YILDIZ TEKNİK ÜNİVERSİTESİ MAKİNE FAKÜLTESİ MEKATRONİK MÜHENDİSLİĞİ MÜHENDİS BÖLÜMÜ MEKATRONİK MÜHENDİSLİĞİNE GİRİŞ DERSİ IŞIĞI TAKİP EDEN KAFA - 2 Proje Raporu SÜLEYMAN OZAN GÜRSOY - 12067035 16.01.2013 İstanbul İÇİNDEKİLER 1. ÖZET ................................................................................................................................. 3 2. PROJENİN TANIMI VE GERÇEKLEŞTİRİLMESİ ................................................. 3 3. SONUÇLAR ve DEĞERLENDİRME........................................................................ 11 4. REFERANSLAR ............................................................................................................ 11 2 1. ÖZET Bu projede breadboard üzerine çeşitli devre elemanları kullanılarak oluşturulan bir düzenek yardımıyla motor miline takılan LDR’lerin ışığın konumuna göre hareket etmesini sağlamak amaçlanmıştır. Motor milinin üzerine takılan parçaların kenarlarına 60’ar derecelik açılarla 2 adet LDR yerleştirilir.Yerleştirilen LDR’lerden ışık aldığı anda motoru döndürüp ışığa göre konum alması isteniyor.Sistemi bu şekilde kontrol etmek için H Bridge sistemi kurulur.Devre 9 voltla beslendiğinde motor üzerindeki kafanın ışığa doğru hareket etmesi sağlanır. 2. PROJENİN TANIMI VE GERÇEKLEŞTİRİLMESİ Projemizin çalışma sistemini detaylı bir şekilde anlatmaya başlamadan önce projemizde kullandığımız devre elemanlarını tanıyalım ve bu projede ne göreve sahip olduklarını öğrenelim. Proje Elemanları 1.BREADBOARD: Üzerine projemizin devre elemanlarını yerleştirdiğimiz ve projemizin lehimlenmeden çalışmasını sağlayan devre tahtasıdır.Devre tahtası üzerinde birbirine bağlı paralel bağlanmış yapılardan oluşur.İki hat boyunca uzanan kırmızı ve mavi çizgiler gerilim bağlantılarını sağlar.Kırmızı artı (+) mavi ise toprak (-) hattıdır. 3 2.ENTEGRE (LM 358): 2 adet OP-AMP içerir.Bunlar devrede gerilim kazancının kontrol kullanılmıştır.Yani edilmesine yüksek yarar.Projemizde voltajın karşılaştırıcı uygulandığı taraftan olarak gerilim geçer.Motorun milinin sağa ve sola hareketi de bunun göstergesidir. 3.TRANZİSTÖRLER: Çoğunlukla anahtarlama amacıyla kullanılan 3 bacaklı devre elemanıdır.Projemizde BC327 ve BC337 cinsi tranzistörleri kullanmaktayız.3 bacağı bulunur.Soldan sağa doğru C(Collector), B(Base) ve E(Emitter) kısımlarından oluşur.Base bacağına voltaj uyguladığımızda üzerlerinden akım geçirirler. 4.LDR: Gelen ışığın şiddetine göre dirençleri değişen devre elemanıdır.Işığın şiddeti ile direnç ters orantılıdır.Aydınlıkta az karanlıkta yüksek direnç gösterirler.Projede ayrıca iki LDR nin gerilim bölücü görevi vardır. 5.DC MOTOR: Elektrik enerjisini hareket enerjisine dönüştüren ve güç kaynağından gelen akımın yönüne göre dönen devre elemanıdır.Projemizde 3 voltluk bir DC motoru kullanmaktayız. 4 6.DİYOTLAR: Tek yöne akım ileten devre elemanıdır.Üzerine bakarak + ve – kutupları tayin edebiliriz.Projede 4 adet 4001 adlı diyot kullandık ve akımın tek yönde ilerlemesini sağladık. 7.KONDANSATÖRLER: Yük depolamak için kullanılan devre elemanıdır.Sistemizde biri kutuplu biri kutupsuz olmak üzere 2 adet kondansatör kullandık. 8.DİRENÇLER: tutar.Devrede Direnç devrede akımı kısıtlar ve belli bir değerde potansiyometre ile birlikte gerilim bölücü olarak kullanılırlar.Dirençler üzerinde çeşitli renkler vardır ve bu renklere göre okunurlar. 5 9.POTANSİYOMETRE: Devrelerde değişken direnç ve gerilim elde etmek için kullanılır.Projemizde ayarlı direnç haline getirilmek için iki ayağı kullanılır.Böylece kafanın istenilen şekilde ışığı takip etmesi kolaylaşır. ÇALIŞMA ŞEKLİ Güç kaynağından 9 voltluk gerilim çıkar ve devreyi çalıştırır.Trimpot ile motorun dönme hızını ayarlarız.Tranzistör ve diyotları devrede gösterilen şekilde taktığımızda devre çalışmaya başlamaktadır.Burada entegrenin görevi ise LDR nin ışığa doğru hareket etmesini sağlamaktır.Entegrenin 3 ve 6 nolu uçlarını birleştirmemizden de anlaşılıyor ki entegre gerilim bölücü olarak kullanılmıştır.Tranzistörler ve diyotlar yön kontrolünü sağlar.Ayrıca dirençler ve trimpot arasındaki kısım da gerilim bölücü olarak kullanılmıştır.H-bridge köprüsü doğru kurulduktan sonra sistem istenilen şekilde hareket etmeye başlar.H Bridge nin sistemdeki görevi akım yönünü ayarlamaktır.Devrenin elemanları, kurulumu 6 aşağıdaki fotoğraflarda gösterilmektedir. 7 8 9 10 3. SONUÇLAR ve DEĞERLENDİRME Başarı durumuna bakmak gerekirse, projemde hedeflediğim sonuca ulaştım ve başarıyla çalıştırdım.Fakat projemde LDR lerin telleri zil teli olmasına rağmen motorun dönmesini engellediğinden motorun üzerine, motorun hangi tarafa döndüğünü belli eden bir sistem yerleştirdim.Sonuç olarak mantık değişmemiş oldu.LDR lere ışık tutunca LDR ler ışığa yönelmedi de motorun milinin dönüş yönünü değiştirdi. Bu projede devre kullandığım devre elemanlarını ayrıntılı bir şekilde öğrendim.Devre gördüğümde ne yapmam gerektiğini öğrendim ve bu bende özgüven oluşturdu.Lehim yapma konusunda ustalaştım.Devre yapımında ihtiyacım olan örneğin avometre,entegre gibi aletlerin kullanımını öğrendim. Projemi başka türlü yapabilseydim öncelikle breadboardaki görüntü kirliliğine sebep olan tellerden kurtulmak isterdim.Bunun içinde bread boardın etrafına dikdörtgenler prizması şeklinde bir parça ekler ve görünümünü daha da güzelleştirirdim.Bu sistemden otomatik bir kumsal şemsiyesi yapmak isterdim.Güneş’i görünce ona doğru dönerek altında gölge bırakan bir sistem tasarlamak isterdim. 1. REFERANSLAR Yararlanılan kaynakların listesi. Formatı: Newton C. Braga, Robotik Mekatronik ve Yapay Zeka, 2005 Güçlü Tuğay, Elektronik Hobi, Alfa Yayınları, 2011 http://arduinoturkiye.com/devre-tahtasi-breadboard-kullanimi/ 12 Ocak 2013 http://endtas.com/robot/modules.php?name=Content&pa=showpage&pid= 39 12 Ocak 2013 11 http://www.diyot.net/op-amp.htm 12 Ocak 2013 http://www.google.com.tr/imgres?q=op+amp+lm358&hl=tr&tbo=d&biw=128 0&bih=909&tbm=isch&tbnid=YmMts19v8AbhuM:&imgrefurl=https://www.s parkfun.com/products/9456&docid=jU0zQSuZo483GM&imgurl=https://dln mh9ip6v2uc.cloudfront.net/images/products/9/4/5/6/0945601.jpg&w=600&h=600&ei=ezzzUKKqD86YhQe8xoCgDg&zoom=1&iact=hc&v px=168&vpy=113&dur=3144&hovh=225&hovw=225&tx=142&ty=122&sig=1 02242088661900672650&page=1&tbnh=142&tbnw=141&start=0&ndsp=31 &ved=1t:429,r:1,s:0,i:79 12 Ocak 2013 http://www.galigear.com.au/BC337-NPN-Transistors-for-sale 13 Ocak 2013 http://www.devreyapimi.com/tag/ldr-nedir/ 14 Ocak 2013 http://www.robotiksistem.com/dc_motor_ozellikleri.html 15 Ocak 2013 http://www.robotiksistem.com/diyot_nedir_diyot_polarlama.html 15 Ocak 2013 http://www.elektrikport.com/teknik-kutuphane/potansiyometrenin-icyaps/4260#ad-image-0 15 Ocak 2013 12 http://www.yasiy.com/s/h-bridge-hakkinda-bilgi 15 Ocak 2013 13