tukmos - Tıpta Uzmanlık Kurulu

advertisement
TUKMOS
TIPTAUZMANLIKKURULU
MÜFREDATOLUŞTURMAVESTANDARTBELİRLEMESİSTEMİ
NEFROLOJİ
UzmanlıkEğitimiÇekirdekMüfredatı
27.07.2016
2
27.07.2016’danitibarengeçerlidir.TUKMOS,NEFROLOJİÇEKİRDEKMÜFREDATI,v.2.1
3
İÇİNDEKİLER
1. GİRİŞ
4
2. MÜFREDATTANITIMI
4
3. TEMELYETKİNLİKLER
6
4. ÖĞRENMEVEÖĞRETMEYÖNTEMLERİ
18
5. EĞİTİMSTANDARTLARI
22
6. ROTASYONLAR
23
7. ÖLÇMEVEDEĞERLENDİRME
24
8. KAYNAKÇA
24
9. ÖNERİLER
24
27.07.2016’danitibarengeçerlidir.TUKMOS,NEFROLOJİÇEKİRDEKMÜFREDATI,v.2.1
4
1. GİRİŞ
Böbrekler yaklaşık 150 gram ağırlıklarına rağmen, vücudun hemen tüm organ ve
sistemlerini etkileyen yaşamsal önemli işlevlere sahip organlardır. Böbrek sağlığının
bozulması sonucu başta kardiyovasküler olmak üzere tüm sistemlere ait önemli sorunlar
ortayaçıkmakta,aynızamandaböbreklerbirçoksistemikhastalıktanetkilenmektedir.
Böbrek hastalıkları tüm dünyada adeta salgın halini almış olan önemli bir halk sağlığı
sorunudur. Türk Nefroloji Derneği’nin gerçekleştirdiği büyük bir tarama çalışmasında
(CREDIT)ülkemizdeerişkinlerin%15.7’sindeçeşitlievrelerdeböbrekhastalığıbulunduğu
saptanmıştır. Sık görülmesinin dışında, böbrek hastalıkları morbiditesi ve mortalitesi
yüksek olan ve yaşam kalitesini ciddi olarak bozan hastalıklardır. Aynı zamanda, birçok
böbrekhastalığınınortaksonucuolansondönemböbrekyetmezliği,uygulanmasıgereken
yüksekmaliyetlidiyalizveböbrektransplantasyonutedavileriileülkeekonomisiüzerinde
debüyükbiryükoluşturmaktadır.Ülkemizdesağlıkbütçesininyaklaşık%5’i,sayısı75.000
civarında olan son dönem böbrek yetmezlikli hastaların tedavisi için harcanmaktadır. Bu
nedenlerle, ülkemiz koşullarına uygun, kaliteli hizmet veren, yeterli donanıma sahip
nefrolojiuzmanlarınınyetiştirilmesibüyükönemarzetmektedir.
Nefroloji böbreğin dahili hastalıklarını konu alan bir yan dal uzmanlık alanıdır. Nefroloji
uzmanlık eğitimi böbrek hastalıklarının önlenmesi, erken tanısı ve uygun şekilde tedavi
edilmesine yönelik bilgi, beceri, tutum ve davranışların edinilmesini kapsar. Bu müfredat
nefroloji yan dal uzmanlık eğitimine ve eğitim kurumlarına ilişkin olmazsa olmaz
standartları belirlemek üzere hazırlanmıştır. Bu program nefroloji yan dal uzmanlık
öğrencilerini,eğiticileri,eğitimverenkurumlarıveilgilipaydaşlarıkapsar.
2. MÜFREDATTANITIMI
2.1. MüfredatınAmacıveHedefleri
Böbrek hastalıklarının önlenmesi, tanısı ve tedavisi konularında temel yetkinliklere sahip
uzmanların yetiştirilmesi için nefroloji yan dal uzmanlık eğitimine, eğiticilere ve eğitim
kurumlarınailişkinolmazsaolmazstandartlarıbelirlemekveülkemizdenefrolojiuzmanlık
eğitiminindüzeyiniyükseltmek.
2.2. MüfredatÇalışmasınınTarihselSüreci
Ülkemizde nefroloji uzmanlık eğitimi müfredatı ve standardizasyonu çalışmaları Türk
Nefroloji Derneği tarafından başlatılmış ve uluslararası kılavuzlar ve örnekler de dikkate
alınarak Nefroloji Uzmanlık Eğitimi İlkeleri ve Nefroloji Eğitimi İçin Çekirdek Müfredat
Programıhazırlanarakderneğinwebsitesinde(www.tsn.org.tr)yayınlanmıştır.
DahasonraTUKMOSçatısıaltındanefrolojimüfredatkomisyonuoluşturulmuşveilkolarak
Ocak 2010’da Antalya’da yapılan çalıştayda nefroloji uzmanlık eğitimi çekirdek müfredat
oluşturma çalışmalarına başlanmıştır. Daha sonra Haziran 2011’de Ankara’da bir çalıştay
yapılmış ve müfredat komisyonu tarafından nefroloji uzmanlık eğitimi çekirdek müfredatı
vestandartlarınınilktaslağı(v.1.0)oluşturmuştur.9-10Mayıs2013tarihlerindeAnkara’da
yapılançalıştaydaisenefrolojiuzmanlıkeğitimiçekirdekmüfredatıv.2.0hazırlanmıştır.
17.05.2016 tarihinde ise 3. Dönem TUKMOS komisyon üyelerince v.2.1 çekirdek eğitim
müfredatıçalışılmıştır.
27.07.2016’danitibarengeçerlidir.TUKMOS,NEFROLOJİÇEKİRDEKMÜFREDATI,v.2.1
5
2.3. UzmanlıkEğitimiSüreci
•Nefroloji yan dal uzmanlık eğitimine İç Hastalıkları uzmanları başvurabilir ve uzmanlık
eğitimsüresi3yıldır.
•Nefroloji yan dal uzmanlık öğrencileri, uzmanlık eğitimi süresince 1 ay süreyle Radyoloji
rotasyonuyaparlar.
•Nefroloji yan dal uzmanlık öğrencileri, eğitimleri sırasında aşağıda belirtilen bölümlerde
belirtilen asgari sürelerde eğitim almalıdır. Transplantasyon uygulaması bulunmayan
kurumlardaeğitimgörenuzmanlıköğrencilerinin,bueğitimibelirtilenasgarisüredebaşka
kurumlardaalmalarıvebunubelgelendirmelerizorunludur:
Yataklıservis
9ay
Nefrolojivehipertansiyonpolikliniği
6ay
Hemodiyaliz 6ay
Peritondiyaliz 3ay
Transplantasyon 3ay •Nefrolojiuzmanlıköğrencileriuzmanlıkeğitimisırasındaheryılenazbirseminerveenaz
ikiliteratürsunmalıdır.
•Nefrolojiuzmanlıköğrencilerinineğitimkaydıtutulmalıvekarneileizlenmelidir.Uzmanlık
öğrencisinineğitimyeterlikleri6aydabirdeğerlendirilmelidir.
2.4. KariyerOlasılıkları
Nefrolojiuzmanlarıaşağıdakikariyerolasılıklarınasahiptir:
Üniversitelerde öğretim görevlisi ve üyesi, Sağlık Bakanlığı Eğitim ve Araştırma
Hastanelerindeeğitimgörevlisiveyaeğiticiolarakçalışmak,
Kamuveözeltümsağlıkkurumlarındanefrolojiuzmanıolarakçalışmak,
TransplantasyonveDiyalizMerkezlerindeçalışmak,
Ar-Geünitelerindeçalışmak,
Yurtdışındaçalışmak.
27.07.2016’danitibarengeçerlidir.TUKMOS,NEFROLOJİÇEKİRDEKMÜFREDATI,v.2.1
6
3. TEMELYETKİNLİKLER
Yetkinlik, bir uzmanın bir iş
ya da işlemin gerektiği gibi
yapılabilmesiiçinkritikdeğer
taşıyan, eğitim ve öğretim
yoluyla
kazanılıp
iyileştirilebilen,
gözlenip
ölçülebilen, özellikleri daha
önceden tarif edilmiş olan,
bilgi, beceri, tutum ve
davranışların
toplamıdır.
Yetkinlikler 7 temel alanda
toplanmışlardır.
Herbirtemelyetkinlikalanı,uzmanınayrıbirrolünütemsileder (Şekil1).Yedincitemelalan
olanHizmetSunucusualanınaaityetkinliklerklinikyetkinliklervegirişimselyetkinliklerolarak
ikiye ayrılırlar. Sağlık hizmeti sunumu ile doğrudan ilişkili Hizmet Sunucusu alanını oluşturan
yetkinlikler diğer 6 temel alana ait yetkinlikler olmadan gerçek anlamlarını kazanamazlar ve
verimli bir şekilde kullanılamazlar. Başka bir deyişle 6 temel alandaki yetkinlikler, uzmanın
“HizmetSunucusu”alanındakiyetkinliklerinisosyalortamdahastavetoplummerkezliveetkin
bir şekilde kullanması için kazanılması gereken yetkinliklerdir. Bir uzmanlık dalındaki eğitim
sürecinde kazanılan bu 7 temel alana ait yetkinlikler uyumlu bir şekilde kullanılabildiğinde
yeterliliktenbahsedilebilir.Butemelyetkinlikalanlarıaşağıdalistelenmiştir;
3.1. Yönetici
Şekil1-TUKMOS’unYeterlilikÜçgeni(Yeditemelyetkinlikalanı)
3.2. EkipÜyesi
3.3. SağlıkKoruyucusu
3.4. İletişimKuran
3.5. DeğerveSorumlulukSahibi
3.6. ÖğrenenveÖğreten
3.7. HizmetSunucusu
Hizmetsunucusutemelyetkinlikalanındakiyetkinlikler,kullanılışyerlerinegöreikitürdür:
KlinikYetkinlik:Bilgiyi,kişisel,sosyalve/veyametodolojikbecerileritıbbikararlarkonusunda
kullanabilmeyeteneğidir;
GirişimselYetkinlik:Bilgiyi,kişisel,sosyalve/veyametodolojikbecerileritıbbigirişimler
konusundakullanabilmeyeteneğidir.
27.07.2016’danitibarengeçerlidir.TUKMOS,NEFROLOJİÇEKİRDEKMÜFREDATI,v.2.1
7
Klinik ve girişimsel yetkinlikler
edinilirken ve uygulanırken Temel
Yetkinlikalanlarındabelirtilendiğer
yetkinliklerleuyumiçindeolmalıve
uzmanlığa özel klinik karar
süreçlerinikolaylaştırmalıdır.
3.7.1. KLİNİKYETKİNLİKLER
Uzman Hekim aşağıda listelenmiş klinik yetkinlikleri ve eğitimi boyunca edindiği diğer
bütünleyici“temelyetkinlikleri”eşzamanlıveuygunşekildekullanarakuygular.
Klinikyetkinlikleriçin;dörtanadüzeyveikiadetekdüzeytanımlanmıştır.Öğrencininulaşması
gerekendüzeylerbuüçanadüzeydenbirinimutlakaiçermelidir.T,ETTveTTdüzeyleriAveK
ile birlikte kodlanabilirken B düzeyi sadece K düzeyi ile birlikte kodlanabilir. B, T, ETT ve TT
düzeyleribirbirlerinikapsadıklarıiçinbirliktekodlanamazlar.
B: Hastalığa ön tanı koyma ve gerekli durumda hastaya zarar vermeyecek şekilde ve doğru
zamanda,doğruyeresevkedebilecekbilgiyesahipolmadüzeyiniifadeeder.
T:Hastayatanıkoymavesonrasındatedaviiçinyönlendirebilmedüzeyiniifadeeder.
TT:Ekipçalışmasınıngerektirdiğidurumlardışındaherhangibirdesteğegereksinimduymadan
hastanıntanıvetedavisinintümsüreciniyönetebilmedüzeyiniifadeeder.
ETT: Ekip çalışması yaparak hastanın tanı ve tedavisinin tüm sürecini yönetebilme düzeyini
ifadeeder.
Klinik yetkinliklerde bu düzeylere ek olarak gerekli durumlar için A ve K yetkinlik düzeyleri
eklenmektedir:
A: Hastanın acil durum tanısını koymak ve hastalığa özel acil tedavi girişimini uygulayabilme
düzeyiniifadeeder.
K:Hastanınbirincil,ikincilveüçüncülkorunmagereksinimlerinitanımlamayıvegerekli
koruyucuönlemlerialabilmedüzeyiniifadeeder.
27.07.2016’danitibarengeçerlidir.TUKMOS,NEFROLOJİÇEKİRDEKMÜFREDATI,v.2.1
8
SIVIVEELEKTROLİTDENGE
BOZUKLUKLARI
ASİT-BAZDENGEBOZUKLUKLARI
GENELSEMPTOMVEBULGULAR
Yöntem
NORMALBÖBREKYAPIVEİŞLEVİ
Kıdem
Düzey
BÖBREKLERİNANATOMİSİ
VEHİSTOLOJİSİ
B
1
YE-BE
RENALFİZYOLOJİ
B
1
YE-BE
HİPOVOLEMİ
TT,A,K
1
YE-UE-BE
HİPERVOLEMİ
TT,A,K
1
YE-UE-BE
HİPONATREMİ
TT,A,K
1
YE-UE-BE
HİPERNATREMİ
TT,A,K
1
YE-UE-BE
HİPOPOTASEMİ
TT,A,K
1
YE-UE-BE
HİPERPOTASEMİ
TT,A,K
1
YE-UE-BE
KALSİYUMDENGE
BOZUKLUKLARI
TT,A,K
1
YE-UE-BE
FOSFORDENGE
BOZUKLUKLARI
TT,A,K
1
YE-UE-BE
MAGNEZYUMDENGE
BOZUKLUKLARI
TT,A,K
1
YE-UE-BE
METABOLİKASİDOZ
TT,A,K
1
YE-UE-BE
METABOLİKALKALOZ
TT,A,K
1
YE-UE-BE
SOLUNUMSALASİDOZ
T
1
YE-UE-BE
SOLUNUMSALALKALOZ
T
1
YE-UE-BE
MİKSTASİT-BAZDENGE
BOZUKLUKLARI
TT,A,K
1
YE-UE-BE
ÖDEM
TT,K
1
YE-UE-BE
HEMATÜRİ
TT,A
1
YE-UE-BE
PROTEİNÜRİ
TT
1
YE-UE-BE
KLİNİKYETKİNLİK
27.07.2016’danitibarengeçerlidir.TUKMOS,NEFROLOJİÇEKİRDEKMÜFREDATI,v.2.1
Kıdem
Yöntem
Düzey
9
PİYÜRİ
TT
1
YE-UE-BE
SİLENDİRÜRİ
TT
1
YE-UE-BE
OLİGÜRİVEANÜRİ
TT,A
1
YE-UE-BE
POLİÜRİ
TT,K
1
YE-UE-BE
DİZÜRİ
TT
1
YE-UE-BE
RENALKOLİK,YANAĞRISI
ETT
1
YE-UE-BE
NOKTÜRİ-POLLAKÜRİ
TT
1
YE-UE-BE
T
1
YE-UE-BE
TT,A,K
1
YE-UE-BE
RENALAKUTBÖBREK
HASTALIĞI
TT,A,K
1
YE-UE-BE
EZİLMESENDROMU
ETT,A,
K
1
YE-UE-BE
ETT,A
1
YE-UE-BE
TT,A,K
1
YE-UE-BE
NEFROTİKSENDROM
TT,A,K
1
YE-UE-BE
MİNİMALDEĞİŞİKLİK
HASTALIĞI
TT
1
YE-UE-BE
MEZANGİALPROLİFERATİF
GLOMERÜLONEFRİT
TT
1
YE-UE-BE
FOKALSEGMENTAL
GLOMERÜLOSKLEROZ
TT
1
YE-UE-BE
MEMBRANÖZNEFROPATİ
TT
1
YE-UE-BE
KLİNİKYETKİNLİK
AKUTBÖBREK
HASTALIĞININTANISIVE
SINIFLAMASI
PRE-RENALAKUTBÖBREK
HASTALIĞI
AKUTBÖBREKHASTALIĞI
POST-RENALAKUTBÖBREK
HASTALIĞI
AKUTBÖBREK
HASTALIĞININ
KOMPLİKASYONLARI
PRİMERGLOMERÜLERHASTALIKLAR
27.07.2016’danitibarengeçerlidir.TUKMOS,NEFROLOJİÇEKİRDEKMÜFREDATI,v.2.1
KLİNİKYETKİNLİK
Kıdem
Yöntem
10
Düzey
MEMBRANOPROLİFERATİF
GLOMERÜLONEFRİT
TT
1
YE-UE-BE
IgANEFROPATİSİ
TT
1
YE-UE-BE
TT,A,K
1
YE-UE-BE
C1qNEFROPATİ
TT
1
YE-UE-BE
FİBRİLER
GLOMERÜLONEFRİT
TT
1
YE-UE-BE
HIZLIİLERLEYEN
GLOMERÜLONEFRİTLER
TT,A
1
YE-UE-BE
ANTİ-GLOMERÜLERBAZAL
MEMBRANHASTALIĞI
TT,A
1
YE-UE-BE
TT,A
1
YE-UE-BE
TT,A
1
YE-UE-BE
DİYABETİKNEFROPATİ
TT,A,K
1
YE-UE-BE
AİLEVİAKDENİZ
ATEŞİ/AMİLOİDOZLAR
TT,A,K
1
YE-UE-BE
SİSTEMİKLUPUS
ERİTEMATOZUS
ETT,A
1
YE-UE-BE
TT,A
1
YE-UE-BE
ETT,A
1
YE-UE-BE
MİKROSKOBİKPOLİANJİTİS
ETT,A
1
YE-UE-BE
POLİARTERİTİSNODOZA
ETT,A
1
YE-UE-BE
MİKSTKRYOGLOBÜLİNEMİ
TT,A
2
YE-UE-BE
ORAKHÜCRENEFROPATİSİ
ETT,A
2
YE-UE-BE
POST-İNFEKSİYÖZ
GLOMERÜLONEFRİTLER
TT,K
1
YE-UE-BE
POST-STREPTOKOKSİK
GLOMERÜLONEFRİT
İMMÜNKOMPLEKSARACILI
KRESENTİK
GLOMERÜLONEFRİT
PAUCİ-İMMÜNKRESENTİK
GLOMERÜLONEFRİT
SEKONDERGLOMERÜLER
HASTALIKLAR
HENOCH-SCHÖNLEİN
PURPURASI
GRANULOMATOZ
POLİANJİİTİS(WEGENER
GRANÜLOMATOZU)
27.07.2016’danitibarengeçerlidir.TUKMOS,NEFROLOJİÇEKİRDEKMÜFREDATI,v.2.1
HEREDİTERBÖBREKHASTALIKLARI
Yöntem
BÖBREKLERİETKİLEYENSİSTEMİK
HASTALIKLARVEBOZUKLUKLAR
KLİNİKYETKİNLİK
Kıdem
Düzey
11
İLAÇLARABAĞLI
GLOMERÜLERHASTALIKLAR
TT,K
1
YE-UE-BE
DİABETESMELLİTUS
TT,A
1
YE-UE-BE
LİPİDMETABOLİZMA
BOZUKLUKLARI
TT,K
1
YE-UE-BE
MALNUTRİSYON
TT,K
1
YE-UE-BE
KARDİYORENAL
SENDROMLAR
TT,A,K
1
YE-UE-BE
PARAPROTEİNEMİLER
T,A
2
YE-UE-BE
ALPORTSENDROMU
TT,K
2
YE-UE-BE
FABRYHASTALIĞI
TT,K
2
YE-UE-BE
İNCEBAZALMEMBRAN
HASTALIĞI
TT,K
2
YE-UE-BE
NAİL-PATELLASENDROMU
TT,K
2
YE-UE-BE
TT,A,K
1
YE-UE-BE
TT,K
1
YE-UE-BE
JÜVENİLNEFRONOFİTİZİVE
MEDÜLLERKİSTİKHASTALIK
TT,K
2
YE-UE-BE
MEDÜLLERSÜNGER
BÖBREK
TT,K
2
YE-UE-BE
BÖBREĞİNBASİTKİSTLERİ
T
2
YE-UE-BE
EDİNSELKİSTİKHASTALIK
T
2
YE-UE-BE
BÖBREĞİNDİĞERKİSTİK
HASTALIKLARI
T
2
YE-UE-BE
TT,A
2
YE-UE,BE
OTOZOMALDOMİNANT
POLİKİSTİKBÖBREK
HASTALIĞI
OTOZOMALRESESİF
POLİKİSTİKBÖBREK
HASTALIĞI
BÖBREĞİNKİSTİKHASTALIKLARI
TÜBÜLOİNTERSTİSYELHASTALIKLAR
AKUTTÜBÜLOİNTERSTİSYEL
NEFRİT
27.07.2016’danitibarengeçerlidir.TUKMOS,NEFROLOJİÇEKİRDEKMÜFREDATI,v.2.1
Kıdem
Yöntem
12
Düzey
KRONİK
TÜBÜLOİNTERSTİSYEL
NEFRİTLER
TT,K
2
YE-UE-BE
ANALJEZİKNEFROPATİSİ
TT,K
2
YE-UE-BE
1
YE-UE-BE
2
YE-UE-BE
TT,A,K
1
YE-UE-BE
KRONİKPİYELONEFRİTVE
REFLÜNEFROPATİSİ
TT,K
1
YE-UE-BE
ALTÜRİNERSİSTEM
ENFEKSİYONLARI
TT,K
1
YE-UE-BE
ÜRİNERTÜBERKÜLOZ
ETT,K
2
YE-UE-BE
HEMOLİTİKÜREMİK
SENDROMVETROMBOTİK
TROMBOSİTOPENİK
PURPURA
TT,A,K
2
YE-UE-BE
SKLERODERMA
ETT,A
2
YE-UE-BE
RADYASYONNEFRİTİ
TT,K
2
YE-UE-BE
RENALARTEROKLÜZYONU
T,A,K
2
YE-UE-BE
RENALVENTROMBOZU
TT,A,K
2
YE-UE-BE
T
2
YE-UE-BE
ATEROEMBOLİKBÖBREK
HASTALIĞI
TT,A,K
2
YE-UE-BE
GEBELİKTERENAL
ANATOMİVEFİZYOLOJİ
B
1
YE-UE-BE
ETT,A,
K
1
YE-UE-BE
KLİNİKYETKİNLİK
KONTRASTNEFROPATİSİVE
DİĞERTOKSİK
TT,A,K
NEFROPATİLER
TÜBÜLERTRANSPORT
BOZUKLUKLARI(FANKONİ,
TT,K
AMİNOASİDÜRİ,
GLUKOZÜRİVEDİĞERLERİ)
AKUTPİYELONEFRİT
ÜRİNERSİSTEMENFEKSİYONLARI
BÖBREĞİNMİKROVASKÜLER
HASTALIKLARI
BÖBREĞİNVASKÜLERHASTALIKLARI
GEBELİKTEBÖBREKHASTALIĞIVE
HİPERTANSİYON
RENALARTER
ANEVRİZMASI
PRE-EKLAMPSİVE
EKLAMPSİ
27.07.2016’danitibarengeçerlidir.TUKMOS,NEFROLOJİÇEKİRDEKMÜFREDATI,v.2.1
Yöntem
HİPERTANSİYON
Kıdem
Düzey
13
GESTASYONEL
HİPERTANSİYON
TT,A,K
1
YE-UE-BE
GEBELİKTEAKUTBÖBREK
HASTALIĞI
ETT,A,
K
1
YE-UE-BE
GEBELİKTEKRONİKBÖBREK
HASTALIĞI
ETT,A,
K
1
YE-UE-BE
PRİMERHİPERTANSİYON
TT,A,K
1
YE-UE-BE
RENALPARANKİMAL
HİPERTANSİYON
TT,A,K
1
YE-UE-BE
RENOVASKÜLER
HİPERTANSİYON
TT,A,K
1
YE-UE-BE
SEKONDER
HİPERTANSİYONLAR
TT,A
1
YE-UE-BE
KALSİYUMTAŞLARI
ETT,A,
K
2
YE-UE-BE
ÜRİKASİTTAŞLARI
ETT,A,
K
2
YE-UE-BE
SİSTİNÜRİ
ETT,A,
K
2
YE-UE-BE
ENFEKSİYONTAŞLARI
ETT,A,
K
2
YE-UE-BE
T,A
2
YE-UE-BE
T
1
YE-UE-BE
TT,K
1
YE-UE-BE
TT,K
1
YE-UE-BE
TT,A,K
1
YE-UE-BE
MİNERAL-KEMİK
BOZUKLUKLARI
TT,A,K
1
YE-UE-BE
KARDİYO-VASKÜLER
HASTALIKLAR
ETT,A,
K
1
YE-UE-BE
KLİNİKYETKİNLİK
BÖBREKTAŞHASTALIĞI
ÜRİNERSİSTEMOBSTRÜKSİYONU
KRONİKBÖBREKHASTALIĞI
OBSTRÜKTİFNEFROPATİ
KRONİKBÖBREK
HASTALIĞININTANISIVE
SINIFLAMASI
KRONİKBÖBREK
HASTALIĞININRİSK
FAKTÖRLERİ
KRONİKBÖBREK
HASTALIĞININ
PROGRESYONU
RENALANEMİVEDİĞER
HEMATOLOJİK
BOZUKLUKLAR
27.07.2016’danitibarengeçerlidir.TUKMOS,NEFROLOJİÇEKİRDEKMÜFREDATI,v.2.1
Kıdem
Yöntem
14
Düzey
ETT,A,
K
1
YE-UE-BE
TT,K
1
YE-UE-BE
TT,A,K
1
YE-UE-BE
HEMODİYALİZİNTEMEL
PRENSİPLERİVEGEREÇLERİ
B
1
YE-UE-BE
SUARITMASİSTEMİ
B
1
YE-UE-BE
TT,K
1
YE-UE-BE
TT,A,K
1
YE-UE-BE
TT,K
1
YE-UE-BE
B
2
YE-UE-BE
B
2
YE-UE-BE
B
2
YE-UE-BE
TT,K
2
YE-UE-BE
TT,A,K
2
YE-UE-BE
BEYİNÖLÜMÜKRİTERLERİ
B
1
YE-UE-BE
TRANSPLANTASYON
İMMÜNOLOJİSİ
B
2
YE-UE-BE
TT,A,K
2
YE-UE-BE
PRİMERHASTALIĞIN
REKÜRRENSİ
TT,K
2
YE-UE-BE
KRONİKALLOGREFT
FONKSİYONBOZUKLUĞU
TT,K
2
YE-UE-BE
ETT,A,
K
2
YE-UE-BE
KLİNİKYETKİNLİK
NÖROLOJİK
KOMPLİKASYONLAR
BESLENMEBOZUKLUKLARI
ÜREMİKSENDROM
HEMODİYALİZ
HEMODİYALİZYETERSİZLİĞİ
HEMODİYALİZİNAKUT
KOMPLİKASYONLARI
HEMODİYALİZİNKRONİK
KOMPLİKASYONLARI
PERİTONDİYALİZİNİN
FİZYOLOJİSİ
PERİTONDİYALİZİ
PERİTONDİYALİZİNİN
GEREÇLERİ
PERİTONDİYALİZİNİN
TİPLERİVEKLİNİK
KULLANIMI
PERİTONDİYALİZİ
YETERSİZLİĞİ
PERİTONDİYALİZİNİN
KOMPLİKASYONLARI
BÖBREKTRANSPLANTASYONU
AKUTGREFTFONKSİYON
BOZUKLUĞU
TRANSPLANTHASTASINDA
ENFEKSİYON
27.07.2016’danitibarengeçerlidir.TUKMOS,NEFROLOJİÇEKİRDEKMÜFREDATI,v.2.1
Düzey
Kıdem
Yöntem
15
TT,K
2
YE-UE-BE
RENALHÜCRELİKARSİNOM
T
2
YE-UE-BE
BÖBREKPELVİSTÜMÖRLERİ
T
2
YE-UE-BE
2
YE-UE-BE
2
YE-UE-BE
TT,A,K
2
YE-UE-BE
TT,A,K
1
YE-UE-BE
B
1
YE-UE-BE
B
1
YE-UE-BE
KLİNİKYETKİNLİK
TRANSPLANTASYONUN
KRONİK
KOMPLİKASYONLARI
BÖBREKTÜMÖRLERİ
YAŞLANMAVEBÖBREK
YOĞUNBAKIMNEFROLOJİSİ
BÖBREKHASTALIKLARINDAİLAÇ
REÇETELEMESİ
YAŞLANMAİLEBÖBREKTEKİ
ANATOMİKVEFİZYOLOJİK
B
DEĞİŞİKLİKLER
YAŞLILARDAMİNERALVE
ELEKTROLİTDENGE
TT,A,K
BOZUKLUKLARI
YAŞLILARDABÖBREK
HASTALIKLARI
YOĞUNBAKIM
HASTALARINDAAKUT
BÖBREKHASTALIĞI
BÖBREKYETMEZLİĞİNİN
İLAÇMETABOLİZMASINA
ETKİSİ
DİYALİZLEATILANİLAÇLAR
3.7.2. GİRİŞİMSELYETKİNLİKLER
UzmanHekimaşağıdalistelenmişgirişimselyetkinlikleriveeğitimiboyuncaedindiğidiğer
bütünleyici“temelyetkinlikleri”eşzamanlıveuygunşekildekullanarakuygular.
Girişimselyetkinlikleriçindörtdüzeytanımlanmıştır.
1:Girişiminnasılyapıldığıkonusundabilgisahibiolma ve bu konuda gerektiğinde açıklama
yapabilmedüzeyiniifadeeder. 2:Acilbirdurumda,kılavuzveyayönergeeşliğindeveyagözetimvedenetimaltındabugirişimi
yapabilmedüzeyiniifadeeder.
3:Karmaşıkolmayan,sıkgörülentipikolgulardagirişimiuygulayabilme düzeyiniifadeeder.
4:Karmaşıkolsunveya olmasın,hertürolgudagirişimiuygulayabilmedüzeyiniifadeeder.
27.07.2016’danitibarengeçerlidir.TUKMOS,NEFROLOJİÇEKİRDEKMÜFREDATI,v.2.1
16
Kıdem
Yöntem
Düzey
4
1
YE-UE-BE
4
1
YE-UE-BE
3
2
YE-UE-BE
2
1
YE-UE
2
1
YE-UE
4
1
UE
4
1
YE-UE-BE
AYAKTANKANBASINCI
MONİTORİZASYONU
4
1
YE-UE-BE
BESLENMEDURUMUNUN
DEĞERLENDİRİLMESİ
3
1
YE-UE-BE
SUKISITLAMATESTİ
4
1
YE-UE-BE
PERİOPERATİFHASTA
DEĞERLENDİRME
4
2
YE-UE-BE
KAPTOPRİLSUPRESYON
TESTİ
4
1
YE-UE-BE
4
1
YE-UE-BE
3
1
YE-UE-BE
2
2
YE-UE-BE
3
2
YE-UE-BE
4
1
YE-UE-BE
3
2
YE-UE-BE
GİRİŞİMSELYETKİNLİK
TAMİDRARANALİZİVE
İDRARMİKROSKOBİSİ
KLİRENSÖLÇMEVE
GLOMERÜLERFİLTRASYON
HIZINIHESAPLAMA
NATİVVETRANSPLANT
BÖBREKİĞNEBİYOPSİSİ
ÜRİNERSİSTEM
ULTRASONOGRAFİSİ
TANIYAYÖNELİKGİRİŞİMLER
TEDAVİYEYÖNELİKGİRİŞİMLER
DOPPLER
ULTRASONOGRAFİ
KANGAZIANALİZİİÇİN
ARTERİYELKANÖRNEĞİ
ALINMASI
DİYALİZÖNCESİHASTA
EĞİTİMİ
DAMARERİŞİMYOLU
YÖNETİMİ
KAFSIZHEMODİYALİZ
KATETERİYERLEŞTİRİLMESİ
VEÇIKARILMASI
KAFLI-TÜNELLİ
HEMODİYALİZKATETERİ
YERLEŞTİRİLMESİ
PERİTONDİYALİZİKATETERİ
YERLEŞTİRİLMESİ
HEMODİYALİZEHASTA
ALINMASI
BÖBREKHASTALIKLARINDA
PLAZMAFEREZ
UYGULAMASI
27.07.2016’danitibarengeçerlidir.TUKMOS,NEFROLOJİÇEKİRDEKMÜFREDATI,v.2.1
Düzey
Kıdem
Yöntem
17
PERİTONDİYALİZİİÇİN
HASTASEÇİMİ
4
1
YE-UE-BE
PERİTONDİYALİZİ
REÇETELEME
4
2
YE-UE-BE
PERİTONDİYALİZİ
SOLÜSYONDEĞİŞİMİ
4
2
UE
ÜRETRAL
KATETERİZASYON
3
1
UE
NEFROSTOMİKATETERİ
YERLEŞTİRME
1
1
YE-UE-BE
HEMODİYALİZREÇETELEME
4
1
YE-UE-BE
4
2
YE-UE-BE
3
1
YE-UE-BE
4
1
YE-UE-BE
4
1
YE-UE-BE
4
2
YE-UE-BE
4
2
YE-UE-BE
4
1
YE-UE-BE
GİRİŞİMSELYETKİNLİK
DİYALİZYETERLİK
TESTLERİNİUYGULAMAVE
DEĞERLENDİRME
ALTERNATİFHEMODİYALİZ
UYGULAMALARI(EV,GECE
UZUN,GÜNLÜKKISA)
SÜREKLİYAVAŞDİYALİZ
YÖNTEMLERİUYGULAMA
ENTOKSİKASYONLARDA
EKSTRAKORPOREALTEDAVİ
TRANSPLANTASYONİÇİN
HASTAVEDONÖR
HAZIRLIĞI
İMMÜNSÜPRESİFTEDAVİ
YÖNETİMİ
BÖBREKYETMEZLİĞİNDE
İLAÇDOZLARININ
HESAPLANMASI
27.07.2016’danitibarengeçerlidir.TUKMOS,NEFROLOJİÇEKİRDEKMÜFREDATI,v.2.1
18
4. ÖĞRENMEVEÖĞRETMEYÖNTEMLERİ
Çekirdek müfredat hazırlama kılavuzunda belirtilen öğrenme ve öğretme yöntemleri
kullanılmaktadır.
TUKMOS tarafından önerilen öğrenme ve öğretme yöntemleri üçe ayrılmaktadır:
“YapılandırılmışEğitimEtkinlikleri”(YE),“UygulamalıEğitimEtkinlikleri”(UE)ve“Bağımsızve
KeşfederekÖğrenmeEtkinlikleri”(BE).
4.1. YapılandırılmışEğitimEtkinlikleri(YE)
4.1.1. Sunum
Bir konu hakkında görsel işitsel araç kullanılarak yapılan
anlatımlardır. Genel olarak nadir veya çok nadir görülen konular/
durumlar hakkında veya sık görülen konu/durumların yeni
gelişmeleri hakkında kullanılan bir yöntemdir. Bu yöntemde eğitici
öğrencide eksik olduğunu bildiği bir konuda ve öğrencinin pasif
olduğu bir durumda anlatımda bulunur. Sunum etkileşimli olabilir
veyahiçetkileşimolmayabilir.
4.1.2. Seminer
Sık görülmeyen bir konu hakkında deneyimli birinin konuyu kendi
deneyimlerinideyansıtarakanlatmasıveanlatılankonununkarşılıklı
soru ve cevaplar ile geçmesidir. Sunumdan farkı konuyu
dinleyenlerin de kendi deneyimleri doğrultusunda anlatıcı ile
karşılıklı etkileşim içinde olmasıdır. Seminer karşılıklı diyalogların
yoğun olduğu, deneyimlerin yargılanmadan paylaşıldığı ve farklı
düzeylerde kişilerin aynı konu hakkında farklı düzeydeki sorular ile
eksikyanlarınıtamamlayabildikleribireğitimetkinliğidir.
4.1.3. Olgutartışması
Bir veya birkaç sık görülen olgunun konu edildiği bir küçük grup
eğitim aktivitesidir. Bu eğitim aktivitesinin hedefi, farklı düzeydeki
kişilerin bir olgunun çözümlenmesi sürecini tartışmalarını
sağlayarak, tüm katılımcıların kendi eksik veya hatalı yanlarını fark
etmelerini sağlamak ve eksiklerini tamamlamaktır. Bu olgularda
bulunan hastalık veya durumlar ile ilgili bilgi eksikliklerinin küçük
gruplarda tartışılması ile tamamlanması veya yanlış bilgilerin
düzeltilmesisağlanır.Ayrıcaaynıdurumileilgiliçoksayıdaolgunun
çözümlenmesi yoluyla aynı bilginin farklı durumlarda nasıl
kullanılacağı konusunda deneyim kazandırır. Olgunun/ların
basamaklı olarak sunulması ve her basamak için fikir üretilmesi ile
sürdürülür.Eğiticiherbasamaktadoğrubilgiyiverirvedoğrukararı
açıklar.
27.07.2016’danitibarengeçerlidir.TUKMOS,NEFROLOJİÇEKİRDEKMÜFREDATI,v.2.1
19
4.1.4. Makaletartışması
Makalenin kanıt düzeyinin anlaşılması, bir uygulamanın kanıta
dayandırılması ve bir konuda yeni bilgilere ulaşılması amacıyla
gerçekleştirilenbirküçükgrupetkinliğidir.Makalenintümbölümleri
sırası ile okunur ve metodolojik açıdan doğruluğu ve klinik
uygulamaya yansıması ile ilgili fikir üretilmesi ve gerektiğinde
eleştirilmesiilesürdürülür.Eğiticiherbasamaktadoğrubilgiyiverir
ve doğru kararı açıklar. Uzman adayına, benzer çalışmalar
planlayabilmesi için problemleri bilimsel yöntemlerle analiz etme,
sorgulama, sonuçları tartışma ve bir yayın haline dönüştürme
becerisikazandırılır.
4.1.5. Dosyatartışması
Sık görülmeyen olgular ya da sık görülen olguların daha nadir
görülen farklı şekilleri hakkında bilgi edinilmesi, hatırlanması ve
kullanılmasını amaçlayan bir eğitim yöntemidir. Eğitici, dosya
üzerinden yazı, rapor, görüntü ve diğer dosya eklerini kullanarak,
öğrencinin olgu hakkında her basamakta karar almasını sağlar ve
aldığıkararlarhakkındageribildirimverir.Geribildirimleröğrencinin
doğrukararlarınıdevamettirmesivegelişmesigerekenkararlarının
açık ve anlaşılır bir biçimde ifade edilerek geliştirmesi amacıyla
yapılır.
4.1.6. Konsey
Olgunun/larınfarklıdisiplinlerilebirliktedeğerlendirilmesisürecidir.
Olgunun sık görünürlüğünden çok karmaşık olması öğrencinin
karmaşık durumlarda farklı disiplinlerin farklı bakış açılarını
algılamasınısağlar.
4.1.7. Kurs
Birkonuhakkındabellibiramacaulaşmakiçindüzenlenmişbirden
fazla oturumda gerçekleştirilen bir eğitim etkinliğidir. Amaç
genellikle bir veya birkaç klinik veya girişimsel yetkinliğin
edinilmesidir. Kurs süresince sunumlar, küçük grup çalışmaları,
uygulamaeğitimleribirbiriileuyumiçindegerçekleştirilir.
4.1.8. On-lineeğitim
4.2. UygulamalıEğitimEtkinlikleri(UE)
4.2.1. Yatanhastabakımı
4.2.1.1. Vizit
27.07.2016’danitibarengeçerlidir.TUKMOS,NEFROLOJİÇEKİRDEKMÜFREDATI,v.2.1
20
Farklı öğrenciler için farklı öğrenme ortamı oluşturan
etkili bir eğitim yöntemidir. Hasta takibini yapan ve
yapmayan öğrenciler vizitten farklı şekilde
faydalanırlar. Hastayı takip eden öğrenci hasta takibi
yaparak ve yaptıkları için geribildirim alarak öğrenir,
diğer öğrenciler bu deneyimi izleyerek öğrenirler. Vizit
klinikte görülen olguların hasta yanından çıktıktan
sonra da tartışılması ve olgunun gerçek ortamda
gözlemlenmesiyleöğrenmeyisağlar.
4.2.1.2. Nöbet
Öğrencinin sorumluluğu yüksek bir ortamda derin ve
kalıcı öğrenmesine etki eder. Olguyu yüksek
sorumlulukdurumundadeğerlendirmeköğrencininvar
olan bilgisini ve becerisini kullanmasını ve eksik olanı
öğrenmeye motive olmasını sağlar. Nöbet, gereken
yetkinliklere sahip olunan olgularda özgüveni
arttırırken, gereken yetkinliğin henüz edinilmemiş
olduğu olgularda bilgi ve beceri kazanma
motivasyonunu arttırır. Nöbetlerde sık kullanılması
gerekenyetkinliklerin1’incikıdemyetkinlikleriarasında
sınıflandırılmışolmalarıbuaçıdanönemlidir.
4.2.1.3. Girişim
Tanı ve tedaviye yönelik tüm girişimler, eğitici
tarafından gösterildikten sonra belli bir kılavuz
eşliğinde basamak basamak gözlem altında uygulama
yoluylaöğretilir.Heruygulamabasamağıiçinöğrenciye
geribildirimverilir.Öğrencinindoğruyaptıklarınıdoğru
yapmaya devam etmesi, eksik ve gelişmesi gereken
taraflarınıdüzeltebilmesiiçinöğrenciyezamanında,net
ve yapıcı müdahalelerle teşvik edici ve destekleyici ya
da uyarıcı ve yol gösterici geribildirimler verilmelidir.
Hergirişimiçinöğrenciyeöncedenbelirlenmişyetkinlik
düzeyineulaşacaksayıdatekraryaptırılmasısağlanır.
4.2.1.4. Ameliyat(UZMANLIKEĞİTİMİNDE
KULLANILMAMAKTADIR.)
İçindeçoksayıdakararvegirişimbarındıranmüdahale
süreçleridir. Her karar ve girişimin ayrı ayrı gereken
yetkinlik düzeylerine ulaşması amacıyla en az
riskli/karmaşık olandan en riskli/karmaşık olana doğru
olacak şekilde ameliyat sürecinin tüm basamakları
yüksek gözlem altında öğretilir. Öğrencinin tüm
27.07.2016’danitibarengeçerlidir.TUKMOS,NEFROLOJİÇEKİRDEKMÜFREDATI,v.2.1
21
basamaklardagerekenyetkinlikdüzeyineulaşmasıiçin
yeterlisayıdatekraryaptırılmasısağlanır.
4.2.2. Ayaktanhastabakımı
Öğrenci gözlem altında olgu değerlendirmesi yapar ve
tanı, tedavi seçeneklerine karar verir. Öğrencinin
yüksek/orta sıklıkta görülen acil veya acil olmayan
olguların farklı başvuru şekillerini ve farklı tedavi
seçeneklerini öğrendiği etkili bir yöntemdir. Ayaktan
hasta bakımında sık kullanılması gereken yetkinliklerin
1’inci kıdem yetkinlikleri arasında sınıflandırılmış
olmalarıbuaçıdanönemlidir.
4.3. BağımsızveKeşfederekÖğrenmeEtkinlikleri(BE)
4.3.1. Yatanhastatakibi
Yatarak takip edilen bir olgu hakkında yeterliğe erişmemiş bir
öğrencinin gözetim ve denetim altında, yeterliğe ulaşmış bir
öğrencinin gözlem altında yaptığı çalışmalar sırasında eksikliğini
fark ettiği konularda öğrenme gereksinimini belirleyerek bunu
herhangibireğitimkaynağındantamamlamasısürecidir.Bueğitim
kaynaklarınındoğruvegüvenilirolmasındaneğiticisorumludur.
4.3.2. Ayaktanhasta/materyaltakibi
Ayaktanbaşvuranacilveyaacilolmayanbirolguhakkındagereken
yetkinlik düzeyine erişmemiş bir öğrencinin gözetim ve denetim
gözlem altında, eğitici eşliğinde ve gereken yetkinlik düzeyine
ulaşmış bir öğrencinin yüksek gözlem altında yaptığı çalışmalar
sırasında eksikliğini fark ettiği konularda öğrenme gereksinimini
belirleyerek bunu herhangi bir eğitim kaynağından tamamlaması
sürecidir. Bu eğitim kaynaklarının doğru ve güvenilir olmasından
eğiticisorumludur.
4.3.3. Akranöğrenmesi
Öğrencinin bir olgunun çözümlenmesi veya bir girişimin
uygulanması sırasında bir akranı ile tartışarak veya onu
gözlemleyereköğrenmesisürecidir.
4.3.4. Literatürokuma
Öğrencininöğrenmegereksinimiolankonulardaliteratürokuması
veklinikuygulamaileilişkilendirmesisürecidir.
27.07.2016’danitibarengeçerlidir.TUKMOS,NEFROLOJİÇEKİRDEKMÜFREDATI,v.2.1
22
4.3.5. Araştırma
Öğrencinin bir konuda tek başına veya bir ekip ile araştırma
tasarlamasıvebusıradaöğrenmegereksiniminibelirleyerekbunu
herhangibireğitimkaynağındantamamlamasısürecidir.
4.3.6. Öğretme
Öğrencinin bir başkasına bir girişim veya bir klinik konuyu
öğretirkenbukonudafarklıbakışaçılarını,dahaöncedüşünmediği
soruları veya varlığını fark etmediği durumları fark ederek
öğrenme gereksinimi belirlemesi ve bunu herhangi bir eğitim
kaynağındantamamlamasısürecidir.
5. EĞİTİMSTANDARTLARI
5.1.
EğiticiStandartları
-Enazikieğiticibulunmalıdır.
-Eğiticilerinenazbiri,enazdoçentunvanınasahipolmalıdır.
-Eğiticibireğitimkurumundaenazikiyılnefrolojiuzmanıolarakçalışmışolmalıdır.
-Eğiticibaşınaenfazla2uzmanlıköğrencisiplanlanabilir.
5.2.
MekanveDonanımStandartları
A
-BağımsızveyaİçHastalıklarıAnabilimDalı/Kliniğibünyesindeenaz10yataklıservis,
-Düzenlihastaizlemiyapılanbağımsızpoliklinikodası/ları,
-Programaözeleğitimodası,
-Programaözelgirişimvelaboratuvarodası,
-Kronikhemodiyalizünitesi,
-Peritondiyaliziünitesi,
-Kurumbünyesindeçokluorganyetmezliklihastalarınizlenebileceğiyoğunbakımünitesi,
-Kurumbünyesindeultrasonografi,bilgisayarlıtomografi,anjiografivepatolojiüniteleri,
-Nefrolojikhastalıklarıntanısındavetedavitakibindegereklitetkiklerinyapılabileceği
laboratuvarolanakları,
-Vaskülergirişimlerinyapılabileceğicerrahiservisler,
-Kurumbünyesindebeslenmevediyetbölümü,
-Enaz10adethemodiyalizcihazı,
-Işıkmikroskobu
-Santrifüjcihazı
-Ayaktankanbasıncıizlemaletleri
-Acilmüdahaleiçingereklidonanımlar(laringoskop,ambu,monitör,defibrilatör,aspiratör
gibi)
-Ultrasonografi,(Dopplerözellikli)
27.07.2016’danitibarengeçerlidir.TUKMOS,NEFROLOJİÇEKİRDEKMÜFREDATI,v.2.1
23
6. ROTASYONLAR
ROTASYONSÜRESİ/AY
1 AY
ROTASYONDALI
Radyoloji
RADYOLOJİROTASYONU
GİRİŞİMSELYETKİNLİKHEDEFLERİ
YetkinlikAdı
YetkinlikDüzeyi
ÜRİNERSİSTEMUSG
2
DOPPLERUSG
2
NEFROSTOMİKATETERİYERLEŞTİRME
1
27.07.2016’danitibarengeçerlidir.TUKMOS,NEFROLOJİÇEKİRDEKMÜFREDATI,v.2.1
24
7. ÖLÇMEVEDEĞERLENDİRME
Eğiticininuygungördüğüölçmedeğerlendirmeyöntemleriuygulanmaktadır.
8. KAYNAKÇA
TUKMOS,TIPTAUZMANLIKKURULUMÜFREDATOLUŞTURMAVESTANDARTBELİRLEME
SİSTEMİ,ÇekirdekMüfredatHazırlamaKılavuzu,v.1.1,2013
TürkNefrolojiDerneğiNefrolojiUzmanlıkEğitimiİlkeleri(www.tsn.org.tr)
NefrolojiUzmanlıkEğitimiİçinÇekirdekMüfredatProgramı(www.tsn.org.tr)
9. ÖNERİLER
•Transplantasyonünitesininvarlığıarzuedilenbirdurumdur.Buüniteninbulunmadığı
kurumlardaeğitimgörenler,bueğitimibaşkabirkurumdaUzmanlıkEğitimSüreci’nde
tanımlanansüredeyapmakvebunubelgelendirmekzorundadırlar.
•Nefrolojiuzmanlıköğrencilerininyıldaenazbirulusal(sözlüveyaposterbildiriile)vebir
uluslararasıbilimseltoplantıyakatılmasıarzuedilir.
•NefrolojiuzmanlıköğrencilerininuzmanlıkeğitimisırasındaSCIveyaSCI-expanded
tarafındantarananuluslararasıdergilerdeyayımlanmışveyayayımlanmaküzerekabuledilmiş
enazikiaraştırmayapmalarıarzuedilir.
27.07.2016’danitibarengeçerlidir.TUKMOS,NEFROLOJİÇEKİRDEKMÜFREDATI,v.2.1
Download