madde ve ısı - WordPress.com

01.06.2011
MADDE VE ISI
1
01.06.2011
MADDE VE ISI



Boşlukta yer kaplayan, hacmi, kütlesi ve eylemsizliği
olan her şeye madde denir. Madde, doğada fiziksel
özelliklerine göre katı, sıvı ve gaz olarak üç halde
bulunur.
Madde hangi halde olursa olsun maddeyi oluşturan
tanecikler hareket halindedir. Bu nedenle maddeyi
oluşturan taneciklerin hareketlerinden dolayı hareket
(kinetik) enerjileri vardır.
Maddelerin tanecikleri arasındaki boşluk miktarı ve
taneciklerin hareketi maddenin haline göre değişir.
2
01.06.2011
MADDE VE ISI
3
01.06.2011
MADDE VE ISI
ISI
Bir maddeyi oluşturan taneciklerin sahip
oldukları hareket (kinetik) enerjilerinin
toplamına ısı denir.
ya da ısı;
Belirli sıcaklıktaki bir sistemin sınırlarından,
daha düşük sıcaklıktaki bir sisteme, sıcaklık
farkı nedeniyle transfer edilen enerjidir.
4
01.06.2011
MADDE VE ISI
Isının yayılma yolları
Isı üç şekilde yayılır;
İletim: Burada ısı enerjisi molekülden moleküle
aktarılır. Bunun için moleküllerin birbirine dokunması
gerekir. Bu yayılma biçimi daha çok katılarda
görülür.Sıcak cisimden soğuk cisme doğru aktarılır.
Konveksiyon: Burada ısı enerjisini taşıyan hareketli bir
ortamdır. Örneğin kalorifer peteklerindeki ısı havaya
aktarılır hava bu ısıyı çevredeki cisimlere taşır. Başka bir
örnek olarak kaynayan suyu verebiliriz. Isınma ilk önce
aşağıdan başlar ve ısınan su molekülleri yukarı doğru
çıkar. Soğuk olanlarda aşağı iner.
Işıma: Bunun için maddesel bir ortam olmak zorunda
değildir. Örneğin güneşteki ısı enerjisi ve elektrik
ocağındaki ısı enerjisi ışıma yolu ile çevredeki cisimlere
taşınır.
5
01.06.2011
MADDE VE ISI
6
01.06.2011
MADDE VE ISI
Isı'nın özellikleri
 Isı ölçülebilir büyüklüklerdir.
 Isı enerji çeşididir.
 Isı kalorimetre ile ölçülür.
 Isı birimi calori veya Joule'dür.
 Isı madde miktarına bağlıdır.
7
01.06.2011
MADDE VE ıSı
Isı enerjisinin maddeler üzerindeki etkileri
a) Sıcaklık Değişimi :
Sıcaklığın var olmasının nedeni ısı enerjisidir. Sıcaklık,
maddenin aldığı veya verdiği ısı enerjisinin bir göstergesidir.
Bir madde dışarıdan ısı enerjisi aldığında yani madde
ısıtıldığında, verilen ısı enerjisini maddeyi oluşturan
tanecikler alır ve tanecikler bu enerjiyi hareket enerjisine
dönüştürür. Yani maddeyi oluşturan taneciklerin hareket
enerjileri artar. Bu nedenle de maddenin sıcaklığı artar.
Bir madde dışarıya ısı enerjisi verdiğinde yani madde
soğutulduğunda maddeyi oluşturan taneciklerin hareket
enerjileri azalır. Bu nedenle de maddenin sıcaklığı azalır.
8
01.06.2011
MADDE VE ISI
b) Hal Değişimi :
Katı, sıvı ve gaz halindeki maddelerin ısı enerjisi
etkisiyle bir halden diğerine dönüşmesine hal
değişimi denir. Hal değişimi olayı ısı enerjisi
sayesinde gerçekleşir. Madde hal değiştirdiğinde o
maddeyi oluşturan taneciklerin sayısı ve büyüklüğü
değişmez, sadece taneciklerin birbirlerine olan
uzaklığı ve yaptıkları hareket değişir.
9
01.06.2011
MADDE VE ISI
c) Boyut Değişimi (Genleşme veya Büzülme) :
Dışarıdan ısı enerjisi alan maddelerin hacimlerinde
meydana gelen artışa genleşme denir.
Dışarıya ısı enerjisi veren maddelerin hacimlerinde
meydana gelen azalmaya büzülme denir.
Bir madde dışarıdan ısı enerjisi aldığında yani
madde ısıtıldığında, maddeyi oluşturan taneciklerin
hareket enerjileri artar. Taneciklerin hareket
enerjileri artınca titreşim hızları artar ve tanecikler
birbirlerinden uzaklaşırlar. Bu nedenle de maddenin
hacmi artar yani madde genleşir.
.
10
01.06.2011
MADDE VE ISI
Bir madde dışarıya ısı enerjisi verdiğinde yani
madde soğutulduğunda, maddeyi oluşturan
taneciklerin hareket enerjileri azalır.
Taneciklerin hareket enerjileri azalınca titreşim
hızları azalır ve tanecikler birbirlerine
yaklaşırlar. Bu nedenle de maddenin hacmi
azalır yani madde büzülür
11
01.06.2011
MADDE VE ISI
SICAKLIK
Bir maddeyi oluşturan taneciklerden bir
tanesinin sahip olduğu hareket enerjisine
(taneciklerin sahip oldukları hareket = kinetik
enerjilerinin ortalamasına) sıcaklık denir.
ya da sıcaklık;
Bir maddenin belli bir ölçüye göre, soğukluğunu
veya ılıklığını gösteren nicelik, sıcaklık olarak
bilinir. Bir sistemin ortalama moleküler kinetik
enerjisinin bir ölçüsüdür.
12
01.06.2011
MADDE VE ISI
Sıcaklığın özellikleri:
 Sıcaklıklar ölçülebilir
büyüklüklerdir.
 Sıcaklık enerji enerji
değildir.
 Sıcaklığın birimi
Derecedir.
 Sıcaklık madde
miktarına bağlı değildir.
 Termometre ile ölçülür.
TERMOMETRELER
13
01.06.2011
MADDE VE ISI
Isı ile sıcaklık arasındaki farklar
oIsı ve sıcaklık ölçülebilir büyüklüklerdir.
o Isı enerji çeşididir, sıcaklık enerji değildir.
o Isı kalorimetre ile, sıcaklık ise termometre ile
ölçülür.
o Isı birimi calori veya Joule'dür, Sıcaklık
birimi ise sadece Derece'dir.
o Isı madde miktarına bağlıdır. Sıcaklık ise
madde miktarına bağlı değildir
14