Doğal Kaynaklar Ekonomisi ve İşletmecilik

Tarım Ekonomisi
ve İşletmeciliği
Doç.Dr.Tufan BAL
3.Bölüm
Doğal Kaynaklar
Ekonomisi ve İşletmecilik
Not: Bu sunuların hazırlanmasında büyük oranda Prof.Dr.İ.Hakkı İnan’ın Tarım Ekonomisi
ve İşletmeciliği Kitabından Faydalanılmıştır.
2
Temel Kavramlar
 Ekonomi,
ihtiyaçları karşılamak amacıyla sınırlı
kaynakların alternatif kullanım alanlarına
tahsisini ve bu alternatif faaliyetlerin bireyler,
firmalar ve toplumlarca nasıl tercih edildiğini
inceleyen bir bilim dalıdır.
 Sınırlı doğal kaynaklar ve artan nüfus sorunu
 Çevresel malların arzının talebe göre sınırlı
olması,
 Bu nedenle kıt olan doğal kaynakların alternatif
kullanım alanlarına tahsisinde sosyal refahın
maksimum olması ve sürdürülebilir kullanımı
3
Temel Kavramlar
 Üretimde
kullanılan
faktörlerin sınırlı
olması bazı
ekonomik
faaliyetlerin çevreyi
olumsuz etkilemesini
de beraberinde
getirmektedir. Ve
dışsallık kavramı
 Dışsallık: Herhangi
bir faaliyet
nedeniyle diğer kişi
ya da kuruluşların
olumlu veya olumsuz
etkilenmeleridir.
Pozitif
olumlu
katkılar.
Negatif
olumsuz
katkılar
4
Temel Kavramlar



Firmalar doğal kaynakları kullanırken özel
maliyetlerini karşılarlar ve piyasa koşullarına
göre normal veya aşırı kar elde ederler.
Bu aşamada ortaya çıkan çevreyi kirletmeleri,
toplumun refahını düşürebilir. Bu yüzden devlet
bu firmaların çevreye verdikleri zararları
karşılamaları için sosyal maliyetleri karşılığı
olarak çeşitli yöntemler geliştirmiştir.
Kirleten öder veya temizler….
Sürdürülebilir Üretim
Bugünkü kuşakların ihtiyaç duydukları ürünleri
elde ederken gelecek kuşakların ihtiyaçlarının
tehlikeye düşürülmemesidir.
5
Temel Kavramlar
TOPLAM
EKONOMİK
DEĞER
Kullanıma Bağlı
Olmayan Değer
Kullanım Değeri
Doğrudan
Kullanım
Ekolojik
Fonksiyon
Opsiyon
Değeri
Miras
Değeri
Varolma
Değeri
6
Çevresel Malların Değerlendirilmesinde
Kullanılan Yöntemler
Fayda-Maliyet Analizi
Şartlı Değerleme
Hedonik Fiyat Yöntemi
Seyahat Maliyeti Yöntemi
Çevre Kalitesinin Verim ve Kaliteye
Yaptığı Etkilerin Verimlilik Değişimi
Yaklaşımıyla Ölçülmesi
7
Çevresel Malların Değerlendirilmesinde
Kullanılan Yöntemler
1. Fayda Maliyet Analizi: Planlanan bir
faaliyetin ortaya çıkaracağı gelir ve giderlerin
analiz edilmesidir.

2.
Çevresel Etki Değerlemesi–Sosyal Etki
Değerlendirilmesi
Şartlı Değerleme : Bu yöntemde doğrudan
değerleme yapılmakta olup, çevre kalitesinin
korunması için tüketicilerin elde ettikleri fayda
karşılığında biçtikleri değere, diğer bir deyişle
gönüllü ödeme isteğine dayanmaktadır.
8
Çevresel Malların Değerlendirilmesinde
Kullanılan Yöntemler
3. Hedonik Fiyat Yöntemi:
o
o
Farklı çevre koşullarından etkilenen mal ve hizmet
fiyatlarının etkilenme düzeyini ölçmeye dayanır.
Piyasa değişimi yapılabilen bir ürünün kalite özellikleri
ile fiyatı arasındaki ilişkiye hedonik fiyat fonksiyonu
denir.
4. Seyahat Maliyeti Yöntemi:
o Özellikle doğal güzelliği olan çevre varlıklarının
değerleri bunları ziyaret eden bireylerin yaptıkları
seyahat harcamaları ve kaynağı görmek için
ödedikleri giriş ücretlerinin toplamından
yararlanılarak yapılan hesaplama yöntemidir.
9
Çevresel Malların Değerlendirilmesinde
Kullanılan Yöntemler
5.
Verimlilik Değişimi Yardımıyla Ölçülmesi:

Çevre kirliliği, doğal afetler veya bazı uygulamaların neden
olduğu kayıpların belirlenmesinde öncelikle bölgedeki
normal verimler tespit edilmektedir. Daha sonra çeşitli
nedenlerden dolayı ortaya çıkan verimler belirlenir. Zarar
öncesi ve sonrası verim farkları ürün fiyatı ile çarpılarak
üreticinin uğradığı zarar tespit edilir.
10
Tarım Arazilerinin Değerlerinin
Biçilmesinde Kullanılan Yöntemler
1. Gelir Yöntemi:

2.
Bir malın değeri ortalama gelirin geçerli olan faiz
oranına göre kapitilizasyonuna veya bir malın değeri
ondan elde edileceği varsayılan bütün ortalama
gelirlerin bugüne biriktirilmesine eşittir. Başka bir deyişle
bir taşınmaz malın kıymeti, ondan gelecekte elde
edilecek tüm gelirlerin toplamının şimdiki değerine
eşittir.
Piyasa Değeri Yöntemi:

Bir malın pazardaki olası fiyatı esas alınarak onun
değerinin biçilmesi esasına dayanır
11
İletişim Bilgilerim
Doç.Dr.Tufan BAL
Süleyman Demirel Üniversitesi, Ziraat
Fakültesi Tarım Ekonomisi Bölümü, Isparta.
e-posta: baltufan@yahoo.com
http://tufanbal.net