sı baskısı için ön söz - Nobel Akademik Yayıncılık

SI BASKISI İÇİN ÖN SÖZ
Çevre Mühendisliğine Giriş’in bu baskısı, Uluslararası Birim Sistemine (Le
Système International d’ Unités or SI) uyarlanmıştır.
ULUSLARARASI BİRİM SİSTEMİ
Birleşik Devletler Geleneksel Sistemi (USCS)’nin kullandığı birimler FPS (footpound-saniye) birimidir (aynı zamanda İngiliz veya İmparatorluk birim sistemi de
denilmektedir). SI birimleri, esas olarak MKS (metre-kilogram-saniye) sisteminin
birimleridir. Ancak, özellikle ders kitaplarında, SGS (santimetre-gram-saniye) birimleri çoğu kez SI birimleri olarak kabul edilmektedir.
SI BİRİMLERİNİN KİTAP İÇERİSİNDE KULLANIMI
Bu kitapta, hem MKS hem de SGS birim sistemleri bir arada kullanılmıştır. Kitabın ABD baskısında metin ve hesaplama
bölümlerinde bulunan USCS ya da FPS
e
birimleri SI birim sistemine dönüştürülmüştür. Ancak, verilerin, el kitapları, yasal
standartlar ve ürün kılavuzlarından elde edildiği durumda, tüm verileri SI birimlerine dönüştürmek sadece zor değil, aynı zamanda, kaynağın öznelliğinin bozulması demektir. Ayrıca, ASTM tanecik boyut numarası ve Jominy uzaklıkları gibi
bazı miktarlar, genellikle FPS birim sisteminde hesaplanır ve eğer SI’ya dönüştürülürse anlamlarını kaybederler. Bu nedenle şekillerde, tablolarda, örneklerde ve
referanslardaki bazı veriler, FPS birim sisteminde bırakılmıştır. FPS ve SI sistemi
arasındaki ilişkiye âşina olmayan okuyucular için kitabın ön ve arka kapaklarında
dönüşüm tabloları bulunmaktadır.
Başka bir kaynaktan alınan verilerin kullanılmasını gerektiren problemlerin
çözümünde, veriler, hesaplamalarda kullanılmadan önce, FPS birimlerinden SI
birimlerine dönüştürülebilirler. Okuyucular, SI birimlerinde standardize edilmiş
miktarlar ve üreticilerin verilerini elde etmek için, kendi ülkelerindeki/bölgelerindeki ilgili devlet kurumları veya yetkilileri ile iletişime geçebilirler.
EĞİTMEN KAYNAKLARI
SI birimlerinde basılı bir Öğretmen Yardımcı El Kitabı mevcuttur. Öğretmen Yardımcı El Kitabı’nın elektronik versiyonu ve SI birim sistemindeki şekillerin Power
Point sunumu, www.cengage.com/engineering isimli internet sitesinde mevcuttur.
Okuyucuların SI Baskısı hakkında yapacağı geri dönüşler, bizi hayli memnun
edecek ve sonraki yayınlanacak baskıların geliştirilmesi konusunda bizlere yardımcı olacaktır.
Yayıncılar
xv
ÖN SÖZ
Çevre Mühendisliğine Giriş’in 3. baskısı, iki tamamlayıcı konu ile devam etmektedir. Bunlar: kütle dengesi ve çevre etiğidir. Ayrıca, mühendislik uygulamasının
gittikçe önemi artan bir bileşeni olan ve sözü edilen iki tamamlayıcı konu ile iç içe
geçmiş olan sürdürülebilirlik hakkında daha fazla bilgi içermektedir.
ORGANİZASYON
Kısım 1, çevre mühendisliğinin geçmişi ve geleceği hakkında kısa bir bakışla,
çevre problemlerini belirleme
m ve çözümleme etrafında karmaşık örnekler sunmaktadır. Mühendislerin teknoloji, fayda/maliyet, risk ve etikle ilgili kararlar vermekte kullandıkları çeşitli araçları sunarak devam etmektedir. Etik üzerine olan
irdeleme, sadece mühendislerin karşılaştığı bazı önemli problemlere giriş niteliğinde olup, kitap boyunca konu ile ilgili bir altyapı sağlayacak özelliktedir, ancak
mühendisler için etik kararlar vermenin en az teknik kararlar vermek kadar önemli
olduğu vurgulanmaktadır.
Kısım 2, boyutlar ve birimler hakkında kısa bir gözden geçirme, yoğunluk,
konsantrasyon, debi, bekletme süresi ve yaklaşımlar gibi temel kavramlara giriş ile başlamaktadır. Bu bölüm, kitap boyunca bahsedilen kütle dengesine giriş
konusuna doğrudan yönlendirir. Reaksiyonların açıklanması, giriş niteliğindeki
fiziksel kimya veya biyokimyasal mühendislik derslerindeki içerik ile benzerlik
taşır ve ardından, kimya mühendisliği temel işlemler dersinde verilen bilgilere
benzer şekilde, ancak başlangıç seviyesindeki mühendislik öğrencileri tarafından
kolayca anlaşılabilecek bir düzeyde, ideal reaktör teorisi verilmiştir. Kütle dengesi yaklaşımı, daha sonra enerji akışına uygulanmıştır. Bu bölüm, ekosistemlerde
meydana gelen en ilginç reaksiyonlardan bazılarının tanıtılması ile sonuçlandırılmış ve ekosistemler, kütle dengesi yaklaşımı ve daha önce tanıtılan reaksiyon
kinetiği kullanılarak açıklanmıştır.
Kısım 3’te, çevre mühendisliğinin başlıca alanlarına, Kısım 2’de verilen temel kavramlar uygulanmıştır. Bu bölüm, temiz su arayışıyla başlar. Su, ne zaman yeteri kadar temizdir, su kalitesi özelliklerini nasıl ölçeriz? Bu tartışma,
su temini ve arıtımı ve daha sonra atıksu arıtımına bir girişle devam eder. Hava
kirleticilerinin hareketini, meteoroloji belirlediği için, bu konu hava kirlenmesi
bölümünde verilmiştir. Bu bölümde, kaygı duyulan hava kirleticilerin tipleri ve
kaynakları açıklanmış, hava kalitesi standartlarının gelişimi, emisyonların arıtımı
xvi
Ön Söz
xvii
ve kirleticilerin dağılımı ile devam edilmiştir. Evsel katı atıkların ve tehlikeli atıkların yönetimi, bu atıkların oluşumunu önleme gereğine vurgu yapılarak, ele alınmıştır. Daha sonra, gürültü kirliliğine giriş yapılmıştır. Kitap, çevre dostu (yeşil)
mühendisliğin sürdürülmesi için yapılabilecek teşvikler hakkında bir değerlendirme ile sonlanmıştır.
GEREKSİNİMLER VE TAKDİM
Kitapta, etik hakkındaki bilgiler başlangıç seviyesinde olup, bir mühendislik öğretmeni ya da öğrencisi tarafından kolaylıkla anlaşılabilir durumdadır. Etikte, resmî
hazırlık gerekmez. Teknik bilgiler, başlangıç seviyesinde olan bir mühendis veya
çevre bilimleri yüksek lisans öğrencisi tarafından rahatlıkla anlaşılabilecek niteliktedir. Bu kitapta yer alan hesaplamalar, öğrencilerin en az bir kere diferansiyel
ve integral matematiği dersi aldıkları varsayılarak, verilmiştir. Üniversite kimyası
dersi faydalıdır, ancak zorunlu değildir. Akışkanlar mekaniği, bu ders kitabında
kullanılmamıştır, bu nedenle kitap, çevre mühendisliği lisans veya yüksek lisans
öğrencileri için başlangıç dersi olarak rahatlıkla kullanılabilir.
Dr. Vesilind’in öğretim hayatı deneyimine göre; Kısım 2’nin ana konuları
(denge, reaksiyonlar, reaktörler), 4–6 haftayı kapsamaktadır. Bununla beraber,
Dr. Vesilind, öğrencinin ilgisinin devamını sağlamak adına, öğretmenin, kişisel
askerlik anıları ile derse renk katmasının yanı sıra çevresel etik konularına yanal
geçişler yapmasını da tavsiye etmektedir. Ders boyunca, tamamlayıcı bilgilerin
verilmesi, modern öğrenme teorisinde
yeri olan, etkili bir öğretme tekniğidir. Kıi
sım 3’te yer alan bilgiler, değerini veya anlamını kaybetmeksizin, en iyi olduğu
düşünülen herhangi bir sırada verilebilir.
Üçüncü baskıda, teknik, etik ve sürdürülebilirlik odaklı problemlere çözüm
yaklaşımlarını gösteren kısa hikâyeler ve örnek olaylardan oluşan, “Çevresel Vurgu” adlı okuma parçaları dahil edilmiştir. Bunlar, tasarımın estetik ve olası sosyal
etkileri gibi, genellikle lisans eğitiminde ele alınmayan bilgileri arayıp taramak
zorunda kalan öğretmen ve öğrenciler için fırsatlar sunar. Kitap içinde verilen
etik bilgiler, benzer bir biçimde, hem öğrenci hem de öğretmenin duraksamasını
ve teknik problemi farklı bir bakışla açıklamasını zorunlu kılar, bu da öğrenilen
bilginin pekişmesini sağlar. Etik ve beğeni, kişisel konular gibi olduğundan, bu
açılardan teknik konuların açıklanması konunun içselleştirilmesini ve yaratıcılığı
sağlar, bu da, bir arazi gezisinden veya gerçek bir hayat tecrübesinin anlatımından
elde edilene benzer, geçerli bir öğrenme deneyimidir.
TEŞEKKÜRLER
2. baskıya yorumlarını göndermek için zamanını harcayan herkese teşekkürler.
Yorumlarınızı, bu baskıda uygun bir biçimde birleştirdik. Revizyonlar esnasında
sabırla bana katlanan aileme, ilgili ilgisiz tüm sorulara içtenlikle cevap vererek
uzmanlıklarını paylaşan meslektaşlarıma, ayrıca teşekkürler.
Susan M. Morgan, PE
2008
xviii
Ön Söz
Bu revizyonda benim de yer almamı ve sürdürülebilirlik alanından bazı örnekleri
ve derinlikli bir bakış açısı eklememi sağlayan Susan ve Aarne’ye teşekkür ederim. Öğrenciler için değerli ve ilham verici olacağını umuyorum. Sizinle çalışmak
bir zevkti.
Beni bilgilendiren ve derinden etkileyen, zeki, esprili ve vizyon sahibi yol
göstericilerim ve arkadaşlarım Michael Braungart, P. Aarne Vesilind ve Paul
Anastas’a çok minnettarım. Ayrıca bu kitaba katkılarından dolayı Toxservices
LLC’den Margaret Whittaker’a, Urban Marmot’tan Erin Kanoa’ya, Dan Bihn,
Namara Brede ve James Hill’e de ayrıca teşekkür borçluyum. Son olarak, sevgili
eşim Carl’a, sabır ve desteğinden dolayı teşekkür ederim.
Lauren G. Heine, PhD
2008
.
YAZARLAR HAKKINDA
P. Aarne Vesilind, Uzman Mühendis
Vesilind, Estonya’da doğmuş ve 1949 yılında Amerika Birleşik Devletleri’ne yerleşmiştir. Pennsylvania Eyaleti’nde, Beaver şehrindeki küçük bir kasabada büyümüştür. Lisans eğitimini Lehigh Üniversitesinde inşaat mühendisliği üzerine
bitirmiş olup, doktorasını North Carolina Üniversitesinde çevre mühendisliği üzerine yapmıştır. Doktora sonrasında bir senesini Oslo’da Bird Machine Şirketi ile
Norveç Enstitüsü Su Araştırma Merkezi’nin ortak projesinde araştırma mühendisi
olarak geçirmiştir. 1970 yılında Duke Üniversitesinin öğretim kadrosuna katılmıştır. 1999 yılında Bucknell Üniversitesinde Mühendisliğin Tarihsel ve Toplumsal
Gelişimi konulu bir birime (R.L. Rooke) Başkan olarak atanmıştır. Bu konumda,
2006 yılında, emekli oluncaya kadar hizmet vermiştir.
Araştırmaları 175’i aşkın akademik makalenin yazarlığı ile sonuçlanmıştır.
Aynı zamanda çevre mühendisliği ve profesyonel etik üzerine 20’yi aşkın kitap
yazmış olup son yayınlanan kitaplarından biri, Socially Responsible Engineering
isimli, yargının mühendislik kararları üzerine etkisi konulu kitabıdır (John Wiley
& Sons). En çok tutulan kitabı ise 2009 yılında Tallinn’de Punkt & Koma tarafından yayınlanan Estonian Jokes’dur.
Haziran 2006 yılından beri New Hampshire, New London’da yaşamaktadır
ve yakınlarda Dartmouth Üniversitesi Etik Enstitüsü’ne misafir öğretim üyesi olarak atanmıştır. Emekliliğinde de, bütün hayatı boyunca ilgilendiği müziğe devam
etmiş ve The Exit 13 Tuba Quartet’in de aralarında bulunduğu çok sayıda yerel
grupta tüba çalmıştır. 2007 yılında, Kearsarge Topluluğu Grubu’nun Orkestra Şefliği görevini üstlenmesi istenmiştir.
.
Susan M. Morgan, Uzman Mühendis
Profesör ve Bölüm Başkanı
İnşaat Mühendisliği Bölümü
Güney Illinois Edwardsville Üniversitesi
Morgan, lisans eğitimini Carbondale’de Güney Illinois Üniversitesi inşaat mühendisliği üzerine tamamlamıştır. Ulusal Bilim Vakfı’ndan burs kazanan Morgan,
doktora derecesini, Clemson Üniversitesinden çevre mühendisliği alanında almıştır. 1996 yılında Güney Illinois Üniversitesi Edwardsville İnşaat Mühendisliği
Bölümü’ne öğretim üyesi olarak katılmıştır. 1999-2007 yılları arasında, bölümün
yüksek lisans program müdürü olarak görev yapmıştır. Halen, kadrolu profesör ve
bölüm başkanıdır. Illinois’te lisanslı bir uzman mühendistir.
xix
xx
Yazarlar Hakkında
Dr. Morgan, Amerika İnşaat Mühendisleri Derneği’nin St. Louis Komisyonu
ve Illinois Uzman Mühendisler Derneği’nin St. Clair Bölümü’nün Çevre Teknik
Grubu’nda aktif olarak faaliyet göstermektedir. Aralarında, 2001 yılında, Ulusal
Uzman Mühendisler Derneği tarafından verilen “Yılın Genç Mühendis Ödülü”nün
de bulunduğu çok sayıda ödül almıştır. Diğer mühendislik kuruluşlarının yanı sıra,
Chi Epsilon ve Tau Beta Pi’nin de yer aldığı çok sayıda kuruluşun onur kurulu üyesidir. Çeşitli alanlarda araştırmalar yürütmeye devam etmektedir. Şimdilerde, özellikle, yağmur suyu yönetiminde yeşil çatıların kullanımı üzerine odaklanmıştır.
Lauren G. Heine, Dr.
Temiz Üretim Hareketi, Kıdemli Bilim Danışmanı
Lauren Heine Grubu LLC, Başkan
Heine doktorasını, Duke Üniversitesinden, inşaat ve çevre mühendisliği alanında
almıştır. Yeşil kimya, yeşil mühendislik ve sürdürülebilir çevresel iş uygulamaları
için tasarım konusunda Amerika’nın önde gelen uzmanlarından birisidir. Kıdemli
bilim danışmanı olarak Temiz Üretim Hareketi’nde ve başkan olarak da Lauren
Heine Grup’ta bulunmakta olan Heine, ürün ve işlem tasarımı ve geliştirme aktivitelerinde (toksik maddelerin azaltılması, atık kavramı ve atıkların ekonomiye kazandırılması, çevresel ve toplumsal sürdürülebilirlik, gibi) yeşil kimya ve mühendislik konularına entegre olmak isteyen organizasyonlara rehberlik yapmaktadır.
h yeşil kimyasalların, malzemelerin ve ürünlerin
Spesifik uzmanlık alanları; daha
belirlenmesi ve özellikle teknik esasa dayanan çok paydaşlı girişimlerin kolaylaştırılması için teknik araç ve stratejilerin geliştirilmesini içermektedir.
Dr. Heine 2003’ten 2007 yılına kadar, sürdürülebilir ürün tasarımına yönelik
olarak Mimar William McDonough ve Alman Kimyager Michael Braungart tarafından kurulan ve kâr amacı gütmeyen Green Blue Enstitüsü’nde uygulamalı bilim
yöneticisi olarak görev yapmıştır. Temizlik ürün formülasyonuna yardımcı olmak
için kimyasal hammaddelerin insan ve çevre sağlığı, güvenlik ve sürdürülebilirlik
nitelikleri hakkında anahtar bilgi sağlayan, yegâne web tabanlı bir bilgi platformu
olan CleanGredientsTM’in geliştirilmesi çalışmalarını başlatmış ve yönetmiştir.
Heine aynı zamanda, Tekstilciler Derneği ve Uluslararası Sanitasyon Derneği
(NFS) ile işbirliği yaparak Amerikan Ulusal Standartlar Enstitüsü standartı olan,
“Döşemelik Kumaşlar İçin Sürdürülebilir Değerlendirme Standartları”nın geliştirilmesine öncülük etmiştir.
Dr. Heine, California Yeşil Kimya Girişimi Bilim Danışma Kurulu’nda görev almış ve “Wal-Mart Kimyasal Yoğunluklu Ürünler Sürdürülebilirlik Ağı”
için araç geliştirme alt komitesinde eş başkanlık yapmıştır. Yeşil kimya ölçümleri, alternatiflerin değerlendirilmesi ve çok paydaşlı süreç üzerine yayınları mevcuttur. Dr. Heine, Oregon-merkezli Sıfır Atık Birliği’ni kurmuştur ve Washington D.C.’de bulunan USEPA Endüstriyel Kimyasallar Dairesi’nin Yeşil Kimya
Programı’ndaki Amerikan Bilimde İlerleme Derneği’ne de üyedir. Bundan önce,
Mikro Ölçekli Organik Laboratuvar Programı’nın geliştirilmesi için yardımcı
olduğu, Maine Eyaleti Brunswick Şehri’nde bulunan Bowdoin Üniversitesinde
organik kimya laboratuvarları dersi vermiştir. Dr. Heine, yaşamını halen Bellingham, Washington’da sürdürmektedir.
ÇEVİRİ EDİTÖRÜNDEN
“Çevre kirlenmesi veya çevre kirliliği nedir?” diye etrafımızdaki farklı meslek gruplarından insanlara soralım. Aldığımız cevapların her birinin farklı olduğu görülecektir. Bu durum, asla şaşkınlıkla karşılanmamalıdır. Çünkü, dünyada ve ülkemizde
gelişmişlik düzeyi ne olursa olsun, hâlâ, çevre kirliliği konuları, herkesin üzerinde
konuşabildiği, bilgisi olmasa da, kendisini bir şeyler söylemek zorunda hissettiği
konuların başında gelmektedir. Bu durum, biraz da, “henüz çevre mühendisliği
kavramının ülkemizde tam olarak oturmamış veya anlaşılamamış olmasından kaynaklanıyor” şeklinde (iyimser bir bakışla!), açıklanabilir.
O halde, çevre kirlenmesinde ve kirliliğin önlenmesinde Çevre Mühendisliği’nin
yeri nedir? Çevre mühendisleri, kendilerini nasıl tanımlamalıdır? İşte bu veya buna
benzer soruların cevabı, bu kitapta çok açık bir şekilde yer almaktadır. Kitap, çevre
mühendislerinin mesleklerini daha iyi tanımaları açısından olduğu kadar, diğer
mesleklerde çalışanlar için de yararlı ve yol gösterici bilgiler içermektedir.
P. Aarne Vesilind, Susan M. Morgan ve Lauren G. Heine tarafından yazılmış,
Introduction to Environmental E
Engineering isimli ve 3. baskısı 2010 yılında yapılan bu kitabın Türkçeye kazandırılması ile, sayıları 30’un üzerinde olan Çevre
Mühendisliği Bölümünde eğitim gören öğrenciler için önemli bir kaynak sağlanmış
olacaktır.
Kitabın çevirisi için, Nobel Akademik Yayıncılık yetkilisi Sayın Nevzat Argun
tarafından teklif yapıldığında, bunun sadece bir üniversite tarafından yapılması
yerine, İTÜ ile birlikte Çevre Mühendisliği bölümleri bulunan diğer üniversitelerin
katkılarının alınmasının daha doğru olacağı düşünülmüştür. Bu maksatla, kitabın
çevirisi, 11 üniversiteden 24 öğretim üyesinin desteği alınarak gerçekleştirilmiştir.
Ülkemizde, bu kadar çok sayıda öğretim üyesinin birlikte bir işi başarmış olması,
ortak çalışmalarla gelecekte ülkemiz adına daha yararlı işlerin de yapılabileceğinin
bir göstergesi olarak düşünülmelidir. Kuşkusuz, bu kitaba destek verebilecek üniversite ve öğretim üyesi sayısının, buradaki sayının kat be kat fazlası olduğunu da
biliyoruz. Ancak, kitapta çeviri yapılacak bölüm sayısının kısıtlı olması, ister istemez,
her biri ayrı bir değer olan öğretim üyelerimizin tümünün sürece dahil edilmesini
kısıtlamıştır. Türkçeye kazandırılması gereken daha birçok mesleki kitap olduğu
düşünüldüğünde, üniversitelerimizin katkısının isteneceği çevirilerin her zaman
olacağı unutulmamalıdır. Türkçe kaynak bulmakta zorluk çeken öğrencilerimiz için,
bu kitapların değeri ölçülemez.
Kitabın, çevre mühendisliğini henüz tanımayan, özellikle 1. sınıf öğrencileri için başucu kaynağı olacağı açıktır. Bu kitap, çevre mühendisliği eğitimi alan
öğrenciler için yararlı bir kaynak olacağı gibi, akademik alanda yaşanan Türkçe
kaynak eksikliğini gidermeye de önemli bir katkı sağlayacaktır. Bu yönüyle, kitabın, uygulamanın içinde olan başta çevre mühendisleri olmak üzere birçok meslek
grubundan mühendisler için, kısaca, çevreye karşı sorumluluk duyan herkes için
yararlı olacağı kuşkusuzdur.
xxiii
xxiv
Çeviri Editöründen
Kitabın çevirilerini yapan değerli öğretim üyelerine, harcadıkları emek ve
verdikleri katkıdan dolayı ayrı ayrı teşekkür ederken, yaptıkları bu katkının, ülkemizin çevre ile barışık sürdürülebilir kalkınmasına verdikleri çok önemli bir
eğitim desteği olduğunu her zaman hatırlamalarını istiyorum. Çeviri işinin başından sonuna kadar, yardımcı olan, yüksek mühendis Seval Gaye Karadağ’a, çeşitli
aşamalarda desteklerini aldığım, lisans öğrencilerim Gizem Acıyan, Mert Güller,
Hakkı Korkmaz ve M. Sabri Kaplan’a ayrıca katkılarından dolayı Prof. Dr. Lütfi
Akça’ya teşekkür ederim. Bir teşekkür de bölüm mesai arkadaşlarıma ve -tabii ki
en önemlisi- bir yaz boyu ister istemez verdiğim strese ve olağanüstü hâl şartlarına!
katlanma sabrını gösteren aileme...
Elbette, orijinal kitabın yazarları “P. Aarne Vesilind, Susan M. Morgan ve
Lauren G. Heine”e teşekkür etmeden geçemeyiz. İnsanlığa kalıcı eser bırakmanın,
insanlığın gelişimine katkı koymanın, her medeniyet için takdire şayan olduğu
gerçeğini unutamayız.
Kitap, çok farklı bir anlatım dili ile yazılmış olmasına rağmen, ders kitabı olarak
kullanılacak olmasından dolayı, anlaşılabilir bir Türkçe ile yazılmasına özellikle dikkat
edilmiştir. Çeviri esnasında yazarların kendine has ifade tarzlarına olabildiğince uyulmaya çalışılmıştır. Ayrıca, her bir bölümün farklı kişilerce çevrilmiş olmasından dolayı,
ortaya çıkan dil ve ifade farklılıkları olabildiğince giderilmeye çalışılmıştır. Teknik
terimlerin Türkçe karşılıkları kullanılmaya çalışılmış, uluslararası geçerliliği olan ve
herkes tarafından kolaylıkla anlaşılabilecek bazı terimler ise olduğu gibi bırakılmıştır.
İngilizcedeki bazı kelimelerin Türkçedeki karşılıklarını, istenildiği şekilde ifade
edebilmek her zaman mümkün olmamıştır. Örneğin, İngilizcede refuse, solid waste,
garbage gibi kelimelerin Türkçe karşılıkları halk dilinde söylenirse çöp, teknik olarak söylenirse katı atıktır. Kitap içinde, genellikle katı atık terimi kullanılmış olup,
yerine göre bazen çöp kelimesini kullanma ihtiyacı da olmuştur. Yine cycle kelimesi
için de döngü ve çevrim kelimeleri kullanılmış olup, metin içinde iki kelimeye de
rastlanabilecektir. Kitapta, en fazla Türkçe karşılık bulan kelime ise “material”
olmuştur; malzeme, madde, kütle, materyal, bilgi gibi. Ayrıca, çevre mühendisliğinde yine en fazla kullanılan terimlerden birisi de katı maddelerin çökelmesini
ifade eden “çöktürme” kelimesidir. Bu kelime, kitap içinde çökeltme şeklinde de
kullanılmış olup, İngilizce karşılığının settling, clarification, sedimentation olduğu
dikkate alındığında, Türkçe ifadede karşılaşılan zorluk daha iyi anlaşılacaktır. Kitap
okunurken, bu ve benzeri hususların dikkate alınmasını rica ediyorum.
Yine kitabın okunması sırasında dikkat çekmek istediğim hususlardan birisi
de, ondalık sayıların ifade edilme şeklidir. Tablo, şekil, formül, vb. veriler kitabın
orijinalinden alıntı yapılarak konulduğu için, ondalık sayılarda kullanılan noktalama
işaretleri, İngilizcede kullanıldığı gibi bırakılmıştır. Ayrıca kitap içerisinde geçen
tüm kaynak ve dip notlar da orijinal şekliyle alınmıştır.
Kitap, tarafımızdan defalarca kontrol edilmiş olmasına rağmen, gerek gözden
kaçmış hataları, gerekse çeviriye ait görüş ve önerilerinizi yayınevine veya bizlere
iletmeniz halinde, bir sonraki baskıların daha az hatayla yayımlanması sağlanmış
olacak, okuyucuların katkısını görmek, bizleri mutlu edecektir.
Kitabın, başta çevre mühendisliği bölümü öğrencileri ve öğretim üyeleri olmak
üzere ülkemizde çevre kirliliği ve kontrolü konusunda çalışan tüm meslek gruplarına
faydalı olması temennisi ile…
Prof. Dr. İsmail Toröz
toroz@itu.edu.tr
Kasım, 2011, İstanbul