mehmet tosuner

KOCAELİ TEKNİK LİSESİ ELEKTRİK BÖLÜMÜ OTOMASYON ATÖLYESİ
MEHMET TOSUNER
2010
KOCAELİ TEKNİK LİSESİ ELEKTRİK BÖLÜMÜ OTOMASYON ATÖLYESİ – www.kumanda.org
KOCAELİ TEKNİK LİSESİ ELEKTRİK BÖLÜMÜ OTOMASYON ATÖLYESİ – www.kumanda.org
KOCAELİ TEKNİK LİSESİ ELEKTRİK BÖLÜMÜ OTOMASYON ATÖLYESİ – www.kumanda.org
Akım
Şiddeti
0,01 mA
1-5 mA
5-15 mA
15-30 mA
30-80 mA
80-100 mA
3-8 A'den
büyük
Fizyolojik belirtileri
Akımın hissedilme sınırı, elde gıdıklanma olur.
Elde uyuşma hissi, elin ve kolun hareketi zorlaşır.
Tutulan cisim kendiliğinden bırakılabilir, elde ve kolda kramp
başlar, tansiyon yükselir.
Tutulan cismin kendiliğinden bırakılması mümkün değildir,
kalbin çalışması etkilenmez.
Tahammül edilebilen akım şiddeti. Tansiyon yükselir,
kalp düzensiz çalışmaya başlar, nefes alıp verme
zorlaşır, şok baş gösterir, genel olarak şuur yerindedir,
bazı kimselerde 50 mA' den sonra bayılma meydana gelir.
Akım tesir süresine bağlı olarak kalpte spazm baş
gösterir, şuur kaybolur.
Tansiyon yükselir, kalp durur, akciğer şişer, şuur kaybolur.
KOCAELİ TEKNİK LİSESİ ELEKTRİK BÖLÜMÜ OTOMASYON ATÖLYESİ – www.kumanda.org
Çarpılma anında sizi öldürmeye yetecek olan
100 mA
akım değeri
Küçük bir lambadan geçen akım değeri ile aynıdır.
KOCAELİ TEKNİK LİSESİ ELEKTRİK BÖLÜMÜ OTOMASYON ATÖLYESİ – www.kumanda.org
KOCAELİ TEKNİK LİSESİ ELEKTRİK BÖLÜMÜ OTOMASYON ATÖLYESİ – www.kumanda.org
KOCAELİ TEKNİK LİSESİ ELEKTRİK BÖLÜMÜ OTOMASYON ATÖLYESİ – www.kumanda.org
Elektrik akımı bir tel veya diğer bazı iletkenler aracılığıyla bir yerden
başka bir yere taşınır. Eğer vücudunuz bu yolu sağlarsa, bir elektrik
şokuna maruz kalabilirsiniz.
KOCAELİ TEKNİK LİSESİ ELEKTRİK BÖLÜMÜ OTOMASYON ATÖLYESİ – www.kumanda.org
Bazı şeylerin ters gitmesi durumunda; Örneğin izolasyon yıpranıp
bozulduğunda yüksek gerilimli tele veya metale dokunduğunuzda elektrik
devresinin bir parçası durumuna gelebilirsiniz
KOCAELİ TEKNİK LİSESİ ELEKTRİK BÖLÜMÜ OTOMASYON ATÖLYESİ – www.kumanda.org
Vücudunuzun farklı bölgelerinden ne kadar elektrik geçebileceğine karar
verebilmek için o andaki koşullara bakmak gerekir. Çünkü elleriniz,
çorabınız veya ayakkabınız nemli ya da nemli bir zemin üzerinde
olabilir. Nemlilik vücudunuzdan daha fazla elektriğin geçmesine yol açar.
KOCAELİ TEKNİK LİSESİ ELEKTRİK BÖLÜMÜ OTOMASYON ATÖLYESİ – www.kumanda.org
Eğer akım aynı elin bir parmağından girer diğer parmağından çıkarsa, en
kötü olasılıkla parmağınız elektrik yanığına uğramıştır.
KOCAELİ TEKNİK LİSESİ ELEKTRİK BÖLÜMÜ OTOMASYON ATÖLYESİ – www.kumanda.org
Fakat eğer bir elinizden girer diğer elinizden çıkarsa veya bir elden girer
bir ayaktan çıkarsa, akım göğüsten geçecek ve çok ciddi sonuçlar
yaratabilecektir.
KOCAELİ TEKNİK LİSESİ ELEKTRİK BÖLÜMÜ OTOMASYON ATÖLYESİ – www.kumanda.org
Akımın küçük bir miktarı göğsünüzden geçerse, bu kalbinizi şoka
sokabilir. Bu durum kalbin ritmik temposunu bozar ve yaşamı devam
ettiren pompa fonksiyonunu engeller.
KOCAELİ TEKNİK LİSESİ ELEKTRİK BÖLÜMÜ OTOMASYON ATÖLYESİ – www.kumanda.org
Peki neden elektrik bizim üzerimizden devresini tamamlar.
Elektrik şebekesinin mevcut olan iki ucundan biri elektriğin üretildiği
yerden evimizdeki prize kadar kablo üzerinden taşınarak gelir ve biz buna
faz adını veririz. Diğer uç ise kablo ile taşınmaz ve elektriğin üretildiği
noktada yeryüzüne yani toprağa verilir bu uca ise nötr adını veririz. Adeta
yeryüzü faz kablosundan gelen elektriğin dönüş kablosu olarak
kullanılmış olur.
Biz elektriğin dönüş kablosu üzerinde geziyoruz dersek yanlış söylemiş
olmayız.
KOCAELİ TEKNİK LİSESİ ELEKTRİK BÖLÜMÜ OTOMASYON ATÖLYESİ – www.kumanda.org
Evimizdeki lambanın anahtarına
bastığımız zaman lambamız faz ve
nötr arasına girecek ve üzerinden
geçen akım vasıtasıyla yanacaktır.
Aynı şekilde ayağımız veya
vücudumuzun herhangi bir uzvu
devamlı olarak yeryüzüne bastığı
yani nötr hattı üzerinde oldu için eğer
bu durumda faz kablosuna bir şekilde
temas edecek olursak aynı lamba
örneğinde olduğu gibi elektrik akımı
vücudumuz üzerinden geçecek bu
ise çarpılmamıza neden olacaktır.
KOCAELİ TEKNİK LİSESİ ELEKTRİK BÖLÜMÜ OTOMASYON ATÖLYESİ – www.kumanda.org
Fabrikalarda kullanılan gerilimin değeri yer yer, evlerimizde prizlerde
kullandığımız 220V luk gerilimden çok daha yüksek değerlerde olabilir bu
nedenle fabrikalarda yaşanılan çarpılmaların ölümle sonuçlanma riski
evlerde yaşanılan çarpılmalara oranla çok daha fazladır.
KOCAELİ TEKNİK LİSESİ ELEKTRİK BÖLÜMÜ OTOMASYON ATÖLYESİ – www.kumanda.org
Daha önceden çeşitli şekillerde çarpılmış ve hayatta kalmış olan kişiler
kendilerini şerbetli zannetmesinler elektrik çarpılmalarında hayatta
kalmanın GARANTİSİ YOKTUR.
Eğer ölüm % 1 olasılıkla dahi olsa
o 1 siz iseniz ölüm sizin için % 100 dür
Philippe Croizon, 16 yaşındaki bir elektrik kazasında bütün uzuvların kaybetti.
KOCAELİ TEKNİK LİSESİ ELEKTRİK BÖLÜMÜ OTOMASYON ATÖLYESİ – www.kumanda.org
Çarpılma Nedir ?
Beynimiz vücudumuzda hareketi sağlayan kaslarımıza sinir hücreleri üzerinden
elektrik sinyalleri şeklinde hükmeder.
KOCAELİ TEKNİK LİSESİ ELEKTRİK BÖLÜMÜ OTOMASYON ATÖLYESİ – www.kumanda.org
Adeta vücudumuz beynimizden çıkan ve irili ufaklı
bütün kaslarımıza giden sinir ağları ile bir elektrik
dağıtım hattına benzemektedir.
Beynimiz kol ve bacak kaslarımız gibi kaslara
bizim bilincimiz ile kumanda ettiği gibi kalbin kanı
pompalaması için kasılıp gevşeyen iç
organlarımıza ait kaslara ise bizim bilincimiz
dışında otomatik olarak sinir hücreleri üzerinden
sinyaller göndermektedir.
Çarpılma anında vücudumuzdan geçen akım sinir hücreleri tarafından taşınan
elektrik sinyallerine baskın gelmekte, bozmaktadır. Bunun sonucu olarak ta
vücudumuzdaki kaslarımız istenmeyen hareketler sergileyerek kasılmalar
meydana gelmektedir. Ayrıca kalp ritmi bozulmakta veya kalp kasları
pompalama işlemini yapmamaktadır. Yine benzer şekilde akciğerler nefes alma
işlemini yerine getirememektedir.
BUNUN SONUCUNDA İSE ÖLÜM KAÇINILMAZ OLMAKTADIR
KOCAELİ TEKNİK LİSESİ ELEKTRİK BÖLÜMÜ OTOMASYON ATÖLYESİ – www.kumanda.org
EVDE ELEKTRİK KAZALARI
Elektrik çarpmalarına ilişkin alınabilecek önlemler ( Elektrik çarpmasından
korunma yolları )
Elektrikli bir cihaza dokunurken ellerin ıslak olmadığından emin olun
KOCAELİ TEKNİK LİSESİ ELEKTRİK BÖLÜMÜ OTOMASYON ATÖLYESİ – www.kumanda.org
Cihazı prizden çıkarmak için kablosundan çekmeyin
KOCAELİ TEKNİK LİSESİ ELEKTRİK BÖLÜMÜ OTOMASYON ATÖLYESİ – www.kumanda.org
Saç kurutucusunu ve elektrikli ısıtıcıyı banyo küvetinin ve lavabonun
yakınlarına koymayın
KOCAELİ TEKNİK LİSESİ ELEKTRİK BÖLÜMÜ OTOMASYON ATÖLYESİ – www.kumanda.org
Prizlere emniyet kapağı takın
KOCAELİ TEKNİK LİSESİ ELEKTRİK BÖLÜMÜ OTOMASYON ATÖLYESİ – www.kumanda.org
Evde topraklı priz kullanın
KOCAELİ TEKNİK LİSESİ ELEKTRİK BÖLÜMÜ OTOMASYON ATÖLYESİ – www.kumanda.org
Yuvasından çıkmış, telleri açıkta kalmış prizleri tamir ettirin
KOCAELİ TEKNİK LİSESİ ELEKTRİK BÖLÜMÜ OTOMASYON ATÖLYESİ – www.kumanda.org
Sigortaları tel sararak yenilemeyin, orijinal malzeme kullanın
Sigortayı kapatmadan elektrikle ilgili hiçbir iş yapmayın
KOCAELİ TEKNİK LİSESİ ELEKTRİK BÖLÜMÜ OTOMASYON ATÖLYESİ – www.kumanda.org
Elektrikli cihazları fişe takmadan önce kapalı olduklarına emin olun
KOCAELİ TEKNİK LİSESİ ELEKTRİK BÖLÜMÜ OTOMASYON ATÖLYESİ – www.kumanda.org
Elektrikli ev aletlerini kullanım talimatlarına uygun kullanın
KOCAELİ TEKNİK LİSESİ ELEKTRİK BÖLÜMÜ OTOMASYON ATÖLYESİ – www.kumanda.org
Ekmek kızartma aletini kahvaltı masasına almayın. İçinde sıkışan dilimi
çatal, bıçak gibi nesnelerle kurcalamayın
KOCAELİ TEKNİK LİSESİ ELEKTRİK BÖLÜMÜ OTOMASYON ATÖLYESİ – www.kumanda.org
Sıcak ütüyü kablosunun ve yanıcı malzeme üstüne koymayın
KOCAELİ TEKNİK LİSESİ ELEKTRİK BÖLÜMÜ OTOMASYON ATÖLYESİ – www.kumanda.org
Elektrikle uğraşırken kalın lastik tabanlı ayakkabı giyin
KOCAELİ TEKNİK LİSESİ ELEKTRİK BÖLÜMÜ OTOMASYON ATÖLYESİ – www.kumanda.org
Evi uzunca bir süre terk edecekseniz sigortaları kapatın
KOCAELİ TEKNİK LİSESİ ELEKTRİK BÖLÜMÜ OTOMASYON ATÖLYESİ – www.kumanda.org
Ara kablo ve grup prizleri aşırı yüklemeyin
KOCAELİ TEKNİK LİSESİ ELEKTRİK BÖLÜMÜ OTOMASYON ATÖLYESİ – www.kumanda.org
Elektrik yüzünden çıkan yangınlarda su yerine yangın söndürücü
kullanmaktır.
KOCAELİ TEKNİK LİSESİ ELEKTRİK BÖLÜMÜ OTOMASYON ATÖLYESİ – www.kumanda.org
Topraklama: Elektrik enerjisinin kullanıldığı yerlerde, üzerinde akım
taşıyabilecek madeni kısımların toprak ile yapılan elektriksel bağlantı düzenine
topraklama denir. ( diğer anlatımla makine şasesi ile yeryüzündeki toprağın
birbirleri ile bağlanmasıdır )
KOCAELİ TEKNİK LİSESİ ELEKTRİK BÖLÜMÜ OTOMASYON ATÖLYESİ – www.kumanda.org
Topraklama sayesinde makinenin elektrik aksamından
makine gövdesine olası elektrik kaçaklarında ( Elektrik
temaslarında ) elektrik akımı topraklama kablosu
üzerinden toprağa akarak sigorta veya kaçak akım
rölesinin atmasına neden olacaktır. Bu sayede makine
gövdesine dokunan kişiler çarpılmaya karşı korunmuş
olacaktır.
KOCAELİ TEKNİK LİSESİ ELEKTRİK BÖLÜMÜ OTOMASYON ATÖLYESİ – www.kumanda.org
KOCAELİ TEKNİK LİSESİ ELEKTRİK BÖLÜMÜ OTOMASYON ATÖLYESİ – www.kumanda.org
KOCAELİ TEKNİK LİSESİ ELEKTRİK BÖLÜMÜ OTOMASYON ATÖLYESİ – www.kumanda.org
Evlerimizde elektrikle çalışan tüm cihazlar topraklanmalıdır.
Topraklı piriz ve fiş kullanılmalıdır.
· Saç kurutma makinesi,
· Tost makinesi
· Fırın
· Fırın üstü aspiratörü
· Çamaşır makinesi
· Bulaşık makinesi
· Buzdolabı
KOCAELİ TEKNİK LİSESİ ELEKTRİK BÖLÜMÜ OTOMASYON ATÖLYESİ – www.kumanda.org
Ayrıca fabrikalarda
Tornalar
Frezeler
Planyalar
Vargeller
Hızarlar
Matkaplar
Kompresörler vb. nin şaselerine gözle muayene edilebilen topraklama hatları
çekilmelidir.
Çelik konstrüksiyonlu metal çatılar da yıldırıma karşı etkili bir şekilde
topraklanmalıdır.
KOCAELİ TEKNİK LİSESİ ELEKTRİK BÖLÜMÜ OTOMASYON ATÖLYESİ – www.kumanda.org
ELEKTRİK ARK YANIKLARI
Kısa devre
Anahtar kapalıyken herhangi bir arıza nedeniyle akım alıcıya gitmeden devresini
kısa yoldan tamamlıyorsa bu duruma kısa devre denir.
KOCAELİ TEKNİK LİSESİ ELEKTRİK BÖLÜMÜ OTOMASYON ATÖLYESİ – www.kumanda.org
Kısa devre faz-nötr iletkeni arasında olabileceği gibi endüstriyel tesislerde
bulunan makinelerde iki faz arasında olabilir. İki veya üç faz arasında oluşan
kısa devrelerde kısa devre akımı çok büyük değerlere çıkabilir.
KOCAELİ TEKNİK LİSESİ ELEKTRİK BÖLÜMÜ OTOMASYON ATÖLYESİ – www.kumanda.org
Kısa devrenin oluş nedenleri :
İletkenlerin, yalıtkanlarının özelliğini kaybetmesinden ötürü birbirine veya makine
gövdesine değmesi.
KOCAELİ TEKNİK LİSESİ ELEKTRİK BÖLÜMÜ OTOMASYON ATÖLYESİ – www.kumanda.org
KOCAELİ TEKNİK LİSESİ ELEKTRİK BÖLÜMÜ OTOMASYON ATÖLYESİ – www.kumanda.org
KOCAELİ TEKNİK LİSESİ ELEKTRİK BÖLÜMÜ OTOMASYON ATÖLYESİ – www.kumanda.org
Açık olan uçların birbirine veya
makine gövdesine değmesi.
KOCAELİ TEKNİK LİSESİ ELEKTRİK BÖLÜMÜ OTOMASYON ATÖLYESİ – www.kumanda.org
Bantla yapılan yalıtımların zamanla açılması veya içine nem ( su ) alması ile
yalıtkanlık özelliğinin bozulması sonucu birbirine veya makine gövdesine
değmesi.
KOCAELİ TEKNİK LİSESİ ELEKTRİK BÖLÜMÜ OTOMASYON ATÖLYESİ – www.kumanda.org
Yerde ( zeminde ) buluna priz ve ek yerlerinin su altında kalması sonucu
birbirine veya makine gövdesine değmesi.
Buna en güzel örneği yerde gezen seyyar ara kablo prizleri verilebilir.
KOCAELİ TEKNİK LİSESİ ELEKTRİK BÖLÜMÜ OTOMASYON ATÖLYESİ – www.kumanda.org
Gövdesi, kapağı kırılmış düşmüş elektrikli cihazların nem alması sonucu
birbirine veya makine gövdesine değmesi.
KOCAELİ TEKNİK LİSESİ ELEKTRİK BÖLÜMÜ OTOMASYON ATÖLYESİ – www.kumanda.org
KOCAELİ TEKNİK LİSESİ ELEKTRİK BÖLÜMÜ OTOMASYON ATÖLYESİ – www.kumanda.org
Düzenli yapılmayan cihaz kablo girişlerinin nem alması sonucu birbirine veya
makine gövdesine değmesi.
KOCAELİ TEKNİK LİSESİ ELEKTRİK BÖLÜMÜ OTOMASYON ATÖLYESİ – www.kumanda.org
KOCAELİ TEKNİK LİSESİ ELEKTRİK BÖLÜMÜ OTOMASYON ATÖLYESİ – www.kumanda.org
Elektrik yanıkları
Elektrik yanıkları
Elektrik akımının kısa devre olması sonucunda oluşan ark ve yüksek ısı
yakınlarında bulunan canlılar için tehlikeli yanıkların oluşmasına ve yangınların
çıkmasına neden olabilir.
www.kumanda.org
www.kumanda.org
KOCAELİ TEKNİK LİSESİ ELEKTRİK BÖLÜMÜ OTOMASYON ATÖLYESİ – www.kumanda.org
Copyright IEEE
Used by Permission
Elektrik yanıkları
Elektrik yanıkları
www.kumanda.org
www.kumanda.org
KOCAELİ TEKNİK LİSESİ ELEKTRİK BÖLÜMÜ OTOMASYON ATÖLYESİ – www.kumanda.org
KOCAELİ TEKNİK LİSESİ ELEKTRİK BÖLÜMÜ OTOMASYON ATÖLYESİ – www.kumanda.org
KOCAELİ TEKNİK LİSESİ ELEKTRİK BÖLÜMÜ OTOMASYON ATÖLYESİ – www.kumanda.org
ÇALIŞTIĞINIZ ORTAMIN DÜZENLİ
OLMASINA VE İŞ DİSİPLİNİ
İÇERİSİNDE KURALLARA UYGUN
ÇALIŞMA YAPMAYA DİKKAT
EDİNİZ.
KOCAELİ TEKNİK LİSESİ ELEKTRİK BÖLÜMÜ OTOMASYON ATÖLYESİ – www.kumanda.org
KOCAELİ TEKNİK LİSESİ ELEKTRİK BÖLÜMÜ OTOMASYON ATÖLYESİ – www.kumanda.org
ELEKTRİK KAZALARININ OLUŞ NEDENLERİ:
Çalışanların elektrik enerjisi hakkında gerekli eğitim, bilgi ve deneyime
sahip olmamaları, bunun sonucu olarak kendilerine aşırı güven duymaları
ve elektriğe karşı gerekli dikkat ve özeni göstermemeleri.
Elektrik tesisatının cins ve hacmine göre yetkili ehliyete sahip kişilerce
yapılmaması, bakım ve onarımının sağlanamaması.
Makine veya aletlerin çıplak metal kısımlarının topraklanmamış ya da
gerekli yalıtımın yapılmamış olması veya dış etkenlerle zamanla yalıtma
özelliğini kaybetmesi
Topraklamanın kolay muayene edilememesi sonucu, topraklaması yapılmış
bilinen alet veya makinelerin, zaman süreci içerisinde veya dış etkenler
sonucu topraklamasının bozulması.
KOCAELİ TEKNİK LİSESİ ELEKTRİK BÖLÜMÜ OTOMASYON ATÖLYESİ – www.kumanda.org
Çalışanlara yeterli kişisel koruyucu, yeterli güvenlik malzemesi verilmemesi
veya çalışanların bunları kullanmamaları.
Çalışanlara işçi sağlığı ve iş güvenliği konularında gerekli bilgilerin
verilmemesi ve bu konuda sürekli olarak uyarılmamaları veya işyerinde
konulan bu kurallara çalışanların uymaması.
Çalışanların gerekli talimatları almadan veya görevleri dışında arızaya
müdahale etmeleri.
Çalışanların veya çalıştıranların işlerini benimsememeleri.
Acelecilik ve dikkatsizlik
İş disiplinine uymama
KOCAELİ TEKNİK LİSESİ ELEKTRİK BÖLÜMÜ OTOMASYON ATÖLYESİ – www.kumanda.org
Gerekli periyodik muayenelerin zamanında yapılmaması
Üretimde kaliteli malzeme kullanılmaması
KOCAELİ TEKNİK LİSESİ ELEKTRİK BÖLÜMÜ OTOMASYON ATÖLYESİ – www.kumanda.org
SIVILAR ELEKTRİK AKIMINI İLETİR
KOCAELİ TEKNİK LİSESİ ELEKTRİK BÖLÜMÜ OTOMASYON ATÖLYESİ – www.kumanda.org
İş Güvenliği Yönetmeliği Madde 7'ye göre gerilim altındaki bir hatta
yanaşılabilecek limit uzaklıkları (Akımın atlama mesafesi) ise aşağıdaki şekilde
kabul edilmiştir:
Gerilim Aralığı Azami Yaklaşma Mesafesi
50-3.500 V
3.500-10.000 V
10.000-50.000 V
50.000-100.000 V
100.000-250.000 V
250.000-450.000 V
30 cm
60 cm
90 cm
1,5 m
3m
4,5 m
Gerilim altındaki bir hatta yukarıda belirtilen mesafelerden daha fazla sokulmak
tehlikelidir.
KOCAELİ TEKNİK LİSESİ ELEKTRİK BÖLÜMÜ OTOMASYON ATÖLYESİ – www.kumanda.org
KOCAELİ TEKNİK LİSESİ ELEKTRİK BÖLÜMÜ OTOMASYON ATÖLYESİ – www.kumanda.org
TANIMLAR :
Koruyucu yalıtma: Normalde gerilim altında olmayan ancak yalıtım hatası
sonucu elektriklenebilen parçaların izoleli yapılmasıdır. Elektrik işlerinde
kullanılan penseler, karga burunlar, tornavidalar ve benzer el aletleri, uygun
şekilde yalıtılmış ve yağdanlıkların, süpürgelerin, fırçaların ve diğer temizlik
araçlarının sapları, akım geçirmeyen malzemeden yapılmış olmalıdır.
KOCAELİ TEKNİK LİSESİ ELEKTRİK BÖLÜMÜ OTOMASYON ATÖLYESİ – www.kumanda.org
Üzerinde durulan yerin yalıtılması: Yerleri değişmeyen sabit elektrikli makine
ve araçlarla, elektrik panolarının taban alanına tahta ızgara, lastik paspas vb.
konulmak suretiyle yapılan bir korunma önlemidir.
Bu korunma önlemi, herhangi bir elektrik kaçağında insanı toprağa karşı yalıttığı
için elektik çarpılması gerçekleşmez.
KOCAELİ TEKNİK LİSESİ ELEKTRİK BÖLÜMÜ OTOMASYON ATÖLYESİ – www.kumanda.org
Küçük Gerilim Kullanma: Bir yalıtım hatasında elektrik çarpmasının etkili
olmaması için, elektrikli araçların 42 voltluk gerilimle çalıştırılmasıdır. Kazan
içinde veya buna benzer dar ve iletken kısımları bulunan yerlerle ıslak yerlerde,
alternatif akım ile çalışan lambalar kullanıldığı takdirde küçük gerilim
kullanılmalıdır. Bu devredeki fişler aynı yerde bulunabilecek daha yüksek
gerilimli prizlere uymayacak türden seçilmelidir.
KOCAELİ TEKNİK LİSESİ ELEKTRİK BÖLÜMÜ OTOMASYON ATÖLYESİ – www.kumanda.org
Topraklama: Elektrik enerjisinin kullanıldığı yerlerde, üzerinde akım
taşıyabilecek madeni kısımların toprak ile yapılan elektriksel bağlantı düzenine
topraklama denir. ( diğer anlatımla makine şasesi ile yeryüzündeki toprağın
birbirleri ile bağlanmasıdır ) Elektrikle çalışan tüm makine ve tezgâhlar, tornalar,
frezeler, planyalar, vargeller, hızarlar, matkaplar, kompresörler vb. nin şaselerine
gözle muayene edilebilen topraklama hatları çekilmelidir.
Ayrıca çelik konstrüksiyonlu metal çatılar da yıldırıma karşı etkili bir şekilde
topraklanmalıdır. Topraklama devresi, bakır iletkenden yapılmış olmalı,
bağlandığı cihazın devresinde meydana gelecek en büyük kaçak akımı iletecek
kapasitede olmalı, mekanik ve kimyasal etkilerden korunmuş olarak çekilmelidir.
Elektrik tesisatının yıllık periyodik kontrol belgesinde, topraklama levhalarının
ölçülen direnç değerleri ohm cinsinden yazılmalı, direnci 10 ohm'dan büyük
levhalara ek topraklama levhası eklenmelidir.
KOCAELİ TEKNİK LİSESİ ELEKTRİK BÖLÜMÜ OTOMASYON ATÖLYESİ – www.kumanda.org
KOCAELİ TEKNİK LİSESİ ELEKTRİK BÖLÜMÜ OTOMASYON ATÖLYESİ – www.kumanda.org
KOCAELİ TEKNİK LİSESİ ELEKTRİK BÖLÜMÜ OTOMASYON ATÖLYESİ – www.kumanda.org
Sıfırlama: Topraklamanın yapılamadığı durumlarda elektrikli makine ve
araçların gövde kısımlarının ( şaselerinin ) nötr iletkenine bağlanmasıdır. Ancak
nötr hattına doğrudan doğruya bağlamak için en az 10 mm². Kesitinde bakır
iletken kullanılması zorunludur.
KOCAELİ TEKNİK LİSESİ ELEKTRİK BÖLÜMÜ OTOMASYON ATÖLYESİ – www.kumanda.org
Kaçak akım rölesi: Tüketici devrede, gelen ve giden akımların birbirlerine eşit
olmadığı durumlarda devreyi otomatik olarak kesen bir koruma cihazıdır. Yani
insan vücudundan bir akım geçmesi halinde dönen akım, gelen akıma eşit
olmayacak ve elektrik devresi kesilecektir.
KOCAELİ TEKNİK LİSESİ ELEKTRİK BÖLÜMÜ OTOMASYON ATÖLYESİ – www.kumanda.org
KOCAELİ TEKNİK LİSESİ ELEKTRİK BÖLÜMÜ OTOMASYON ATÖLYESİ – www.kumanda.org
TOPRAKLANMIŞ DEVRELERDE BASİT KONTROL
KOCAELİ TEKNİK LİSESİ ELEKTRİK BÖLÜMÜ OTOMASYON ATÖLYESİ – www.kumanda.org
FAZ - NÖTR ARASI GERİLİM
KOCAELİ TEKNİK LİSESİ ELEKTRİK BÖLÜMÜ OTOMASYON ATÖLYESİ – www.kumanda.org
NÖTR - TOPRAK ARASI GERİLİM
KOCAELİ TEKNİK LİSESİ ELEKTRİK BÖLÜMÜ OTOMASYON ATÖLYESİ – www.kumanda.org
FAZ - TOPRAK ARASI GERİLİM
KOCAELİ TEKNİK LİSESİ ELEKTRİK BÖLÜMÜ OTOMASYON ATÖLYESİ – www.kumanda.org
KAZALARDAN KORUNMAK İÇİN UYULMASI GEREKEN GENEL
KURALLAR :
"Tüm dikkatinizi işinize veriniz."
- Mecbur kalmadıkça enerji altında çalışmayınız. Elektrik devresinde çalışmaya
başlamadan önce enerjiyi kesiniz. Siz çalışırken sizden habersiz enerji
verilmemesi için tüm tedbirleri alınız.
KOCAELİ TEKNİK LİSESİ ELEKTRİK BÖLÜMÜ OTOMASYON ATÖLYESİ – www.kumanda.org
KOCAELİ TEKNİK LİSESİ ELEKTRİK BÖLÜMÜ OTOMASYON ATÖLYESİ – www.kumanda.org
KOCAELİ TEKNİK LİSESİ ELEKTRİK BÖLÜMÜ OTOMASYON ATÖLYESİ – www.kumanda.org
- Enerji altında çalışma mecburiyeti varsa; Kauçuk veya lastik ayakkabı giyiniz.
Ayakkabılarınızın ıslak olmamasına dikkat ediniz. Sadece sağ elinizi kullanarak
çalışınız. Tüm dikkatinizi işinize veriniz.
KOCAELİ TEKNİK LİSESİ ELEKTRİK BÖLÜMÜ OTOMASYON ATÖLYESİ – www.kumanda.org
- Elektrikli cihazlarla uğraşırken yüzük, saat, künye gibi metal eşyaları üstünüzde
tutmamaya dikkat edin. Elektrik metal eşyalara atlama yapabilir ve öldürücü
olabilir.
KOCAELİ TEKNİK LİSESİ ELEKTRİK BÖLÜMÜ OTOMASYON ATÖLYESİ – www.kumanda.org
- Elektrikli teçhizatı kullanmaya başlamadan önce ellerinizin ve ayaklarınızın
kuru olduğundan emin olun. Eğer nemli veya ıslak bir zeminde çalışma
zorunluluğu doğarsa giydiğiniz ayakkabının yalıtkan olduğundan emin olun veya
kuru tahtalar ya da bir paspas üzerinde çalışın
- Büyük değerli kondansatörler uzun süre yük tutabilirler cihaza besleme gerilimi
uygulanmış değilken bile bu tür kondansatörlerin üzerindeki gerilim tehlike
oluşturabilir. ( Motor sürücüleri, doğrultucular, kesintisiz güç kaynakları )
- Elektrik devresi çalışırken duman, yanık kokusu gibi anormal bir değişiklik
hissederseniz derhal enerjiyi kesiniz.
- Elektrik kazalarında vakit kaydetmeden yetkili kişiye haber veriniz.
- Atölyelerde bulunan makine ve tezgahların ayrı ayrı durdurma tertibatından
başka, atölyedeki veya kısımdaki tezgahları tamamen durduracak bir ana şalter
bulunmalıdır.
KOCAELİ TEKNİK LİSESİ ELEKTRİK BÖLÜMÜ OTOMASYON ATÖLYESİ – www.kumanda.org
- Atölye içlerinde bulunan tüm panoların zeminleri akım geçirmeyen yalıtkan bir
madde ile kaplanmış olacaktır.
- Elektrik panolarının ön kısımlarında geçişi güçleştirecek malzeme
bırakılmamalıdır.
- Makine ve tezgahların çalıştırma düğmeleri yeşil, durdurma düğmeleri kırmızı
renkte olmalıdır. Kollu ve çevirmeli şalterlerde ise çalıştırma için "1" , durdurma
için "0" gibi etiketler bulunmalıdır.
- Makine ve tezgahların kumanda yeri, bunların görülemeyeceği yerde ise
çalışmaya başlamadan önce bir uyarı sesi ile haber verilmelidir.
- Elektrikli el aletlerinin kullanılması gereken yerlerde, yeteri kadar topraklanmış
elektrikli prizler bulundurulmalıdır. Bu prizlerin yeterince bulunmamasından
dolayı, el aletlerinin fişleri sökülmekte, kablolar düz olarak bağlanmaktadır. Bu
da çeşitli kazalara yol açmaktadır.
KOCAELİ TEKNİK LİSESİ ELEKTRİK BÖLÜMÜ OTOMASYON ATÖLYESİ – www.kumanda.org
- Elektrik el aletlerini çalıştırmak için anahtarın üzerine basıldığında çalıştıracak,
bırakıldığında durduracak yaylı anahtarlar kullanılmalıdır. Bu anahtarlar
bozulduğunda aynı özellikteki yaylı anahtarla değiştirilmelidir.
- El aletleri ile çalışanlara şaka yapmayın ve dokunmayın.
- El aletlerini kullanmadan önce kontrol edin. İş yapmak işin gittiğiniz yerde
onarmaya kalkışmayın.
- El aletlerini zorlamayın. Dar, çeşitli kabloların, boruların vb. gibi çeşitli
engellerin olduğu yerlerde daha dikkatli olun.
- El aletini, fişi prizde sokulu iken asla ayarlamaya çalışmayın. Ucunu veya
ağzını değiştirmeye kalkışmayın.
- Kablosu yıpranmış el aletlerini veya zedelenmiş uzatma kordonlarını
kullanmayın.
- Elektrik kabloları muntazaman döşenmiş olmalı, kırık fiş ve prizler onarılmalı,
sigortalar kapalı dolap içerisinde bulundurulmalıdır.
KOCAELİ TEKNİK LİSESİ ELEKTRİK BÖLÜMÜ OTOMASYON ATÖLYESİ – www.kumanda.org
- Seyyar aydınlatmalar ve tezgâh aydınlatmaları Küçük gerilim ile sağlanacaktır.
Seyyar el lâmbalarının giriş telleri ile duyu tamamen örten yalıtkan bir sapla ve
keza bu sap üzerine tespit edilmiş bir koruyucu ile kaplanmış olması şarttır..
- Büyük mutfaklar, bulaşık yıkama yerleri, soğuk hava depoları, su pompa
daireleri ve kazan daireleri ile çamaşırhaneler, banyolar, galvanik işletmeler gibi
nemli ve ıslak yerler ile parlama ve patlama tehlikesi oluşturabilecek tozlu
yerlerde; Aydınlatma lambaları, fiş ve prizler ile anahtarlar su damlalarına ve
toza karşı tamamen korunmuş tipte (etanş) olmalı, Sigortalar tehlikeli ortamın
dışında bulundurulmalı, Yıpratıcı etkisi olan buhar ve dumana açık metal
parçalar, örneğin koruyucu boya ya da dayanıklı gereçler kullanılarak korozyona
karşı korunmalıdır.
- Öğütme, sürtünme, karıştırma, sıçrama, taşıma ve depolama işlemleri
sonucunda statik elektrik yüklenmeleri oluşur. Statik elektrik, iletken bir bağlantı
olmaksızın, sürtünme ve hareket sonucu oluşan durgun elektriktir.
Statik elektrik yüklü cisimlerin, birbirleriyle temas etmeleri sonucu kıvılcım oluşur
ve patlama, yangın tehlikeleri meydana gelir. Ayrıca hassas elektrik cihazlarının
hatalı çalışmasına ve insan vücudundaki normal elektrik dengesini bozarak
sinirsel sistemini etkilemesine yol açarak başka kazalara da davetiye çıkarabilir.
KOCAELİ TEKNİK LİSESİ ELEKTRİK BÖLÜMÜ OTOMASYON ATÖLYESİ – www.kumanda.org
- İşyerlerinde elektrik işlerinden sorumlu bir eleman ya da elemanlar elektrik
arızalarında, arızaya müdahale edeceklerdir.
Kablolara elinizi uzatırken bir uyuyan bir yılana elinizi uzatıyormuş gibi dikkatli
olunuz.
KOCAELİ TEKNİK LİSESİ ELEKTRİK BÖLÜMÜ OTOMASYON ATÖLYESİ – www.kumanda.org
ELEKTRİK KAZALARINDA İLK YARDIM
“ İLK YARDIMDA ÇABUKLUK VE DOĞRU UYGULAMA HAYAT
KURTARIR ”
Elektrik kazalarında ilk iş olarak enerji kesilmelidir. Çünkü bu aynı
zamanda kurtarıcının güvenliği için şarttır. Daha sonra ilk yardıma
geçilmelidir. Bir elektrik çarpması durumunda aşağıdaki ilk yardım
tedbirleri vakit kaybetmeden uygulanmalıdır.
KOCAELİ TEKNİK LİSESİ ELEKTRİK BÖLÜMÜ OTOMASYON ATÖLYESİ – www.kumanda.org
- Kazazedenin elektrik çarpmasına maruz kaldığı hatalı akım
devresi derhal kesilir; bunun için duruma göre fiş prizden çekilir,
anahtar açılır veya sigorta çıkarılır.
KOCAELİ TEKNİK LİSESİ ELEKTRİK BÖLÜMÜ OTOMASYON ATÖLYESİ – www.kumanda.org
- Eğer akımın derhal kesilmesi mümkün olmazsa, kuru bir tahta
parçası, bir baston veya benzeri, kolayca tedarik edilebilecek
yalıtkan bir cismin aracılığı ile kazazedenin elektrikle ilişkisi kesilir.
Elbisenin kuru olan kısımlarından çekerek veya kazazedeyi kuru bir
bez veya elbise parçası ile tutmakta mümkündür.
KOCAELİ TEKNİK LİSESİ ELEKTRİK BÖLÜMÜ OTOMASYON ATÖLYESİ – www.kumanda.org
- Bu esnada yardım eden kimselerin de aynı zamanda elektrik
çarpmasına maruz kalmamaları için, kazazedenin el, kol, ayak veya
bacak gibi çıplak vücut kısımlarından tutarken aynı zamanda
topraklanmış madeni kısımlara temas etmemeye ve iletken zemine
basmamaya dikkat etmeleri gerekir.
KOCAELİ TEKNİK LİSESİ ELEKTRİK BÖLÜMÜ OTOMASYON ATÖLYESİ – www.kumanda.org
- Eğer kazazede komaya girmiş ise, elbiselerini çıkartmak için zaman
kaybetmeyip, derhal suni teneffüs uygulanır ve olumlu sonuç alınıncaya kadar
uzun zaman bu işe devam edilir. Kazazedenin öldüğüne kesin olarak kanaat
getirilmeden, mesela ölüm morluğu baş göstermeden veya ışık tutulduğunda
göz bebeklerinde daralma olduğu sürece suni teneffüse son verilmemelidir.
- Bir taraftan suni teneffüs yaptırılırken diğer taraftan da hastaneye veya en
yakın ilk yardım merkezine telefon ederek sıhhi yardım istenmeli ve ambulans
çağrılmalıdır.
- Yanık yaraları sadece mikropsuz ve temiz örtülerle örtülür ve mütehassıs
hekimlerin tedavisine terk edilir.
KOCAELİ TEKNİK LİSESİ ELEKTRİK BÖLÜMÜ OTOMASYON ATÖLYESİ – www.kumanda.org
İŞE BAŞLAMADAN ÖNCE HERTÜRLÜ İŞ GÜVENLİĞİ
ÖNLEMLERİNİZİ ALINIZ.
KİŞİSEL GÜVENLİK TECHİZATLARINIZI GİYİNİZ.
İNŞALLAH ve MAAŞALLAH
iş güvenliği yöntemleri değildir.
KOCAELİ TEKNİK LİSESİ ELEKTRİK BÖLÜMÜ OTOMASYON ATÖLYESİ – www.kumanda.org
KOCAELİ TEKNİK LİSESİ ELEKTRİK BÖLÜMÜ OTOMASYON ATÖLYESİ – www.kumanda.org
KOCAELİ TEKNİK LİSESİ ELEKTRİK BÖLÜMÜ OTOMASYON ATÖLYESİ – www.kumanda.org
HATASIZ, SAĞLIKLI, GÜVENLİ, MUTLU
UZUN ÖMÜRLER DİLERİZ
KOCAELİ TEKNİK LİSESİ ELEKTRİK BÖLÜMÜ OTOMASYON ATÖLYESİ – www.kumanda.org
TEŞEKKÜRLER
UMARIM BU SUNUDAN GEREKLİ DERSLERİ ÇIKARMIŞIZDIR.
KOCAELİ TEKNİK LİSESİ ELEKTRİK BÖLÜMÜ OTOMASYON ATÖLYESİ
KOCAELİ TEKNİK LİSESİ ELEKTRİK BÖLÜMÜ OTOMASYON ATÖLYESİ – www.kumanda.org