4 ARALIK ’15 [ ] TÜRKİYE-BOSNA HERSEK-SIRBİSTAN İŞ FORUMU Sonuç Raporu: 19-20 Ek�m 2015 Sonuç Raporu: Türkiye-Bosna Hersek-Sırbistan Üçlü İş Forumu, üç ülke arasındaki ekonomik işbirliğini arttırma amacıyla kurulan Üçlü Ticaret Komitesinin çalışmaları sonucunda ilk olarak Saraybosna’da 20 Ekim 2015 tarihinde düzenlendi. Üç ülkenin Ekonomi Bakanları himayesinde gerçekleşen İş Forumu gelecek dönemde dönüşümlü olarak Türkiye ve Sırbistan’da da düzenlenecek. Ayrıca, T.C. Ekonomi Bakanlığı tarafından İstanbul’da tahsis edilen bir binada Bosna Hersek ve Sırbistan’ın ortak Ticaret Müşavirlik birimi kurulacak. Türkiye’den çok sayıda işadamının katıldığı İş Forumu vesilesiyle heyete 19 Ekim 2015 akşamı Bristol Hotel’de Bosna Hersek ve Sırbistan ekonomileri hakkında brifing verildi. 20 Ekim 2015 sabahı düzenlenen İş Forumu’nun ardından üç ülke işadamları ikili görüşmeler gerçekleştirildi. Türk işadamları heyeti toplantıların ardından T.C. Saraybosna Büyükelçiliğinde, Bosna Hersek’te yerleşik Türk işadamları ile birlikte ülke ekonomisi ve fırsatları hakkında T.C. Ekonomi Bakanı Nihat Zeybekci’nin de katılımları ile görüş alışverişinde bulunmak üzere resepsiyona katıldı. Sırbistan ve Bosna Hersek Ülke Brifingleri, 19 Ekim 2015 19 Ekim 2015 tarihinde, Saraybosna Bristol Hotel’de, Türkiye-Bosna Hersek-Sırbistan İş Forumu öncesi ülke brifingleri yapıldı. Bosna Hersek ülke yapısı ve ekonomik durumu ile ilgili brifing BİGMEV Genel Sekreteri Cenita Kocaman tarafından verilirken, Sırbistan ülke brifingini Türkiye-Sırbistan İş Konseyi Başkanı Aleksandar Medjedovic tarafından yapıldı. T.C. Ekonomi Bakanı Nihat Zeybekci ve DEIK Başkan Yardımcısı Mehmet Büyükekşi de Türk heyeti ile birlikte toplantıya katıldı. Bosna Hersek’teki yatırım fırsatlarına dikkat çeken Kocaman’a katılımcılar tarafından yöneltilen görüş ve sorular ülkenin siyasi yapılanmasına ilişkindi. Katılımcılar, Bosna Hersek’in Anayasasına göre Sırp, Boşnak ve Hırvat asıllı Cumhurbaşkanları arasında 8 aylık rotasyonlarla değişiyor olması özellikle yatırım yapmayı düşünen işadamları için endişe oluşturabileceği yönündeki görüşlerinin altını çizdi. Bosna Hersek ile ilgili yapılan sunumlara linkten ulaşabilirsiniz: http://www.deik.org.tr/KonseyIcerik/6383/T%C3%BCrkiye_S%C4%B1rbistan_Bosna_Hersek_%C3%9C%C3%A7l%C3%BC_%C4%B0%C5%9F_Forumu.html Türkiye-Bosna Hersek-Sırbistan İş Forumu, 20 Ekim 2015 Türkiye-Bosna Hersek-Sırbistan İş Forumu, T.C. Ekonomi Bakanı Sn. Nihat Zeybekci, Bosna Hersek Dış Ticaret ve Ekonomik İlişkiler Bakanı Sn. Mirko Šarović, Sırbistan Ticaret, Turizm ve Telekom Bakanı Sn. Rasim Ljajic, DEİK Başkan Yardımcısı Mehmet Büyükekşi, Bosna Hersek Dış Ticaret Odası Başkanı Nemanja Vasić, Sırbistan Ticaret Odası Başkanı Marko Čadež’in katılımları ile 20 Ekim 2015 tarihinde Bosna Hersek’te gerçekleşti. DEİK, Sırbistan Ticaret Odası işbirliğinde ve Bosna Hersek Dış Ticaret Odası ev sahipliğinde ilki düzenlenen İş Forumunda Ekonomi Bakanı Nihat Zeybekci, üç ülke arasında imzalanan eylem planının tüm Balkanlara ve Avrupa’ya pozitif etkiyle geri döneceğini söyledi. Bölge ülkelerinin de bu anlaşmaya dahil olmak isteyeceğini belirten Zeybekci, Türkiye, Bosna Hersek ve Sırbistan’ın üç ülkeden çok daha fazlasını ifade ettiğini söyledi. Türkiye’nin komşu ülkelerinin yaşadığı sıkıntılara ve siyasi ateş çemberinin içinde olmasına rağmen ekonomik alanla dünyada önemli bir noktaya gelmeyi başardığını belirten Zeybekci, bugün Afrika’da ve Orta Asya’da Türkiye’nin kilit yatırımlarının olduğunu söyledi. Türkiye’nin tüm tecrübelerinin paylaşılması konusunda hazır olduğunu belirten Zeybekci, foruma katılan Türk firmalarından özellikle işbirliğini ve yatırım imkanlarını detaylı olarak değerlendirmelerini rica etti. 19 Ekim tarihinde diğer bakanlar ile gerçekleşen toplantıdan çıkan kararlardan birini açıklayan Zeybekci, DEİK ile Sırbistan Ticaret Odası ve Bosna Hersek Dış Ticaret Odası’nın 2016 senesinde üçlü Yatırım Forumu ve ortak turizm çalışması yapılmasının öngörüldüğünü söyledi. Bosna Hersek Dış Ticaret ve Ekonomik İlişkiler Bakanı Mirko Šarović, Bosnalı ve Sırp iş adamlarının Türkiye’nin dünya üzerindeki tüm ticaret müşavirliklerinin faydalanabileceğini söyledi. İstanbul’da açılacak Sırbistan ve Bosna Hersek Ticaret Müşavirliğinin eşsiz bir fırsat olduğunu belirten Šarović, bu işbirliği için Türkiye’ye minnet duyduğunu ifade etti. Sırbistan Ticaret, Turizm ve Telekom Bakanı Rasim Ljajic, Rusya'ya ilave Kazakistan ve Ukrayna ile STA sürecinde olduklarını belirten Ljajic, üç ülkenin de iş adamlarına bu noktada gerekli desteği vermeye hazır olduklarını belirtti. DEİK Başkan Yardımcısı Mehmet Büyükekşi, “Türkiye, Bosna Hersek ve Sırbistan arasında başlayan süreç ve ilkini düzenlediğimiz üçlü iş forumu Balkanlar’da barış ve istikrarın kalıcı hale gelmesine katkı sağlayacaktır” dedi. Balkan ülkelerinin Avrupa Birliği’nin kıyısında değil, AB’nin merkezinde yer alması gerektiğini belirten Büyükekşi, hedeflerin gerçekleşebilmesinin ancak bölge içi güçlü işbirliği ve entegrasyon ile mümkün olacağını vurguladı. Bosna Hersek, Sırbistan ve Türkiye arasında harekete geçirilecek dinamizmin bölgede daha geniş bir refah ve istikrar alanı oluşturmak için son derece önemli olduğunu ifade eden Büyükekşi konuşmasını şöyle sürdürdü: “Bugün bu forum vesilesiyle Bosna Hersek Dış Ticaret Odası (FTC B&H), Sırbistan Ticaret Odası (SCC) and DEİK arasında imzalanacağımız işbirliği anlaşması ve akabinde çizilecek yol haritası ile şirketlerimiz arasında bu türden üçlü işbirliği ve ortaklıklarımız hız kazanacak. Tarihten gelen ortaklığımızı çeşitlendirerek güçlendirip, ortak geleceğimizi birlikte şekillendirelim.” Bosna Hersek Dış Ticaret Odası Başkanı Nemanja Vasić, “Bu üç ülke arasındaki güçlü tarihi ve kültürel bağların aynı şekilde ekonomik alanda da kendisini göstermesini umduğunu belirterek, küresel pazarda bu işbirliğinin anlaşma ülkelerini daha da güçlü kılacağını söyledi. Sırbistan Ticaret Odası Başkanı Marko Čadež, “Sırbistan Ticaret Odası olarak DEİK ve Bosna Hersek Dış Ticaret Odası ile önümüzdeki dönemde işbirliklerimizi arttırmaya büyük önem veriyoruz” dedi. Toplantının açılış konuşmalarının ardından, DEİK, Bosna Hersek Dış Ticaret Odası ve Sırbistan Ticaret Odası arasında üçlü işbirliğini arttırmak amacıyla Mutabakat Zaptı (MOU) imzalandı. Ayrıca Emay firması, IPSA(BH) firması ile MoU imzaladı. Bakanlarının ayrılmasının ardından, üç ülke arasında öncelikli işbirliği yapılacak alanlar olarak belirlenen sektörler hakkındaki panellere geçildi. Sektörel Oturumlar Sektörel oturumlar çerçevesinde Bosna Hersek tarafı metal sektörünü, Sırbistan tarafı tarım ve işlenmiş gıda sektörünü, Türkiye tarafı ise enerji, altyapı ve inşaat sektöründe ticaret ve yatırım fırsatları hakkında sunumlar gerçekleştirdi. Metal Sektöründe Üçlü Ticaret ve Yatırım Fırsatları Bosna Hersek İhracat Teşvik Ajansı Direktörü Sn. Enes Aliskovic tarafından gerçekleştirilen sunum üç ülkenin metal sektöründeki durumuna ve işbirliği alanlarına ışık tuttu. Bosna Hersek’in toplam ihracatının %20’si, toplam üretiminin 4’te ‘ine tekabül eden sektörün temel üretim malları otomotiv parçaları, alüminyum doğrama ve inşaat malzemeleri olarak belirtilirken, ihracat yapılan ülkelerin Batı Balkanlar, Almanya, İtalya, Avusturya ve İskandinav ülkeleri olduğunun altı çizildi. Sırbistan’ın sanayi üretiminin %4’ünü kapsayan metal sektörünün ihracat yaptığı ülkelerin Rusya, Almanya ve Bosna Hersek olduğu ifade edildi. Türkiye’nin 2014 yılında 49.3 milyar Avro ihracat gerçekleştirdiği sektör, üretim girdilerinin %85’ini iç kaynaklardan sağlıyor olması sektörün dışa bağımlılığını azaltan önemli bir faktör olarak ifade edildi. Otomotiv sanayindeki artan üretim kapasitesiyle dünyada 17. Sırada bulunan Türkiye’nin ihracat yaptığı ülkeler Birleşik Krallık, Almanya, Fransa ve İtalya olarak belirtildi. Bosna Hersek tarafının yaptığı sunuma linkten ulaşabilirsiniz: http://www.deik.org.tr/KonseyIcerik/6383/T%C3%BCrkiye_S%C4%B1rbistan_Bosna_Hersek_%C3%9C%C3%A7l%C3%BC_%C4%B0%C5%9F_Forumu.html Tarım ve İşlenmiş Gıda Sektöründe Üçlü Ticaret ve Yatırım Fırsatları Sırbistan Tarım Birliği’nden Nenad Budimovic tarafından yapılan sunumda gelecek dönemde üçlü işbirliğini arttırmak amacıyla ne gibi faaliyetler gerçekleştirilebileceğine dikkat çekildi. Türkiye ve Bosna Hersek arasında var olan ve et ve süt ürünlerinin ticaretini de kapsayan genişletilmiş Serbest Ticaret Anlaşması çerçevesinde, Bosna Hersek’in Türkiye’ye yaptığı ihracatın Sırbistan’ın Türkiye’ye yaptığı ihracattan daha fazla olduğu görülmektedir. Gelecek dönemde sektördeki üçlü ticareti arttırmak amacıyla Türkiye’nin sahip olduğu teknik kapasite ve know-how’ını paylaşmasının yanı sıra, tarım ve gıda sektörüne ilişkin üç ülkede ardıl olacak şekilde fuar ve seminerler düzenlenmesi önerildi. Ayrıca Türk işadamlarının Sırbistan’a gerçekleştirecekleri yatırımlarla Rus pazarına da direk açılabileceklerinin altı çizildi. Bu kapsamda Türkiye ve Sırbistan arasındaki anlaşmaların sürecinin hızlandırılmasının ve derinliğinin arttırılmasının önemi vurgulandı. Sırbistan tarafının yaptığı sunuma linkten ulaşabilirsiniz: http://www.deik.org.tr/KonseyIcerik/6383/T%C3%BCrkiye_S%C4%B1rbistan_Bosna_Hersek_%C3%9C%C3%A7l%C3%BC_%C4%B0%C5%9F_Forumu.html Enerji, Altyapı ve İnşaat Sektöründe Üçlü Ticaret ve Yatırım Fırsatları Türkiye tarafına ait paneldeki sunumu DEIK Enerji İş Konseyi Başkanı Süreyya Yücel Özden gerçekleştirdi. İnşaat ve enerji yatırımları kapsamında oldukça güçlü konumda olan Türkiye’nin Bosna Hersek ve Sırbistan’daki fırsatları nasıl realize edebileceğine dair önerilerde bulunan Özden, enerji sektöründe üç ülke arasındaki işbirliğini arttırmak amacıyla bir an önce Üçlü Komite kurulmasının ve bu komitenin belirli periyodlarla bir araya gelmesi gerektiğini belirtti. Özellikle hidro enerji ve ulaşım altyapıları alanında ciddi işbirliği potansiyellerinin olduğu ifade edilirken, oluşturulacak komitenin bu projelere dair çalışmalarda bulunması gerektiğinin altını çizdi. Türkiye tarafının yaptığı sunuma linkten ulaşabilirsiniz: http://www.deik.org.tr/KonseyIcerik/6383/T%C3%BCrkiye_S%C4%B1rbistan_Bosna_Hersek_%C3%9C%C3%A7l%C3%BC_%C4%B0%C5%9F_Forumu.html Türkiye Katılımcı Listesi # İSİM SOYİSİM 1 Mehmet Büyükekşi Dış Ekonomik İlişkiler Kurulu – DEIK Başkan Yardımcısı 2 Aleksandar Medjedovic DEIK / Türkiye-Sırbistan İş Konseyi Başkan Mundus Novus Group Mütevelli Heyeti Üyesi 3 Süreyya Yücel Özden DEIK / Enerji İş Konseyi Başkan Gama Holding a.ş. Yönetim Kurulu Danışmanı 4 Hamdi Aydin DEIK / TürkiyeHırvatistan ve TürkiyeKaradağ İş Konseyleri Başkan Yardımcısı Emay uluslararasi mühendislik ve müşavirlik a.ş. Yönetim Kurulu Başkanı 5 Birol Ergüven DEIK / Enerji İş Konseyi Başkan Yardımcısı LİMAK Enerji CEO 6 Arzu Yagci DEIK / Uluslar arası Teknik Müşavirlik İş Konseyi Üye PGM Proje Gözetim CEO 7 Aslı Özelli DEIK Genel Sekreter Yardımcısı 8 Bahadır Öztanyel TIM Genel Sekreter Yardımcısı 9 Senat Alp Alper group 10 Senan İdin Aves Enerji yag ve gida san.as 11 Onat Angi Aves Enerji yag ve gida san.as 12 Sherafedin Bala Beko balkans 13 Ethem Sancak BMC otomotiv sanayi ve ticaret a.ş. Yönetim Kurulu Başkanı 14 Mehmet Uğurlu BMC otomotiv sanayi ve ticaret a.ş. Mali işler grup başkanı 15 Cihangir Fikri Saatcioğlu Çift kartal mill machine and stone ındustry trade co.ınc Yönetim Kurulu Başkan Yardımcısı 16 Murat Ozler Deryalar tur. ins Genel Koordinatör 17 Mehmet Kaba Emay uluslararasi mühendislik ve müşavirlik a.ş. Genel Müdür 18 Memet emin Arslan Etçii gıda a.ş. Yönetim Kurulu Başkanı 19 Ahmet Yücesan Etçii gıda a.ş. - KURUM KURUM ÜNVANI FİRMA FİRMA UNVANI Genel Müdür 20 Fevzi Şilik Fevfki d.o.o Yönetim Kurulu Başkanı 21 Fatih Karaca Halkbank a.d. beograd Pazarlama Müdürü 22 Aleksandar Calovic Halkbank.a.d. beograd Yönetim Kurulu Üyesi 23 Muhammet Emin Özmüftüoğlu 24 Kerim Enver Özmüftüoğlu 25 Celıl Ahmed Kentkart Balkan Bölgesi Sorumlusu 26 Mehmet berkay Celik Kentkart Pazarlama Müdürü 27 Ecegül Kangaloğlu Teklas kauçuk a.ş Finans Müdürü 28 Kadır Usta Tibet ıth. ıhr. ve koz. san. a.s. İhracat Bölge Müdürü 29 Firat Dursun Turk eximbank Uluslar arası Finans Müdürü 30 Mehmet Bilir Yardimci Enerji üretimi makine sistemleri san. tic. a.ş. Yönetim Kurulu Başkanı 31 Esad Bazdar Bigmev Proje Yöneticisi 32 Adis Alagic Bigmev Proje Yöneticisi 33 Selmo Cikotic Bigmev Ülke Müdürü 34 Cenita Kocaman Bigmev Genel Sekreter 35 Nil Osmanoğlu DEIK İş Konseyleri Koordinatör Yardımcısı Hedef Group Hotels / Deryalar turizm.işl.tic.ve san.a.ş. Hedef Group Hotels / Deryalar turizm.işl.tic.ve san.a.ş. İcra Kurulu Başkanı Yönetim Kurulu Başkanu Bosna Hersek Katılımcı Listesi # İSİM – SOYISIM 1 Enes Čengić 2 Mersad Ramović 3 Amer Obradović 4 Ešref Gačanin FİRMA FİRMA ÜNVANI SEKTÖR Director Energoinvest j.s. Sarajevo IPSA Institut Construction Head of the director's office Advisor Construction 5 Enko Hubanić General director 6 Dragan Jevtović Executive technical director 7 Nikola Radovanović 8 Nikola Baštinac Assistant of executive marketing director 9 Samir Hamzić Director Integral inženjering j.s. Executive marketing director Eko San ltd. Construction Energy sector 10 Lario Lovrić 11 Edah Aličić Enker d.d. Sales manager Metal sector 12 Mehmed Pozderac LIVA Energy doo Marketing and sales director Metal sector 13 Krunoslav Rašić ACBiH-Automotive cluster in Bosnia & Herzegovina Manager Metal sector 14 Davor Mulalić 15 Samir Brajlović 16 Fahrudin Salihović 17 Edin Hodžić 18 Merima Dževdetbegović 19 Vladimir Šušnjar 20 Almin Karamehić 21 Ševal Suljkanović 22 Jusuf Arifagić 23 Medina Arifagić 24 Almir Hodžić 25 Emir Vilić 26 Nirves Bulaja 27 Nermina Džafić 28 Alem Laličić 29 Vedad Šestić 30 Adisa Karahodžić 31 Hamza Hotić 32 Kemal Čolak Promo Donji Vakuf General director Wood industry 33 Nihad Alibegović Honi ltd. Advisor Services Brajlović ltd. Sarajevo Pivara j.s. Tuzla Menprom ltd. Tuzla Eko Bel ltd. Bimal j.s. Arifagić investment ltd. Commercial director Head of marketing department Director Jurist Director Director Executive director Management advisor for economic affairs Director Sales manager Food sector Food sector Food sector Food sector Food sector Agriculture Jurist Milkos d.d. Brovis d.d. Poslovni sistem RMK Zenica Koteks ltd. Tešanj Export manager Director Predsjednik NO General director Director Head of finance Food industry Food industry Fair organization Textile 34 Hamza Kazazić Šipad komerc 35 Faris Hadrović Philip Morrs 36 Ivan Miletić Philip Morrs 37 Taylan Suer Philip Morrs 38 Islam Zukan Art Medikal doo 39 Ibrahim Mameledžija Prima Inter 40 Lejla Akšamija IPSA 41 Nidžara Ipsa 42 Jasminka Akšamija IPSA 43 Zlatan Ivanović Brojler 44 Edin Avdić Cemal-šped 45 Saša Urošević Žitoprodukt 46 Žarko Milić Žitoprodukt 47 Milan Kantić 48 Faruk Širbegović Vital Vrbas Širbegović inženjering ltd. Gračanica Director Construction Sırbistan Katılımcı Listesi Construction & Energy & Metal sector Company name Activity and address 1. IMK “14.oktobar”AD Metal processing Kruševac Agricultural & Food sector 2 „ITN Group“ doo Food manufacturing Zemun, Beograd and processing 3 „Gebi“ doo Production of animal Čantavir feeding stuffs and flour 4 LAKI FARM DOO Trade in live cattle Šabac 5 PIK MORAVICA DOO Agricultural production, cereal growing, storage, processing and selling of cereals and oilseeds, breeding of fattening cattle, investments in production of electricity from biogas. 6 „AGRIMAX“ doo Research and Participant(s) Mr Miloš Isailović, Managing Director Mr. Bogoslav Dašić, Director for Production Želјko Brozović, Managing Director Mirjana Nikolić, Sales Manager Anđal Laslo, Sales Manager Milić Lazo, owner and director Goran Cerovina, Business Manager, Dragoslav Obradović, Sales Manager Goran Saratlić, Director Vrbas experimental development in biotechnology Other business sectors & institutions 7 „Prva Iskra-namenska Explosives proizvodnja“, Barič manufacturing 8 PHILIP MORRIS Business and SERVICES DOO management BEOGRAD consultancy services 9 ZAJEČAR Regional Chamber of Commerce 10 PPT NAMENSKA a.d. TRSTENIK 11 Sandžak Accredited Regional Development Agency (SEDA) 12 Mirotin ltd. Vrbas Activities of both business and employer associations Manufacturing of weapons and military equipment Regional and local development, development of small and medium enterprises and entrepreneurs, attracting direct foreign investments, connecting and networking of small and medium enterprises, preparation and implementation of donor projects and programs. Srdjan Vujicic Biočanin Stanoje, Managing Director Nikolić Branimir, Executive Director Ivan Miletić, Director of Corporate Activities in RS & MNE Tajlan Sver, General Manager, Faris Hadrovi, Manager Dejan Tošić, President Ivan Stojković, Association Secretary Anđelka Atanasković, Managing Director, Saša Batoćanin, Executive Director Samir Kačapor, Director Džemil Huseinović, Executive Director T.C. Saraybosna Büyükelçilik Ziyareti, 20 Ekim 2015 İş Forumunun ardından heyet, T.C. Saraybosna Büyükelçisi Sn. Cihad Erginay’ın yerleşik Türk işadamlarına vermiş olduğu resepsiyona katıldı. Toplantı kapsamında T.C. Ekonomi Bakanı Sn. Nihat Zeybekci Türk işadamları ile görüş alışverişinde bulundu. Ziyaretin ardından heyet Türkiye’ye dönmek üzere Büyükelçilikten ayrıldı. Bosna Hersek’te Faydalı Kurumlar T.C. Saraybosna Büyükelçiliği Telefon: +387 33 568750 Faks: +387 33 267 261 E-Posta: embassy.sarajevo@mfa.gov.tr T.C. Saraybosna Ticaret Müşavirliği Telefon: +387 33 665 988 Faks: +387 33 208 562 E-Posta: saraybosna@ekonomi.gov.tr Sırbistan’da Faydalı Kurumlar T.C. Belgrad Büyükelçiliği Telefon: +381 11 333 24 10 Faks: +381 11 333 24 33 E-Posta: embassy.belgrade@mfa.gov.tr T.C. Belgrad Ticaret Müşavirliği Telefon: +381 11 367 62 21 Faks: +381 11 367 6279 E-Posta: belgrad@ekonomi.gov.tr DEIK / Türkiye – Bosna Hersek ve Türkiye – Sırbistan İş Konseyleri Nil Osmanoğlu Telefon: +90 212 339 5020 E-Posta: nosmanoglu@deik.org.tr