tavsiyesinden 15’ini uygulamaya koymuş durumdadır. Anayasa değişiklikleri ile ombudsman kurumu kurulmasına olanak sağlanmıştır. Başbakanlık Yüksek Denetleme Kurulu Avrupa Sahtecilikle Mücadele Birimi’nin muadili olarak atanmıştır ve AB ile Türkiye arasındaki mali işbirliğinde oluşabilecek usulsüzlükleri sorgulamakla yükümlüdür. Anayasa Mahkemesi Kamu Görevlileri Etik Kurulu’na ilişkin yasanın etik kurallarını ihlal eden kamu görevlilerinin adlarının yayımlanması yolundaki maddesini yargı kararı olmadan isimlerin yayımlanmasının masumiyet karinesine ters düşeceği nedeniyle iptal etmiştir. Etik kuralları eğitimi devam etmiş ve toplam 7000 kamu görevlisi Ekim 2009 ve Eylül 2010 arasında eğitilmiştir. Tahkikat personeli ve denetçilerin işlerini yaparken uymaları gereken bir etik kurallar listesi oluşturulmuştur. Akademik, askeri ve adli personelin uyması gereken etik kurallarıyla ilgili bir ilerleme kaydedilmemiştir. Milletvekillerinin yolsuzluk ve benzeri suçlarda yargılanmalarını engelleyen dokunulmazlıkların sınırlandırılmasında hiçbir ilerleme kaydedilmemiştir. Siyasi partilerin ve seçim kampanyalarının finansmanının şeffaflaşması konusundaki yasaların tamamlanması ve uygulanması gerekmektedir. MÜZAKERE BAŞLIKLARI ÖNCELİKLER İLERLEME RAPORU 2010 - İlk defa bir büyükşehir belediye başkanı İçişleri Bakanlığı tarafından ciddi yolsuzluk iddiaları nedeniyle görevden alınmıştır. - Deniz Feneri davasında iddianame henüz mahkemeye sunulmamıştır. - Sayıştay konusundaki kanun teklifi Plan ve Bütçe Komisyonu tarafından kabul edilmiştir ve TBMM Genel Kurulu gündemine alınmıştır. - Türkiye yolsuzlukla mücadelede soruşma, iddia ve ceza konusunda ilerleme kaydetmelidir. - Türkiye Bağımsız İnsan Hakları Kurumu kurulmasına dair yasa teklifi TBMM’ye sunulmuştur. STK’ların görüşleri ilgili parlamento alt komisyonunda görüşülmüştür. Yeni yasa teklifi değiştirilerek, kurum bağımsızlık ve işlevsel özerklik bakımından BM çerçevesine uygun hale getirilmelidir. - İşkence ve kötü muamelenin önlenmesi için bazı yüksek görünürlüklü davalarda mahkûmiyet kararları verilmiştir. Ancak, kolluk kuvvetleri tarafından orantısız güç uygulaması devam etmektedir ve endişe uyandırmaktadır. - Anayasa değişiklikleri ile kişisel bilgilerin korunması ve bilgiye erişim anayasal haklar haline getirilmiştir. - Dernekler Kanunu bazı idari aksamalara rağmen uygulanmaya devam etmiştir. - Alevi ve gayrimüslim topluluklarla ikili ilişkiler başlatılmış ancak henüz somut sonuçlar alınmamıştır. - Toplumda azınlık tarafından benimsenen dinlerin mensupları, köktencilerin tehditlerine maruz kalmaktadır. - Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi (AİHS) ile uyumlu bir yasal çerçeve halen geliştirilmemiş, Alevi ve gayrimüslim toplulukların özellikle din adamı eğitimi konusunda yoğun kısıtlamalar olmadan hareket etmeleri sağlanamamıştır. - Türk kanunları AİHS standartlarında ve AİHM kararları çerçevesinde ifade özgürlüğü sağlamamaktadır. - Gazetecilere karşı açılan davaların çokluğu ve internet sitelerine erişimin sıklıkla yasaklanması kaygı - 28 - MÜZAKERE BAŞLIKLARI ÖNCELİKLER İLERLEME RAPORU 2010 uyandırıcıdır. - Basın ve medya üzerindeki yoğun baskılar ve yasal belirsizlikler basın özgürlüğünü fiilen kısıtlamaktadır. - Siyasi parti ve sendika kurma hakları ve derneklere ilişkin yasal uygulamalar genel anlamda AB standartlarına uygundur. Ancak halen bazı derneklerin çalışmalarının orantısız kontrollere ve adli süreçlere konu olduğu gözlenmektedir. - Siyasi parti kapama konusundaki kanuni hükümlerin değiştirilmesi konusunda hiçbir ilerleme kaydedilmemiştir. - İdari makamlar tarafından “kamu ahlakına aykırılık” gerekçesiyle lezbiyen, gey, biseksüel, travesti ve transseksüel (LGBTT) derneklerine karşı açılan davalar örgütlenme özgürlüğünü kısıtlamaktadır. - Anayasa değişiklikleri sendikal hakları genişletmekle birlikte halen AB ve Uluslararası Çalışma Örgütü (ILO) standartları uygulanmamaktadır. - Anayasa değişikliği ile engelliler için pozitif ayrımcılık yapılmasına olanak sağlanmıştır. Engelliler için eğitim, sağlık ve kamu hizmetlerine erişim ile ilgili yasal sistemin varlığına rağmen, uygulamada ciddi sorunlar bulunmaktadır. - Türk Ceza Yasası’ndaki “kamu ahlakına aykırı” ve “teşhircilik” kavramları LGBTT kişilere karşı ayrımcılık uygulamak üzere kullanılmaktadır. Kabahatler Kanunu trans cinsiyetli kişilere para cezası uygulamak için kullanılmaktadır. - Çocukların okul öncesi eğitim ve ilk ve orta öğretime katılımında belirli bir artış gözlenmiştir. - Milli Eğitim Bakanlığı, okulu erken bırakma riski olan çocuklar için bir erken uyarı sistemi geliştirmiştir. - Özellikle Doğu ve Güneydoğu Anadolu bölgelerindeki kızlardan oluşan 200 bin’e yakın çocuk okula devam etmemektedir. Orta öğretime katılımda ciddi coğrafi farklar vardır. - 29 - MÜZAKERE BAŞLIKLARI ÖNCELİKLER İLERLEME RAPORU 2010 - Dernekler Yasası’nın uygulaması bazı ertelemeler ve usule ilişkin sorunlara rağmen devam etmiştir. - Hâlihazırdaki yasal çerçeve üçüncü şahıslar tarafından el konulan ya da üncü şahıslara satılan mallar konusuna açıklık getirmemektedir. - Mor Gabriel Süryani Ortodoks Manastırı mülkiyet davaları halen sonuçlanmamıştır. - Türkiye gayrimüslim toplulukların mülkiyet haklarını tamamen gözetmelidir. - Yapılan anayasa değişikliği ile kadınlar için pozitif ayrımcılık tedbirleri alınmasına imkân sağlanmıştır. - Namus cinayetleri, zorla erken evlilikler ve aile içi şiddet, ciddi boyutta sorun olmaya devam etmektedir. - Kadın hakları ve cinsiyet eşitliğini sağlayacak yasal çerçeve genel anlamıyla oluşturulmuş bulunmakla birlikte, bu yasal çerçevenin ülke genelinde etkin ve düzenli bir şekilde uygulanması gerekmektedir. - Kadın hakları ve cinsiyet eşitliği konusunda daha fazla eğitim ve bilgilendirme gerekmektedir. - Çocuk hakları için yasal çerçevenin oluşturulmasında, çocuk ve gençlerin yargılanmasında ve ilköğretime katılımdaki cinsiyet eşitsizliğinin giderilmesi konusunda bazı gelişmeler kaydedilmiştir. Ancak özellikle eğitim, çocuk işçiliği, sağlık, çocuk ve gençlerin yargılanması, idari kapasite ve eşgüdüm alanlarının hepsinde çabaların artarak devam etmesi gerekmektedir. - Ücretsiz adli destek hizmeti özellikle Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nde kısıtlıdır. - Temmuz 2010’da Terörle Mücadele Yasası ve bazı diğer yasalara yapılan bir değişiklikle terör ve ilintili suçlara bulaştıkları iddia edilen çocukların çocuk mahkemelerinde yargılanmaları sağlanmıştır. Bununla birlikte bir terörist örgüt propagandası yapmaktan ya da toplantılar ve mitingler sırasında güvenlik birimlerine muhalefetten ceza alan çocuklar, bundan böyle “terör örgütü mensubu olmak” - 30 - MÜZAKERE BAŞLIKLARI ÖNCELİKLER İLERLEME RAPORU 2010 - - 24. Adalet, Özgürlük ve Güvenlik Kısa Vadeli Hedefler - Tüm yasa uygulayıcı kurumların güçlendirilmesine devam edilmesi ve tüzük ve işleyişleri konusunda ajanslar arası işbirliğinin geliştirilmesi dâhil Avrupa standartlarıyla uyum sağlanması. Bir etik yasası kabul edilmesi ve bağımsız ve etkin bir şikâyet sistemi oluşturarak yasa uygulayıcı kurumların sorumluluklarının sağlanması. - İltica ve Göç Ulusal Eylem Planı’nın uygulama (bir yol haritası benimseyerek) ve uluslararası standartlarla uyumunun, yasadışı göçle mücadele kapasitesinin artırılması. - AB ile acilen bir geri kabul anlaşması imzalanması. - Bir iltica kurumu kurulması da dâhil olmak üzere AB müktesebatı ile uyumlu bir kapsamlı iltica yasası hazırlanması. - 31 - suçuyla yargılanmayacaktır. Son olarak, yapılan yasal değişiklikler çocuk mahkemelerine terör ile ilintili suçlar için kararın ertelenmesi, hapis cezasının başka şekillere çevrilmesi ya da cezanın askıya alınması gibi olanaklar sunmaktadır. Türkiye kültürel haklarda ilerleme kaydetmiştir. Kürtçe dilinin özel televizyon ve radyo yayınlarında kullanımı kuralları esnek hale getirilmiş, bir önceki yıl başlatılan Kürtçe yayınlara ek olarak 2010’da 24 saat Arapça televizyon yayınlarına başlatılmıştır. Türkçe dışındaki dillerin siyasi hayatta, eğitimde ve kamu hizmetleriyle iletişimde kullanılması konusunda kısıtlamalar devam etmektedir. Romanlar’ın durumuyla ilgili ilerlemeler olmuştur ancak Romanlar hala ayrımcı muamele ile karşılaşmaktadır. Dil, kültür ve temel hakların tam gözetilmesi ve korunması Avrupa standartlarına uygun bir şekilde gerçekleşmemiştir. Türkiye azınlıklara karşı hoşgörünün artırılması ve kapsayıcılığın desteklenmesi alanında çaba sarf etmelidir. - Göç ve sığınma alanındaki ilerlemeler sınırlıdır. Türk Ceza Kanunu’nun 79ncu maddesinde yapılan değişiklikle göçmen ve insan kaçakçılığı yapanlara verilecek cezalar artırılmıştır. - Mart 2010’da İçişleri Bakanlığı yasadışı göçle mücadele bir genelge yayınlamıştır. Bu genelge ile yasadışı yollardan ülkeye giren kişilerin tutulacakları merkezlerde uygulanması gereken koşullar, merkezlerin denetimi ile ilgili esaslar, BM Mülteciler Komiserliği’ne ve hukuki süreçlere başvuru için olanaklar gibi konular ele alınmıştır. - Yasadışı göçmenler ve insan kaçakçılığı kurbanları Mayıs 2009’dan beri ücretsiz sağlık hizmetlerinden faydalanabilmektedir. - İltica ve göç görev gücü BM Mülteciler Yüksek Komiserliği ve Uluslararası Göç Örgütü desteğiyle yabancılara uygulanan yasaların kapsamlı gözden geçirme sürecini MÜZAKERE BAŞLIKLARI ÖNCELİKLER İLERLEME RAPORU 2010 - Sınır yönetiminin tek elden yapılması konusunda kesin bir yol haritası belirlenmesi. Ulusal Eylem Planı uygulanması çalışmalarının sürdürülmesi. Yeni sınır kolluk kuvvetinin kurulması. - Örgütlü suçlar konusundaki ulusal stratejinin uygulanması. Örgütlü suçlar, uyuşturucu, insan kaçakçılığı, sahtekârlık, yolsuzluk ve kara para aklamaya karşı savaşın güçlendirilmesi. hazırlamaktadır. - AİHM’nin Abdolkhani ve Karimnia, Z.N.S ve Charahili davalarındaki Türkiye’deki yasadışı göçmen gözetim koşullarının ve ülkelerine geri gönderme süreçlerinin AİHS’nin ilgili maddelerini ihlali kararlarını hatırlatmak gerekmektedir. - Göç konusunda sivil topum, uluslararası örgütler ve akademisyenlerle işbirliği önemlidir. - Türkiye’nin yasadışı göçle mücadele için idari kapasitesini artırma çalışmaları devam etmektedir. Yasadışı göçe karşı Şubat 2010’da bir eşgüdüm heyeti oluşturulmuştur. Bu heyet yasadışı göçle mücadele için gerekli tedbirlerin alınması ve kurumlar arası eşgüdümün sağlanmasından sorumludur. - Milli Savunma Genel Müdürlüğü tarafından yayımlanan bir genelgeye göre yakalanan yasadışı göçmen valilik onayınca barınaklarda tutulacak, kalış süresi boyunca bütün harcamalar devlet tarafından yapılacaktır. Aynı zamanda bu yasadışı göçmenlere avukat da sağlanacaktır. - Türkiye yasadışı göçmenlerin barınmaları için var olan kapasiteyi artırmak için çalışmalarına devam etmektedir. - AB ile Türkiye arasında iade anlaşması müzakerelerinde önemli gelişme sağlanmıştır. Bununla beraber, hâlihazırdaki ikili iade anlaşmalarının uygulanması bir önceliktir. - Yunanistan’la ikili iade protokolünün uygulamasında olumlu adımlar atılmıştır. - Pakistan ile iade anlaşması imzalanmıştır. - Azerbaycan, Bangladeş, Belarus, Bosna-Hersek, Makedonya, Gürcistan, Lübnan, Moldova ve Özbekistan’la iade anlaşmaları konusunda temaslarda bulunulmuştur. - İltica konusunda bir takım ilerlemeler kaydedilmiştir. Ocak 2010’da yabancılar için iş izni konusundaki kanuna değişiklik yapılarak mültecilerin iş izni için başvurmalarına olanak sağlanmıştır. Orta Vadeli Hedefler - Ajanslar arası yakın işbirliğine dayanan, sınırlarda uluslararası korumaya ihtiyacı olan kişilerin teşhis edilmesini sağlayacak bir ön-tarama sistemini de içeren, müktesebatla uyumlu bir bütünleştirilmiş sınır idare sisteminin kurulması. - Sığınma alanında Cenevre Konvansiyonu’na uygulanan coğrafi sınırlandırmanın kaldırılması ve sığınmacılar için koruma, sosyal destek ve bütünleşme önlemlerinin güçlendirilmesi konuları başta olmak üzere müktesebatla uyumlaştırmaya devam edilmelidir. - Türk mevzuatının medeni hususlarda müktesebat ile uyumu sağlanmalı ve yargının uygulama kapasitesi güçlendirilmelidir. - 32 - MÜZAKERE BAŞLIKLARI ÖNCELİKLER İLERLEME RAPORU 2010 - İçişleri Bakanlığı’nın yeni bir genelgesiyle mültecilere ikamet belgesi verilmesi için istenen bazı ücretlerin fiilen kaldırılması gündemdedir. - İltica ve göç ile ilgili görev gücü BM Mülteciler Yüksek Komiserliği desteğiyle yeni bir iltica kanunu hazırlama çalışmalarına devam etmektedir. - Türkiye 1951 BM Mülteciler Sözleşmesi ve ilgili 1967 tarihli protokole koyduğu coğrafi sınırlamaları kaldırmamıştır. - İltica süreçlerine eşit ve adil erişimin sağlanması, süreçlerin kısaltılması ve idari kapasitenin artırılması gerekmektedir. Vize politikasında kısıtlı ilerleme sağlanmıştır. Türkiye 180 gün içinde 90 gün kalış politikasını AB müktesebatına uygun olarak gözden geçirmiştir. - Türkiye AB vatandaşlarına tek bir yöntem uygulamamaktadır. 12 AB üyesinin vatandaşları Türkiye’ye girişte vize almak zorundayken diğer 15 ülkenin vatandaşlarının 90 güne kadar kısa süreli konaklamalarında vize alma zorunluluğu bulunmamaktadır. - Biyometrik pasaportların kullanımına 1 Haziran 2010 tarihinden itibaren başlanmıştır. İçişleri Bakanlığı ve konsolosluklar vize başvurularını internet üzerinden alabilmektedirler. - Havaalanı transit vizelerinin verilmesi uygulamasına halen başlanmamıştır. - Daha yüksek düzeyde güvenlik özellikleri içeren yeni Türkiye vize yapıştırmalarının kullanımı yeniden ertelenmiştir. - Sınırda vize alma işlemleri kalkmamıştır. - Türkiye Libya, Ürdün, Lübnan, Rusya, Tanzanya, Suriye, Sırbistan ve Kamerun’la karşılıklı olarak vizeleri kaldırmıştır. Bu ülkelerin bazıları AB’nin olumsuz listesinde bulunmaktadır. - Vize alanında AB müktesebatıyla uyum başlangıç seviyesindedir. - 33 - MÜZAKERE BAŞLIKLARI ÖNCELİKLER İLERLEME RAPORU 2010 - Dış sınırlar ve Schengen uygulamaları konusunda sınırlı ilerleme sağlanmıştır. - Dış sınırlar Çalışma Kolu iki ayda bir toplanarak sınır yönetimi sisteminin AB müktesebatına uyumlu hale getirilmesi için taslak yol planı çizmektedir. - Sınır yönetimi konusunda kurumlar arası eşgüdüm yeterli değildir ve artırılmalıdır. Sınır geçiş noktalarında daha eğitimli personelin ve daha etkin teçhizatın kullanılması gerekmelidir. - Sınır denetiminin yeni bir sınır güvenliği ajansına transferi için çabalar artırılmalıdır. - FRONTEX’le çalışmak için gerekli koşullar oluşturulmaya çalışılmakta, bu yönde müzakereler devam etmektedir. - Özel ve ceza hukuku alanında ilerleme sağlanmamıştır. - Türkiye çocuk kaçırma ve velayet hakkının kullanılması konulu La Hey sözleşmelerini imzalamamıştır. - Avrupa Konseyi Siber suçlar Sözleşmesi imzalanmamıştır. - Türkiye Avrupa Adalet Ağı toplantılarına düzenli olarak katılmaktadır. Eurojust ve Avrupa Adalet Ağı için Adalet Bakanlığı tarafından bir internet sitesi kurulmuş, ulusal bağlantı noktalarına gönderilen istekler bu sitede yayınlanmaya başlanmıştır. - EUROJUST ile işbirliği anlaşması imzalanmamıştır. - Irak, Ukrayna ve Suriye’yle polis işbirliği anlaşmaları imzalanmıştır. Ancak kişisel bilgilerin gizliliği yasalarının yetersizliği nedeniyle polis işbirliği alanında işbirliği zayıftır. - Europol’le işbirliği anlaşması görüşmeleri halen devam etmektedir. - Polis personelinin etik liderlik programı eğitimi devam etmektedir. - Organize suçlarla mücadele alanında kısıtlı ilerleme sağlanmıştır. - Organize suçlarla mücadele ulusal stratejisi (2010 – 2015) ve eylem planı (2010 – 2012) Başbakan tarafından imzalanmıştır. - 34 - MÜZAKERE BAŞLIKLARI ÖNCELİKLER İLERLEME RAPORU 2010 - 60 ilde tanık koruma üniteleri oluşturuluştur. - Türkiye çapında bir DNA ve parmak izi veri tabanı oluşturulması gerekmektedir. - Kurumlar arası işbirliği güçlendirilmelidir. - İnsan ticaretinin önlenmesi alanında hiç bir ilerleme sağlanmamıştır. - Başbakanlık Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Genel Müdürlüğü inan kaçakçılığı kurbanları için Ankara ve İstanbul’da barınaklar işleten iki sivil toplum kuruluşuna 120’şer bin € tutarında yardım sağlanması konusunda bir anlaşma imzalamıştır. - 157 insan kaçakçılığı yardım hattının iyi yönetimi ve örgütlenmesi gerekmektedir. - Türkiye insan kaçakçılığıyla mücadele alanındaki yasalarını Avrupa Konseyi İnsan Ticaretinin Önlenmesi Sözleşmesi’ne uyumlu hale getirmelidir. - Mart 2010’da İçişleri Bakanlığı bünyesinde Kamu Düzeni ve Güvenliği Müsteşarlığı kurulmuş, bu müsteşarlık terörle mücadele için stratejiler ve politikalar üretmek ve ilgili kurumlar arasında eşgüdümü sağlamakla görevlendirilmiştir. - Terör örgütlerinin finansmanı konusunda Mali Eylem Görev Gücü’nün terör eylemlerinin finansmanına destek veren kişilere uygulanacak cezalar konusundaki tavsiyelerini dikkate alan yeni bir yasa hazırlanmaktadır. - Türkiye BM Güvenlik Konseyi’nde kabul edilen terör eylemlerinin finansmanıyla ilişkisi bulunan kişiler listesindeki bazı şahısların malvarlıklarını dondurma kararı almıştır. - MASAK, Hırvatistan, Bosna-Hersek, Ukrayna, Japonya ve Norveç’teki muadilleriyle terörizmin finansmanı ve kara para aklama ile mücadele alanlarında bilgi değişimi öngören mutabakatlar imzalamıştır. - Türkiye 2010 yılında PKK’nın artan terörist saldırılarına hedef olmuştur, bu saldırılar sonucunda terörle - 35 - MÜZAKERE BAŞLIKLARI ÖNCELİKLER İLERLEME RAPORU 2010 - - - 36 - mücadelede profesyonel güvenlik güçlerinin kullanımı için hazırlıklar başlatılmıştır. Türkiye, Nükleer Terör Eylemlerinin Bastırılması Sözleşmesi, Avrupa Konseyi Terörizmin Önlenmesi Sözleşmesi ve Avrupa Konseyi Terörizmin Finansmanı ve Suçtan Elde Edilen Gelirlerin. Aklanması, Aranması, El Konulması ve Müsaderesi Sözleşmesi’ni halen onaylamamıştır. Uyuşturucuyla mücadele alanında bazı ilerlemeler sağlanmıştır. Uyuşturucuyla mücadelede yerel eylem planları 63 ilde uygulamaya konmuştur. Kırsal bölgelerde uyuşturucu kaçakçılığıyla mücadeleyle ilgili eylem planı kabul edilmiştir. Bu eylem planının ulusal uyuşturucu ve uyuşturucu bağımlığıyla mücadele eylem planı ile eşgüdüm içerisinde uygulanması gerekmektedir. Ancak ulusal uyuşturucu ve uyuşturucu bağımlığıyla mücadele eylem planı (2010 – 2012) halen İçişleri Bakanlığı tarafından onaylanmamıştır. Uyuşturucu kaçakçılığıyla mücadelede başarılı bazı operasyonlar gerçekleştirilmiştir. Türkiye AB’ye gelen uyuşturucuların ana geçiş yollarından biridir. Gaziantep’te yeni bir madde bağımlıları tedavi ve rehabilitasyon merkezi açılmıştır. Türkiye’nin Avrupa Uyuşturucu ve Uyuşturucu Bağımlılığını Gözetim Merkezi (EMCDDA) katılım anlaşması halen meclisin onayından geçmemiştir. Uyuşturucu kullanımının önlenmesi, bağımlıların tedavi ve rehabilite edilmesi konusunda ilerleme sağlanmalıdır. Gümrük işbirliği uygulama kapasitesinin artırılması konusunda bazı ilerlemeler sağlanmıştır. Gümrük Müsteşarlığı araç takip sistemini ve mobil denetim ünitelerini güçlendirmiştir. Sınırdaki gümrük denetim ve diğer kolluk güçlerinin işbirliği MÜZAKERE BAŞLIKLARI ÖNCELİKLER İLERLEME RAPORU 2010 artırılmalıdır. - AB gümrüklerinde yakalanan sahte mallar için Türkiye bir geçiş noktası durumundadır. Fikri mülkiyet hakları denetimi yapılmalıdır. 25. Bilim ve Araştırma - Bahsedilmiyor. - Bilim ve araştırma politikaları konusunda önemli ilerlemeler kaydedilmiştir. - Uluslararası araştırmacıların Türkiye’de daha uzun kalmaları ve sürekli olarak yaşamalarını kolaylaştırmak için bir takım yasal düzenlemeler yapılmıştır. - Doktora eğitimlerini bitirmiş ve yurtdışında yaşamakta olan Türk araştırmacıların Türkiye’ye dönüşü için yeni bir destek programı oluşturulmuştur. - 2011-2016 yılları için Ulusal Bilim, Teknoloji ve Yenilikçilik Eylem Planı oluşturulmuştur. - TÜBİTAK tarafından verilen ulusal destek programları arge bütçesi 2009 yılında 205 milyon €’dan 310 milyon €’ya çıkartılmıştır. - Toplam 62 yeni özel sektör ar-ge merkezinin kuruluşu Sanayi ve Ticaret Bakanlığı tarafından onaylanmıştır. - Araştırma faaliyetleri için bütçeden ayrılan tutar 5,63 milyar € olarak gerçekleşmiş, GSYİH’nin %0,73’ü düzeyinde kalmıştır. - Avrupa Yatırım Bankası Türkiye’nin araştırma altyapısının güçlendirilmesi için 300 milyon € yatırım kredisi vermeyi kararlaştırmıştır. - TÜBİTAK’ın idari kapasitesi artırılmış, personel sayısında %15’lik artış yaşanmıştır. - Türkiye’nin 7. Çerçeve Programı’na aktif katılımı artmıştır, ancak araştırma kapasitesi ve bilimsel başarısını artırmalıdır. - Ortak Araştırma Merkezi ile işbirliği devam etmiştir. - Türk araştırma ve bilim dünyası 8. Çerçeve Programı ile ilgili ulusal tutumun belirlenmesi için internet üzerinden bir danışma sürecine davet edilmiştir. - Avrupa Araştırma Alanı’yla bütünleşmede yeni adımlar - 37 - MÜZAKERE BAŞLIKLARI 26. Eğitim ve Kültür ÖNCELİKLER İLERLEME RAPORU 2010 Kısa Vadeli Hedefler - Yaşam Boyu Öğrenim ve Gençlik Eylem Ulusal Ajansı’nın artan iş yükü nedeniyle idari kapasitesinin artırılması. - 27. Çevre Kısa Vadeli Hedefler - Gerekli idari kapasitenin ulusal, bölgesel ve yerel düzeyde oluşturulması ve gerekli mali kaynaklar konusunda planlama da dâhil olmak üzere, aşama göstergeleri ve zaman çizelgeleri içeren kapsamlı - 38 - - atılmıştır. Türkiye, Avrupa Araştırma Alanı Komitesi’nin gözlemci üyesi durumundadır. Milli Eğitim Bakanlığı 2010-2014 yılları için stratejik planını hazırlamıştır. MEB’nin özellikle mesleki eğitim ve öğretim alanındaki hizmetlerinin yeniden yapılandırılması için hazırlanan taslak teklif belgesi tamamlanmıştır. 2010 ve 2020 Eğitim ve Öğretim AB Ortak Değerlendirme Kıstasları alanında ilerleme sağlamıştır. Tüm eğitim seviyelerinde eğitime katılım oranları artmıştır. 32 ilde uygulanan pilot zorunlu okul öncesi eğitim programları sonucunda okul öncesi eğitime katılım %39 oranında artmıştır. Bu uygulama 2010-2011 eğitim öğretim yılında 57 ile yayılmıştır. 7 yeni devlet ve 1 yeni özel üniversite açılmış, toplam üniversite sayısı 154 olmuştur. 30-34 yaş arası üniversite mezunu oranı %14,7 olmuştur. Bologna Süreci’nde ileri bir aşamaya ulaşılmıştır. ‘Yaşam Boyu Öğrenim’ ve ‘Gençlik’ programlarına başvurular hâlihazırda ayrılan bütçe kapasitesinin çok üzerindedir. Türkiye Avrupa Kültürel Miras Günleri’ne katılmıştır. Mardin Üniversitesi’nde Kürtçe, Arapça ve Süryanice kürsüleri kurulmuştur. 2010 İstanbul Avrupa Kültür Başkenti programı örgütsel yapıdaki bazı önemli kişilerin istifasına rağmen başlatılmıştır. UNESCO Kültürel İfade Çeşitliliğinin Korunması ve Desteklenmesi Sözleşmesi halen onaylanmamıştır. Çevre Etki Analizi Yönergesi büyük ölçüde uyarlanmış, ancak kamu ve sınır ötesi danışma süreçlerine dair süreçler tam olarak uyarlanmamış ve uygulanmamıştır. Türkiye-Rusya ortaklığında Doğu Akdeniz’de yapılması planlanan nükleer santral konusunda sismik aktivitenin MÜZAKERE BAŞLIKLARI ÖNCELİKLER İLERLEME RAPORU 2010 bir müktesebatla uyumlaştırma, uygulama ve yürütme stratejisi oluşturulması. - Özellikle, sınır ötesi etkileri de içeren çevresel etki analizi gibi yatay ve çerçeve mevzuatlar alanında müktesebatla uyum sağlanması ve idari kapasitenin artırılmasına devam edilmesi. - Ulusal Atık Yönetimi Planı’nın kabul edilmesi. yüksek risk yaratabileceği yönünde kaygılar bulunmaktadır. Bu proje için Çevre Etki Analizi ya da Stratejik Çevre Değerlendirmesi yapılmamıştır. Bulgaristan’la Nabucco Projesi’nin sınır ötesi çevre etkisini değerlendirmek amacıyla görüşmeler başlatılmıştır. Stratejik Çevre Değerlendirme (SEA) yönergesinin uyarlanması başlangıç aşamasındadır. Likit yakıtların sülfür içeriği ile ilgili yasalar AB müktesebatıyla uyumlu hale getirilmiştir. Türkiye Kalıcı Organik Kirleticiler konusundaki Stockholm Sözleşmesi’ni imzalamıştır. Hava kalitesi yönergesinin uygulamaya konulması için gerekli idari kapasite yetersizdir. 2009-2013 yılları için ulusal atık yönetimi planı kabul edilmiştir. Tehlikeli atıkların kontrolü ile ilgili yasalar AB müktesebatıyla uyumlu hale getirilmiştir. Ömrünü tamamlamış araçlar konusunda yeni bir yasa kabul edilmiştir. Atık Çerçeve Yönergesi’nden bazı koşullar da içeren atıkların sağlıklı biçimde çöplüklerde toplanmasıyla ilgili yasa kabul edilmiştir. Madencilik faaliyetleri sonucunda niteliği bozulmuş topraklarla ilgili bir tüzük oluşturulmuştur. Bazı AB merkezli şirketler elektrik ve elektronik teçhizatlarda tehlikeli maddelerin kullanımının engellenmesi konusundaki tüzüğün uygulanmasının ticari engeller yarattığı konusunda şikâyette bulunmuşlardır. Su kalitesi konusunda kısıtlı ilerleme kaydedilmiştir. Su kalitesi yönetimi için bir üst düzey yönetim kurulu oluşturulmuş, bu sayede farklı kurumlar arasındaki eşgüdümün artırılmasına çalışılmıştır. Su yönetimi alanındaki kurumsal çerçeve parçalıdır ve akarsu yataklarına göre örgütlenmemiştir. Su konularında sınır ötesi danışma süreçlerinin - Orta Vadeli Hedefler - Uluslararası çevre anlaşmaları ve doğa koruma, su kalitesi, kimyasal maddeler, endüstriyel kirlilik, risk yönetimi, atık yönetimi mevzuatları ile ilgili müktesebatın iç mevzuata aktarılmasına ve uygulanmasına devam edilmesi. - Çevre ile gerekliliklerin diğer sektörel politikalarla bütünleştirilmesine devam edilmesi. - - 39 - MÜZAKERE BAŞLIKLARI ÖNCELİKLER İLERLEME RAPORU 2010 gerçekleştirilmesi henüz erken bir aşamadadır. - Türkiye Yunanistan ile Meriç akarsu yatağının yönetimi konusunda artırılmış işbirliği için bir ortak bildiriye imza atmıştır. - Doğanın korunması alanında ilerleme kaydedilmemiştir. - Doğanın ve biyoçeşitliliğin korunmasına ilişkin yasa taslağı bir takım kaygıları da beraberinde getirmektedir. - Ulusal biyoçeşitlilik strateji ve eylem planı halen kabul edilmemiş ve kuşlar ve habitat konusundaki yasa halen uygulamaya konulmamıştır. - Türkiye’nin doğusundaki yeni su ve enerji altyapısının inşasının bitki örtüsü ve hayvanlar üzerinde olumsuz etkileri konusundaki endişeler artmaktadır. - Sulak alanlar konusundaki yönetmeliğe yapılan değişiklikler sulak alanların korunmasını sınırlamıştır. - Doğanın korunması alanında sorumluluk taşıyan kurumlar arasında açıkça belirlenmiş bir işbölümü bulunmamaktadır. - Sanayi nedeniyle oluşan kirlilik ve sanayi risk denetimi alanlarında kısıtlı ilerleme sağlanmıştır. - Endüstriyel hava kirliliğinin denetimi konusundaki kanunda değişiklik yapılarak izin alınması süreçleri düzenlenmiştir. - Kimyasallar alanında bir takım gelişmeler olmuş, biyosidal ürünlere ilişkin bir yasa kabul edilmiştir, ancak yasanın etkin bir şekilde uygulanması için kapasite yetersizdir. - İklim değişikliği alanındaki gelişmeler son derece kısıtlıdır. Ozon tabakasına zarar veren ürünlerin ticareti konusunda bir takım ilerlemeler kaydedilmiştir. - Çevre ve Orman Bakanlığı, BM Kalkınma Programı’nın desteğiyle bir ulusal iklim değişikliği stratejisi kabul etmiştir. - Çevre ve Orman Bakanlığı’nda bir yüksek düzeyde eşgüdüm komitesi oluşturularak iklim değişikliği konusunda çalışmalar yapan kurumlar arasındaki eşgüdümün artırılması planlanmıştır. - AB Salınım Ticareti Mekanizması’na katılmak için çalışmalar halen başlatılmamıştır. - 40 - MÜZAKERE BAŞLIKLARI 28. Tüketicinin Korunması ve Kamu Sağlığı ÖNCELİKLER İLERLEME RAPORU 2010 Kısa Vadeli Hedefler - Kan, doku, hücreler ve tütün alanları dâhil olmak üzere tüketici ve sağlık müktesebatı ile daha ileri uyum sağlanması ve uygun idari yapılar ve yürütme kapasitesi sağlanması. - Tüketici mevzuatının yorumlanmasında tutarlılık sağlanması için, eğitimler yoluyla mahkemelerin kapasitesinin güçlendirilmesi. Orta Vadeli Hedefler - Tüketici koruma kurallarının etkili bir biçimde uygulanması ve ilgili tüketici örgütlerinin katılımıyla yüksek düzey bir koruma sağlanması. - Akıl ve ruh sağlığı alanında AB’deki hizmetlerin sağlanması, bakım hizmetleri için gerekli mali kaynağın dağıtılması. - 41 - - Türkiye, 2012 sonrası için uluslararası iklim müzakereleri konusunda AB tutumuna uymama eğilimindedir ve Kopenhag İttifakı’na bağlılık göstermemektedir. Türkiye’nin 2020 yılına kadar sera gazı salınımını %11 oranında azaltma hedefi fazla iddialı bulunmamaktadır. - Gürültü konusunda AB ile yasal uyum yüksek seviyededir. Ancak gürültü haritaları ve eylem planları hazırlıkları halen erken düzeydedir. - İdari kapasite konusunda bir takım ilerlemeler kaydedilmiştir. - Ulusal çevre ajansı oluşturulması konusunda ilerleme kaydedilmemiştir. - Tüketicinin korunması alanında az ilerleme kaydedilmiştir. - Tüketici hareketi zayıftır. Sivil toplum ve devlet birimleri arasındaki ilişki yetersizdir. STK’ların mali kaynaklara erişimi yetersizdir. - Ürün güvenliği alanında sınırlı ilerleme kaydedilmiştir. - 2010-2012 yılları için ulusal piyasa denetim stratejisi oluşturulmuştur. Dış Ticaret Müsteşarlığı’nın piyasa denetim eylemleri artırılmış ve bu konuda bir rapor açıklanmıştır. - Tüketici Koruma Kanunu halen kabul edilmemiştir. Bu kanun, bu fasılda müzakerelerin açılabilmesi için kritik önem taşımaktadır. - Tüketicilere internet üzerinden başvuru yapma şansı veren mekanizma uygulamaya konulmuştur. - Sağlık Bakanlığı 2010-2014 yıllarını kapsayan ilk stratejik planını kabul etmiştir. - Aile hekimliği alanında uzman ve denetim sistemi yetersizlikleri göze çarpmaktadır. - Kamu sağlığı alanında bazı ilerlemeler kaydedilmiştir. - Türk makamları tütün ürünleri üzerinde kullanılması zorunlu olan 14 resimli uyarı belirlemiştir. - Sigara yasağına karşı kişisel özgürlükler ve iş çıkarlarının MÜZAKERE BAŞLIKLARI ÖNCELİKLER İLERLEME RAPORU 2010 Kısa Vadeli Hedefler - Özellikle gümrük kontrolleri ve vergi denetimi kuralları konusunda serbest bölgelerle ilgili yasal düzenlemelerin AB’ye uyumlu hale getirilmesi. - Özellikle yasadışı ticaret ve sahteciliğe karşı savaş ihlali iddiasıyla Anayasa Mahkemesi’nde bir süreç başlatılmıştır. Bulaşıcı hastalıklar konusunda kısıtlı ilerleme kaydedilmiştir. Konuda müktesebata uyum yüksek seviyede olmakla birlikte, yasa uygulamada yetersizlikler göze çarpmaktadır. Kontrol ve denetleme tedbirlerinin sistematik denetim, takip ve uygulamasındaki eksiklikler giderilmemiştir. Ulusal Kamu Sağlığı Enstitüsü kurulmasında ilerleme sağlanmamıştır. Sindirim sistemi hastalıklarıyla ilgili erken uyarı ve cevap sistemi pilot uygulamasına on il daha dâhil edilmiştir. Kan ile ilgili alanlarda bir takım ilerlemeler sağlanmıştır. İdari kapasitenin güçlendirilmesi gereklidir. Doku ve hücre nakli alanında kısıtlı ilerleme sağlanmıştır. TÜRKÖK ve Ulusal Hücre Eşgüdüm Merkezi halen çalışmalarına başlamamıştır. Zihin sağlığı alanında ilerleme kaydedilmemiştir. Ulusal zihin sağlığı eylem planı hazırlanmış ama henüz kabul edilmemiştir. Kanser kontrolü alanında kısıtlı ilerleme sağlanmıştır. Yerel tarama programlarının gerçekleştirilmesi için fiziksel altyapı hazırdır. Hedef grupların meme ve rahim ağzı kanseri taramaları %12 ve %18 seviyesine ulaşmıştır. 2015 hedefi %70’tir. Elektromanyetik alanlarla ilgili mevzuatın değiştirilmesi süreci devam etmektedir. Ulusal Kanser Enstitüsü’nün kuruluşu halen gerçekleşmemiştir. Gümrüklerle ilgili yasal çerçevede bir takım ilerlemeler sağlanmıştır. Yeni yasa ile AB’nin gümrüklerle ilgili müktesebatına uyumda yol kat edilmiştir. Gümrük Müsteşarlığı zorunlu gümrük vergisi bilgisi - - - - - 29. Gümrük Birliği - 42 - - MÜZAKERE BAŞLIKLARI ÖNCELİKLER İLERLEME RAPORU 2010 alanında gümrük idaresinin yürütme kapasitesinin güçlendirilmesi. Bilgi teknolojisi sistemlerinin AB ile bağlanması çalışmalarına devam edilmesi. - Gümrük Birliği kapsamındaki ve Türkiye’ye giriş yapan yolculara duty-free mağazalarında satılan ürünler için gümrük vergisi muafiyetinin kaldırılması. konusundaki yürütmeliği ithalatçılar için zorluklar yaratmaktadır. Fikri mülkiyet hakları alanında ve sınır girişlerindeki gümrüksüz alışveriş noktaları alanında AB müktesebatına uyumun artırılması gerekmektedir. Sınır girişlerindeki gümrüksüz alışveriş noktaları Türkiye’nin Gümrük Birliği yükümlülüklerine uymamaktadır. Malların ithalat ve ihracatının denetimi ve tarife kotalarıyla alanında müktesebata uyumla ilgili ilerleme sağlanmamıştır. İşlenmiş gıda maddeleriyle ilgili tarife kotaları yasası kabul edilmemiştir ve hâlihazırdaki sistem AB standartlarına uygun değildir. AB dışından gelen ancak AB’de serbest dolaşım hakkına sahip ürünler AB gümrüklerinden izin almış olsalar dahi Türkiye’de halen ürün güvenliği denetimlerine tabidir. İdari ve işlevsel kapasiteyle ilgili bazı ilerlemeler sağlanmıştır. Araç takip sistemi ve motorlu denetim üniteleri güçlendirilmiştir. Kamu-özel sektör ortaklığıyla, bazı sınır kapılarındaki tarayıcı sayısı artırılmıştır. Risk analizi sistemi daha fazla geliştirilmelidir. Sınırlardaki gümrük yöneticileri ve diğer makamlar arasındaki işbirliği artırılmalıdır. Türkiye AB gümrüklerinde yakalanan sahte malların en önemli tedarikçilerinden biri olmaya devam etmiş ve ithalat ve ihracatlarında fikri mülkiyet haklarının denetimi için kapasitesini geliştirmemiştir. Gümrük idaresinin elektronik ortamda AB sistemleri ile bağlantısını sağlamak için adımlar atılmıştır. Türkiye transit alanında yüksek uyum sağlamış, Ortak Transit Sözleşmesi’ne taraf olma amacıyla çalışmalara başlamıştır. Bilgi işlem stratejisi oluşturulması alanında ilerleme kaydedilmemiştir. - Orta Vadeli Hedefler - Çift kullanımlı ürünler ve teknolojiler, taklit ve korsan ürünler konularındaki gümrük mevzuatının uyumlaştırılmasına devam edilmesi. - - 43 - MÜZAKERE BAŞLIKLARI ÖNCELİKLER İLERLEME RAPORU 2010 - Bu başlık Aralık 2006’da AB Bakanlar Konseyi’nin aldığı 30. Dış İlişkiler Kısa Vadeli Hedefler - Ekonomik Kalkınma ve İşbirliği Örgütü (OECD) ve Dünya Ticaret Örgütü (DTÖ) bağlamında Doha Kalkınma Gündemi’ne ilişkin AB pozisyonuna uyum sağlanması. - AB’nin Genelleştirilmiş Tercihler Sistemi (GSP) ile uyumun tamamlanması. - Üçüncü ülkelerle AB müktesebatı ile uyumlu ikili serbest ticaret anlaşmaları imzalama çabalarının sürmesi. - - - - 31. Dışişleri, Güvenlik ve Savunma Politikası Kısa Vadeli Hedefler - Ortak Dışişleri ve Güvenlik Politikası (ODGP) ile - 44 - karar uyarınca askıya alınan 8 başlık arasında yer almaktadır. Genelleştirilmiş Tercihler Sistemi’nin (GSP) coğrafi ve ürünler bazında kapsamı AB ile uyumlaştırılmasında ilerleme kaydedilmiştir. Irak GSP listesine alınmıştır. Türkiye GSP sistemini uygulamaya başlamıştır ancak daha AB ile yoğun uyumlama gerekmektedir. Türkiye ayakkabı, motosiklet, ütü ve elektrik süpürgesi alanlarında 2006 yılında koyduğu korunma önlemlerinin süresini 3 yıl daha uzatmıştır. Türkiye’nin korunma önlemlerini artarak kullandığı gözlemlenmektedir. Üçüncü ülkelerle ikili anlaşmalarda ilerleme kaydedilmiştir. Raporlama döneminde Ürdün’le bir serbest ticaret anlaşması imzalanmıştır. Türkiye’nin Dünya Ticaret Örgütü (DTÖ) ve Ekonomik Kalkınma ve İşbirliği Örgütü (OECD) bünyesinde, özellikle Doha Kalkınma Gündemi’ne ilişkin olarak AB ile uyumu tatminkâr düzeydedir. Ancak Doha kalkınma Turu kapsamında süren tarım ve ticaretin kolaylaştırılması müzakerelerinde Türkiye AB’ye daha yakın bir politika izlemelidir. Şirketlere verilen orta ve kısa vadeli ihracat kredilerinde ilerleme kaydedilmemiştir. Çift kullanımlı ihracat denetimleri konularında ilerleme kaydedilmemiştir. Kalkınma politikası ve insani yardım alanlarında bazı ilerlemeler kaydedilmiştir. Türkiye 2009 yılında resmi olarak 707 milyon € kalkınma yardımı yapmıştır. Bu başlık Aralık 2006’da AB Bakanlar Konseyi’nin aldığı karar uyarınca askıya alınan 8 başlık arasında yer almaktadır. - Uluslararası politika alanında Türkiye ile AB arasındaki diyalog devam etmiştir. MÜZAKERE BAŞLIKLARI ÖNCELİKLER İLERLEME RAPORU 2010 ilgili AB ortak pozisyonları, bildirileri ve diplomatik girişimleri ile uyumlaşma sürecinin devam etmesi. - Uluslararası örgütler içerisinde üçüncü ülkelere ilişkin politikalar ve pozisyonların, tüm üye ülkelerin ilgili örgütlere ve Wassenaar gibi anlaşmalara üyeliği konusu da dâhil olmak üzere, AB ve üye ülkelerle uyumlaşmanın sağlanması. - Türkiye Dışişleri, Güvenlik ve Savunma Politikası alanında AB bildirileri ve Konsey kararlarının %74’üne (73’te 54) uyum göstermiştir. - Irak konusunda Türkiye ulusal uzlaşma, güvenlik ve barış konularında desteğini sürdürmüştür. Türkiye Mart’ta Irak’ta gerçekleştirilen seçimler sonrası farklı siyasi gruplar arasında yoğun danışma toplantıları gerçekleşmesine aracılık etmiştir. - Türkiye İran’ı bölgede önemli bir ortak ve güç olarak görmektedir ve bu ülkeyle ilişkilerini geliştirmeye devam etmektedir. Türkiye, Brezilya ile birlikte Tahran Araştırma Reaktörü projesi için bir yakıt değişim anlaşması müzakere etmiştir. Türkiye İran’a ek yaptırımlar uygulanması konusunda BM Güvenlik Konseyi’nde ABD, AB ve diğer benzer tutumları desteklememiştir. - Türkiye Kırgızistan’da Nisan ayında meydana gelen ayaklanma sonrasında kurulan geçici hükümete destek vermiş ve acil insani yardımda bulunmuştur. Kazakistan’la stratejik ortaklık anlaşması imzalanmıştır. - Ermenistan’la ilişkilerin normalleşmesi için imzalanan protokoller onaylanmamıştır. - Türkiye İsrail ve Suriye arasında arabulucu olarak, Orta Doğu’da yapıcı bir rol oynamayı amaçlamaktadır. Suriye’yle ilişkiler vize yükümlülüğünün kaldırılması ve stratejik ortaklık konseyi kuruluşuyla iyileştirilmiştir. Türkiye Lübnan’ın istikrarı sürecine ve UNIFIL’e katkısını sürdürmektedir. - İsrail’le ilişkiler Gazze sorunu ve Mavi Marmara olayından sonra kötüye gitmiştir. - Türkiye Pakistan ve Afganistan’ın yakınlaşması için çabalarını sürdürmüştür. Türkiye NATO’nun Afganistan’daki ISAF gücüne destek vermektedir. Türkiye NATO Kabil Bölge Komutanlığı’nı 31 Ekim 2009’da ikinci kez devralmıştır. Pakistan’a BM Özel Temsilcisi olarak Büyükelçi Engin Sosyal atanıştır. Türkiye Afganistan - 45 - MÜZAKERE BAŞLIKLARI ÖNCELİKLER İLERLEME RAPORU 2010 - - - - 46 - konusundaki 4. Bölgesel Konferans’a ev sahipliği yapmıştır. Türkiye Rusya ve Çin’le siyasi bağlarını güçlendirmiştir. Türkiye ve Rusya arasındaki ilişkiler yüksek seviyede ziyaretler ile desteklenmektedir. Türkiye Afrika ve Latin Amerika ülkeleriyle ilişkilerini geliştirmeye devam etmektedir. Türkiye – ABD ilişkilerinde gerginlikler oluşmuştur. Türkiye Büyükelçisi’ni ABD Temsilciler Meclisi Dış İlişkiler Komitesi’nde 1915 olaylarının soykırım olarak tanımlanması ve tanınması sonrasında kısa bir süre için geri çağırmıştır. Kısıtlayıcı tedbirler konusunda bir gelişme olmamıştır. Türkiye’nin BM Güvenlik Konseyi üyeliği devam etmektedir. BM destekli Medeniyetler İttifakı’nın 3. Oturumu Rio de Janeiro’da gerçekleştirilmiştir. Türkiye Arap Devletleri Birliği’nin üyesi olmamasına rağmen bu birliğin 2 toplantısına katılmış ve Türk-Arap İşbirliği Forumu’nun dışişleri bakanları toplantısına ev sahipliği yapmıştır. Türkiye Afrika Devletler Örgütü’nde gözlemci statüsündedir. 2010 yılında AKP’li bir milletvekili Avrupa Konseyi Parlamenterler Meclisi Başkanı seçilmiştir. Türkiye Uluslararası Ceza Mahkemesi’ne taraf değildir. Türkiye Somali’de korsanlığa karşı faaliyet gösteren BM liderliğindeki uluslararası güce sağladığı deniz kuvvetleri desteğini 1 yıl süreyle uzatmıştır. Türkiye Bosna-Hersek’teki AB yönetimindeki askeri ve polis güçlere desteğini sürdürmektedir. Kosova’daki AB liderliğindeki hukukun üstünlüğü gücüne de destek vermektedir. Türkiye, AB-NATO stratejik işbirliğine, bütün AB üye ülkelerini kapsayacağı için karşı çıkmaktadır. MÜZAKERE BAŞLIKLARI 32. Mali Denetim ÖNCELİKLER İLERLEME RAPORU 2010 Kısa Vadeli Hedefler - Kamu İç Mali Denetimi Politikası Belgesi ve ilgili yasal düzenlemelerin güncellenmesi. - Sayıştay’ın Uluslararası Yüksek Denetim Kurumları Teşkilatı (INTOSAI) standartları ve yol gösterici ilkeleri ile uyumlu bir biçimde çalışmasını güvence altına alacak askıdaki yasal düzenlemelerin kabul edilmesi. - AB’nin mali çıkarlarının korunmasına yönelik olarak, işlevsel olarak bağımsız bir yolsuzlukla mücadele yapısının kurulması. - Kamu İç Mali Kontrolü alanında kısıtlı ilerleme sağlanmıştır ancak genel anlamda müktesebatla uyum yüksek seviyededir. - 2002 Kamu İç Mali Kontrolü belgesi ve ilgili eylem planı güncellenmelidir ve sonrasında Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu’na (KMYKK) gerekli değişiklikler yapılmalıdır. KMYKK stratejisi iç denetim ve teftiş kurullarının görev ve sorumluluklarının ayrıştırılmasına yoğunlaşmalıdır. - Dış denetim konusunda bir ilerleme sağlanmamıştır. - 2005’te yeniden düzenlenen Sayıştay Kanunu henüz yürürlüğe girmemiştir ve TBMM’de beklemektedir. - AB’nin Mali Çıkarlarının Korunmasına İlişkin Sözleşme ve protokolleri ile uyum alanında sınırlı ilerleme sağlanmıştır. - Avrupa Yolsuzlukla Mücadele Ofisi (OLAF) ve Başbakanlık Teftiş Kurulu ve diğer ilgili kurumlar arasında sahtecilik soruşturmaları konusunda iyi bir işbirliği bulunmaktadır. - Şeffaflığın artırılması ve yolsuzlukla mücadele stratejisi Şubat 2010’da kabul edilmiştir. - AB’nin Mali Çıkarlarının Korunması konusundaki Sözleşme’nin uygulanmasında bir ilerleme olmamıştır. Türk makamlarının sözleşmenin uygulanması amaçlı denetimi düşük düzeydedir. - Euro’nun kalpazanlığa karşı korunmasında ilerleme sağlanmamıştır. - De fakto olarak Ulusal Analiz Merkezi, Ulusal Madeni Para Analiz Merkezi ve Ulusal Merkezi Ofisi olarak faaliyet gösteren kurumların resmi olarak bu görevlere atanmaları yapılmamıştır. Kurumsallaşma ve AB kurumlarıyla işbirliği için bu kurumlar resmi olarak görevlendirilmelidir. - Yasalar sahte paraları ve Euro bozuk paralarına benzeyen paraları dolaşımdan çekmeyen finans ve kredi kurumları için herhangi bir yaptırım öngörmemektedir. - Öz Kaynaklar Sistemi ve AB sistemi arasında önemli bir Orta Vadeli Hedefler - Türk Ceza Kanunu Avrupa Topluluklarının Mali Çıkarlarının Korunması Hakkındaki Sözleşme (PIF) ve protokolleri ile uyumlaştırılması. 33. Mali ve Bütçesel - Bahsedilmiyor. - 47 - MÜZAKERE BAŞLIKLARI ÖNCELİKLER İLERLEME RAPORU 2010 Hükümler - - * - 48 - farklılık bulunmamaktadır, ancak bir ilerleme de kaydedilmemiştir. Ulusal KDV Sistemi’nin AB KDV öz kaynaklar sistemine katkısının uyumlanması için çaba gösterilmelidir. ESA95 standartlarının tam olarak uygulanması konusunda bazı ilerlemeler kaydedilmiştir, ancak çabalar devam etmelidir. İdari kapasite ve altyapı alanında ilerleme kaydedilmemiştir. Türkiye, öz kaynakları doğru hesaplama, toplama, ödeme ve denetleme ve AB’ye raporlama amacıyla eşgüdüm yapıları ve uygulama kuralları oluşturmalıdır. AB-TÜRKİYE ÜYELİK MÜZAKERELERİ Kasım 2010 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13. 14. 15. 16. 17. 18. 19. 20. 21. 22. 23. 24. 25. 26. 27. 28. 29. 30. 31. 32. 33. 34. 35. Malların Serbest Dolaşımı İşgücünün Serbest Dolaşımı Yerleşme ve Hizmet Sunma Özgürlüğü Sermayenin Serbest Dolaşımı Kamu Alımları Şirketler Hukuku Fikri Mülkiyet Hukuku Rekabet Politikası Mali Hizmetler Bilgi Toplumu ve Medya Tarım ve Kırsal Kalkınma Gıda Güvenliği, Veterinerlik ve Bitki Sağlığı Balıkçılık Taşımacılık Politikası Enerji Vergi Ekonomik ve Parasal Politika İstatistik Sosyal Politika ve İstihdam İşletme ve Sanayi Politikası Trans-Avrupa Şebekeleri Bölgesel Politika ve Yapısal Araçların Eşgüdümü Adalet, Özgürlük ve Güvenlik Yargı ve Temel Haklar Bilim ve Araştırma Eğitim ve Kültür Çevre Tüketicinin ve Sağlığın Korunması Gümrük Birliği Dış İlişkiler Dış, Güvenlik ve Savunma Politikaları Mali Kontrol Mali ve Bütçesel Hükümler Kurumlar Diğer Konular Komisyon'da görüşülmekte Bakanlar Konseyi'nde görüşülmekte Açıldı Açılması beklenen Açılış kriterleri Kapanış kriterleri G. Kıbrıs'ın Fransa'nın engellediği engellediği X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X geçici olarak kapandı X X X X X X X X X X X X X X - 49 - X