Isının Yayılma Yolları
advertisement
MADDE MADDE VEVE ISIISI 1. Maddenin Tanecikli Yapısı ve Isı 2. Isının Yayılma Yolları 3. Isı Yalıtımı • • • • • Bu Nedir? Koklayamazsın, Göremezsin, Dokunamazsın, Oysa onun alınıp verilmesi,maddeyi oluşturan taneciklerin bazen hareket inişi yavaşlatır, bazen hızlandırır. • Yavaşlarsa hareketi taneciklerin kahvem soğur, su donar. • Hızlanırsa hareketi taneciklerin dondurmam erir, su kaynar. Maddeler ısı aldığında maddeleri oluşturan tanecikler daha hızlı, ısı verdiğinde ise tanecikler daha yavaş hareket eder. Fakat maddeleri oluşturan taneciklerin büyüklüğünde belirgin bir değişiklik olmaz. Tanecikler arasındaki mesafe ise belirgin olarak değişir. Hava ve suyu oluşturan tanecikleri tek tek göremediğimiz için bu gözlemlediğimiz şey, aslında tanecik yığınlarının hareketidir. Taneciklerin bu hareketliliği sayesinde beherglastaki su ve odadaki havanın tamamına ısı aktarılmış olur. • Taneciklerinin hareket enerjisi azalır. • Taneciklerinin arasındaki uzaklık azalır. • Maddenin sıcaklığı azalır. • Maddelerin sıcaklığı artar. • Taneciklerin hareket enerjisi artar. • Taneciklerinin arasındaki uzaklık artar. • Sıcaklıkları farklı iki madde yan yana geldiğinde maddeler arasında ısı akışı olur. • Isı akışı sıcaklığı yüksek olandan alçak olana doğrudur. • Bu durumda ısı alan yada veren maddelerin taneciklerinin hareketlilikleri değişir ısı • Maddelerde sıcaktan soğuğa doğru hareket eder. • Bir maddeyi oluşturan taneciklerin hareket enerjileri farklıysa o maddede sıcaklık farklılıkları vardır, her yerinde sıcaklık aynı değildir. Sıcaklık farkından dolayı maddenin tanecikleri arasında enerji aktarımı gerçekleşir, aktarılan bu enerjiye ısı denir TANECİKLERİN ÇARPIŞMASIYLA ISININ YAYILMASI • Bulunduğu ortama göre sıcaklığı yüksek olan her madde çevresine ısı aktarır. Çalışma masası, kedi hatta buz bile kendisinden daha soğuk bir ortamda bulunduğu zaman çevresine ısı yayar • Isı, maddelerde çeşitli yollarla yayılır. Güneşin dünyamızı ısıtması, • yemek yaparken tencerenin ısınması ve yemeğin pişmesi gibi olayların her birinde ısı farklı yollarla yayılır. Isının iletim yoluyla yayılması, maddeler birbirine temas ettiğinde de olur. Örneğin, yanan sobanın üstüne çaydanlık koyduğumuzda, sadece çaydanlığın altı sobaya değmesine rağmen, çaydanlığın metal kapağı, ısının iletilmesi sebebiyle ısınır. Isı, çaydanlığın sıcak olan kısmından soğuk olan kısmına iletilir. Tanecik Olmadan Isının Yayılması • Güneşli bir kış günü evimizin içinde pencerenin önünde durduğumuzda güneş bizi ısıtır, fakat cama dokunduğumuzda camın soğuk olduğunu hissederiz. • Güneşin bizi ısıtıp,camı ısıtmamasının sebebi ne olabilir? Kışın güneşli günlerde dışarıda sıcaklık sıfırın altında iken evimizin güneş alan kısmı soba yanmasını gerektirmeyecek kadar ısınır. Bu olay ışıma yoluyla ısı yayılmasına iyi bir örnektir • Bundan dolayı kışların soğuk geçtiği bölgelerde, ev ve işyerlerimizin güneş almasını tercih ederiz. • Resmi incelediğimizde evin güneş alan kısmındaki karın daha önce eridiğini ve güneşe bakan odalar›n daha sıcak olduğunu fark ederiz Işınları yansıtan parlak ve yansıtıcı yüzeyler, ışınları soğurmadığı için ısınmaz. Işınları soğurmayan yüzeyler, ısı yalıtımı gerektiren yüzeylerin kaplanmasında kullanılır. Sağdaki resimde gördüğümüz gibi termosun iç yüzeyi, ışınları yansıtması için parlak bir madde ile kaplanmıştır Isının Yayılma Yolları: • Soğuk bir kış günü dışarıdan eve geldiğinizi düşünün: – Ev soğuk olduğundan odanın sıcaklığı henüz düşüktür. – Anneniz sobayı yaktı. Bir süre sonra oda sıcaklığı sizin rahatlıkla üşümeden oturabileceğiniz bir değere yükselir. – Anneniz sobanın üzerine bir maşa koymuş ve üzerine ekmekler dizmiş yanına da su dolu çaydanlığı bırakmıştır. – Zaman içinde maşanın üzerindeki ekmeklerin ısınıp kızarmaya, başladığını gördünüz. Isının yayılma yolları İLETİM KONVEKSİYON IŞIMA 1. Isının İletim Yoluyla Yayılması • • • • Bir katı maddeyi A ucundan ısıtmaya başlayalım. Maddenin o uçtaki taneciklerinin hareketliği artar. Tanecikler daha hızlı titreşmeye başlar. Böylece ısı enerjisi madde boyunca B ucuna doğru akar. Isının, maddeyi oluşturan taneciklerin çarpışmasıyla aktarılmasına ısının iletim yoluyla yayılması denir. Her maddenin ısıyı iletme özelliği aynı değildir. Isıyı iyi ileten maddeler ısı iletkeni, iyi iletmeyen maddeler isi ısı yalıtkanı olarak adlandırılır. Isıyı iyi iletir. Isıyı iyi iletmezler. Tanecikleri arasında ki boşluk azdır. Tanecikleri arasındaki boşluk fazladır. Demir, alüminyum altın, bakır gümüş. Tahta, plastik, yün, kum, hava, köpük. Isı iletenler Isı yalıtanları
