bölüm 2: ağ mimarileri ve türleri ağ mimarileri

BÖLÜM 2: AĞ MİMARİLERİ VE TÜRLERİ
AĞ MİMARİLERİ
Ağ üzerindeki cihazların çalışma ilkeleri ve iletişim şekillerine göre ağlar Eş Düzeyli (Peer-to-peer) ve
İstemci-Sunucu (Client-Server) olmak üzere iki gruba ayrılır.
Eş Düzeyli (Peer-to-Peer) Ağ Mimarisi
Bu tür mimariye sahip ağlarda bütün bilgisayarlar aynı haklara ve yapıya sahiptir. Bir hizmet birimi
(ana makine) ve iş istasyonu (terminal) kavramı yoktur. Ağdaki her bir istemci kendi
hard diskine sahiptir. Kullanıcılar istediklerinde diğer bir kullanıcının kaynaklarına
kolaylıkla erişebilmekte ve iletişimde bulunabilmektedir. Bu bağlamda terminaller
diğer terminallerin kullanımına açmak istedikleri veri veya servisi (dosya, yazıcı,
internet vb.) kendileri paylaştırırlar. Başka bir deyişle ağdaki tüm bilgisayarlar hem
istemci hem de sunucu gibi görev yapabilirler. Bu tür ağlar genellikle evlerde ve
merkezi yönetim gerektirmeyen işyerlerinde kullanılır.
İstemci – Sunucu (Client – Server) Mimarisi
Ağdaki her bilgisayarın rolü farklıdır. Bu roller İstemci (Client) ve Sunucu (Server) olabilir. Bu mimaride
merkezde sunucu bilgisayar bulunur ve dosya/kaynakların kullanımını,
kullanıcıların yetkilerini ayarlamakla sorumludur. Donanımsal olarak ta
istemci bilgisayardan çok daha üstün özelliklere sahiptir. İstemci
bilgisayarların tümü sunucu bilgisayara bağlıdır ve sunucunun verdiği
yetkiler doğrultusunda işlemler gerçekleştirebilirler. Ayrıca, istemci
bilgisayarlar sunucudan bağımsızda hareket edebilir ama sunucunun
sunmadığı hiçbir dosya ya da kaynağa erişemez ve kullanamaz. Günlük
hayatta sürekli kullandığımız internet erişimi sunucu-istemci
modelidir. Web tarayıcısı istemci olarak web sayfası isteklerinde bulunur, web sunucusu da istekte
bulunulan web sayfasını istemciye gönderir.
İstemci – Sunucu mimarisi yerleşimi açısından 2 Katmanlı (2-tier) ve 3 Katmanlı (3-tier) olmak üzere
iki farklı yapıya sahiptir.
2 Katmanlı (2-tier): Bu modelde istemci doğrudan sunucu ile iletişime geçebilir. Mimaride adından da
anlaşılacağı üzere istemci ve sunucu katmanı olmak üzere iki katman bulunur. Model bazı güvenlik
açıklarına ve performans sorunlarına sebep olabilmektedir. Web tarayıcıları ve web sunucu bu mimaride
çalışmaktadır. Burada güvenlik sorunlarının önüne geçmek için SSL (Secure Socket Layer) kullanılmaktadır.
Örneğin, Sunucu bir veri tabanı sunucusu ise istemci doğrudan veri tabanı sunucusundan bilgileri alabilir.
3 Katmanlı (3-tier): Bu mimaride istemci ve sunucu arasında ara bir katman bulunur. Bu katman
güvenliği sağlamak ve istemcilere haklar ve yetkiler sunmak için kullanılır. Bu katman istemciden gelen tüm
istekleri alır ve kimlik doğrulama yaptıktan sonra sunucuya iletir. İstemcinin isteği sunucudan geri dönerken
önce orta katmana sonra istemciye iletilir. İstemci, uygulama ve sunucu olmak üzere 3 katman vardır.
Server Türleri:
File Server (Dosya Sunucusu): Server üzerindeki çeşitli klasörlere paylaşım verip bu klasörleri kimlerin
kullanabileceği, burada oluşturulabilecek dosya türleri, okuma-yazma izinleri gibi işlemleri gerçekleştirmek
için kullanılır. Temel görevi dosya paylaşımıdır. Paylaşım haricinde istemcilere merkezi depolama hizmetleri
de sunar.
Database Server (Veritabanı Sunucusu): Veritabanı hizmetleri vermek için oluşturulan sunuculardır.
İstemciler veritabanı sunucuları üzerinden verilen yetkiye bağlı olarak çeşitli SQL ifadelerini kullanabilirler.
Örneğin SQL server, MySQL veya Oracle en çok bilinen veritabanı sunucularıdır.
Transaction Server: Bu tür sunucularda veritabanı sunucusunda olduğu gibi SQL ifadelerini
kullanmaya izin verir. Farklı olarak birden fazla SQL ifadesinin toplu halde sunucu üzerinde çalıştırılmasını
sağlar. Ya hep ya hiç mantığı ile çalışır. Yani SQL ifadelerinden birisi dahi hata ile karşılaşırsa çalışan SQL
ifadelerinin de yaptığı değişiklikler geri alınır. Örneğin iki hesap arasında para transferi yapılırken hesaptan
düşme ve diğer hesaba ekleme olmak üzere iki SQL ifadesi söz konusudur. Eğer bunlardan birisinde sorun
yaşanırsa hesaplarda para kaybı söz konusu olacaktır. Transaction bu tür sorunların önüne geçerek her iki
SQL ifadesinin de çalışması durumunda sonucu hesaplara yansıtır. Aksi durumda ikisini de iptal eder.
Web Server (web Sunucusu): İnternet üzerinde bulunan web sayfalarının depolanmasından ve
istekte bulunan kullanıcılara bu sayfaların gönderilmesinden sorumludur.
ISA (Internet Security and Acceleration) Server: Bu tür sunucular internet tabanlı tehditlere karşı
istemcileri korumak ve erişimlerini denetlemek için kullanılır. Hem firewall hem de proxy olarak görev
yapabilir. Örneğin ISA Server yardımıyla istemcilerin çıkış yapabileceği web sayfaları sınırlandırılabilir. Aynı
zamanda dışarıdan yapılacak erişimler ilk olarak ISA Server’a geleceği için güvenlik kontrolleri sağlanabilir.
ISA Server Microsoft’a ait olup 2006 sürümünden sonra Microsoft Forefront TMG (Threat Managment
Gateway) adını almıştır.
Proxy Server (Vekil Sunucu): İnternet erişimi sırasında kullanılan bir ara sunucudur. İnternete
erişecek bilgisayar proxy server üzerinden çıkış yapar. Böylece çok fazla ziyaret edilen bir sayfa proxy server
önbelleğine alınarak istekte bulunan bilgisayar önbelleğinden web sayfasına göndererek erişim hızını artırır.
Ayrıca erişimi yapılacak sayfalara yasak getirerek kullanıcıların sayfaya erişimini engelleyebilir veya
uygunsuz içerik içeren sayfaların uygunsuz bölümlerini temizledikten sonra istekte bulunan bilgisayara
gönderebilir. Proxy server, virüslü dosyaları otomatik olarak temizleyebilir. Ayrıca, ağda hiç kimsenin
internete doğrudan erişimi olmadığı için bir virüsü veya zararlı bir programı yayma ihtimalini de azaltır.
COĞRAFİ AÇIDAN AĞ TÜRLERİ
1. PAN (Personal Area Network – Kişisel Alan Ağı)
Son yıllarda kullanılmaya başlayan bir ağ türüdür. Ortalama 10 metrelik
bir alanı kapsamakla birlikte ideal koşullar altında 100 metreye kadar çıkabilir.
Mobil cihazların oluşturduğu bir ağ türüdür. PAN mobil cihazların birbiri ile
haberleşmesinin yanı sıra internete bağlanmak veya üzerindeki interneti
paylaştırmak için de kullanılabilir. Kablolu PAN’lar cihazın USB veya FireWire
portları ile bilgisayara bağlanarak veya kablosuz olarak IrDA, Bluetooth, Wireless, Z-Wave, ZigBee gibi ağ
teknolojileri ile de kurulabilir.
2. LAN (Local Area Network – Yerel Alan Ağı)
Ev, okul, büro ve işyeri gibi küçük coğrafi alanlardaki cihazların
haberleşmesi ve kaynaklarının paylaşımı için oluşturulan ağ türüdür. Ağ
içerisindeki hız Gigabit seviyesine kadar ulaşabilir. LAN’lar oluşturulurken
çift burgulu (twisted pair) kablolar, koaksiyel kablolar ve fiber optik kablolar
kullanılır. Topoloji olarak ta Ortak yol (Bus), Halka (Ring), Yıldız (Star), Örgü
(Mesh) topoloji kullanılmaktadır. Günümüzde LAN’lar genellikle çift burgulu kablolar ile yıldız topoloji olarak
oluşturulmaktadır.
3. MAN (Metopolitan Area Network – Metropol Alan Ağı)
Coğrafi açıdan LAN’lardan daha büyük bir alanı kapsar. Kampüs
ağları olarak ta bilinir. Üniversite kampüslerinde ve büyük işyerlerinde
kullanılır. Ülke geneline yayılan işletmelerin kendi aralarında
oluşturdukları ağlar da bu sınıfa girer. Genellikle fiber optik kablo ile
yüksek kapasiteli omurga (backbone) teknolojisini kullanarak LAN’ları
birbirine bağlamak için kullanılır. Intranet buna örnek olarak verilebilir.
MAN uygulamalarının omurgası bir veya iki kablo kullanılarak
sağlanabildiği gibi modemlerde günümüzde yaygın olarak kullanılmaktadır.
4. WAN (Wide Area Network – Geniş Alan Ağı)
Çok uzak mesafedeki yerel ağların oluşturduğu ağ türüdür. Coğrafi
açıdan LAN ve MAN’dan daha büyüktür. Bir ülke ve dünya geneline yayılmış
ağdır. Ağlar arası bağlantı fiber optik kablo ile veya uydular yardımı ile
gerçekleştirilebilir. Bu tür ağlarda LAN’lardan farklı olarak yönlendirici (router)
cihazları kullanılmaktadır. En çok bilinen WAN internettir.
5. VPN (Virtual Private Network – Sanal Özel Ağ)
En düşük maliyetli WAN oluşturma yöntemidir. Kuruluş içerisindeki ağlara internet üzerinden şifreli
ve güvenli bir şekilde erişim sağlamak ve ağın bir parçasıymış gibi çalışmak için oluşturulan sanal bir ağdır.
Aynı işlem kiralık hatlarla da yapılabilir ama VPN düşük maliyetli ve yapılandırması kolaydır. VPN sanal
olduğu için aynı anda birden fazla VPN kullanıcısı ağı kullanabilir. VPN üzerindeki trafik internet üzerinden
sağlandığı için güvenlik amacı ile şifreleme, veri doğrulama, yetkilendirme gibi güvenlik önlemleri alınabilir.
VPN komşu ağlar arasında gizli ve özel bir bilgi akışını sağlamaya yönelik kurulur. Paketler internet
üzerinden gitse dahi kullanılan güvenlik önlemleri sayesinde dinlense
bile şifrelenmiş paketlere saldıran kişi elde ettiği bilgileri
anlamlandıramaz.
VPN kullanım amacına göre ikiye ayrılır. Bunlar; Remote Access
VPN (Uzaktan Erişimli VPN) ve Site to Site VPN.
Remote Access VPN, gezici şirket ağına herhangi bir yerden
dahil olmalarını sağlar. Ya da şirketlerin farklı ofislerinin merkezle
haberleşmesi için kullanılır.
Site to site VPN, farklı şirketlerin VPN üzerinden haberleşmesini ve şirketin farklı ofislerinin merkezle
haberleşmesini sağlamak için kullanılır. Remote Access VPN’den farkı VPN işlemi gerçekleştiren iki nokta
arasında VPN sunucu bulunmasıdır.
6. CAN (Controller Area Network)
Otomotiv otomasyonlarında kullanılmak üzere 1980’lerin ortalarında Bosch tarafından geliştirilen seri
ağ teknolojisidir. Özellikle araçlarda geliştirilmiş olsa da endüstrinin birçok kolunda kullanım bulmuştur.
Çıkış amacı otomobillerin daha emniyetli, güvenli hale
getirmek ve yakıt tasarrufunun sağlanabilmesidir.
CAN asıl olarak otomobil sistemleri için araçlar
içerisindeki elektronik elemanların seri bir yol üzerinden tek
bir merkezi yönetici elemana veri göndermesi prensibine
göre çalışan bir sistemdir. Örneğin ABS, ASR gibi kısa sürede
cevap verilmesi gereken sistemlerin tek bir merkezden
yönetilebilmesini sağlar. CAN kullandığı yol yapısı ve çift
burgulu kablo sayesinde kalabalık kablolama yapısını
ortadan kaldırır. CAN ağ yapısında en yaygın kullanılan
topoloji olarak ortak yol olmasına rağmen yıldız ve halka topolojileri de kullanılabilir.
CAN kısaltması ayrıca Campus Area Network olarak ta kullanılmaktadır. Bu adlandırma üniversitelerin
kendi içlerinde oluşturdukları ağı ifade etmektedir.
7. SAN (Storage Area Network – Depolama Alan Ağı)
Ağ üzerindeki sunucuların depolama alanlarının yetersiz olmaya başlaması ile ortaya çıkmış bir ağ
türüdür. Storage Area Network yüksek miktarlarda verinin depolanması ve iletimi için kullanılan LAN’lardır.
Sunucular ve depolama üniteleri arasında fiber optik kablo ile hızlı ve güvenilir bir bağlantı sağlar. Ağ
üzerinde bulunan depolama birimi sadece bir sunucuya ait olmayıp ağın ortak malıdır.
Sunucular, saklama ortamı olarak üzerlerine düşen görevi yapmasına karşılık, kapasiteleri sınırlıdır ve
aynı bilgiye birçok kişi erişmeye çalıştığında darboğaz oluşabilir. Bu yüzden birçok kuruluşta teyp üniteleri,
RAID diskler ve optik saklama sistemleri gibi çevrebirimi saklama aygıtları kullanılmaktadır. Bu tür aygıtlar
verinin çevrimiçi yedeklenmesinde ve büyük miktarlarda bilginin saklanmasında etkin rol oynarlar.
Sunucu boyutları ve yoğun uygulamalar arttıkça yukarıda sözü edilen geleneksel saklama ortamı
stratejileri iflas etmektedir. Çünkü bu çevrebirimi aygıtlarına erişim yavaştır ve her kullanıcının bu saklama
aygıtlarına saydam bir şekilde erişimi mümkün olamayabilir. SAN’lar (Storage Area Network) verilere daha
hızlı erişim ve daha fazla seçenek sunmaktadır. Veri depolama ağları, her bir sunucunun veri depolama
sistemi ile bir teyp yedekleme kütüphanesi arasında yüksek hızlı ve doğrudan fiber kanal bağlantısı
sağlayabilir. Bunun anlamı, yerel ağın, bundan böyle yedekleme ve geri yükleme sürecinde verileri taşımak
için kullanılmayacağı, böylece yerel ağ üzerindeki hizmetler ve kullanıcılar için performansın arttırılmasıdır.
Bu tür teyp depolama uygulaması, yerel ağdan bağımsız (LANfree) yedekleme çözümü olarak anılmaktadır.
Kısa zamanda fazla veri depolanmasını sağlamakta ve merkezi bir yönetime olanak vermektedir.
BÖLÜM 3: AĞ TOPOLOJİLERİ (TOPOLOGY)
Kelime anlamı itibarı ile yerleşim planı demektir. Topoloji bilgisayarların birbirine nasıl bağlandığını ve
nasıl iletişim kurduklarını tanımlar. Topoloji bir ağı oluşturan cihazların fiziksel ve mantıksal yapısını
oluşturur. Topoloji değişik ağ teknolojilerinin yapısını ve çalışma şekillerini anlamada başlangıç noktasıdır.
Topolojileri iki temel kısımda inceleyebiliriz.
1.
Fiziksel Topoloji: Ağ cihazlarının bağlantı şekilleri, kullanılan kablolar ve standartları, kabloların
yerleşim düzeni, ağ cihazlarının ağ üzerindeki konumları fiziksel topoloji olarak adlandırılır.
2.
Mantıksal Topoloji: Ağ üzerindeki cihazların haberleşme şekilleri ve iletişim protokolleri
mantıksal topolojiyi oluşturur.
Topoloji aslında tek başına ağ ile ilgili birçok konuyu açıklık getirmez. Örneğin kullanılan kablonun tipi,
maksimum uzunluğu, bilgisayarların kablonun kullanımda olup olmadığını nasıl tespit edecekleri gibi
konular sadece topoloji ile açıklanmaz. Ancak zaman içinde piyasa şartlarının da etkisi ile standartlar
oluşmuştur. Değişik topolojileri kullanan değişik ağ sistemleri vardır. Bu teknolojiler Ethernet, Token Ring
veya FDDI gibi isimlere sahiptir.
Her ağ teknolojisi kullandığı topolojiyle beraber, kullanılacak kablo tipi, maksimum uzunluk, bant
genişliği gibi konulara da açıklık getirir.
FİZİKSEL TOPOLOJİ
Ağı oluşturan cihazların fiziksel olarak yerleşim düzeni ve kullanılan kablo türleri fiziksel topolojiyi
oluşturur. Fiziksel Topolojiler Ortak Yol, Halka, Yıldız, Genişletilmiş Yıldız, Örgü ve Ağaç olmak üzere 6
çeşittir.
1. Ortak Yol (Bus) Topolojisi
Ortak Yol (Bus) topolojisinde iletişim tek bir kablo üzerinde
gerçekleştirilir ve ağ cihazları bu kablo üzerine bağlanır. Bu tek kabloya
segment (bölüm), backbone (omurga) veya trunk denilebilir. Ağda
gönderilen veri hedefe ulaşana kadar veya sonlandırıcıya gelene kadar
hat üzerinde devam eder ve ağ üzerindeki tüm cihazlara uğrar. Ağın bant
genişliği ağdaki cihazlar tarafından paylaşılır. Temel olarak bu topolojide
koaksiyel kablo kullanılır. Ağ performansı en düşük olan topolojilerdendir. İnce koaksiyel kablo
kullanıldığında maksimim 185 metre, kalın koaksiyel kablo kullanıldığında maksimum mesafe 500 metredir.
Ağ üzerinde en fazla 30 ağ cihazı bulanabilir.
Bu topolojide ağa bağlı her cihaz ağ üzerindeki her işlemi ve veri iletimini dinler ve kendisine ait iletim
söz konusu ise verir alır. Ağ üzerindeki herhangi bir aygıt veri paketi göndermeden önce, hattın başkaları
tarafından kullanılmadığından emin olur. Eğer ağa aynı anda iki farklı cihaz veri paketi gönderir ise çakışma
meydana gelir ve öncelik sırası cihazlar arasında kararlaştırılır.
Avantajları :
Ağın kurulumu ve ağı genişletmek üzere ağa bir bilgisayar bağlamak oldukça kolaydır.
Yüksek hız gerektirmeyen ağlar için hızlı bir şekilde kurulabilir.
Daha az uzunlukta kablo gerektirir. Harici bir aygıta ihtiyaç duymaz. Dolayısı ile maliyeti düşüktür.
Dezavantajları :
Ana hat için kullanılabilecek kablo uzunluğu ve bağlanabilecek ağ cihazı sayısı sınırlıdır.
Omurga kabloda oluşabilecek bir hasar, tüm ağı etkiler ve ağ çalışmaz hale gelir.
Kablonun sonunda sonlandırıcı (Terminator) olmalıdır.
Ağda sorun olduğunda sorunun tespiti ve giderilmesi zor ve zaman alıcı olabilir.
Tek başına tüm bir binanın ağ çözümü için genellikle kullanılmamaktadır.
Diğer topolojilerden daha yavaştır.
Ağa yeni bir cihaz eklemek veri yoğunluğunu artırır ve performans düşer
2. Halka (Ring) Topolojisi
Halka Topolojisi IBM firması tarafından geliştirilmiştir ve ağın yerleşimi halka biçimindedir. Ağ
üzerinde iletilen veri hedefine ulaşıncaya kadar ağ üzerindeki her cihazdan geçer. Çünkü ağdaki iki cihaz
arasında sadece bir yol vardır. Bu topolojide ağ üzerindeki sinyalin zayıflaması en düşük düzeydedir çünkü
sinyal uğradığı her cihazda güçlendirilerek bir sonraki cihaza aktarılır.
Ağ üzerinde veri iletimi, jeton (token – 3 byte sinyal) adı verilen sinyal yardımı ile yapılır. Jeton ağ
üzerinde sürekli olarak dolanır ve veri gönderecek cihaz jeton boş ise veriyi jetona yükler. Hedef adres ile
birlikte tekrar ağa bırakır. Halka üzerindeki bir ağ cihazının arızalanması ağın çökmesine neden olur.
Klasik Halka Modeli
Mantıksal olarak bir daire şeklinde tüm düğümlerin birbirine
bağlanması ile oluşturulur. Halka içerisindeki bir bilgisayar bozulursa tüm ağ
iletişimi kesilir. Çarpışma olasılığı düşüktür.
İlk oluşturulan halka topolojilerinde koaksiyel kablo kullanılmıştır. Şu
anda halka topolojilerde UTP, STP kablo kullanılmaktadır. İlk halka
topolojiler; 4 Mbps (CAT3 UTP), daha sonra 16 Mbps (CAT4 ve üstü veya STP
Tip4) çalışmaktadır. Halka topolojiye uygun Ethernet kartları; 4 veya 16
Mbps’da çalışır.
Yıldız Kablolu Halka (Star Wired Ring) Modeli
MAU’da veriler dairesel olarak gider.
Hub kendisine gelen bütün sinyalleri tüm
düğümlere iletirken MAU gelen sinyali bir halka
şeklinde sadece bir yönde iletir. Böylece ağdaki tüm
düğümler jetonu alır.
Avantajları:
Jeton sayesinde her cihaz veri iletimi konusunda eşittir.
Cihazlar arasındaki bağlantılar için sunucuya ihtiyaç yoktur.
Ağın büyütülmesi performansı çok az etkiler.
Dezavantajları:
Ağ cihazlarından herhangi birisinde oluşacak sorun tüm ağı etkiler.
Ağ arayüz kartları ve MAU, Ethernet ve Switch’den daha pahalıdır.
Ağa cihaz ekleme, değiştirme veya çıkartma tüm ağı etkiler.
3. Yıldız(Star) Topoloji
Günümüzde en yaygın kullanılan fiziksel ağ topolojisidir. Ağ üzerinde bulunan her cihaz merkezde
bulunan switch veya huba bağlıdır. Ağ üzerindeki verinin dolaşımı merkezi bağlantı aygıtına bağlıdır. Bir ağ
cihazından gönderilen bilgi ilk olarak merkezi bağlantı aygıtına gelir ve buradan hedefe yönlendirilir.
Bus topolojisine kıyasla daha yüksek performans sunar. Hub veya switchte
oluşacak bir problem ağına tamamını etkiler ancak herhangi bir ağ cihazında
oluşacak sorun sadece o ağ cihazını etkiler. Ağın geri kalanı bu sorundan
etkilenmez.
Yıldız topolojide çift burgulu kablolar kullanılır. Ağ cihazlarının merkezi
bağlantı aygıtına olan uzaklıkları en fazla 100 metredir. Ağdaki herhangi bir cihazın
sorunu, merkezi bağlantı aygıtının üzerindeki ışıklardan kolaylıkla anlaşılabilir. Ağa
bir cihaz eklendiğinde Hub / Switch üzerindeki ilgili port ışığının yanması gerekir.
Avantajları:
Ağı kurmak ve genişletmek üzere yeni cihaz eklemek gayet kolaydır.
Ağ cihazlarından birinde oluşacak herhangi bir sorun yalnızca o cihazı etkiler.
Ağın yönetimi ve ağdaki sorunların tespiti kolaydır.
Dezavantajları:
Doğrusal topolojiye oranla daha fazla uzunlukta kablo gerektirir.
Hub veya Switch arızalandığında tüm ağ çalışmaz hale gelir.
Hub ve Switch gibi cihazlar nedeniyle doğrusala göre kurulumu daha
pahalıdır.
4. Genişletilmiş Yıldız (Extended Star)Topolojisi
Yıldız Topolojisinin daha geniş ve büyütülmüş halidir. Merkezde
hub/switch’e yeni hub/switch’lerin eklenmesi ile ağın genişletilmesi sağlanır.
5. Örgü (Mesh) Topoloji
Örgü topolojisinde ağda bulunan her cihaz diğer cihazlarla bağlıdır. Çoğunlukla WAN’larda (Wide Area
Network – Geniş Alan Ağları) kullanılır. LAN’larda (Local Area Network – Yerel Alan Ağları) kullanıldığında
ağdaki her cihazın diğerleriyle bağlanmasına gerek yoktur. X ağdaki cihaz
sayısı olmak üzere ağda kullanılan bağlantı sayısı: (X * (X-1)) /2 dir.
Bu topolojide tüm bilgisayarlar diğer bilgisayarlara ayrı bir kablo ile
bağlıdır. Teorik olarak ideal bağlantı tipidir. Ancak aradaki kablo sayısı
terminal sayısı arttıkça katlanarak arttığı için gerçek hayatta sadece çok özel
durumlarda ve az sayıda bilgisayar arasında kullanılır
Avantajları:
Her cihaz üzerinden diğer cihazlara bağlantı olduğu için herhangi bir hatta sorun olsa bile diğer
bağlantılar üzerinden iletişim gerçekleşir.
Cihazlar birbirine doğrudan bağlı olduğu için veri iletim hızı yüksektir.
Ağın genişletilmesi diğer düğümleri etkilemeden yapılabilir.
Dezavantajları:
Her cihazın X-1 adet bağlantısı olduğu için cihazlar üzerinde bu kadar bağlantı noktası olması gerekir
bu da maliyeti artırır.
Çok fazla kablo kullanıldığı için maliyeti ve karmaşıklığı fazladır.
6. Ağaç (Hierarchical Tree) Topolojisi
Genellikle yıldız topolojisindeki ağlar olmak üzere farklı ağları birbirine
bağlamak için kullanılır. Böylece ağlar büyütülebilir. Genişletilmiş yıldız
topolojisinden farklı olarak ağların birleştirilmesi için merkezde cihaza ihtiyaç
duymaz. Ortak yol ve yıldız topolojisinin karakteristik özelliklerini barındırır.
Ağaç topolojisinde ağ üzerindeki cihazlar arasında hiyerarşik bir düzen
söz konusudur. Ağın en başında ağaç kökünden hatırlayacağımız root (kök) görevi gören bir cihaz vardır.
Diğer ağlardan gelen bağlantılar root üzerine yapılır. Ağacın dalları ise farklı topolojilerdeki ağları temsil
eder ve ağacın gövdesi ile bunlar birbirine bağlanır. Bu topoloji çok büyük ağların omurgalarını oluşturmak
için kullanılır.
Ağaç topolojinin avantaj ve dezavantajları;
Avantajları:
Ağ segmentlere ayrıldığı için yönetimi ve bakımı kolaydır
Farklı üreticilere ait donanım ve yazılımlar uyumlu bir şekilde çalışır.
Ağın genişletilmesi kolaydır.
Hata tespiti ve düzeltmesi kolaydır.
Segmentlerden birisinde oluşacak sorun diğer segmentleri etkilemez
Dezavantajları
Her bir bölümün uzunluğu kullanılan kablo ile sınırlıdır. Kablolama diğer topolojilere göre zordur.
Omurgada meydana gelecek sorun tüm bölümlerdeki ağ trafiğini etkiler.
Kurulumu ve düzenlenmesi ve bakımı zordur.
MANTIKSAL TOPOLOJİ ÇEŞİTLERİ
Ağ üzerindeki cihazların haberleşme şekilleri ve iletişim protokolleri Mantıksal Topolojiyi oluşturur.
Yaygın olarak 2 tür mantıksal topoloji kullanılır.
1. Yayın Topolojisi (Broadcast Topology)
Bir ağda bulunan her bilgisayar belli bir öncelik hakkı tanımaksızın, ağdaki diğer bir, birkaç veya bütün
bilgisayarlara bilgi göndermek üzere ağ ortamına bilgi bırakabilirler. İlk gönderen ilk servisi alır (first come,
first served) mantığıyla çalışır.
Gönderim şekline göre üç farklı çalışma modu bulunur.
a. Unicast İletişim: Bir bilgisayardan yalnızca bir bilgisayara doğru kurulan iletişimdir.
b. Multicast İletişim: Bir bilgisayar ile birden çok bilgisayar arasında kurulan iletişim şeklidir.
c. Broadcast iletişim: İletişimin bir bilgisayardan diğer tüm bilgisayarlara doğru gerçekleştiği mantıksal
topoloji çeşitidir.
2. Gezici Jeton Topolojisi (Token Ring)
Ağa bir sunucu tarafından jeton bırakılır. Bu jeton ağ ortamına girişi
yönetir. Ağa gönderilen veriler bu jeton ile birlikte iletilir. Dolayısıyla ağda
çarpışmaların olması önlenir. Jeton ağ üzerinde dolanırken her cihaza uğrar ve
gönderilecek ve teslim edilecek veri olup olmadığına bakar.
Token (Jeton) bu düğümler arasında dolaşan 3 byte’lık bilgidir.