HPV aşılamasında daha fazlasını hedeflemek Prof. Dr. Aydın ÖZSARAN Human Papillomavirus (HPV) Çift sarmallı DNA 7800 nükleotid parçası Tanımlanmış yaklaşık 80 infektif alt-tipden 40’ı genital traktı infekte eder Onkogenik potansiyeline göre 3 grup : Onkogenik (15) :16, 18, 31, 33,35, 39, 45, 51, 52, 56, 58, 59, 68, 73 ve 82 ?Onkogenik (3) : 26,53 ve 56 Non-Onkogenik (12) : 6,11,40,42,43,44,54,61,70,72,81 ve CP 6108 International Agency for Research on Cancer Multicenter Cervical Cancer Study Group, (Munoz N. N Engl J Med 2003) HPV Nasıl Bulaşır ? Genital temas içeren herhangi bir cinsel aktiviteye giren herkes genital HPV'ye yakalanabilir. Virüsü cinsel ilişkiye girmeden edinmek de mümkün * cilt ve mukoza teması ile HPV- Servikal kanser ilişkisi Epidemiyolojik çalışmalar; – HPV- Serviks kanseri ilişkisi şimdiye kadar belirlenmiş olan en güçlü nedensel ilişkidir – Servikal kanserlerin %99.7’sinde HRHPV DNA tespit edilmiştir. Cliff ord GM,2003; Munoz N,2003 Human Papillomavirus Epidemiyolojik çalışmalar; Sosyo-kültürel ve ekonomik düzeyden bağımsız olarak kadınların % 70-80’i yaşamları boyunca en az bir kez HPV ile enfekte olur. Korunmasız tek cinsel ilişki ile bulaş oranı %60. Cinsel yolla bulaşan infeksiyonlar arasında ilk sıradadır. • Amerikada 20 milyon insan infekte durumdadır. • Yıllık 6.2 milyon yeni infeksiyon. HPV geçişinin (bulaş) mekanizması Seksüel yolla – Seksüel ilişki sırasında1 Genital–genital, manual–genital, oral–genital2–4 Nadiren nonpenetratif seksüel kontakt 2 – Kondom kullanımı geçiş riskini azaltabilir (%70’e kadar) ancak infeksiyona karşı tam koruma sağlamaz5 Seksüel olmayan yol – Anneden yenidoğana (vertikal geçiş)6 – Fomitler (iç çamaşırı cerrahi eldiven, biyopsi aletleri)7,8 Hipotez edilmiş ancak tam olarak ortaya konulamamıştır. 1. Kjaer SK, Cancer Epidemiol Biomarkers Prev. 2001- 2-Winer RL, Am J Epidemiol. -3. Fairley CK, Epidemiol Infect. - 4. Herrero R,. J Natl Cancer Inst. 2003- 5. Manhart LE, Sex Transm Dis. 2002- 6. Smith EM, Sex Transm Dis. -7. Ferenczy A, Obstet Gynecol. - 8. Roden RBS, J Infect Dis. 1997. 2004;54:248–259. Bulaş için risk faktörleri Genç yaş (20-24) Partner sayısı Partnerler arası süre Erkek partnerin sexüel davranışı İlk seksüel ilişkinin erken olması Sigara OKS Sünnetsiz erkek partner Seksüel hayatın başlangıcından itibaren HPV insidansı 70% 60% Cervical HPV Detection 50% 40% 30% 20% 10% 0% 0 6 12 18 24 30 36 42 48 Time since first intercourse (months) Collins et al. Br J Obstet Gynecol 2002;109:96 HPV Klirensi Percent HPV Infected 100 80 60 40 20 0 0 3 6 9 12 15 18 21 Time from HPV infection (months) 24 Adapted from Brown et al. JID 2005:191;182 Normal sitolojili kadınlarda yaş spesifik HPV prevalansı 30 25 20 15 10 5 20 -2 4 25 -2 9 30 -3 4 35 -3 9 40 -4 4 45 -4 9 50 -5 4 55 -5 9 60 -6 4 65 -6 9 >6 9 <2 0 0 Wright et al. 2006, Vaccine HPV DSÖ’ne göre tüm dünyada 630 milyon HPV ile enfekte insan vardır… (dünya nüfusunun % 9-13’ü) HPV ile enfekte insanların çoğu genellikle hiçbir belirti olmadığından durumun farkında olmayabilirler. HPV enfeksiyonu riski HPV enfeksiyonları çok yaygındır Kadınlarda yalnızca bir cinsel partner ile servikal HPV enfeksiyonu edinmenin kümülatif riski %46'dır (ilk cinsel ilişkiden sonra 3 yıl)1 Onkojenik HPV enfeksiyonu riski ilk ilişkiden sonra bile yüksektir ve kadının cinsel olarak aktif yaşam süresi boyunca devam etmektedir 2–4 ABD'de toplam HPV enfeksiyonu prevalansı %27'dir4 Kadınların %80 kadarı yaşamları süresince bir HPV enfeksiyonu geçirecektir5–7 – Çoğu enfeksiyon temizlenirken, kadınların yaşlandıkça enfeksiyonları temizleme olasılığı azalmaktadır8 1. Collins S, et al. Br J Obstet Gynaecol 2002; 109:96–98; 2. Schiffman M, et al. J Natl Cancer Inst 2003; 31:14–19; 3. Sellors JW, et al. CMAJ 2003; 168:421–425; 4. Dunne EF, et al. JAMA 2007; 297:813–819; 5. Brown DR, et al. J Infect Dis 2005; 191:182–192; 6. Koutsky L, et al. Am J Med 1997; 102:3–8; 7. Bosch FX, et al. J Natl Cancer Inst Monogr 2003; 31:3–13; 8. Castle PE, et al. J Infect Dis 2005; 19:1808–1816. HPV’nin GERÇEK YÜKÜ NEDİR ? No. of cervical cancer cases Projection of cervical cancer cases (2002-2050) gelişmiş gelişmekte olan 2050 2040 2030 2020 2010 2002 1000000 900000 800000 700000 600000 500000 400000 300000 200000 100000 0 Acc. X. Bosch, 25 IPV Conference, Malmo, 8-14 May 2009 HPV: TÜTÜNDEN SONRA İNSANLAR İÇİN EN TEHLİKELİ KANSEROJEN 5% TÜM KANSERLERİN 10% KADIN KANSERLERİNİN GELİŞMEKTE OLAN 15% ÜLKELERDEKİ KADIN KANSERLERİNİN www.who.int/hpvcentre hpvcentre@iconcologia.net Global HPV İstatistikleri: “Hastalık Önleme Merkezi” (CDC) Verileri ► Cinsel hayatı olan insanların hayat boyu HPV ile karşılaşma riski en az 50%’dir.a ► 50 yaşına kadar bir kadının HPV ile infekte olma ihtimali %80’dir.a – A.B.D verilerine göre; yeni HPV infeksiyonlarının tahminen %74’ü 15-24 yaş grubunda görülmekte b ve 25 yaş altı kadınlarda prevalans oranları %28-%46 arasında değişmektedir c . a. b. c. Centers for Disease Control and Prevention. Rockville, Md: CDC National Prevention Information Network; 2004. Weinstock H, Berman S, Cates W Jr. Perspect Sex Reprod Health. 2004;36:6–10. Bauer HM, Ting Y, Greer CE, et al. JAMA. 1991;265:472–477. 15 İnvasiv Servikal Karsinom •Yılda 500.000 yeni vaka •Yılda 270.000 ölüm. •Çalışmalar HPV’nin cx Ca için gerek şart olduğunu ortaya koymuştur. 1. Sellors JW, Sankaranarayanan R, eds. Colposcopy and Treatment of Cervical Intraepithelial Neoplasia. A Beginner’s Manual. Lyon, France: International Agency for Research on Cancer; . HPV ve Kanser: Daha Geniş Bir Bakış1 Kanser % Belirli HPV Tiplerinin Görülme Oranı Servikal*,1 >99% Vajinal2 ~60% Vulvar2 50-70% Penil2 ~50% Anal2 70-90% Orofarengeal2,3 ~20% Larinks ve Solunum Yolları2 ~10% *Kanser vfe neoplaziler. 1. Walboomers JM, Jacobs MV, Manos MM, et al. J Pathol. 1999;189:12–19. 2. World Health Organization. Geneva, Switzerland: World Health Organization; 1999:1–22. 3. Herrero R, Castellsagué X, Pawlita M, et al. J Natl Cancer Inst. 2003;95:1772–1783. ULUSLARASI KANSER ARAŞTIRMA KURUMU (IARC) 2002 VERİLERİ Insidans: Dünya genelinde 26-45 yaş kadınlarda en sık görülen 2. kanser türü (her yıl~500.000 yeni vaka) ve yılda 273,505 Ölüm Servikal Kanser 1. Ferlay J, Bray F, Pisani P, Parkin DM. Lyon, France: IARC Press; 2004. Breast Skin melanoma Ovary Thyroid Colon/Rectum Hodgkin lymphoma Non-Hodgkin lymphoma Corpus uteri Brain-CNS Stomach Leukemia Lung Kidney Oral cavity Pancreas Bladder Liver Other pharynx Multiple myeloma Larynx Nasopharynx Esophagus HPV KADINLARDA Genital bölgedeki siğiller ve Serviks, anal bölge, vajen ve dış genital alan kanserlerinin nedeni Erkeklerde penis ve anal bölge kanserleri HPV infeksiyonu ve Servikal Lezyonların Yaşlara Göre Sıklığı Mark S & Philip EC. N Engl J Med.2003 Serviks Kanseri Kanserden ölüm nedenleri arasında ikinci sırada Yıllık 555.100 yeni olgu ve 309.800 ölüm beklenmektedir Yeni olguların %83’ü ve ölümlerin %85’i gelişmekte olan ülkelerde Dünyanın bir çok bölgesinde en yaygın görülen jinekolojik kanser Serviks Kanseri Kadın kanserleri arasında görülme sıklığı Dünya genelinde % 15 Gelişmekte olan ülkelerde % 20-30 Gelişmiş-Batı ülkelerinde % 4-6 Practical Gynecologic Oncology 4th edition.2005 Türkiye’de Serviks Kanseri1 /100.000 <9.3 <32,6 <16.1 <87,3 <26,2 1. İnsidans 4.5/100.000 Parkin DM, Lancet Oncology; Globocan 2002 HPV-Korunma Cinsel ilişkide bulunmama Sadece, HPV infeksiyonu olmayan monogamik bir erkek partnerle ilişki Seksüel partner sayısını azaltmak Fiziksel bariyer kullanımı(kondom) – Kondom kullanımı HPV ile ilişkili hastalıkların (wart, servikal kanser) görülme sıklığını azaltmaktadır – Bununla beraber kondomun kaplamadığı alanlar bulaş kaynağı olabilir( skrotum, vulva ve perianal bölge) HPV aşısı CDC report on HPV-2006 HPV aşıları enfeksiyonu önleyen nötralize edici antikorlar oluşturmaktadır • Yüksek düzeylerde "nötralizan " antikorların indüklenmesi, aşı kaynaklı korumanın temel mekanizmasıdır • Nötralizan antikorlar HPV'nin dış kabuğuna (kılıf) bağlanmaktadır ve konak hücreleri enfeksiyondan korumaktadır1 Nötralize edici antikorlar korumanın olası bir aracısıdır2,3 HPV, servikal epitelin bazal katmanındaki hücreleri enfekte etmektedir Enfeksiyon Servikal epitelin bazal hücre katmanı Nötralizani antikorlar HPV'nin bazal epitel hücreleri enfekte etmesini önler Enfeksiyon yok 1. Stanley M, et al. Vaccine 2006; 24(Suppl 3):S106–S113; 2. WHO Expert Committee on Biological Standardization, 2006; 3. Human papillomavirus vaccines. WHO position paper. Weekly Epidemiological Record 2009; 84:118–131. HPV Aşısı Genel olarak koruma amaçlı bir aşı HPV Aşısı daha önce enfekte olmamış kadınları serviks kanserine karşı büyük oranlarda korur Aşı Kime ? Ne zaman ? Toplum sağlığı açısından en fazla yararın sağlanabilmesi için cinsel aktivite öncesi aşılanmak gerekiyor Koruyuculuk Süresi Eldeki verilere göre, aşı 8.5 yıl boyunca etkili düzeyde bağışıklık oluşturuyor. Çalışmalar koruyuculuk süresi üzerinde halen devam ediyor ve ilk veriler 8.5 yıldan daha uzun süreli korumayı vaat ediyor. HPV Aşısı Aşı her ne kadar en çok kanser yapan tiplere karşı etkili olsa da, her tipe karşı koruyuculuk sağlamaz. Bu nedenle aşı sonrasında da Pap-smear testlerine devam edilmelidir. Sonuçlar HPV VLP aşıları iyi tolere edilir Aşılar yüksek oranda immunojeniktirler Aşılar yüksek antikor titrelerine sebep olurlar Aşılar aşağıdakileri azaltmada oldukça etkilidir: – Persistan HPV enfeksiyonu – HPV-ilişkili klinik hastalık Dünya çapında servikal kanser ve servikal adenokarsinomda HPV türü dağılımı Tüm servikal kanserlerde en yaygın HPV türleri 16, 18, 45, 31 ve 33'tür1 HPV 16 ve 18, servikal kanser vakalarının (skuamöz hücre ve adenokarsinom) %70'den fazlasına karşılık gelmektedir1,2 HPV 16, 18, 45 ve 31, servikal adenokarsinom vakalarının %90'dan fazlasından sorumludur2,3 • • • • Servikal kanserlerin yaklaşık %11'i adenokarsinomdur4 ve yaklaşık %76'sı skuamöz hücre karsinomudur5 ancak yüzdeler bölgelere göre değişmektedir HPV türü dağılımı2 60 50 Skuamöz hücre karsinomu 40 % 30 Adenokarsinom 20 10 0 HPV 16 HPV 18 HPV 45 HPV 31 HPV 33 Diğer 1. Munoz N, et al. Int J Cancer. 2004; 111:278–285; 2. Bosch FX, et al. Vaccine 2008; 26S:K1–K16; 3. Smith JS, et al. Int J Cancer. 2007; 121:621–632; 4. Vizcainzo AP, et al. Int J Cancer 1998; 75:536–545; 5. Vizcainzo AP, et al. Int J Cancer 2000; 86:429–435. Estimated World Burden of HPV-Related Diagnoses Focus on Cervical Disease and Genital Warts Cervical cancer: 0.493 million in 20021 High-grade precancerous lesions: 10 million2 Low-grade cervical lesions: 30 million2 Genital warts: 30 million3 HPV infection without detectable abnormalities: 300 million2 1. Parkin DM, Bray F, Ferlay J, Pisani P. CA Cancer J Clin. 2005;55:74–108. 2. World Health Organization. Geneva, Switzerland: World Health Organization; 1999:1–22. 3. World Health Organization. WHO Office of Information. WHO Features. 1990;152:1–6. HPV and Anogenital Siğiller HPV 6 and 11 anogenital siğillerin1 >90% ından sorumlu Klinik olarak seksüel aktif ABD toplumunun ~1% inde var Tahmini genital siğil oluşma riski hayat boyu ~10%3,4 Images top left and top right: Reprinted with permission from NZ DermNet (www.dermnetnz.org) 1. Jansen KU, Shaw AR. Annu Rev Med. 2004;55:319–331. 2. Koutsky L. Am J Med. 1997;102:3–8. 3. Franco EL, Villa LL, Richardson H, Rohan TE, Ferenczy A. In: Franco EL, Monsonego J, eds. Oxford, UK: Blackwell Science; 1997:14–22. 4. Tortolero-Luna G. Hematol Oncol Clin North Am. 1999;13:245–257, x. GENİTAL SİĞİLLER 90-97% SİNDE HPV 6 or 11 20-50% sine YÜKSEK RİSKLİ HPV eşlik eder Major morbidite veya mortalite oluşturmaz Belirgin psikolojik morbidite Ciddi masraf Uzun süreli ve tedavi sonrasında bile tekrarlayıcıdır Seksüel yaşam biçimi ile direk ilişkili, sigara ve OC ile ilişkisiz Kondom kullanımı ile risk 60-70% azalır Genital Warts: A Disease of Young People1 Rates of diagnoses of anogenital warts (first attack) in genitourinary medicine clinics in England and Wales (2000) Rate per 100,000 Population 800 700 Males Females 600 500 400 300 200 100 0 13–15 16–19 20–24 25–34 Age (Years) 35–44 45–64 65+ 1. CDR Wkly (Online). 2001:11(35). Available at: http://www.hpa.org.uk/cdr/archives/2001/cdr3501.pdf. ARTAN sağlık problemi U.K. HEALTH PROTECTION AGENCY (2004) 80 000 yeni olgu 1995 den beri artış oranı 32% Erkekte 8 kat, kadında 11 kat artış var Özellikle 20 yaş altı populasyonda artış belirgin Bir Çocukta ve Annesinde Ano-Genital Siğiller HPV and Anogenital Siğiller Tedavisi acı verici ve hasta için utandırıcıdır.3 Topikal ve cerrahi seçenekler mevcuttur.4 Rekürrans oranı değişkendir. % 65’e kadar çıkar.4 Genital Siğiller 1. Soper DE. In: Berek JS, ed. Novak’s Gynecology. 13th ed. Philadelphia, Pa: Lippincott Williams & Wilkins; 2002:453–470. 2. Wiley DJ, Douglas J, Beutner K, et al. Clin Infect Dis. 2002;35(suppl 2):S210–S224. 3. Maw RD, Reitano M, Roy M. Int J STD AIDS. 1998;9:571–578. 4. Kodner CM, Nasraty S. Am Fam Physician. 2004;70:2335–2342, 2345–2346. Vulvar İntraepitelyal Neoplazi (VIN) VIN insidansı artmaktadır1 VIN’li kadınların ortalama yaşı azalmaktadır2–4 VIN 1 olgularının büyük kısmı HPV6, HPV11 ile ilişkilidir HPV16 veya HPV18 VIN 2/3 olgularının %50-70’inde saptanır 7 VIN2/3 Bowenoid papuller VIN3 VIN3 Bowen’s Bowen’s disease disease Invasive Invasive vulvar vulvar Kanser Kanser 1. Joura EA. Curr Opin Obstet Gynecol. 2002;14:39–43. 2. Sturgeon SR, Brinton LA, Devesa SS, Kurman RJ. Am J Obstet Gynecol. 1992;166:1482–1485. 3. Jones RW, Rowan DM, Stewart AW. Obstet Gynecol. 2005;106:1319–1326. 4. Herod JJ, Shafi MI, Rollason TP, et al. Br J Obstet Gynaecol. May 1996;103:446–452. 5. Buscema J, Naghashfar Z, Sawada E, et al. Obstet Gynecol. 1988;71:601–606. 6. Koutsky L. Am J Med. 1997;102:3–8. 7. Liaw KL, Kurman RJ, Ronnett B, et al. EUROGIN, April 2006. Paris, France. 40 Vulvar Intraepithelial Neoplasia (VIN) Incidence of VIN is increasing in the United States and worldwide.1 Mean age of women with VIN is decreasing2–4 Symptoms occur and may be present for a long time prior to diagnosis (median of 1 year)4 HPV 16 appears to be the dominant HPV type associated with highgrade VIN5 – Majority of VIN 1 cases are associated with HPV types 6 and 116 – HPV 6, 11, 16, or 18 can be found in VIN 2 or 37 Photos courtesy of Dr. E.J. Mayeaux 1. Joura EA. Curr Opin Obstet Gynecol. 2002;14:39–43. 2. Sturgeon SR, Brinton LA, Devesa SS, Kurman RJ. Am J Obstet Gynecol. 1992;166:1482–1485. 3. Jones RW, Rowan DM, Stewart AW. Obstet Gynecol. 2005;106:1319–1326. 4. Herod JJ, Shafi MI, Rollason TP, et al. Br J Obstet Gynaecol. May 1996;103:446–452. 5. Buscema J, Naghashfar Z, Sawada E, et al. Obstet Gynecol. 1988;71:601–606. 6. Koutsky L. Am J Med. 1997;102:3–8. 7. Liaw KL, Kurman RJ, Ronnett B, et al. EUROGIN, April 2006. Paris, France. Vajinal İntraepitelyal Neoplazi (VaIN) Son yıllarda daha genç kadınlarda VaIN teşhis edilmektedir.2,3 Gerçek insidans bilinmemektedir1 ancak kolposkopinin daha geniş çaplı kullanımı ve farkındalığın artmasıyla insidansın yükselmesi beklenmektedir2 VaIN genellikle asemptomatiktir ve tanısı zordur.2 VaIN 3 ve VIN 3’de Gelişen Vulvar Karsinoma Fotoğraf Dr. R.W. Jones tarafından sağlanmıştır Fotoğraf Dr. R.W. Jones tarafından sağlanmıştır 1. Winter-Roach B, Monaghan JM, de Lopes A. Colposcopy of the vagina. In: Bosze P, Luesley D, eds. EAGC Course Book on Colposcopy. Budapest: Primed-X Press; 2004:120–123. 2. Dodge JA, Eltabbakh GH, Mount SL, et al. Gynecol Oncol. 2001;83:363–369. 3. Lenehan PM et al. Obstet Gynecol. 1986;68:333–337. Pediatric RRP Tracheal Papillomas Laryngeal Papillomas Adult RRP Role of HPV Types 6, 11, 16, and 18 >90% of laryngeal papillomas* are caused by HPV types 6 or 11.1,2 – HPV types 16 and 18 have been identified in affected tissues.2 HPV type 11 may be associated with more aggressive disease.2–4 Presence of HPV type 16 may increase the risk of malignant conversion.1 *Including papillomas of the larynx, trachea, and bronchi. 1. Steinberg BM, DiLorenzo TP. Cancer Metastasis Rev. 1996;15:91–112. 2. Wiatriak BJ, Wiatrak DW, Broker TR, Lewis L. Laryngoscope. 2004;114:1–23. 3. Silverberg MJ, Thorsen P, Lindeberg H, Ahdieh-Grant L, Shah KV. Arch Otolaryngol Head Neck Surg. 2004;130:711–716. 4. Harman EM. Recurrent respiratory papillomatosis. Available at: www.emedicine.com/med/topic2535.htm. COST OF HPV 6, 11 DISEASE Principal health care costs caused by HPV 6, 11 are through genital warts and recurrent respiratory papillomatosis UK 2004 USA 2004 31 Million pounds per annum 200 Million dollars per annum Task Force RRP JORRP AORRP 109 Million dollars per annum 42 Million dollars per annum (1) Insinga et al. CLin. Infect Dis 2003. (2) Langley et al. Int J STD AIDS. 2004 (3) Derkay. Arch Otolaryngol. Head Neck Surg 1995 08.June.2006: FDA ACOG [Amerikan Kadın Doğumcular Birliği] üyelerine, Eylül 2006’da Dörtlü Aşıyı 13 – 26 yaş arasında uygulamalarını önerdi. Society of Gynecologic Oncologists 29 Haziran 2006 “...servikal kanser aşısının onaylanması son 50 yılda kadın sağlığı alanındaki en önemli gelişmelerden birisidir…” 29.June.2006: ACIP CDC Kasım 2006’da ABD’deki hekimlere HPV ve aşılama hakkında bir kitapçık yolladı. Pediatrics 2007;119(1):207 Recommended immunization schedule for persons aged 7 – 18 years; US 2007 DSÖ, üye ülkelere HPV aşısını (GARDASIL) nasıl kullanabileceklerini göstermek amacı ile politika ve program geliştirme kılavuzu hazırladı. WEB ADRESİ: http://www.who.int/reproductivehealth/publications/hpvvaccines/ HPV aşısında daha fazlasını hedefleyelim mi? Basit cevap – 1. 2. 3. 4. 5. EVET Sorun Nedir? Pahallı (Kim ödeyecek) Bizim toplumda prevalans düşük; AMA!! Hedef kitle kim? Hangi yaşta? Hangi aşı? TEŞEKKÜRLER