Mersin Sel 29.12.2016

29.12.2016 - MERSİN KENTSEL SU BASKINI OLAYI HAKKINDA GÖRÜNTÜ TEMİNİ
VE ANALİZ RAPORU
Mersin İl Merkezi ve yakın çevresinde 29 Aralık 2016 gününün ilk saatlerinde başlayan şiddetli
yağışlar su baskını olaylarının yaşanmasına yol açmıştır. Gece yarısından itibaren başlayan yağış
sabah saatlerinde etkili bir şekilde devam etmiştir. Meteoroloji Genel Müdürlüğü açıklamalarına
göre, saat 09.15'e kadar metrekareye 125 kilogram yağmur düştüğü belirtilmiştir. Su baskınlarına
neden olan yağış miktarlarını gösteren şekiller aşağıdadır. Veriler Japonya Uzay Araştırmaları
Teşkilatı (JAXA) Küresel Yağış İzleme Sistemi1 sitesinden elde edilmiştir.
1
Global Rainfall Watch
Şekil 1. Mersin ve civarında 29.12.2016 günü 00:00 - 12:00 arasında meydana gelen yağış miktarları (JAXA verileri).
Ölüm ve yaralanmaların meydana geldiği afet olayında en çok etkilenen lokasyonlar aşağıda
belirtilmiştir.
Afet Olayından En Çok Etkilendiği Tahmin Edilen Alanlar (medya haberlerine göre):
•
•
•
•
•
Toroslar ilçesine bağlı Yalınayak Mahallesi
Toroslar ilçesi Güneykent Mahallesi
Akdeniz ilçesi, Mersin Limanı
Limonlu ve Kocahasanlı da deniz kıyısındaki parklar
Merkez Yenişehir ilçesi 50 nci yıl mahallesi
Afet olayıyla ilgili bilgiler, 29 Aralık 2016 günü akşam saatlerinde iletildiği andan itibaren uydu
görüntüsü temini çalışmalarına başlanmıştır. Bu amaçla TÜRKSAT Coğrafi Bilgi Sistemleri
Direktörlüğü vasıtasıyla Digital Globe’ dan acil durumlar için2 yüksek çözünürlüklü uydu görüntüsü
tetiklemesi yapılmıştır. Aynı şekilde Avrupa Uzay Ajansı (ESA) Sentinel sentetik açıklıklı radar
(SAR) uydu görüntüleri de “Sentinel Bilimsel Veri Portalı”3 ndan taranarak uygun görüntüler
sorgulanmıştır. Görüntü temini çalışmalarının sonuçları aşağıda özetlenmektedir.
Şekil 2. Mersin' de medya haberlerine göre en çok etkilendiği belirtilen alanlar (kırmızı renkli alanlar) ile elde edilen optik uydu
görüntüsü.
1. OPTİK UYDU GÖRÜNTÜLERİ ANALİZİ
Digital Globe tarafından çekilen uydu görüntüleri (afet olayından yaklaşık 18 -24 saat sonra:
30.12.2016 – 08:23) olay bilgisi ulaştıktan ve aktivasyon yapıldıktan yaklaşık 20 saat sonra teslim
edilmiştir. Afet öncesi ve sonrasına ait yaklaşık 33 GB görüntü indirilmiş (Geoeye görüntüsü) ve
süratle analiz edilmeye çalışılmıştır.
Görüntüler “multispektral ve panchromatik” olarak iki ayrı dosyada verildiğinden öncelikle en çok
etkilendiği düşünülen alanlarda “pan keskinleştirme” önişlemi yapılmıştır. Bu noktada
ortorektifikasyon sonraya bırakılmış ve görüntüler öncelikle manuel olarak taranmıştır.
2
AFAD, TÜRKSAT ve DigitalGlobe arasında yapılan görüntü temini protokolüne uygun olarak “Emergency Tasking”
süreci başlatılmıştır.
3
Sentinels Scientific Data Hub; https://scihub.copernicus.eu/dhus/#/home
Ancak görüntülerde haritalanabilir toplu alanlar tespit edilememiştir. Özellikle medyada sel
olaylarının etkili olduğunun belirtildiği lokasyonlar bazında, su ve çamur ile kaplanmış sokak –
yollar ve küçük alanlar nadiren seçilebilmektedir.
Şekil 3. Kocahasanlı ve civarı.
Şekil 4. Silifke caddesi.
Şekil 5. Karacaoğlan Caddesi (üstte) ve Gazi Mustafa Kemal Bulvarı boyunca bazı çamurlu alanlar (altta, Toroslar ilçesi Yalınayak
ve Güzelkent Mahalleleri).
Şekil 6. Erdemli ilçe merkezi.
Görüntülerde haritalanacak su baskını alanlarının tespit edilememesinin en büyük sebebi
görüntülerin olayın gerçekleştiği andan itibaren yaklaşık 24 saat sonra çekilmesidir. Su baskınları,
Edirne ve yakın civarında olduğu gibi nehir yükselmesi şeklinde yavaş gelişen bir olay olarak
gerçekleştiğinde haritalanabilir olmaktadır. Çünkü yüzeyi kaplayan su birkaç gün boyunca
gözlenebilmektedir. Özellikle heyelanlar, kaya düşmeleri, depremler gibi afet olayları kalıcı yer
değiştirmeleri ürettiğinden, yangınlarda ise yanan alanın RGB, NIR bant kombinasyonlarında
spektral ve dokusal değişiklikleri uzun süre koruduğundan afetten uzunca bir süre sonra bile tespit
edilebilir, haritalanabilir olmaktadır.
Sel (su baskını – taşkın), suların bulunduğu yerde yükselerek veya başka bir yerden gelerek,
genellikle kuru olan yüzeyleri kaplaması olayına denmektedir. Seller, oluşum hızlarına göre yavaş
gelişen, hızlı gelişen ve ani seller olarak sınıflandırılır. Genellikle birkaç gün veya daha uzun bir
süre içinde gelişen sellere yavaş sel, bir-iki gün içinde oluşan sellere hızlı sel, saatlik süre içinde
oluşan sellere ani sel denir. Oluşum yeri bakımından da seller, kıyı seli, şehir seli, kuru dere seli,
baraj/gölet seli ve akarsu (dere ve nehir) seli olarak adlandırılır. Haritalanabilir olan sel türü,
oluşum hızlarına göre yavaş gelişen sellerdir.
Mersin’ de gerçekleşen sel olayı, ani – hızlı gelişen bir şehir selidir. Şehri basan su, birkaç saatten
fazla yüzeyde kalmamakta, denize ve kanalizasyona doğru drene olmaktadır. Yıkıcı etkisini özellikle
cadde ve sokaklarda akan suyun yüksek debisi oluşturur. Kaybolma ve yaralanmalar genellikle bu
anda gerçekleşmektedir. Bu yüzden afetten bir gün sonra çekilen uydu görüntülerinde sadece
kısmi çamurlu alanlar gözlenebilmiştir.
2. SAR VERİLERİNİN ANALİZİ
30.12.2014 gecesi ESA’nın “scihub” portalına 29.12.2016 günü saat 15:30’ da çekilmiş Sentinel
1 SAR verisi eklenmiştir. Söz konusu veri indirilerek bir takım önişlemlerden geçirilmiş ve su altında
kalan alanlar haritalanmaya çalışılmıştır. Ancak verinin çözünürlüğü, çekim zamanı ve yukarıda
özetlenen gerekçelerden dolayı yeterli bir sonuç elde edilememiştir. Mersin il merkezinin özellikle
doğu kısımlarında bazı tarlaların su altında kaldığı tespit edilebilmiştir.
Şekil 7. SAR verilerinden elde edilen sonuçlar il merkezinin doğusunda kalan tarım arazilerinin bir kısmının su altında kaldığını
göstermektedir.
SONUÇ:
Mersin’ de gerçekleşen sel olayı, ani – hızlı gelişen şehir selidir. Şehri basan su, birkaç saatten
fazla yüzeyde kalmamakta, denize ve kanalizasyona doğru drene olmaktadır. Yıkıcı etkisini,
özellikle afet esnasında cadde ve sokaklarda akan suyun yüksek debisi oluşturur. Kaybolma ve
yaralanmalar genellikle bu anda gerçekleşmektedir. Bu yüzden afetten birkaç saat ya da gün sonra
çekilen optik ya da SAR uydu görüntüleri etki alanı bazında yeterli sonuç vermeyebilmektedir.
Rapor Tarihi: 02.01.2017