Berilyuma bağlı hastalıklar Berillium-related

Bu makale, 2008. Uluslararası Katılımlı Tıbbi Jeoloji Sempozyumu Kitabı (Editör: Dr.
Eşref Atabey), ISBN: 978-975-7946-33-5, Sayfa: 40 yayımlanmıştır.
Berilyuma bağlı hastalıklar
Berillium-related diseases
Y. İzzettin BARIŞ
Göğüs Hastalıkları Uzmanı-İstanbul
Atomik ağırlığı çok düşük olan Berilyum (B), alüminyum ve silikat birleşimindeki Beril
cevherinden elde edilmektedir Sanayide en çok bu mineralin bakır, nikel ve alüminyum alaşımları,
sağlam, pervane gibi dayanıklı ve paslanmaz ürünlerinin ve yüksek enerji elektrik hatlarının
yapımında ve diş teknisyenlerin, kaplama, köprü yapımında kullanılıyor. Eskiden flöresans
lambalarının yapımında kullanılıyordu. Çevreye kırılmış lambalardan yayılan Beril tozlarının sebep
olduğu hastalıklar yüzünden artık bu amaç için kullanılmıyor.
Berilyum tozları, mineralin kullanıldığı iş yerinde çalışanların, iş ortamından, işçilerin
giysilerinden evi içinde ortama yayılmasından ve fabrikaların bulunduğu yerde yaşayanların
bazılarında hastalıklara sebep olmaktadır.
Berilyum tozlarının solunmasıyla üç çeşit hastalık görülmektedir. Yoğun Beril tozu
solunmasına bağlı, fatal akciğer ödemi, ikinci türü deri belirtileri ile ortaya çıkan bir hastalık. Deride,
kızarıklık, papül, vezikül ve granüloma oluşumu ve sonuncusu da Kronik Berilyosis türü. Yoğun
olmayan berilyum tozu solunmasından, aylar veya 10-15 yıl sonunda ortaya çıkan öksürük, balgam
çıkarma ve nefes darlığı ile ortaya çıkan tablo. Bu tablo radyolojik ve laboratuar sonuçları yönünden
sarkoidosis’e denilen hastalığa çok benzer. Aralarında önemli farklar, sarkoidosiste sık görülen,
üveitis, parotitis, kemik lezyonlarının berilyosiste olmaması ve tanı değeri yüksek olan Kveim testinin
berilyosiste negatif olması ve akciğer biyopsisinde granülomalarının görülmemesi. Literatürde
sarkoidosis tanısı almış hastaların önemli bir kısmının kronik berilyosis olduğu anlaşılmıştır.
Berilyum tozlarının epidemiyolojik ve deneysel çalışmalarda akciğer kanserine ve kemik
sarkomlarına sebep olduğu gösterilmiştir.
Berilyosis sık görülen bir hastalık değildir. ABD’de l972 yapılan kayıtlarda toplam 832 olgu
rapor edilmiştir. Bunların 211’i akut, 577’si kronik ve 44’ü de hem akut - kronik berilyosis olarak
kaydedilmiştir.
Solunan berilyum tozu bedenden kolaylıkla idrar yoluyla atıldığı için, akciğerin minerolojik
incelenmesi tanıya yardım etmez. Buna karşın Berilyum ile yapılan lenfosit proliferasyon testinin
spesifitesi ve sensitivitesi 100%.
Bu sunumda, 6 yıldır akciğer ve üst solunum yolları yakınması sebebiyle çeşitli sağlık
kuruluşlarında takip edilen 52 yaşındaki bir hastada görülen kronik berilyosis’li bir hasta takdim
edilmiştir.