Bir grup evli kadında istem dışı cinsel birleşme
advertisement
Yaşan ve ark. 389 _____________________________________________________________________________________________________ Araştırma / Original article Bir grup evli kadında istem dışı cinsel birleşme: Yaygınlığı, nedenleri ve bazı sonuçları Aziz YAŞAN,1 Lut TAMAM,2 Hilal SELÇUK BARDAKÇI3 _____________________________________________________________________________________________________ ÖZET Amaç: Bu çalışmada bir grup evli kadında istem dışı cinsel birleşmenin yaygınlığı, nedenleri bazı kısa dönem sonuçları ve cinsel işlev bozukluklar ile ilişkisinin araştırılması amaçlanmıştır. Yöntem: Bir üniversitede araştırma görevlisi olarak çalışan evli 63 kadın çalışmaya alınmıştır. Deneklere sosyodemografik ve istem dışı cinsel yaşantılara ait bilgi formu ve Arizona Cinsel Yaşantılar ölçeği verildi. Sonuçlar: Olguların yarısından fazlasında istem dışı cinsel birleşme olduğu saptandı. İstem dışı cinsel birleşmenin kabul edilmesinin en sık nedenlerinin sevgi göstermenin bir yolu olarak görülmesi ve duygusal gereksinmelerin karşılanması olduğu belirlendi. Arizona Cinsel Yaşantılar Ölçeğine göre, istem dışı cinsel birleşme yaşayan olguların istek, uyarılma, orgazm ve orgazm doyumu alt ölçek puanları yaşamayanlara göre anlamlı düzeyde daha düşüktü. Tartışma: Elde edilen bulgular istem dışı cinsel birleşmelerin tümünün travmatik olarak kabul edilemeyeceği ve bazı kadınların bunu olumlu cinsel deneyim olarak yaşayabileceğini göstermektedir. Ancak istem dışı cinsel birleşme yaşayan bazı kadınlarda bu yaşantıların cinsel işlev bozuklukları ve bazı olumsuz ruhsal sonuçlara yol açabileceğide görülmektedir. Bu nedenle istem dışı cinsel birleşmenin olumlu veya olumsuz bir yaşantı olarak yaşanmasına yol açan etkenlerin neler olabileceğine ilişkin ayrıntılı çalışmalara gerek duyulmaktadır. Aynı zamanda bu tür yaşantıların yol açabileceği cinsel işlev bozukluğu ve bazı psikiyatrik sorunlar nedeniyle psikiyatri uygulamasında sorgulanması gereken bir durum olduğu kanısındayız. (Anadolu Psikiyatri Derg 2015; 16(6):389-396) Anahtar sözcükler: İstem dışı cinsel birleşme, cinsel işlev bozukluğu, evli kadınlar, ruhsal sonuçlar Prevalence of unwanted sexual intercourse: reasons, short term consequences in a group married women ABSTRACT Objective: The aim of this study was to examine the prevalence of unwanted sexual intercourse, its reasons, some short term consequences and related sexual function disorder in a group of married women. Methods: Sixty three married women who have been working as research fellow in a university have participated in the study. A study form including sociodemographic features and information relevant to unwanted sexual experiences of cases were completed by participants. Arizona Sexual Experiences Scale were given to collect information about sexual life and experiences of subjects. Results: More than half of the cases revealed that they had unwanted sexual intercourse during their lifetime. The most common reasons for unwanted sexual intercourse were using sex as a way of showing their love and satisfying a need to be sensual. According to Arizona Sexual Experience Scale, women those have unwanted sexual intercourse had significantly lower sexual desire, arousal, orgasm and sexual satisfaction subscale as compared to women those did not have unwanted sexual intercourse. Discussion: This study has shown that all unwanted sexual intercourse may not be considered as traumatic and for some women it might be _____________________________________________________________________________________________________ Doç. Dr., Dicle Üniversitesi Tıp Fakültesi Psikiyatri ABD, Diyarbakır Prof.Dr. Çukurova Üniversitesi Tıp Fakültesi Psikiyatri ABD, Adana 3 Uzm. Dr., Diyarbakır Devlet Hastanesi, Diyarbakır Yazışma Adresi / Correspondence address: Doç. Dr. Aziz YAŞAN, Dicle Üniversitesi Tıp Fakültesi, Psikiyatri ABD, Diyarbakır E-mail: siyasen@hotmail.com Geliş tarihi: 03.11.2014, Kabul tarihi: 12.11.2014, doi: 10.5455/apd.173183 1 2 Anadolu Psikiyatri Derg 2015; 16:389-396 390 Bir grup evli kadında istem dışı cinsel birleşme: Yaygınlığı, nedenleri ve bazı sonuçları _____________________________________________________________________________________________________ considered as positive sexual experience. However, in some cases it may lead to negative psychological consequences and sexual dysfunction. Thus, further studies are warranted to determine the factors leading an unwanted sexual course to be considered as a positive or negative experience. In psychiatric practice, evaluating unwanted sexual course might help psychiatrists to find out a precipitating factor for a sexual dysfunction and some psychiatric syndromes. (Anatolian Journal of Psychiatry 2015; 16(6):389-396) Key words: unwanted sexual intercourse, sexual dysfunction, married women, psychological consequences _____________________________________________________________________________________________________ GİRİŞ İstem dışı cinsel yaşantılar, üzerinde nadiren araştırma yapılan bir alandır.1 Cinsel ilişkilerde, iki tarafın ilişkiye onay vermesi, sıklıkla tarafların bu eylemi yaşamaya yönelik cinsel isteğinin olduğu şeklinde yorumlanır. Bu yaklaşım, cinsel sağlığa yönelik araştırmalarda cinsel etkinlik için bireyin onay verip vermediğinin hemen daima sorgulanmasına, ancak aynı bireyin (çoğunlukla kadınların) bu birleşmeye isteğinin olup olmadığının genelde ele alınmamasına yol açmıştır. Bundan dolayı, kadınların cinsel isteği olmamasına rağmen, onaylayıp yaşadıkları cinsel etkinliklerin yaygınlığı, nedenleri ve sonuçları hakkındaki literatür bilgisi sınırlıdır.2 Bununla birlikte son yıllarda cinsel etkinlik için istek duyma ile cinsel etkinlik için onay verme arasındaki ayrıma dikkat çeken araştırmalar artmaktadır.3 Cinsel istek duymadan cinsel etkinlik yaşama ‘istem dışı cinsellik’ (unwanted sexuality) olarak adlandırılmaktadır. Tam uzlaşı olmamakla birlikte, üzerinde önemli oranda anlaşma sağlanan tanımlaması şöyledir: Herhangi bir zorlama veya zorlama tehdidi olmaksızın partnerinin cinsellik yaşama isteği olduğunda, kişinin cinsel isteği olmadığı halde özgürce ve gönüllü olarak onayladığı ve başlattığı cinsel etkinlik.2,4-6 Yazı boyunca ‘istem dışı cinsellik’ terimi bu tanımın karşılığı olarak kullanılacaktır. İstem dışı cinsellik oranının kadınlarda erkeklerden iki kattan daha fazla olduğu bildirilmiştir.1,4 Çin ve Hindistan gibi geleneksel kültüre sahip ülkelerde yapılan araştırmalarda, kadınlarda istem dışı cinsellik yaşama oranının %32-44 arasında olduğu bildirilmiştir.2,7 Buna karşılık batı ülkelerinde yapılan çalışmalarda genç kadınlarda istem dışı cinsel birleşme oranının %50 civarında olduğu saptanmıştır.3,4 Üniversite öğrencilerinde istem dışı cinsellik oranının %31-59 arasında olduğu saptanmıştır.1,6,8,9 Geleneksel kültürel yapıdaki toplumlarda yapılan çalışmalarda istem dışı cinsellik nedenleri arasında düşük sosyoekonomik sınıfta olma, dinsel görev olarak düşünme, erkeğin güç ve egemenliği, sosyal baskıdan çekinme, eşlerin ev içindeki cinsellikten memnun olmaması durumunda dışaAnatolian Journal of Psychiatry 2015; 16:389-396 rıda bir başka insan ile cinsellik yaşama arayışına gireceği kaygısı gibi etkenlerin olduğu saptanmıştır.2,7 Buna karşılık ABD’de ulusal düzeydeki bir çalışmada erkeğin yalvarması veya rica etmesi, erkeğin kendisi için ekonomik özveride bulunması gibi nedenler de istem dışı cinsellik nedenleri arasında bildirilmiştir.10 Batı ülkelerindeki üniversite öğrencileri arasında yapılan bir araştırmada cinselliğe ilgi duymanın yeğlenme nedeni olacağı gibi beklentilerin istem dışı cinsellik için öne çıkan neden olduğu bildirilmiştir.1 Bir başka çalışmada anksiyöz tip bağlanma ile istem dışı cinsellik arasında ilişki saptanmıştır.6 İstem dışı cinselliğin kısa ve uzun dönem sonuçları hakındaki bilgilerimiz sınırlıdır. Bazı araştırmalarda, istem dışı cinselliğin ruhsal, fiziksel ve cinsel işlevleri olumsuz yönde etkileyen bir durum olduğu bildirilmiştir.3,11,12 Bunun yanı sıra, cinsel istek olmadan cinsellik yaşama ve uyarılmaya bağlı yanıtsal cinsel isteğin ortaya çıktığı kadınlar için farklı bir cinsel yanıt döngüsü önerilmiş13,14 ve bu görüşü birçok çalışma desteklemiştir.15,16 Örneğin, 2400 kadınla yapılan bir çalışmada, olguların %41.4’ünde cinsel istek duygusunun olmadığı veya azaldığı saptanmış, ancak bu bulguyla beraber olguların %86’sının orta veya yüksek oranda cinsel açıdan memnun oldukları ve büyük çoğunluğunun cinsel uyarılma sorunu yaşamadıkları bulunmuştur.17 Literatürde istem dışı cinsellikle ilgili çok farklı yaygınlık oranları ve değişik çalışmalarda farklı nedenler saptanmıştır. Bu farklılıkların olası nedenlerinden birinin kültürel farklılıklar olabileceği bildirilmiştir.18 Bu nedenle, istem dışı cinsellik yaşantılarının yaygınlığının, nedenlerinin ve nasıl sonuçlara yol açtığının farklı kültürler içinde de araştırılmasına gerek duyulmaktadır. Ulusal ve uluslararası dizinlerde Türkiye’de evlilik gibi uzun bir ilişki içinde istem dışı cinselliğin yaygınlığını, nedenlerini ve sonuçlarını ele alan bir çalışmaya rastlamadık. Bu nedenle, bu çalışmada bir grup evli kadında istem dışı cinsel birleşme yaygınlığı, nedenleri, bazı sonuçları ve cinsel işlev bozuklukları ile ilişkisinin araştırılması planlanmış ve bu konu ile ilgili literatüre ülkemiz kültürel yapısı bağlamında bir katkı yapılması amaçlanmıştır. Yaşan ve ark. 391 _____________________________________________________________________________________________________ YÖNTEM Örneklem ve uygulama Bu çalışmaya Dicle Üniversitesi’nde çalışan ve evli olan bütün kadın araştırma görevlilerinin alınması amaçlanmıştır. Çalışma için Dicle Üniversitesi Etik Kurulu onayı alınmış, çalışmaya alınan tüm olgular yazılı bilgilendirilmiş onam vermişlerdir. Araştırma 06.06.2013-24.06.2013 tarihleri arasında yapılmıştır. Araştırmanın ilk aşamasında ana konusunun cinsellik olması ve bazı deneklerin karşı cinsle görüşmekten çekinebilecek olması düşüncesiyle ve daha sağlıklı sonuçlara ulaşmak amacıyla bir kadın araştırma görevlisi, çalışmaya katılacak kişilerle bilgilendirme amacıyla yüz yüze kısa bir bireysel görüşme yapıp çalışmanın amacını anlatmıştır. Çalışmaya katılmayı kabul eden kişilere kapalı zarf içinde bilgilendirme onam formu ile uygulanacak veri formları ve boş bir zarf verilip ertesi gün formların kapalı zarf içinde geri alınacağı açıklanmıştır. Ertesi gün olgulardan veri formları geri alınmıştır. Araştırma yapıldığı sırada çalışmaya alınma ölçütlerini karşılayan toplam 72 kişiye ulaşılmış, bunlardan 66’sı çalışmaya katılmayı kabul etmiş ve bilgilendirilmiş onay formunu imzalamıştır. Daha sonra bir kişi ölçekleri doldurmadığı, iki kişinin ise veri formlarında eksiklikler olduğu için değerlendirme dışı bırakılmıştır. Sonuçta 63 kişinin veri formlarını istatistiksel değerlendirmeye alınmıştır. Veri toplama araçları Sosyodemografik ve İstem Dışı Cinsel Birleşme Bilgi Formu: Bu formda yaş, eşin yaşı, evlilik süresi, evlilik biçimi, dinsel inanç düzeyi, eşin dinsel inanç düzeyi gibi sosyodemografik bilgilerin yanısıra evliliklerinde onay vermedikleri cinsel birleşme ve istem dışı cinsel birleşme yaşayıp yaşamadıkları sorgulandı. İstem dışı cinsel birleşme yaşantısı olup olmadığı sorusu şu şekilde soruldu: ‘Siz istemediğiniz halde eşinizin cinsel birleşme isteği olduğu zaman, ona istemediğinizi söylemeden ve karşı çıkmadan cinsel birleşme sağlamaya onay verip cinsel birleşme yaşadığınız oldu mu?’ Katılanlardan bu soruya ‘evet’, ‘hayır’ şeklinde yanıt vermeleri istendi. Bu soruya evet yanıtı verenler istem dışı cinsel birleşme yaşayan grup olarak değerlendirildi. Evet diyenlere ‘Eşinizin bu şekilde cinsel birleşme isteklerine hangi sıklıkla onay verip yaşıyorsunuz?’ şeklindeki soru için ‘nadir olarak’, ‘bazen’, ‘yaklaşık yarısında’ ve ‘çoğu zaman’ seçenekleri sunuldu. İstem dışı cinsel birleşme nedenleri birden çok seçenek işaretleyebilecekleri belirtilerek şu şekilde araştırıldı: a. Kadınlık görevim olduğu için, b. Eşimin bana iyi davranmasını sağladığı için, c. Eşimin yatakta bana sarılması ve duygusal gereksinmelerimi sağladığı için, d. Ekonomik ve/ veya sosyal avantajlar sağladığı için, e. Eşimin var olan cinsel gereksinmesini gidermezsem, başka kadınlarla beraber olacağını düşündüğüm için, f. Eşimin var olan cinsel gereksinmesini gidermezsem, beni terk edeceğini veya ikinci birliktelik/evlilik yapacağından çekindiğim için, g. Fiziksel/duygusal şiddet uygulayacağından korktuğum için, h. Eşime sevgimi göstermenin bir yolu olduğunu düşündüğüm için, ı. Dini inancımın bir gereği olduğu için, j. Diğer nedenler (Lüt fen yazınız)… Bu cinsel birleşmelerde uyarılma/haz alıyor musunuz, orgazm oluyor musunuz, ağrı hisseder misiniz sorularına ‘hiçbir zaman’, ‘nadir olarak’, ‘yaklaşık yarısında’, ‘çoğu zaman’ ve ‘her zaman’ şeklinde seçenekler sunuldu. Aynı zamanda bu yaşantılar sonrasında kendilerini kötü hissetme veya bir başka olumsuz duygu ve baş ağrısı, uyuşma gibi bedensel yakınmalarının olup olmadığı ‘hiçbir zaman’, ‘nadir olarak’, ‘yaklaşık yarısında’, ‘çoğu zaman’ ve ‘her zaman’ şeklinde seçenekler sunularak araştırıldı. Arizona Cinsel Yaşantılar Ölçeği (ACYÖ): Cinsel alanda yaşanan sorunların kısa ve kolay biçimde tarama ve saptama amacı ile geliştirilmiştir. İstek, ruhsal ve fizyolojik uyarılma, orgazm ve orgazm doyumu alt ölçekleri olup her alt ölçekte altı seçenek sunulmaktadır.18 Türkçe güvenilirlik ve geçerlilik çalışması yapılmıştır.19 İstatistiksel analiz Verileri topladıktan sonra SPSS 15 paket programına girildi. İstem dışı cinsel birleşme olan ve olmayan olguların sosyodemografik özellikleri kikare ve t testi ile karşılaştırıldı. Aynı zamanda istem dışı birleşme deneyimi olan olmayan olguların ACYÖ’nün alt bölümlerinden aldıkları puanlar t testi ile karşılaştırıldı. Anlamlılık düzeyi için p<0.05 değeri kabul edildi. BULGULAR Araştırmaya katılan 63 kişinin tümü üniversite mezunu olup yaş ortalaması 29±4.92 yıldı. Ortalama evlilik süresi 6.86±4.48 yıldı. Olguların 10’u (%15.9) evlilik süresince en az bir kez cinsel şiddete uğramış ve 36’sı (%57.1) istem dışı cinsel birleşme yaşamıştı. Olguların sosyodemografik özellikleri Tablo 1’de verilmiştir. Anadolu Psikiyatri Derg 2015; 16:389-396 392 Bir grup evli kadında istem dışı cinsel birleşme: Yaygınlığı, nedenleri ve bazı sonuçları _____________________________________________________________________________________________________ Tablo 1. Katılımcıların sosyodemografik özellikleri _____________________________________________________________________________________________________ Özellikler Ort.±SS Sayı % _____________________________________________________________________________________________________ Ortalama yaş (yıl) (Ort.±SS) 29.78±4.92 Erkek eşin ortalama yaşı (yıl) (Ort.±SS) 32.64±6.01 Ortalama evlilik süresi (yıl) (Ort.±SS) 6.86±4.48 Evlilik biçimi Görücü yöntemi Kendi isteği/sevgi-aşk ilişkisi Dinsel inanç Dindarım, dinimin gerektirdiği tüm günlük aktiviteleri yerine getiririm Dinsel inancım var ama bazı günlük aktivitelerini yerine getirmiyorum Dinsel inancım var ama hiçbir günlük dini aktiviteyi yerine getirmiyorum Dini inancım yok Eşin eğitim düzeyi İlköğretim Lise Üniversite Eşin dinsel inancı Dindar, dinin gerektirdiği tüm günlük aktiviteleri yerine getirir Dini inancı var ama bazı günlük aktivitelerini yerine getirmiyor Dini inancı var ama hiçbir günlük dini aktiviteyi yerine getirmiyor Dini inancı yok Siz cinsel birleşmeyi istemediğiniz ve bunu ona söylediğiniz halde eşiniz sizinle cinsel birleşme sağladı mı? Hiçbir zaman Bir kez Birden fazla Siz istemediğiniz halde eşinizin cinsel birleşme isteği olduğu zaman, ona istemediğinizi söylemeden ve karşı çıkmadan cinsel birleşme sağlamaya onay verdiğiniz oldu mu? Hayır Evet Eşinizin bu şekildeki cinsel birleşme isteklerine hangi sıklıkla onay verirsiniz? Nadir olarak Bazen Yaklaşık yarısında Çoğu zaman 5 58 7.94 92.06 7 32 24 0 11.11 50.79 38.10 0.00 0 0 63 0.00 0.00 100.00 6 31 26 0 9.52 49.21 41.27 0.00 53 7 3 84.13 11.11 4.76 27 36 42.86 57.14 4 5 22 2 6.35 7.94 34.92 3.17 _____________________________________________________________________________________________________ İstem dışı cinsel birleşme yaşantısı olan ve olmayan kişilerin sosyodemografik verilerinin karşılaştırılmasında iki grup arasında hiçbir değişkende anlamlı fark saptanmamıştır. İstem dışı cinsel birleşme yaşantıları olan ve olmayan olguların sosydemografik verilerinin karşılaştırılması Tablo 2’de verilmiştir. İstem dışı cinsel birleşme yaşantısı olanlarda en sık saptanan nedenler ‘sevgimi göstermenin bir yolu olduğu için’ (25 kişi, %69.4), ‘eşimin yatakta bana sarılması ve duygusal ihtiyaçlarımı karşıladığı için’ (dokuz kişi, %25.0), ‘kadınlık görevim olduğu için’ (sekiz kişi, %22.2) seçenekleriydi. Olguların istenmeyen cinsel birleşme yaşama nedenleri Tablo 3’te gösterilmiştir. Katılanların dokuzu (%25.0) istem dışı cinsel birleşmelerin en az yarısı veya daha fazlasında cinsel uyarılma/haz alma yaşarken, yedisi Anatolian Journal of Psychiatry 2015; 16:389-396 (%19.4) yaklaşık yarısında olumsuz duygu yaşadığını belirtmiştir. Katılanların dokuzu (%25.0) bu cinsel birleşme sırasında hiçbir zaman ağrı yaşamadıklarını bildirmiştir. İstem dışı cinsel birleşme yaşayanların bu yaşantılar ile ilgili kısa dönem etkileri Tablo 4’te verilmiştir. İstem dışı cinsel birleşmeye onay veren ve vermeyen olguların ACYÖ’nün alt ölçeklerin karşılaştırılmasında cinsel istek (t=-3.72, p= 0.001), haz (t=3.34, p=0.002) ve orgazm (t=5.60, p=0.001) alt ölçek puanları arasında anlamlı fark saptanmıştır. İstem dışı cinsel birleşme yaşayan ve yaşamayan olguların ACYÖ’nün alt ölçeklerinden aldıkları ortalama puanların kaşılaştırılması Tablo 5’te verilmiştir. TARTIŞMA Katılanların yarısından çoğu en az bir kez ve Yaşan ve ark. 393 _____________________________________________________________________________________________________ Tablo 2. İstem dışı cinsel birleşme yaşantısı olan ve olmayanların demografik özellikleri _____________________________________________________________________________________________________ İstem dışı cinsel birleşme var yok Sayı (36) % Sayı (27) % t/χ2 p _____________________________________________________________________________________________________ Yaş ortalaması Eşlerin yaş ortalaması Evlilik süresi ortalaması 29.42±5.39 32.17±6.70 7.31±5.84 29.5±3.65 2.42±3.95 6.78±4.61 Evlilik biçimi Görücü yöntemi Kendi isteği ile 4 32 11.1 88.9 1 26 3.7 96.3 11.1 52.8 3 14 11.1 52.4 36.1 0.0 10 0 36.5 0.0 Dinsel inanç düzeyi Dindarım, dinimin gerektirdiği tüm günlük aktiviteleri yerine getiririm 4 Dinsel inancım var, bazı günlük aktivitelerini yerine getirmiyorum 19 Dinsel inancım var ama hiçbir günlük dini aktiviteyi yerine getirmiyorum 13 Dinseli inancım yok 0 Eşin dinsel inanç Dindar, dinin gerektirdiği tüm günlük aktiviteleri yerine getirir Dinsel inancı var ama bazı günlük aktivitelerini yerine getirmiyor Dinsel inancı var ama hiçbir günlük dini aktiviteyi yerine getirmiyor Dinsel inancı yok 4 18 14 0 11.1 50.0 38.9 0.0 2 13 12 0 7.4 48.1 41.3 0.0 Cinsel şiddet Var Yok 8 28 22.2 77.8 2 25 7.4 92.6 0.04 0.13 -0.30 0.964 0.894 0.764 1.16 0.282 0.06 0.997 0.35 0.840 2.54 0.105 _____________________________________________________________________________________________________ Tablo 3. İstem dışı cinsel birleşme yaşamayı kabul etme nedenleri _____________________________________________________________________________________________________ Nedenler Sayı (36) % _____________________________________________________________________________________________________ Kadınlık görevim olduğu için Eşimin bana iyi davranmasını sağladığı için Eşimin yatakta bana sarılma ve duygusal gereksinmelerimi karşıladığı için Ekonomik ve/veya sosyal avantajlar sağladığı için Eşimin var olan cinsel gereksinmelerini gidermezsem, başka kadınlarla beraber olacağını düşündüğüm için Beni terk edeceğini veya ikinci birliktelik/evlilik yapacağından çekindiğim için Fiziksel/duygusal şiddet uygulayacağından korktuğum için Sevgimi göstermenin bir yolu olduğu için Dini inancımın bir gereği olduğu için Diğer nedenler: üzülmesin diye, acıyorum, kırmak istemedim, yalvarıyor, güzel sözler söylediği için 8 4 9 0 22.2 11.1 25.0 0.0 3 2 4 25 5 5 8.3 5.6 11.1 69.4 13.9 13.9 _____________________________________________________________________________________________________ üçte birinden çoğu yineleyen istem dışı cinsel birleşme yaşadıklarını bildirmişlerdir. Bu sonuçlar çalışmaya katılan kadınlar arasında istem dışı cinsel birleşme oranının çok yaygın olduğunu ve bunun büyük kısmında süreklilik gösterdiğini ortaya koymaktadır. Bulduğumuz oranlar geleneksel yapı içinde yaşayan kadınlar arasında yapılan çalışmalarda bildirilen oranlardan2,7 daha yüksek ve batıda yapılan çalışmalarda bildirilen oranlara daha yakındı.3-5,9 Bunun nedenleri araştırma yöntemlerinden kaynaklanabileceği gibi, araştırmayı yaptığımız kişilerin tümünün üniversite mezunu olmaları nedeniyle kendilerini rahat ifade edebilmeleri veya ‘cinsel uyum birlikteliği çift uyumu için gereklidir’1 gibi batıdaki neoliberal düşüncelerin bir yansıması olabilir. Örneğin, ABD’de sosyoekonomik düzeyi yüksek üniversite öğrencileri arasında yapılan bir araştırmada, kadınların %59’unun en az bir kez cinsel istek duymadan cinsel birleşme yaşadığını ve bunun temel nedeninin ilişkinin uyumu için cinsel uyumun gerekli olduğu düşüncesinin egemen olması olarak bildirilmiştir.3 Anadolu Psikiyatri Derg 2015; 16:389-396 394 Bir grup evli kadında istem dışı cinsel birleşme: Yaygınlığı, nedenleri ve bazı sonuçları _____________________________________________________________________________________________________ Tablo 4. İstem dışı cinsel birleşme yaşayan olgularda yaşantının kısa dönem etkileri ______________________________________________ Kısa dönem etkileri Sayı (36) % ______________________________________________ Uyarılma/haz alma Hiçbir zaman Nadir olarak Yaklaşık yarısında Çoğu zaman/her zaman 25 2 6 3 69.44 5.56 16.67 8.33 Orgazm olma Hiçbir zaman Nadir olarak Yaklaşık yarısında Çoğu zaman/her zaman 27 2 5 2 75.00 5.56 13.89 5.56 Cinsel birleşme ile ağrı olması Hiçbir zaman Nadir olarak Yaklaşık yarısında Çoğu zaman/her zaman 9 3 11 13 25.00 8.33 30.56 36.11 Olumsuz duygu yaşama Hiçbir zaman Nadir olarak Yaklaşık yarısında Çoğu zaman/her zaman 21 3 7 5 58.33 8.33 19.44 13.89 Somatik yakınmalar Hiçbir zaman Nadir olarak Yaklaşık yarısında Çoğu zaman/her zaman 26 2 5 3 77.78 5.56 13.89 8.33 ______________________________________________ İstem dışı cinsel birleşme yaşayan ve yaşamayan iki grubun karşılaştırılmasında hiçbir demografik özellik açısından fark bulunmadı. Bunun nedeni olguların tümünün üniversite mezunu olması, çalışıyor olmaları, yakın ekonomik özelliklere sahip olması gibi benzer demografik özelliklere sahip olmasının yanında, örneklemin küçük olması ile de ilişkili olabilir. Örneğin, daha önce yapılan bazı çalışmalarda düşük eğitim düzeyi, ekonomik özgürlüğün olmaması gibi nedenlerin istenmeyen cinsel birleşme için bazı belirleyici etkenler olduğu bildirilmiştir.2,7,22 Katılanların istem dışı cinsel birleşme yaşamayı kabul etmelerinin en sık nedeni ‘eşlerine sevgilerini göstermelerinin bir yolu’ olarak görmeleridir. Bunun dışında kadınlık görevi ve dinsel inanç gereği gibi geleneksel kadınlık rolüyle ilgili nedenler olguların 1/3’ünde istem dışı cinsel birleşme yaşama nedeniydi. Bir araştırmada insanların cinsellik yaşamasının yüzlerce farklı nedeninin olabileceğini bildirilmiştir.23 Literatürde geleneksel kültürlerde yapılan çalışmalarda geleneksel kadınlık rolüne ilişkin nedenler ve kadının dezavantajlı konumu istem dışı cinsel birleşmeyi kabul etmede öne çıkan nedenlerken,2,7 gelişmiş ülkelerdeki çalışmalarda kadınlar daha çok ilişkinin uyumu ve cinsellik dışındaki duygusal ve diğer gereksinmelerin karşılanmasına ilişkin güdülenmeler nedeniyle istem dışı cinsellik yaşadıklarını bildirmişlerdir. 1,3,6 Araş- Tablo 5. İstenmeyen cinsel birleşme yaşayan ve yaşamayanların Arizona Cinsel Yaşantılar Ölçeği puanları ________________________________________________________________________________________________ İstem dışı cinsel birleşme Var Yok Ort.±SS Ort.±SS t p ________________________________________________________________________________________________ İstek Ruhsal uyarılma Fizyolojik uyarılma Orgazm Orgazm doyumu 3.05±0.91 3.14±0.97 3.22±0.87 3.42±0.77 3.25±0.88 2.00±0.87 2.14±0.86 1.85±0.86 2.00±0.88 2.00±0.87 -3.723 -3.345 -4.963 -5.601 -4.500 0.001 0.002 0.000 0.000 0.000 ________________________________________________________________________________________________ tırmamızda hem geleneksel cinsiyet rolü, hem de daha liberal cinsel tutumların olduğu kültüre ilişkin nedenler ile istem dışı cinsel birleşme yaşanması, ülkemizin bir yandan geleneksel özellikler taşıması, diğer yandan liberal tutumların etkilediği bir geçiş evresinde olmasıyla ilişkili olabilir. İstem dışı cinsel birleşme yaşantılarında olguların dörtte biri cinsel haz/uyarılma yaşarken, altıda biri orgazm yaşamaktadır. Bu sonuç tüm istem dışı cinsel birleşmelerin kişiler için travmaAnatolian Journal of Psychiatry 2015; 16:389-396 tik olmayabileceğini göstermektedir. Kaplan, cinsel yanıt modeline24 göre uyarılma ve orgazm için istekliliği öncelerken, Basson ve arkadaşları13-16 kadınlar için özellikle evlilik gibi uzun ilişki içinde yanıta bağlı istek modelinin daha uygun olacağını önermişlerdir. İstem dışı cinsel birleşme yaşayan olgularımızın küçük bir kısmının bu yaşantıları sırasında haz ve orgazm yaşadıklarını bildirmeleri cinsel yanıt için önerilen Basson modelinin olgularımızın sonuçları ile uyumunun düşük olduğunu göstermektedir. Yaşan ve ark. 395 _____________________________________________________________________________________________________ Basson modelinin olgularımızın sonuçları ile uyuşmamasının eş faktörü, yeterli süre ve uygun şekilde uyaran olmaması gibi birçok nedeni olabilir ve ayrıntılı bir şekilde araştırılması gereklidir. İstem dışı cinsel birleşme sırasında olguların yaklaşık üçte ikisi ağrı yaşadığını bildirmiştir. Cinsel birleşme sırasında yineleyen ağrı gibi olumsuz cinsel yaşantılar diğer cinsel işlev bozukluklarının ortaya çıkmasında ve sürmesinde bir etkendir. Bu bulgu istem dışı cinsel birleşme yaşayanların ACYÖ alt kategorilerin hepsinde anlamlı düzeyde daha yüksek puan almalarına neden olmuş olabilir. Literatürde istem dışı cinsel birleşme ile cinsel işlev bozuklukları arasında ilişki olduğunu bildiren çalışmalar vardır,11,12 ancak neden-sonuç ilişkisinin açık bir şekilde araştırılmasına gerek duyulmaktadır. İstem dışı cinsel birleşme yaşayanların bu yaşantıdan sonra üçte birinden fazlasında kendini kötü hissetme veya başka bir olumsuz duygu, beşte birinden fazlasında başağrısı veya bir başka bedensel yakınma olduğu belirlenmiştir. Bu bulgu, istenmeyen cinsel yaşantıların kısa dönem olumsuz ruhsal-bedensel sorunlara yol açabileceğini düşündürmektedir. Cinsel şiddetin olumsuz ruhsal sonuçları ile ilgili oldukça fazla literatür birikmiştir,2,7,24-26 ancak istem dışı cinsel birleşmenin olumsuz ruhsal sonuçları11,12 ile ilgili literatür sınırlıdır. Buna karşılık ilişki içinde duygusal yakınlığı artırdığına ilişkin olumlu sonuç bildiren çalışmalar da vardır.27 Olgularımızda saptanan istenmeyen cinsel birleşme sonrası oluşan olumsuz duygular ve bedensel yakınmaların uzun dönem olumsuz ruhsal sonuçlara yol açıp açmadığının belirlenmesi için yeni çalışmalara gerek vardır. Çalışmanın sınırlılıkları arasında olgularımızın benzer eğitim ve sosyoekonomik grupta olan kadınlardan oluşması nedeniyle topluma genellenememesi ve toplumun tümünü temsil etmemesi vardır. Aynı zamanda kişilerin uzun bir sorgulama listesinin yanıtlama oranı ve yeterince doğru bilgiye ulaşmamızı engelleyeceği kaygısı ile ayrıntılı evlilik, cinsel yaşam ve eş özellikleri de dahil olmak üzere demografik verilerine ilişkin bilgilerin ayrıntılı sorgulanmaması ve olgularımızın az sayıda olması çalışmanın diğer sınırlılıkları arasında yer almaktadır. Sonuç olarak, istem dışı cinsel birleşme oranının olgularımızda oldukça yaygın olması, ülkemiz genelinde yaygın olabileceğini düşündürmektedir. Ancak bu durumun saptanması için daha geniş örneklem grubu içeren araştırmalara gerek duyulmaktadır. Olgularımızda elde edilen sonuçlar göz önüne alındığında, istem dışı cinsel birleşmelerin tümünün travmatik olarak kabul edilemeyeceği ve bazı kadınların bunu olumlu cinsel deneyim olarak yaşayabileceğini göstermektedir. Ancak istem dışı cinsel birleşme yaşayan bazı kadınlarda bu yaşantılarının cinsel işlev bozuklukları ve bazı olumsuz ruhsal sonuçlara yol açabileceği görülmektedir. Bu nedenle istem dışı cinsel birleşmenin olumlu veya olumsuz bir yaşantı olarak yaşanmasına yol açan etkenlerin neler olabileceğine ilişkin ayrıntılı çalışmalara gerek duyulmaktadır. Aynı zamanda bu tür yaşantıların yol açabileceği cinsel işlev bozukluğu ve ilişkili diğer psikiyatrik sorunlar nedeniyle günlük psikiyatri uygulamasında sorgulanması gereken bir durum olduğu kanısındayız. KAYNAKLAR 1. Laina Y, Rebecca K. The making of unwanted sex: gendered and neoliberal norms in college women's unwanted sexual experiences. J Sex Res 2008; 45:386-397. which women ‘give in’ to unwanted sex with their husbands. Violence Against Women 1999; 5:1036-1058. 2. Parish WL, LUo Y, Laumann EO, Kew M, Yu Z. Unwanted Sexual Activity among Married Women in Urban China. J Sex Res 2007; 44:158-171. 6. Impett EA, Peplau LA. Why some women consent to unwanted sex with a dating partner: Insights from attachment theory. Psychol Women Q 2002; 26:360-370. 3. Vannier SA, O’Sullivan LF. Sex without desire: characteristics of occasions of sexual compliance in young adults’ committed relationships. J Sex Res 2010; 47:429-439. 7. Santhya KG, Rama F, Sİnha RK, Mohanty SK. Consent and Coercion: Examining Unwanted Sex Among Married Young Women in India. Int Fam Plan Perspect 2007; 33:124-132. 4. O’Sullivan LF, Allgeier ER. Feigning sexual desire: Consenting to unwanted sexual activity in heterosexual dating relationships. J Sex Res 1998; 35:234-243. 8. Sione´an C, DiClemente RJ, Wingood GM, Crosby R, Cobb BK, Harrington K, et al. Psychosocial and behavioral correlates of refusing unwanted sex among African American adolescent females. J Adolesc Health 2006; 30:55-63. 5. Basile KC. Rape by acquiescence: The ways in Anadolu Psikiyatri Derg 2015; 16:389-396 396 Bir grup evli kadında istem dışı cinsel birleşme: Yaygınlığı, nedenleri ve bazı sonuçları _____________________________________________________________________________________________________ 9. Peterson ZD, Muehlenhard CL. Conceptualizing the ‘wantedness’ of women’s consensual and nonconsensual sexual experiences: Implications for how women label their experiences with rape. J Sex Res 2007; 44:72-88. 10. Basile KC. Prevalence of wife rape and other intimate partner sexual coercion in a nationally representative sample of women. Violence Vict 2002; 17:511-524. 11. Capitaine M, Rodgers RF, Chabrol H. Unwanted sexual experiences, depressive symptoms and disordered eating among college students. Eat Behav 2011;12:86-89. 12. Lehrer JA, Lehrer EL, Koss MP. Unwanted sexual experiences in young men: evidence from a survey of university students in Chile. Arch Sex Behav 2013; 42:213-223. 13. Basson R. The female sex ual response: a different model. J Sex Marital Ther 2000; 26:51-65. 14. Basson R. Using a different model for female sexual response to address women’s problematic low sexual desire. J Sex Marital Ther 2001; 27:359-403. 15. Cain VS, Johannes CB, Avis NE, Mohr B, Schocken M, Skurnick J, et al. Sexual functioning and practices in a multi-ethnic study of midlife women: Baseline results from SWAN. J Sex Res 2003; 40:266-276. 16. Sand M, Fisher WA. Women’s endorsement of models of female sexual response: The nurses’ sexuality study. J Sex Med 2007; 4:708-719. 17. Avis NE, Zhao X, Johannes CB, Ory M, Brockwell S, Greendale GA. Correlates of sexual function among multi-ethnic middle-aged women: Results from the Study of Women’s Health Across the Nation (SWAN). Menopause 2005; 12:385-398. 18. Hines DA. Predictors of sexual coercion against Anatolian Journal of Psychiatry 2015; 16:389-396 women and men: a multilevel, multinational study of university students. Arch Sex Behav 2007; 36:403-422. 19. McGahuey CA, Glenberg AJ, Laukes CA, Moreno FA, Delgado PL, McKnight KM, et al. Arizona Sexual Experiences Scale: Reliability and validity. J Sex Marital Ther 2000; 26:25-40. 20. Soykan A. The reliability and vaidity of Arizona sexual experiences scale in Turkish ESRD patients undergoing hemodialysis. Int J Impot Res 2004; 16:532-534. 21. Wolff B, Blanc AK, Gage AJ. Who decides? Women’s status and negotiation of sex in Uganda. Cult Health Sex 2000; 2:303-322. 22. Kaplan HS. The New Sex Therapy: Active Treatment of Sexual Dysfunctions. New York: Brunner Mazel, 1974. 23. Stephenson KR, Ahrold TK, Meston CM. The association between sexual motives and sexual satisfaction: gender differences and categorical comparisons. Arch Sex Behav 2011; 40:607-618. 24. Çakır U, Gündüz N, Turan H, Güleş E, Aker T. Kadın majör depresif bozukluk hastalarında cinsel travmaya bağlı travma sonrası stres bozukluğu ve ilişkili bilişler. Anadolu Psikiyatri Derg 2014; 15:200-206. 25. Puri M, Tamang J, Shah I. Suffering in silence: consequences of sexual violence within marriage among young women in Nepal. BMC Public Health 2011; 11:29-34. 26. Oswald DL, Russell BL. Perceptions of sexual coercion in heterosexual dating relationships. J Sex Res 2006; 43:87-95. 27. Impett, EA, Peplau LA, Gable SL. Approach and avoidance sexual motives: Implications for personal and interpersonal well-being. Pers Relat 2005; 12:465-482.
