2011 Yılı Programında Vergi Politikaları Ali BEYLİK Baş Hesap

2011 Yılı Programında Vergi Politikaları
Ali BEYLİK
Baş Hesap Uzmanı
1. Giriş
28 Ekim 2010 tarih ve 27743 sayılı mükerrer Resmi Gazete'de yayımlanan 2011 yılı programında,
temel makroekonomik amaçlar küresel krizden çıkış sürecinde büyümeye istikrar kazandırılması,
istihdamın artırılması, kamu dengelerinin iyileştirilmesi, fiyat istikrarının sağlanmasına yönelik olarak
enflasyonun daha düşük seviyelere indirilmesi ve cari açığın kontrol altında tutulması olarak
belirtilmiştir. Programın maliye politikası bacağında, kamu gelir politikalarının neler olduğu ise
aşağıda yer aldığı şekilde sayılmıştır:
1- Vergi mevzuatı ve uygulamalarında sadeliği ve istikrarı sağlayıcı düzenlemeler yapılacaktır.
2- Doğrudan yabancı sermaye yatırımlarının ülkeye girişinin hızlandırılmasına, yatırımların ve Ar-Ge
faaliyetlerinin desteklenmesine, istihdamın artırılmasına ve bölgeler arası gelişmişlik farklılıklarının
azaltılmasına yönelik vergi politikalarının uygulanmasına devam edilecektir.
3- İstisna, muafiyet ve indirimler nedeniyle oluşan vergi harcaması tutarlarının hesaplanmasına
devam edilecektir.
4- Yüksek oranda vergilendirilen ürünler başta olmak üzere vergi kayıp ve kaçağını önlemeye yönelik
denetimler artırılacaktır.
5- Vergiye gönüllü uyumun artırılması ve vergi tabanının genişletilmesine yönelik çalışmalara devam
edilecektir.
6- Vergi idaresinin denetim ve uygulama kapasitesinin güçlendirilmesiyle ilgili çalışmalara devam
edilecektir.
7- Maktu vergi ve harçlar genel ekonomik koşullar göz önüne alınarak güncellenecektir.
8- Mahalli idarelerin öz gelirlerinin artırılmasına yönelik düzenlemeler hayata geçirilecektir. Mahalli
idarelerin öz gelirlerinin artırılmasında, imar ve altyapı hizmetleri sonrasında varlıkların değerinde
ortaya çıkan artışlardan daha fazla yararlanılacaktır.
9- Atıl vaziyette bulunan Hazineye ait taşınmazlar, ilgili kamu kurum ve kuruluşlarıyla koordinasyon
içerisinde geliştirilecek projeler vasıtasıyla ekonomiye kazandırılacaktır.
Yukarıda sayılan politikaların gerçekleştirilmesinde Maliye Bakanlığı ve Gelir İdaresi Başkanlığı'na
önemli görevler yüklenmiştir. Özellikle, ekonomide kayıt dışının azaltılmasında, Gelir İdaresi
Başkanlığı sorumlu kuruluş olarak yer almaktadır.
2. Ekonomide Kayıt dışılığın Azaltılması
2011 yılı programında, ekonomide kayıt dışılığın azaltılmasına geniş yer verilmiş olup, kayıt dışılığın
nedenleri analiz edilmiş ve olumsuz sonuçları üzerine vurgu yapılmıştır.
Programa göre, ülkemizde kayıt dışılığın nedenleri arasında;
a) Yaşanan makroekonomik istikrarsızlıklar ve geçmişteki yüksek enflasyonist ortam,
b) Yüksek vergi ve prim oranları,
c) İşletmelerin çok büyük bölümünün küçük ölçekli olması,
d) İşsizliğin yüksek olması,
e) Kamu harcamalarında israf olduğu yönünde toplumda genel bir algının mevcudiyeti,
f) Sıkça çıkarılan afların gerek toplumdaki adalet duygusunu gerek kamuya karşı yükümlülüklerini
zamanında yerine getirme duyarlılığını aşındırması,
g) Kayıt dışılıkla mücadelede toplumsal ve siyasi iradenin oluşmaması gibi ekonomik, sosyal ve yapısal
faktörler bulunmaktadır.
Programda, kayıt dışı faaliyetlerdeki artışın, bireyler ve işletmeler arasında haksız rekabetin
doğmasına, gelir dağılımının bozulmasına, kayıtlı çalışan mükelleflerin vergiye gönüllü uyumunun ve
toplumdaki vergi bilincinin azalmasına yol açtığı; bu durumun yaygınlaşmasının ise, kayıt dışılık
sorununun toplum nezdinde normalleşmesine ve meşruiyet algısının güçlenmesine ve böylece
toplumsal değerlerin zedelenmesine neden olduğu belirtilmiştir.
Programda, kayıt dışılığın önlemesi konusunda yapılmış çalışmalara da yer verilmiştir. Yatırım
ortamının iyileştirilmesi kapsamında bürokrasinin azaltıldığı, enflasyon muhasebesine geçildiği,
gümrük, sosyal güvenlik ve vergi işlemlerinde büyük ölçüde otomasyona geçildiği, kaçakçılıkla
mücadeleye, fikri mülkiyet haklarının korunmasına ve az gelişmiş yörelerde istihdamın artırılmasının
teşvikine yönelik düzenlemeler yapıldığı belirtilmiştir. Bunların yanı sıra, kayıtlı çalışan mükelleflerin
vergiye gönüllü uyumunun artırılması amacıyla gelir ve kurumlar vergisi oranlarında indirimler
yapılmıştır.
Yapılan bu düzenlemelerin yanı sıra yapılacak diğer düzenlemeler ile ekonominin rekabet gücünün
artırılması ve kamu finansman kaynaklarının sağlıklı bir yapıya kavuşturulması amaçlanmaktadır.
3. Politika Öncelikleri ve Alınacak Tedbirler
2011 yılı programında, kamu gelir politikalarının gerçekleştirilmesi açısından Maliye Bakanlığı'na ve
Gelir İdaresi Başkanlığı'na sorumluluklar verilmiştir. Politika öncelikleri ile kurumların alacakları
tedbirler ise aşağıdaki gibi olup, çalışmaların Aralık sonu itibariyle tamamlanması hedeflenmektedir.
1- Basit, öngörülebilir, adil ve geniş tabanlı bir vergi sisteminin oluşturulması çalışmaları
sürdürülecektir. Etkili ve verimli bir vergi sisteminin oluşturulmasına yönelik çalışmalar kapsamında,
yatırımların ve istihdamın desteklenmesi ve vergiye uyumun artırılması suretiyle kayıt dışılığın
azaltılmasını hedefleyen yeni Gelir Vergisi Kanunu yürürlüğe konulacaktır.
2- Kayıt dışılıkla etkin bir şekilde mücadele edilecektir. 2008-2010 yıllarını kapsayan Eylem Planı, 2010
yılı içerisinde değerlendirilecek ve 2011-2013 yıllarını kapsayacak şekilde güncellenecektir. Kayıt
dışılıkla mücadelede toplumsal duyarlılığı artırmak amacıyla, toplumun bilgilendirilmesine yönelik
faaliyetler artırılarak sürdürülecektir. Vergi kayıp ve kaçağının boyutu ile niteliği çeşitli yöntemlerle
düzenli olarak araştırılacak ve vergi kayıp ve kaçağını önlemeye yönelik denetimler artırılacaktır.
3- Kayıt dışı ekonomiyle mücadelenin denetim boyutunu güçlendirmeye ve etkinleştirmeye yönelik
uygulamalar hayata geçirilecek ve gerekli yasal düzenlemeler yapılacaktır. Bu kapsamda, Vergi Usul
Kanunu yeniden düzenlenecek ve vergilendirmede mükellef hizmetleri etkinleştirilecektir. Vergi
cezalarının caydırıcılığının artırılması başta olmak üzere, mükellef hakları, uyuşmazlıkların çözümü ve
değerleme hükümleri modern vergi sistemleriyle uyumlu hale getirilecektir.
4- Denetime tabi tutulacak mükelleflerin seçiminde Merkezi Risk Analizi Modeli uygulamaya
geçirilecektir. Riskli mükelleflerin merkezden tespit edilerek incelemeye sevkinin nesnel kriterlere
dayandırılmasını sağlamak amacıyla geliştirilen Merkezi Risk Analizi Modeli uygulamaya geçirilecektir.
5- Kaçak işçi çalıştıran işletmelerin kamu ihalelerinden belli bir süreyle men edilmesine yönelik
düzenleme yapılacaktır. Kamu İhale Kanununda kayıtışı istihdamla mücadele amacıyla değişiklik
yapılarak; kayıt dışı işçi çalıştırdığı saptanan işverenin, tüzel kişi olması halinde tüzel kişiliğinin yanı
sıra ortakların ve onların ortak olduğu diğer şirketlerin de kamu ihalelerine beş yıl süreyle
giremeyeceklerine dair değişiklik yapılacaktır.
6- Kaçakçılıkla etkin bir şekilde mücadele edilecektir. Akaryakıt kaçakçılığını önlemeye yönelik alınan
tedbirlerin etkisi ölçülecek ve tütün ve alkol kaçakçılığını önlemeye yönelik olarak eylem planı
hazırlanacak ve uygulanacaktır.
4. Sonuç
2011 yılı programında, yatırımların ve istihdamın artırılmasına yönelik olarak vergi politikalarının
uygulanmasına devam edileceği ve ekonomide kayıt dışılığın azaltılması için etkin bir mücadele
verileceği belirtilmiştir. Bu kapsamda, 2011 yılı Aralık ayı sonuna kadar, yeni Gelir Vergisi Kanunu'nun
yürürlüğe konulması, Vergi Usul Kanunu'nda değişiklikler yapılması ve denetime tabi tutulacak
mükelleflerin seçiminde Merkezi Risk Analizi Modelinin uygulamaya konulması hedeflenmektedir.
*Bu Makale Lebib Yalkın Mevzuat Dergisi Ocak 2011 Sayısında Yayımlanmıştır.