Kantaron (Hypericum Perforatum) Bitkisinin

3. Kozmetik Kongresi, 15-17 Subat 2013, Antalya
Kantaron (Hypericum Perforatum) Bitkisinin Esansiyal Yağ Kompozisyonu
Ve Aroma Verici Uçucu Organik Bileşiklerinin Belirlenmesi
Ceyhun IŞIKa, İbrahim KIVRAKa, Nazan DEMİRa, Yaşar DEMİRb
Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi Fen Fakültesi Kimya Bölümü
a
Burdur Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Kimya Bölümü
b
ceyhunisik@mu.edu.tr
Çeyrek asırdır ve bilhassa son yirmi yılda tıbbi ve aromatik bitkilerin ilaç ve ilgili diğer sanayilerde
kullanımında büyük artış gözlenmektedir. Allium, Origanum, Mentha, Salvia ve Thymus cinslerinin bazı
türlerinde olduğu gibi bitkiler, besin maddesi olarak kullanılmalarının yanı sıra kozmetik sektöründe aroma
ve koku verici olarak da kullanılmaktadırlar [1].
Muğla yöresi uçucu yağ taşıyan bitkilerin çokluğu ve çeşitliliği yönünden önem taşımaktadır. Muğla’nın
coğrafik konumu ve iklim çeşitliliği yanında önemli floristik bölgelerin kesişme noktasında bulunması, diğer
cins ve türlerde olduğu gibi aromatik bitkilerde de çeşitliliğin artmasına sebep olmuştur. Dünya üzerinde
yetişen 250.000 çiçekli bitkinin etken madde bakımından çok azının araştırılmıştır ve halen ülkemizde
çalışılmayı bekleyen birçok bitkinin olduğu bilinmektedir [2].
Uçucu yağlar, bitkilerden veya bitkisel droglardan çeşitli yöntemlerle elde edilen, oda sıcaklığında sıvı halde
olan, kolaylıkla kristalleşebilen uçucu, kuvvetli kokulu, su buharı ile sürüklenebilen yağımsı karışımlardır.
Bitkiler aleminde yaygın olarak bulunan, kendine has koku, tat, renk ve görünümleri ile uçucu özelliğe sahip
olan bu maddeler uçucu yağ diye adlandırılmaktadır. Halk arasında uçan yağ, eterik yağ da denilen bu
yağlarda terpenik hidrokarbonlar ve bunların oksijenli türevlerinin yanı sıra organik asitler, alkoller, fenoller
ve ketonlar da bulunabilmektedir.
Su buharı destilasyonun da, diğer yöntemlerin aksine bitkisel materyal ile temas eden ısı 100 oC den daha
yüksek değildir. Bu yöntem, destilasyon kazanının dışında bulunan bir jeneratörde üretilen buharın kazanın
içine yerleştirilmiş olan bitkinin içinden geçirilmesiyle uygulanır. Bitkisel materyal buhar girişinin üzerinde
yer alan ızgara üzerine yerleştirilir. Buhar kazanının dışarıda olması buhar hızının kontrol edilebilmesini
sağlar. Su buharı destilasyonu yönteminde sıcaklık 100 oC’yi geçmediği için bitkinin sıcaklıkla zarar
görmesi engellenmiş olur. Buhar destilasyonu büyük ölçekte uçucu yağ üretiminde en çok tercih edilen
işlemdir.
Bu çalışmada, kantaron (Hypericum Perforatum) bitkisinin esansiyel yağ kompozisyonu su buharı
destilasyonu ile belirlenmiştir. Yapılan işlemler sonucunda kantaron (Hypericum Perforatum) bitkisi için 32
adet bileşen bulunmuştur. Majör bileşen olarak α-Pinene (%13.52), Allo-Aromadendrene (% 11.54) ve
3. Kozmetik Kongresi, 15-17 Subat 2013, Antalya
Germacrene-D (%10.70) bulunmuştur. Son zamanlarda bitkilerin bazı tıbbi özelliklerinin keşfi ve yeni
kozmetik ürünlerine olan ihtiyacın artmasıyla bitki aromasına olan ilgi de artmıştır [3]. Kantaron (Hypericum
Perforatum) bitkisinin aroma verici uçucu organik bileşikleri Head-space katı faz mikroekstraksiyon
(HS-SPME) yöntemleri kullanılarak Agilent 7890 GC/ 5975C MSD cihazı kullanılarak tespit
edilmiştir. Majör bileşen olarak alpha-Pinene (%41.483) ve 2,6-Dimethyldecane (%35.811) tespit
edilmiştir.
Kaynaklar:
[1] Başer, K. H. C., 1997, Tıbbi ve Aromatik Bitkilerin Endüstriyel Kullanımı, TAB Bülteni, TBAM, Eskişehir.
[2] Baytop, T., 1984. Türkiye’de Bitkiler ile Tedavi, İstanbul Üniv. Yay. No. 3637, Eczacılık Fakültesi, No.40, İstabul,
240-376p.
[3] Senger-Emonnot P., Rochard S., Pellegrin F., George G., Fernandez X., Lizzani-Cuvelier L., 2006. Odour active
aroma compounds of sea fig (Microcosmus sulcatus). Food Chemistry 97, 465–471.