Otonom Sinir Sistemi Farmakolojisi Prof. Dr. Ç. Hakan KARADAĞ Sinir Sistemi Periferik Eferent Otonom Aferent Somatik Parasempatik Sempatik NANK Santral hemikolinyum vesamikol botulinum toksini HO CH2 CH Noradrenalin Sentezi NH2 COOH tirozin tirozin hidroksilaz HO HO HO CH2 CH NH2 HO CH COOH CH2 NH CH3 OH DOPA adrenalin (epinefrin) DOPA dekarboksilaz HO HO feniletanolamin-N-metil transferaz (FNMT) dopamin ß hidroksilaz HO CH2 CH2 NH2 dopamin HO CH OH CH2 NH2 noradrenalin (norepinefrin) reserpin kokain trisiklik antidepresanlar guanetidin bretilyum glukokortikoidler östrojenler Noradrenalin ve Adrenalinin Metabolizması MAO MAO Noradrenalin DOPGAL Aldehid redüktaz Adrenalin Aldehid dehidrogenaz KOMT KOMT DOPEG DOMA KOMT Normetanefrin KOMT MOPEG VMA Aldehid redüktaz Metanefrin Aldehid dehidrogenaz MOPGAL MAO DOPGAL: 3-4-dihidroksifenilglikolaldehid DOPEG: 3-4-dihidroksifeniletilenglikol DOMA: 3-4-dihidroksimandelik asid MOPEG (MHPG): 3-metoksi-4-hidroksifeniletilenglikol VMA: 3-metoksi-4-hidroksimandelik asid MOPGAL: 3-metoksi-4-hidroksifenilglikolaldehid MAO Presinaptik reseptörler m Otoreseptör m Heteroreseptör Kolinerjik Reseptörler Res. Agonist Antagonist Lokalizasyon Etki Aracı sistem Kas tipi (NM) Feniltrimetilamonyum a-Bungaratoksin Tubokürarin Nöromusküler kavşak Depolarizasyon Kanal (Na+) Nöron tipi (NN) Dimetilfenil piperazinyum Heksametonyum Mekamilamin K-bungarotoksin Otonom gangliyonlar EPSP (hızlı) Kanal (Na+) Adrenal medulla Katekolamin salg. SSS Depolarizasyon Pirenzepin Telenzepin Otonom gangl. EPSP (yavaş) SSS Bellek AF-DX 116 Kalp Yavaşlama Presinaptik uç IPSP Düz kas Kasılma Salgı bezi Salgılama Nikotinik Muskarinik M1 M2 M3 Oksotremorin McN-A-343 Heksahidrosiladifenidol PLC AS inh. K+ kanal akt. PLC M4 SSS Nöronları, muhtemelen vagal sinir uçları AS inh. K+ kanal akt. M5 SSS Nöronları, serebral damarların endoteli PLC Adrenerjik Reseptörler AGONİST Selektif a1 Fenilefrin, Metoksamin, Sirazolin a2 Klonidin, Alfametilnoradrenalin, Guanabenz, Guanfasin, Oksimetazolin, Ksilazin ANTAGONİST Selektif olmayan A ³ NA >> I Selektif Prazosin, Terazosin, Doksazosin, Urapidil, Indoramin, Alfuzosin, Tamsulosin Fenoksibenzamin, Fentolamin, Tolazolin Yohimbin, Efaroksan, Idazoksan, Rovolsin, RX 821002, Atipemazol b1 Dobutamin, Ksamoterol I > A =NA Atenolol, Praktolol, Betaksolol, Bisoprolol, Metoprolol, Esmolol, Asebutolol b2 Terbutalin, Prokaterol, Salbutamol, Salmeterol, Formeterol, Pirbuterol, Bitolterol, Ritodrin, Metaproterenol, Albuterol I > A >> NA Butoksamin, Alfametil-propranolol b3 Selektif olmayan Propranolol, Alprenolol, Pindolol, Nadolol, Timolol Sotalol, Penbutolol Karteolol, Levobunolol Adrenerjik Reseptörlerin İkinci Ulakları İkinci Ulak(lar) a1 Fosfolipaz C aktivasyonu IP3 ve DAG oluşumu, intraselüler Ca2+ ­ a2 Adenilil siklaz inhibisyonu, K+ kanallarının aktivasyonu b1 Adenilil siklaz ve Ca2+ kanallarının aktivasyonu b2 b3 Adenilil siklaz aktivasyonu (a1A, a1B ,a1D) (a2A, a2B ,a2C) Adenilil siklaz aktivasyonu Otonom Sinir Sistemi Farmakolojisi Sempatik ve Parasempatik Aktivasyonla Oluşan Etkiler Sempatik ve Parasempatik Sistemin Uyarılmasıyla Oluşan Etkiler Organ Sempatik Sistem R Göz İris radiyal kası İris sfinkter kası Siliyer kas Aköz hümör oluşumu Aköz hümör drenajı Kalp SA düğüm AV düğüm Ventriküller a1 Yanıt R Yanıt Midriyazis (++) b2 b1; a2 b2; a1 Gevşeme (uzağı görme) (+) Artma (++); azalma (+) Artma (++); azalma (+) b1>b2 b1>b2 Kalp hızında ­ (++) İleti hızında ­ (++) Otomatisite ­ (++) Kontraktilite ­ (+++) İleti hızı ­ Otomatisite ­ b1>b2 b1>b2 b1>b2 Parasempatik Sistem M3, M2 M3, M2 Miyozis (+++) Kasılma (yakını görme) (+++) M2>>M3 M2>>M3 Kalp hızında ¯ (vagal etki) (+++) İleti hızında ¯ (AV blok) (+++) M2>>M3 Kontraktilitede hafif ¯ Organ Sempatik Sistem R. Arteriyol Koroner Deri, Mukoza İskelet kası Tükürük bezleri Beyin Karın viserleri Akciğer Böbrek Ven Yanıt Parasempatik Sistem R. Yanıt a1, a2; b2 a1, a2 a; b2 a1, a2 a1 a1 a1, a2; b2 a1, a2; b2 Konstriksiyon (+); Dilatasyon (++) Konstriksiyon (+++) Konstriksiyon (++); dilatasyon (++) Konstriksiyon (+++) Konstriksiyon (hafif) Konstriksiyon (+++) Konstriksiyon (++); Dilatasyon (+) Konstriksiyon (++); Dilatasyon (+) - a; b2 Konstriksiyon (++); dilatasyon (+) - Muskarinik agonistlerin bazı damar yataklarında yaptığı vazodilatasyona endotel kaynaklı gevşetici faktör (EDRF, NO) aracılık eder. Organ Sempatik Sistem R Akciğer (bronşlar) Bronşiyal kaslar Mukoza mukus bezlerinin salgısı Mukoza bezlerinin seröz salgısı Mukosiliyer transport Böbrek Renin salgılanması Gastrointestinal sistem Motilite Sfinkterler Özofagus alt sfinkteri Genitoüriner sistem Detrusor kası Trigon-sfinkter Yanıt Parasempatik Sistem R Yanıt M3 M3 M3 Kasılma (++) Salgıda ­ (+++) Salgıda ­ (+++) - b2 b2 a1 b Gevşeme (+) Salgıda ­ Salgıda ¯ Hızlanma a1; b1, b2 Azalma (+); artma (++) a1,a2,b1 ,b2 a1 a; b Azalma (+) Kasılma (+) Kasılma (++); gevşeme (+) M3 M3 M3 Artma (+++) Gevşeme (+) Kasılma (++) b2 a1 Gevşeme (+) Kasılma (++) M3 M3 Kasılma (+++) Gevşeme (++) - Organ Sempatik Sistem R Yanıt Parasempatik Sistem R Yanıt Ter bezleri Ekrin Apokrin M3 a1 Salgılama (+++) Salgılama (+) - Piloerektör kaslar a1 Kasılma (++) - Penis a1 Emisyon Ereksiyon (+++) a1; b2 Kasılma (++); gevşeme (+) a1;b2 b2 Gebe: Kasılma; gevşeme Gebe olmayanlar: Gevşeme Adipositler (lipoliz) b1-b3; a2 Artma (++); azalma (+) - Karaciğer b2, a1 Glikojenoliz, glukoneojenez ve glikojen sentezinin inh. - İskelet kası b2 Glikojenoliz Pankreas İnsülin salgılanması b2; a2 Artma (+); Azalma (+++) - Trombosit a2 Agregasyon - Dalak kapsülü Uterus Miyometriyum (VIPerjik ve nitrerjik) - İdrar retansiyonu Midriyazis Taşikardi Ø Vazokonstriksiyon (vazodilatasyon) + İnotrop Etki Glikojenoliz, glukoneojenez Bradikardi Miyozis Ürinasyon Diyare Salivasyon Eksitasyon Lakrimasyon Bronkokonstriksiyon PARASEMPATOMİMETİK DUMBBLES SEMPATOMİMETİK Bronkodilatasyon Konstipasyon Ko-transmiter A B Nörotransmiter Nöromediyatör Nöromodülatör NANK ve Kotransmiterler Transmiter Lokalizasyon Fonksiyon Peptid yapıda olmayanlar ATP Postgangiyonik sempatik nöronlar (örneğin kan damarları, vas deferens) Hızlı depolarizasyon/düz kas kasılması GABA, 5-HT Enterik nöronlar Peristaltik refleks Dopamin Bazı sempatik nöronlar (örneğin böbrek) Vazodilatasyon NO Pelvik sinirler Ereksiyon Gastrik sinirler Gastrik boşalma Nöropeptid Y (NPY) Postgangliyonik sempatik nöronlar (örneğin kan damarları) NA’in kasıcı etkisini artırır NA salıverilmesini azaltır Vazoaktif intestinal peptid (VIP) Tükrük bezlerinin parasempatik sinirleri Vazodilatasyon ACh’in kotransmiteri Hava yolu düz kaslarının NANK innervasyonu Bronkodilatasyon GnRH Sempatik gangliyonlar Yavaş depolarizasyon ACh’in kotransmiteri P maddesi Sempatik gangliyonlar Enterik nöronlar Yavaş depolarizasyon ACh’in kotransmiteri CGRP Miyelinsiz duyusal nöronlar Vazodilatasyon, Vasküler sızıntı Nörojenik inflamasyon Peptidler Otonom Sinir Sistemi Farmakolojisi Parasempatik Sistem Parasempatomimetikler (Kolinomimetikler) Kolinomimetikler Doğrudan etkili Dolaylı etkili Kolin esterleri Geri dönüşümlü (reversible) Alkaloidler ve sentetik türevleri Geri dönüşümsüz (irreversible) Kolin Esterleri Kolinesteraza Duyarlık KVS GIS Mesane Göz (lokal) Nikotinik Etki Asetilkolin +++ ++ ++ ++ + ++ Metakolin + +++ ++ ++ + + Karbakol - + +++ +++ ++ +++ Betanekol - ± +++ +++ ++ - O O H3 C C O b a CH2 CH2 N CH3 + Asetilkolin O CH3 O CH CH2 N + CH3 Metakolin (Asetil b-metil kolin) H2 N C CH3 CH3 H3 C C Muskarinik Etki O H2N C OH CH3 O CH2 CH2 N + CH3 CH3 Karbakol (Karbamilkolin) Karbamik asid CH3 O CH3 H2 N C CH3 O CH CH3 CH2 N + CH3 CH3 Betanekol (Karbamil b-metil kolin) Alkaloidler ve Sentetik Türevleri Muskarinik Karma Nikotinik Muskarin K, A Pilokarpin A Oksotremorin S Aseklidin S Arekolin A Nikotin A Vareniklin S Lobelin A Dimetilfenilpiperazinyum K, S K: Kuvaterner, S: Sentetik, A: Alkaloid Kolinesteraz İnhibitörleri Geri Dönüşümlü Edrofonyum K Neostigmin K Fizostigmin (Eserin) A Piridostigmin K Ambenonyum K Distigmin K Takrin Donepezil Rivastigmin Galantamin Geri Dönüşümsüz Paration Malation İsoflorofat Ekotiofat Soman Tabun Sarin Asetilkolinesteraz Parasempatomimetiklerin Etkileri m Bradikardi (ufak dozlarda taşikardi), A-V iletimi yavaşlatırlar m Damarlarda gevşeme (endotelden NO salarak). Kan basıncında düşme (direkt etkililer için) (AChEİ ilaçlar, intoksikasyon durumlarının terminal dönemi hariç kan basıncını düşürmezler. Sempatik gangliyonların ve adrenal medullanın uyarılması nedeniyle kan basıncını yükseltirler) m Miyozis, akomodasyon spazmı (uzak görme bozulur) m Ter bezlerinin salgısında artma, lakrimasyon m Hipersalivasyon m Bronkospazm m Gastrointestinal motilitede artma, sfinkterlerde gevşeme m Miksiyon m AChEİ ilaçlar çizgili kaslarda aşırımı kolaylaştırarak çizgili kasları uyarırlar. m SSS etkileri: (Organofosfatlar ve fizostigmin için) İntoksikasyon durumlarında santral stimülasyon, ardından depresyon, konvülsiyonlar, solunum depresyonu, koma Parasempatomimetiklerin Endikasyonları m Postoperatif paralitik ileus ve mesane atonisi Neostigmin Betanekol m Nörojenik (paralitik) mesane bozuklukları Betanekol m Glokom (Dar açılı) Pilokarpin Fizostigmin m Myastenia gravis Edrofonyum (test için) Neostigmin Piridostigmin Ambenonyum Distigmin m Alzheimer hastalığı Takrin (tetrahidroaminoakridin) (hepatotoksik) Donepezil Rivastigmin Galantamin m Kompetitif tipteki nöromusküler bloke edicilerin etkisini sonlandırmak için Neostigmin m Atropin, trisiklik antidepresanlar, fenotiazinler ve benzeri santral antikolinerjik etkisi olan ilaçlarla zehirlenmelerde Fizostigmin m Refluks özofajit Betanekol m Sigarayı bırakma Vareniklin Parasempatolitikler (Antikolinerjikler) m Atropin (Hyosiyamin) = tropin + tropik asid m Skopolamin (Hyosin) = skopin + tropik asid Atropa belladonna Datura stramonium Hyoscyamus niger skopin tropin N CH3 N CH3 O HOH2C C C CH tropik asit O HOH2C O CH O O skopolamin tropik asit atropin Atropa belladonna Datura stramonium Hyoscyamus niger Parasempatolitiklerin Etkileri m Taşikardi (ufak dozlarda bradikardi), A-V iletimi hızlandırır m Midriyazis, siklopleji (yakın görme bozulur) m Ter bezlerinin salgısında azalma, çocuklarda buna bağlı hipertermi (atropin ateşi), ciltte kuruluk (anhidroz) m Ağız kuruluğu m Konstipasyon, antispazmodik etki m İdrar retansiyonu m Flushing m SSS etkileri: – – – Atropinle hafif, skopolaminle belirgin sedatif etki Yüksek dozda atropin: halüsinasyon, deliryum, hipereksitasyon Çok yüksek dozda atropin ve skopolamin: KONVÜLSİYON ardından solunum merkezi depresyonu sonucu ÖLÜM Atropin düşük dozda bradikardi, normal dozlarda taşikardi yapar Atropin ACh (–) M1 ACh M2 SA düğüm hücresi Parasempatolitiklerin Endikasyonları m Peptik ülser Pirenzepin, Telenzepin m GİS spazm ve hipermotilite durumları Hyosin N- Butilbromür m Genitoüriner Endikasyonlar Postoperatif Mesane Spazmı: Oksibutinin, Trospium, Darifenasin, Solifenasin Erişkin Üriner İnkontinensi: Tolterodin, Fesoterodin, Propiverin m Siklopleji ve midriyazis oluşturmak için Tropikamid, Siklopentolat, Homatropin, Ökatropin m Bronkodilatör olarak İpratropium bromür, Oksitropium bromür, Tiotropium bromür m A-V blok Atropin m Preanestezik medikasyon Atropin m Parasempatomimetik aşırı etkinlik oluşturan mantar zehirlenmeleri Atropin m Organofosfatlı insektisidlerle zehirlenmeler Atropin m Parkinson hastalığı Biperiden, Triheksifenidil, Benztropin, Bornaprin, Klorfenoksamin, Etopropazin m Hareket hastalığı (taşıt tutmasına karşı) Skopolamin Mantar Zehirlenmeleri Çabuk Başlayan Zehirlenmeler m Parasempatomimetik aşırı etkinlik oluşturanlar Inocybe ve Clitocybe türleri MUSKARİN’e bağlı m Uyku oluşturmaksızın öfori, deliryum ve halüsinasyon oluşturanlar Psilocybe türleri PSİLOSİN ve PSİLOSİBİN’e bağlı m Deliryum, eksitasyon veya halüsinasyonlarla birlikte uyku (veya koma) oluşturanlar Amanita muscaria İBOTENİK ASİD’e (glutamat benzeri etki) ve MUSİMOL’e (GABA agonisti) bağlı m Disülfiram benzeri reaksiyon oluşturanlar Coprinus atramentarius KOPRİN’e bağlı (aldehid dehidrojenaz inhibisyonu) m Yalın gastroenterit şeklinde iritasyon yapanlar Amanita muscaria Inocybe gheophylla Mantar Zehirlenmeleri Geç Başlayan Zehirlenmeler m Amanita phalloides, A. verna, A. virosa ve diğer Galeriana grubu mantarlar Amanita phalloides Amanita verna Amanita virosa Galeriana autumnalis Galeriana marginata m Cortinarius grubu mantarlar Nefrotoksik etki m Gyromitra türleri Hepatotoksik etki FALLOİDİN (akut gastroenterit tablosu) a-AMANİTİN (karaciğer, böbrek, beyin harabiyeti) (RNA polimeraz II inhibisyonu) Zehirlenme 3 dönem gösterir: Başlangıç dönemi: Mantarın yenilmesinden 8-12 saat sonra gastroenterit tablosu şeklinde başlar. Asemptomatik dönem: Yenildikten 24-48 saat sonra gastroenterit tablosu hafifleyerek kaybolur. Bu dönem 2-6 gün sürer. Üçüncü dönem: Karaciğer nekrozu nedeniyle sarılık, ensefalopati, koagülopati, hipoglisemi Olguların yaklaşık 1/3’ü ilk hafta içinde ölür. Antidot yok. (Yüksek doz penisilin G, silibinin, tioktik asid kullanılabilir) Amanita phalloides Galeriana autumnalis Organofosfatlı İnsektisid Zehirlenmeleri O H5C2 O P O C2H5 O NO 2 paraokson Tedavi: m Parasempatik etkinliğin antagonize edilmesi Atropin m Spesifik antidot Enzim Reaktivatörleri ENZİM REAKTİVATÖRLERİ PAM (pralidoksim) Obidoksim DAM (diasetilmonoksim) İlk 36 saat içinde kullanılırlar. Ne kadar geç verilirse etkinlikleri o derece azalır. Eskime (aging) Zehir uzaklaştırılır, cilt sodyum bikarbonat (yoksa sabun) ile yıkanır. Zehir içilmişse mide yıkanır. Genel zehirlenme prensipleri uygulanır. Solunum yolları açık tutulur, gerekirse mekanik ventilasyon yapılır. İV atropin (atropin zehirlenme belirtileri görülene kadar) ve varsa enzim reaktivatörleri. m Konvülsiyonlar oluşursa İV diazepam m m m m Otonom Sinir Sistemi Farmakolojisi Sempatik Sistem Adrenerjik Reseptörlerin İkinci Ulakları İkinci Ulak(lar) a1 Fosfolipaz C aktivasyonu IP3 ve DAG oluşumu, intraselüler Ca2+ ­ a2 Adenilil siklaz inhibisyonu, K+ kanallarının aktivasyonu b1 Adenilil siklaz ve Ca2+ kanallarının aktivasyonu b2 b3 Adenilil siklaz aktivasyonu (a1A, a1B ,a1D) (a2A, a2B ,a2C) Adenilil siklaz aktivasyonu Adrenerjik Reseptörler AGONİST Selektif Selektif olmayan A ³ NA >> I ANTAGONİST Selektif a1 Fenilefrin, Metoksamin, Sirazolin a2 Klonidin, Alfametilnoradrenalin, Guanabenz, Guanfasin, Oksimetazolin, Ksilazin b1 Dobutamin, Ksamoterol I > A =NA Atenolol, Praktolol, Betaksolol, Bisoprolol, Metoprolol, Esmolol, Asebutolol b2 Terbutalin, Prokaterol, Salbutamol, Salmeterol, Formeterol, Pirbuterol, Bitolterol, Ritodrin, Metaproterenol, Albuterol I > A >> NA Butoksamin, Alfametil-propranolol b3 Mirabegron, Solabegron, Amibegron Prazosin, Terazosin, Doksazosin, Urapidil, Indoramin, Alfuszosin, Tamsulosin, Terazosin Selektif olmayan Fenoksibenzamin, Fentolamin, Tolazolin Yohimbin, Efaroksan, Idazoksan, Rovolsin, RX 821002, Atipemazol Propranolol, Alprenolol, Pindolol, Nadolol, Timolol Sotalol, Penbutolol Karteolol, Levobunolol İlaçlar Klinik kullanılış DOĞRUDAN ETKİLİ a. Endojen katekolaminler Adrenalin (Epinefrin) Anafilaktik şok, geniş açılı glokom tedavisi Noradrenalin (Norepinefrin) Antihipotansif Dopamin Kardiyojenik şok tedavisi b. Selektif olmayan a sempatomimetikler Etilefrin Antihipotansif Norfenefrin Antihipotansif Oksedrin Antihipotansif Korbadrin Lokal anesteziklerle kombinasyon (lokal vazokonstriksiyon) Oktopamin Antihipotansif Heptaminol Antihipotansif Dipivefrin Glokom tedavisi İlaçlar Klinik kullanılış c. Selektif a1 sempatomimetikler Metoksamin Antihipotansif Fenilefrin Nazal dekonjestan (lokal), midriyatik (lokal) d. Selektif a2 sempatomimetikler Klonidin Antihipertansif Alfametildopa Antihipertansif Guanfasin Antihipertansif Guanabenz Antihipertansif Nafazolin Nazal dekonjestan (lokal) Tetrahidrazolin Nazal dekonjestan (lokal) Ksilometazolin Nazal dekonjestan (lokal) Oksimetazolin Nazal dekonjestan (lokal) e. Selektif olmayan b sempatomimetikler İzoproterenol AV blok Etilnoradrenalin Bronkodilatör Bufenin İsoksuprin İlaçlar f. Selektif b1 sempatomimetikler Dobutamin Butopamin Ksamoterol Prenalterol g. Selektif b2 sempatomimetikler Ritodrin Albuterol Orsiprenalin Terbutalin Salmoterol Karbuterol Protokilol İzoetarin Rimiterol Pirbuterol Bitolterol Klinik kullanılış Kardiyak stimülan Kardiyak stimülan Kardiyak stimülan Kardiyak stimülan Uterus gevşetici Bronkodilatör Bronkodilatör Bronkodilatör Bronkodilatör Bronkodilatör Bronkodilatör Bronkodilatör Bronkodilatör Bronkodilatör Bronkodilatör İlaçlar Klinik kullanılış DOLAYLI ETKİLİ Amfetamin SSS uyarıcısı Metamfetamin SSS uyarıcısı Metilfenidat SSS uyarıcısı Pemolin SSS uyarıcısı Tiramin Siklopentamin Nazal dekonjestan (lokal) Tuaminoheptan Nazal dekonjestan (lokal) Metilheksamin Nazal dekonjestan (lokal) Propilheksedrin Nazal dekonjestan (lokal) KARMA ETKİLİ Efedrin Nazal dekonjestan Metaraminol Antihipotansif, Paroksismal atriyal taşikardi Mefentermin Antihipotansif Psödoefedrin Nazal dekonjestan (sistemik) Fenilpropanolamin Nazal dekonjestan (sistemik) NA (a, b1) A1 (a,b1,b2) İ (b1,b2) D (D1, D2, a, b) ­­ ¯ ¯¯ ¯, 0, ­2 Cilt, mukoza ¯ ¯ ­ ­ İskelet kasları ¯¯ ­ ­ ¯ Böbrek ¯ ¯ ¯,­3 ­­ Mezenterik ¯ ­ ­ ­­ Beyin ¯ ­ 0, ­ ­ Koroner ­ ­­ ­ ­¯ Kalp hızı ¯4 ­ ­­ 0, ­2 Kontraktilite 0,­ ­­ ­­ ­ Debi 0,­ ­ ­­ ­ TPD Kan Akımı Kan basıncı Ortalama ­­ ­ ¯ Sistolik ­­ ­­ ­ ­ ¯ ¯¯ 0,­ ­­ ­­ Diyastolik Nabız basıncı ¯, 0, ­2 1 Adrenalin için verilen etkiler düşük dozlardaki etkilerdir, yüksek dozlarda etkileri noradrenalininkiler gibidir. 2 Doza bağımlı. 3 Normal kişilerde azaltır, şoklularda artırır. 4 Vagal refleks ile. NA (a, b1) A1 (a,b1,b2) İ (b1,b2) D (D1, D2, a, b) ­­ ¯ ¯¯ ¯, 0, ­2 Cilt, mukoza ¯ ¯ ­ ­ İskelet kasları ¯¯ ­ ­ ¯ Böbrek ¯ ¯ ¯,­3 ­­ Mezenterik ¯ ­ ­ ­­ Beyin ¯ ­ 0, ­ ­ Koroner ­ ­­ ­ ­¯ Kalp hızı ¯4 ­ ­­ 0, ­2 Kontraktilite 0,­ ­­ ­­ ­ Debi 0,­ ­ ­­ ­ TPD Kan Akımı Kan basıncı Ortalama ­­ ­ ¯ Sistolik ­­ ­­ ­ ­ ¯ ¯¯ 0,­ ­­ ­­ Diyastolik Nabız basıncı ¯, 0, ­2 1 Adrenalin için verilen etkiler düşük dozlardaki etkilerdir, yüksek dozlarda etkileri noradrenalininkiler gibidir. 2 Doza bağımlı. 3 Normal kişilerde azaltır, şoklularda artırır. 4 Vagal refleks ile. V=IxR TA = Debi x TPD Debi = Atım Hacmi x Nabız NA (a, b1) A1 (a,b1,b2) İ (b1,b2) D (D1, D2, a, b) ­­ ¯ ¯¯ ¯, 0, ­2 Cilt, mukoza ¯ ¯ ­ ­ İskelet kasları ¯¯ ­ ­ ¯ Böbrek ¯ ¯ ¯,­3 ­­ Mezenterik ¯ ­ ­ ­­ Beyin ¯ ­ 0, ­ ­ Koroner ­ ­­ ­ ­¯ Kalp hızı ¯4 ­ ­­ 0, ­2 Kontraktilite 0,­ ­­ ­­ ­ Debi 0,­ ­ ­­ ­ TPD Kan Akımı Kan basıncı Ortalama ­­ ­ ¯ Sistolik ­­ ­­ ­ ­ ¯ ¯¯ 0,­ ­­ ­­ Diyastolik Nabız basıncı ¯, 0, ­2 1 Adrenalin için verilen etkiler düşük dozlardaki etkilerdir, yüksek dozlarda etkileri noradrenalininkiler gibidir. 2 Doza bağımlı. 3 Normal kişilerde azaltır, şoklularda artırır. 4 Vagal refleks ile. W=VxI W= TA x Debi TA = Debi x TPD W= TPD x Debi x Debi W= TPD x Debi2 Debi = Atım Hacmi x Nabız W= TPD x Nabız2 Adrenalin etkisinin tersine çevrilmesi Vazopresör ve Kardiyak Stimülan Sempatomimetikler Adrenalin (Epinefrin) Afinite Kullanılış Spesiyalite a1=a2 ; b1=b2 Anafilaksi ADRENALİN Ventriküler fibrilasyon ADRENALİN Nazal dekonjestan (%1) GALEN Lokal anesteziklerle kombinasyon Noradrenalin a1=a2 ; b1>>b2 (Norepinefrin) Şok Hipotansiyon İzoproterenol (İzoprenalin) b1 = b2 >>>> a Kalp blokları Kardiyojenik şok (M.İ. sonrası) Septik şok Bronkodilatör ASTERAL Dopamin D1=D2 >> b >> a Şok DOPMİN GİLUDOP Dobutamin b1 > b2 >>>> a KKY DOBUTREX Adrenerjik Reseptörler AGONİST Selektif Selektif olmayan Selektif a1 Fenilefrin, Metoksamin, Sirazolin a2 Klonidin, Alfametilnoradrenalin, Guanabenz, Guanfasin, Oksimetazolin, Ksilazin b1 Dobutamin, Ksamoterol I > A =NA Atenolol, Praktolol, Betaksolol, Bisoprolol, Metoprolol, Esmolol, Asebutolol b2 Terbutalin, Prokaterol, Salbutamol, Salmeterol, Formeterol, Pirbuterol, Bitolterol, Ritodrin, Metaproterenol, Albuterol I > A >> NA Butoksamin, Alfametil-propranolol b3 A ³ NA >> I ANTAGONİST Prazosin, Terazosin, Doksazosin, Urapidil, Indoramin, Alfuszosin, Tamsulosin, Terazosin Selektif olmayan Fenoksibenzamin, Fentolamin, Tolazolin Yohimbin, Efaroksan, Idazoksan, Rovolsin, RX 821002, Atipemazol Propranolol, Alprenolol, Pindolol, Nadolol, Timolol Sotalol, Penbutolol Karteolol, Levobunolol Sempatolitikler m Adrenerjik Reseptör Blokörleri – Alfa blokörler – Beta blokörler m Adrenerjik Nöron Blokörleri – Rezerpin – Guanetidin – Guanedrel Alfa Blokörler TPD ↓↓ → TA ↓↓ (Postural hipotansiyon) Refleks taşikardi (? Anjina) kronik kullanım: Böbrek kan akımı ↓ → Su tutulması (Kompansasyon) Alfa Blokörlerin Endikasyonları Afinite Kullanılış Spesiyalite Fenoksibenzamin a1>a2 (non-kompetitif) (H1, M, 5-HT Ant) Feokromasitoma (beta blokörlerle birlikte) Fentolamin a1=a2 (H1, H2, M Ag) Feokromasitoma (beta blokörlerle birlikte) Erektil disfonksiyon Prazosin a1>>>a2 Hipertansiyon APO-PRAZO 2 mg tab MİNİPRESS 1, 2 ve 5 mg tab Terazosin a1>>>a2 Hipertansiyon BPH HYTRİN 2 ve 5 mg tab Doksazosin a1>>>a2 Hipertansiyon BPH DOKSURA 2 ve 4 mg tab CARDURA 2 ve 4 mg tab Tamsulosin a1 (a1A>a1B) BPH FLOMAX MR 0,4 mg kaps Alfuzosin a1 BPH XATRAL 2,5 mg tab İndoramin a1 Hipertansiyon Urapidil a1 Hipertansiyon (zayıf a2 Ag, BPH 5-HT1A Ag ve b1 Ant) Beta Blokörler Etkileri m m m m m m m m m m – inotrop (b1) – kronotrop (b1) A-V iletimi yavaşlatırlar (b1) Otomatisiteyi azaltırlar (b1) Kronik kullanım ile kan basıncını düşürürler GFR ¯ ® Su ve tuz retansiyonu (nadolol ve tertatolol hariç) Portal ven basıncını ¯ (kardiyoselektif olmayanlar) Bronkokonstriksiyon (b2) Renin salgısında azalma (b1, b2) Lipolizin inhibisyonu (b1, b3) m İnsülin enjeksiyonuna bağlı gelişen hipogliseminin normale dönüşünü geciktirirler (b2) Hipogliseminin taşikardi, palpitasyon, titreme gibi ön belirtilerini ortadan kaldırırlar m ÇDDL­, DDL-kÆ, YDL-k¯ ® ATEROJEN m b2 uyarı ® HİPOKALEMİ Beta blokörler ® HİPERKALEMİ m Santral etkiler: Uyuşukluk, Bellekte bozulma Dezorientasyon Halusinasyonlar Psikotik depresyon hali Portal Hipertansiyon – Portal venlere akış (mesenterik arterioler direnç tarafından belirlenir) – Portal venden çıkışa karşı direnç Çıkış (Outflow) Siroz Portal Ven mPortal Venöz Basıncı belirleyen 2 parametre vardır: Giriş (İnflow) Beta Blokör Selektif olmayan Seçicilik İSE MSE F (P.O.) t1/2(h) H/L Asebutolol ß1 + + 0,5 3-4 L Atenolol ß1 0 0 0,5-0,6 6-9 H Betaksolol ß1 0 0 0,9 14-22 H Bisoprolol ß1 0 0 0,9 8-12 H Bopindolol - 0 0 0,5 4-5 Esmolol ß1 0 0 0 8 dak. Karteolol - + 0 0,85 6 Labetalol - 0 ± 0,3 4-6 Metoprolol ß1 0 ± 0,5 3-4 L Nadolol - 0 0 0,2-0,5 14-24 H Nebivolol ß1 Oksprenolol - + + 0,2-0,75 1-2 L Penbutolol - + 0 0,9 5 Pindolol - ++ ± 0,75-1,0 3-4 Propranolol - 0 ++ 0,25-0,30 3-5 L Seliprolol ß1 + 0 0,3-0,74 4-12 H Sotalol - 0 0 0,9-1,0 7-16 H Tertatolol - 0 0 0,6 3 H Timolol - 0 0 0,5 4-5 L H Beta Blokörler Kardiyoselektivite m Daha az bronkokonstriksiyon m Daha az periferik vazokonstriksiyon m “İnsuline bağlı hipogliseminin normale dönüşünü” daha az geciktirme ve hipogliseminin belirtilerini daha az maskeleme Seçicilik İSE MSE F (P.O.) t1/2(h) H/L Asebutolol ß1 + + 0,5 3-4 L Atenolol ß1 0 0 0,5-0,6 6-9 H Betaksolol ß1 0 0 0,9 14-22 H Bisoprolol ß1 0 0 0,9 8-12 H Bopindolol - 0 0 0,5 4-5 Esmolol ß1 0 0 0 8 dak. Karteolol - + 0 0,85 6 Labetalol - 0 ± 0,3 4-6 Metoprolol ß1 0 ± 0,5 3-4 L Nadolol - 0 0 0,2-0,5 14-24 H Nebivolol ß1 Oksprenolol - + + 0,2-0,75 1-2 L Penbutolol - + 0 0,9 5 Pindolol - ++ ± 0,75-1,0 3-4 Propranolol - 0 ++ 0,25-0,30 3-5 L Seliprolol ß1 + 0 0,3-0,74 4-12 H Sotalol - 0 0 0,9-1,0 7-16 H Tertatolol - 0 0 0,6 3 H Timolol - 0 0 0,5 4-5 L H Beta Blokörler İntrensek Sempatomimetik Etkinlik (ISE +) m Miyokardı deprese edici, m Kardiyak iletiyi yavaşlatıcı, m Lipid metabolizmasını bozucu, m Bronkokonstriktör etkilerin daha az olması beklenir. Seçicilik İSE MSE F (P.O.) t1/2(h) H/L Asebutolol ß1 + + 0,5 3-4 L Atenolol ß1 0 0 0,5-0,6 6-9 H Betaksolol ß1 0 0 0,9 14-22 H Bisoprolol ß1 0 0 0,9 8-12 H Bopindolol - 0 0 0,5 4-5 Esmolol ß1 0 0 0 8 dak. Karteolol - + 0 0,85 6 Labetalol - 0 ± 0,3 4-6 Metoprolol ß1 0 ± 0,5 3-4 L Nadolol - 0 0 0,2-0,5 14-24 H Nebivolol ß1 Oksprenolol - + + 0,2-0,75 1-2 L Penbutolol - + 0 0,9 5 Pindolol - ++ ± 0,75-1,0 3-4 Propranolol - 0 ++ 0,25-0,30 3-5 L Seliprolol ß1 + 0 0,3-0,74 4-12 H Sotalol - 0 0 0,9-1,0 7-16 H Tertatolol - 0 0 0,6 3 H Timolol - 0 0 0,5 4-5 L H Beta Blokörler Hidrofillik m Bireyler arası doz değişkenliği fazla değildir. m Böbrekler yoluyla atılma daha fazladır. m Sedatif etki daha azdır. (Kan-beyin engelini aşmaları daha zordur) Seçicilik İSE MSE F (P.O.) t1/2(h) H/L Asebutolol ß1 + + 0,5 3-4 L Atenolol ß1 0 0 0,5-0,6 6-9 H Betaksolol ß1 0 0 0,9 14-22 H Bisoprolol ß1 0 0 0,9 8-12 H Bopindolol - 0 0 0,5 4-5 Esmolol ß1 0 0 0 8 dak. Karteolol - + 0 0,85 6 Labetalol - 0 ± 0,3 4-6 Metoprolol ß1 0 ± 0,5 3-4 L Nadolol - 0 0 0,2-0,5 14-24 H Nebivolol ß1 Oksprenolol - + + 0,2-0,75 1-2 L Penbutolol - + 0 0,9 5 Pindolol - ++ ± 0,75-1,0 3-4 Propranolol - 0 ++ 0,25-0,30 3-5 L Seliprolol ß1 + 0 0,3-0,74 4-12 H Sotalol - 0 0 0,9-1,0 7-16 H Tertatolol - 0 0 0,6 3 H Timolol - 0 0 0,5 4-5 L H Beta Blokörler Melez (Hibrid) Etkinlik m Labetalol (Pseudohibrid) b1 blokör b2 blokör a1 blokör m Seliprolol b1 blokör b2 agonist a2 blokör m Karvedilol b1 blokör b2 blokör a1 blokör kalsiyum kanal blokajı Beta Blokörler Endikasyonları m Hipertansiyon m Anjina pektoris m Feokromositoma (a blokörler ile birlikte) m Taşiaritmiler m Migren (profilaktik) m Akut miyokard infarktüsünün tedavisi ve infarktüs sonrası profilaksi m Glokom (kronik açık açılı) m Hipertiroidizm m Hipertrofik obstrüktif kardiyomiyopati (idiyopatik subaortik stenoz) m Anksiyete m Portal hipertansiyon (kardiyoselektif olmayanlar) m Bazı konjestif kalp yetmezliği vakaları Beta Blokörler Yan Etkileri m GİS bozuklukları m Bronkokonstriksiyon (b2 mimetiklere yanıt vermez. Teofilin kullanılır) m Kalp yetmezliği m Sinüs bradikardisi, A-V blok m Glukoza dayancın bozulması m Lipid metabolizmasına olumsuz etkiler m Egzersize (atletik) toleransın azalması m Periferik kan akımının azalmasına bağlı bozukluklar m Kesilme sendromu, rebound m SSS depresyonu, belleğin bozulması, halüsinasyonlar, psikotik reaksiyon m İmpotens (uzun süreli kullanım) (%20) m Hiperkalemi m Praktolol: göz-deri sendromu Beta Blokörler Kontrendikasyonları m Düşük debili kalp hastalıkları – – – – – Ağır bradikardiler Konjestif kalp yetmezliği Aort stenozu, Kardiyojenik şok, Perikardit m 2. ve 3. derecede kalp blokları m Astma (kardiyoselektif bb) m Periferik vasküler hastalık (kardiyoselektif ve ISE (+) olan bb) m Diabetes mellitus (kardiyoselektif bb) Gangliyon Blokörleri m Depolarizasyon ile blok oluşturanlar Nikotin Lobelin DMPP (dimetilfenilpiperazinyum) Tetrametilamonyum m Kompetisyon ile blok oluşturanlar Tetraetilamonyum Heksametonyum (C6) (Nikotinik reseptöre değil, katyon kanalı üzerinde veya içinde bir yere bağlanır) Mekamilamin Trimetafan Pentolinyum Gangliyon Blokörlerinin Etkileri m Göz Siklopleji Orta dereceli midriyazis m KVS Belirgin hipotansiyon (ortostatik) Orta dereceli taşikardi m GİS Konstipasyon m GÜS Ereksiyon ve ejakulasyonun inhibisyonu Üriner retansiyon m SSS Sedasyon ve tremor (mekamilamin dışındakiler SSS’ye geçemez) Gangliyon Blokörlerinin Endikasyonları m Kontrollü hipotansiyon Beyin, göz ameliyatları, plastik cerrahide girişim sırasında kanamanın en aza indirilerek sekel oluşmasının önlenmesi için Trimetafan (intravenöz infüzyonla) m Hipertansif kriz Trimetafan (intravenöz infüzyonla) Kolin pompasını inhibe ederek etki gösteren ilaç hangisidir? (1990 Eylül) a) Hemikolinyum b) Fizostigmin c) İmipramin d) Kokain e) Süksinilkolin Aşağıdakilerden hangisi organik fosfor zehirlenmelerinde görülmez? (1987 Eylül) a) Miyozis b) Cilt kuruluğu c) Fasikülasyon d) Salivasyon e) Bradikardi Aşağıdakilerden hangisi antikolinerjiktir? (1991 Eylül) a) Skopolamin b) Asetilkolin c) Pilokarpin d) Metakolin e) Fizostigmin Kolinesteraza dayanıklı, muskarinik ve nikotinik etkileri olan parasempatomimetik ilaç hangisidir? (1994 Eylül) a) Asetilkolin b) Metakolin c) Karbakol d) Betanekol e) Oksotremorin Aşağıdakilerden hangisi atropin zehirlenmesinde görülmez? (1988 Nisan) a) Midriyazis b) Konvülsiyon c) Konstipasyon d) Hipersalivasyon e) Taşikardi Fizostigmin ile neostigmin arasındaki ortak özellik hangisidir? (1991 Nisan) a) Trisiklik antidepresan zehirlenmelerinde kullanılırlar b) Her ikisi de alkaloiddir c) Her ikisi de yarı sentetiktir d) Her ikisinin etkileri atropinle bloke olur e) Her ikisi de kuvaterner yapıdadır Asetilkolini parçalayan enzim hangisidir? (1987 Eylül) a) MAO b) KOMT c) Asetilkolinesteraz d) Kolinasetil transferaz e) Hiçbiri Aşağıdakilerden hangisi beta-blokörlerin etkilerinden değildir? (1998 Nisan) a) Anjina pektoris ataklarını azaltmaları b) Renin salgısını inhibe etmeleri c) Kan basıncını düşürmeleri d) İntraoküler basıncı düşürmeleri e) Aritmi yapmaları En kısa etki sürel asetilkolinesteraz inhibitörü hangisidir? (1988 Eylül) a) Neostigmin b) Piridostigmin c) Fizostigmin d) Malation e) Edrofonyum Aşağıdakilerden hangisi selektif beta-2 agonisttir? (1988 Nisan) a) Terbutalin b) Efedrin c) Tiramin d) Metoksamin e) İzoksuprin Aşağıdakilerden hangisi antikolinesteraz ilaçlar grubunda yer almaz? (1998 Nisan) a) Skopolamin b) Piridostigmin c) Neostigmin d) Edrofonyum e) Fizostigmin Deride vazokonstriksiyon, pozitif inotrop ve pozitif kronotrop etkiler oluşturan hangisidir? (1991 Nisan) a) Atropin b) Adrenalin c) Noradrenalin d) İzoprenalin e) Propranolol Santral alfa2 reseptörleri uyararak antihipertansif etki oluşturan ilaç aşağıdakilerden hangisidir? (1992 Eylül) a) Rezerpin b) Guanfasin c) Propranolol d) Guanetidin e) Prazosin İntrensek sempatomimetik etkinliği olan betablokör hangisidir? (1993 Nisan) a) Propranolol b) Atenolol c) Labetalol d) Pindolol e) Esmolol Selektif alfa1 blokaj yaparak antihipertansif etki oluşturan ilaç aşağıdakilerden hangisidir? (1998 Nisan) a) Metoprolol b) Propranolol c) Tolazolin d) Prazosin e) Fenoksibenzamin Aşağıdakilerden hangisi propranololün etkisi değildir? (1990 Nisan) a) Parsiyel agonist etki b) Negatif kronotrop etki c) Negatif inotrop etki d) AV iletimin blokajı e) Hava yollarının direncini artırma Aşağıdakilerden hangisi beta-1 ve beta-2 reseptörleri birlikte etkiler? (1990 Nisan) a) Asebutolol b) Metoprolol c) Pindolol d) Atenolol e) Betaksolol Aşağıdaki beta blokörlerden hangisi karaciğerden ilk geçişi sırasında büyük ölçüde metabolize edilir? (1994 Eylül) a) Nadolol b) Pindolol c) Sotalol d) Asebutolol e) Propranolol Organik fosfatlı insektisid zehirlenmesinde hangisi kullanılır? (2001 Nisan) a) Asetilkolin b) Fizostigmin c) Pralidoksim d) Nalokson e) Morfin En kısa etki süreli beta-blokör hangisidir? (2001 Nisan) a) Propranolol b) Nadolol c) Labetalol d) Timolol e) Esmolol Aşağıdakilerden hangisi noradrenalin reuptake’ini inhibe etmez? (2001 Eylül) a) Kokain b) Desipramin c) İmipramin d) Guanetidin e) Nortriptilin Etki spektrumu yönünden noradrenaline benzeyen, ancak etki gücü ondan daha az olan ilaç hangisidir? (2001 Eylül) a) Efedrin b) Etilnoradrenalin c) Fenoterol d) Albuterol e) Terbutalin Aşağıdaki beta blokörlerden hangisinin oral biyoyararlanımı en yüksektir? (2001 Eylül) a) Nadolol b) Metoprolol c) Pindolol d) Labetalol e) Propranolol Aşağıdakilerden hangisinin tokolitik etkisi yoktur? (2000 Nisan) a) Tiramin b) Ritodrin c) Albuterol d) Fenoterol e) Terbutalin Membran stabilize edici ve intrensek sempatomimetik etkilerin olmayan nonselektif beta blokör hangisidir? (2000 Nisan) a) Propranolol b) Nadolol c) Pindolol d) Metoprolol e) Atenolol Bradikardik etkisi en az olan hangisidir? (2000 Eylül) a) Atenolol b) Nadolol c) Metoprolol d) Pindolol e) Esmolol Yüksek dozda asetilkolin, atropinize bir deney hayvanında kan basıncını yükseltir. Bu etki aşağıdakilerden hangisi ile en fazla ve daima bloke edilir? (1999 Nisan) a) Nöromüsküler blokörler b) Gangliyon blokörleri c) Asetilkolinesterazlar d) Beta blokörler e) Alfa-2 agonistler Enzim reaktivatörü olan ve antidot olarak kullanılan hangisidir? (1999 Nisan) a) Pralidoksim b) N-asetilsistein c) Vitamin K d) Piridoksin e) Naltrekson Adrenal medulladan hangi uyarıyla adrenalin ve noradrenalin salınır? (1999 Nisan) a) Alfa1 b) Beta1 c) Beta2 d) Asetilkolin nikotinik e) Asetilkolin muskarinik Aşağıdakilerden hangisinon-selektif beta-1 beta-2 blokördür? (1999 Nisan) a) Metoprolol b) Atenolol c) Esmolol d) Asebutolol e) Pindolol Aşağıdakilerden hangisi siklopleji yapmaksızın midriyazis yapar? (1999 Eylül) a) Atropin b) Homatropin c) Siklopentolat d) Fenilefrin e) Tropikamid Aşağıdaki durumların hangisinde propronolol kullanılmaz? (1999 Eylül) a) Migren ataklarının önlenmesinde b) Hipertansiyon tedavisinde c) Astım tedavisinde d) Glokom tedavisinde e) Hipertroidizmde Kalp yetmezliğinin acil tedavisinde kullanılan dobutamin aşağıdaki reseptörlerden hangisi üzerine uyarıcı etkisi sebebiyle kullanılır? (1999 Eylül) a) Beta adrenerjik reseptörler b) Alfa adrenerjik reseptörler c) Kolinerjik reseptörler d) Dopamin D2 reseptörleri e) VIPerjik reseptörler Prazosin + pindolol kombinasyonu ile aynı etkiye sahip olan ilaç aşağıdakilerden hangisidir? (1999 Eylül) a) Diazoksid b) Frusemid c) Asebutalol d) Metoprolol e) Labetolol Beta bloker zehirlenmesinde hangisi antagonist olarak kullanılabilir? (2002 Nisan) a) Verapamil b) Hidralazin c) Glukagon d) Simetidin e) Piridoksin Hangi ilaç bronkodilatasyona yol açmaz? (2002 Nisan) a) Morfin b) İpratropium c) Etilnoradrenalin d) Atropin e) Efedrin Aşağıdaki reseptörlerden hangisininin uyarılması adenilat siklaz enziminin aktivasyonuna, cAMP oluşumuna ve renal, mezenterik, koronel vasküler yatakta gevşemeye neden olur? a. a2 adrenerjik b. Serotonin 5-HT3 c. dopamin D1 d. M2 muskarinik e. Histamin H1 (Cevap C) 2003 Nisan Aşağıdakilerden hangisi adrenalin ve Noradrenalin verilen kişilerde hangisi aynı yönde etkilenir? a. Çizgili kas kan akımı b. Total periferik rezistans c. Kardiyak output d. Sistolik arter basıncı e. Serebral kan akımı (Cevap D) 2003 Nisan Aşağıdakilerden hangisi lokal etkisi nedeniyle şaşılık ve fasiyal spazm durumlarında kullanılır? a. Kolin b. Fizostigmin c. Botulinum toksini d. Neostigmin e. Ambenonyum Aşağıdaki nöromusküler bloke edici ilaçlardan hangisinin otonomik ganglionları stimüle edici etkisi de olabilir? a. Atraküryum b. Gallamin c. Süksinilkolin d. Veküronyum e. Tübokürarin (Cevap C) 2003 Nisan (Cevap C) 2003 Nisan Adrenal medulladan katekolamin salıverilmesine yol açan resepetör aşağıdakilerden hangisidir? a. Nöronal nikotinik b. Muskuler nikotinik c. Muskarinik tip 1 (M1) d. Alfa 1 adrenerjik reseptör (a1) e. Muskarinik tip 3 (M3) (Cevap A) 2003 Eylül Propranolol, aşağıdaki etkilerden hangisini gösterir? a. Feokromasitomada hipertansiyonu arttırır b. Trombositlerin agregasyon yeteneğini artırır. c. Miyokartta implus iletimin hızlandırır d. Renin sekresyonu arttırır e. Kalp debisinin yükseltir. (Cevap A) 2003 Eylül Aşağıdakilerden hangisi myotik parasempatomimetik ilaçların etkilerinden değildir? a. Geçici myopi oluşturmaları b. Kataraktlı hastada görmeyi bozmaları c. Akut dar açılı glokomun düzeltilmesi d. Siklopleji e. Kornea ödemi Aşağıdakilerden hangisi beta-adrenerjik reseptör agonistlerine dirençli beta-adrenerjik reseptör blokörleri ile zehirlenmede kullanılan bir antidottur? a. Fentolamin b. Terbutalin c. Pidolol d. Glukagon e. Atropin (Cevap D) 2003 Eylül (Cevap D) 2003 Eylül Aşağıdakilerden hangisi pilokarpinin özelliklerinden biri değildir? A) Kolinerjik muskarinik reseptör agonisti olması B) Glokom krizinde intra okuler basıncı düşürmek için kullanılması C) Göze damlatıldığında pupilde dilatasyona neden olması D) Ter bezinde salgılamayı arttırması E) Mide tonus ve motilitesinde artmaya neden olması (Cevap C) 2004 Nisan Aşağıdaki ilaçlardan hangisi selektif olarak alfa 1 adreno reseptör blokörüdür? A) Propranolol B) Metoproplolol C) Prazosin D) Pindolol E) Esmolol (Cevap C) 2004 Nisan Ter bezleri üzerinde belirgin etkisi olan alkaloit aşağıdakilerden hangisidir? A) Metakolin B) Oksotremorin C) Karbakol D) Betanekol E) Pilokarpin (Cevap E) 2004 Eylül Aşağıdaki sempatomimetik ilaçlardan hangisi sinir uçlarından biyojenik aminlerin salıverilmesine ve santral sinir sisteminde stimülasyona neden olur? A) Fenilefrin B) Amfetamin C) Metoksamin D) Klonidin E) Terbutalin (Cevap B) 2004 Eylül Aşağıdaki ilaçlardan hangisi idrar yollarında organik bir tıkanıklığa bağlı olmayan mesane atonilerinde yararlı olabilir? A) Betanekol B) Trisiklik antidepresanlar C) Efedrin D) Atropin E) Fentolamin (Cevap A) 2004 Eylül Pralidoksim, aşağıdakilerden hangisinin neden olduğu zehirlenmelerde antidot olarak kullanılır? A) Arsenik B) Trisiklik antidepresanlar C) Nikotin D) Siyanür E) Organofosfatlı insektisitler (Cevap E) 2004 Eylül