ortodontide protetik yaklaşımlar - Cumhuriyet Üniversitesi Bilimsel

Cumhuriyet Üniversitesi Dişhekimliği
Fakültesi Dergisi
Cilt 5, Sayı 2, 2002
ORTODONTİDE PROTETİK YAKLAŞIMLAR
*Dt. İbrahim Erhan GELGÖR
**Dt. Ömer Lütfî KOCA
ÖZET
Değişik nedenlerle oluşan diastemalar diş hekimliğimde
oldukça sık rastlanılan bir fenomendir. Diastemalara bağlı kötü
estetik, konuşma bozuklukları ve çiğneme etkinliğinde azalmalar
görülmektedir. Bu çalışmada diş eksikliklerine sahip iki olguda
uygulanan ortodontik tedaviler, restoratif yaklaşımlar ve elde
edilen sonuçların anlatılması amaçlanmıştır.
Anahtar Kelimeler : Diş eksikliği, ortodonti, protetik uygulama.
SUMMARY
Multiple factors caused to the absence of teeth that is seen
frequently in dentistry. It creates very bad aesthetic appearance, speech disorders and reduced chewing function. In
this study, it has been aimed to describe orthodontic and
prosthetic treatment of two cases that has absence of teeth. In
addition, it has been demonstrated the treatment technique and
results.
Key Words : Absence of teeth, Orthodontics, prosthetic
application.
PROTETİK ORTODONTİ
Konjenital olarak var olmayan veya çürük,
travma gibi nedenlerle kaybedilmiş dişler ortodontistler ve prostodontistler için daima bir sorun olmuştur. Bazı araştırmacılar eksik olan dişlerin yerlerinin estetik ve fonksiyonel olarak doldurulması
için ortodontik olarak yer açılmasını önerirken, bazıları da boşlukların ortodontik olarak kapatılmasını
önerirler3,13. Sıklılıkla bu tür vakalarda multidisipliner
bir yaklaşım gerekmektedir çünkü sorun fonksiyon
ve fonasyonun olduğu kadar estetiğin de
restorasyonunun sağlanmasıdır. Eksik dişlerin
protetik bir restorasyon ile giderileceği vakalarda
eğer bireyin büyüme ve gelişimi tamamlanmamışsa
ortodontik olarak tedavi edildikten sonra uygulanacak prosedür, bireyin büyümesi tamamlanana
kadar eksik olan diş veya dişlerin yerinin sabit ve
veya hareketli bir apareyle korunmasıdır. Bununla
birlikte geçici hareketli pekiştirme apareylerinin kırılabilme ve kaybedilebilme riskinin olması, yumuşak
dokularda irritasyon yapabilmesi, estetiğin mükemmel bir şekilde sağlanamaması ve takılması
konusunda hasta kooperasyonunun yeterince sağlanamaması gibi bir çok dezavantajlarının bulunması sebebiyle klinisyenler, sabit pekiştirme apareylerini tercih etmektedir. Bir sonraki aşama da
sabit daimi bir restorasyon olacaktır7,9.
Bu çalışmada; ortodontik tedaviyi takiben
protetik restorasyonları yapılmış 2 olgunun tedavi
aşamaları ve elde edilen sonuçların anlatılması
amaçlanmıştır.
bit restorasyonunun olduğu, sol üst lateral dişin
olmadığı ve buna bağlı orta hat diastemasına sahip
olduğu,üst sol birinci küçük azı ve birinci büyük azı
dişlerinin ağızda olmadığı, üst sol kanin ve ikinci
büyük azı dişleri arasında sabit restorasyonunun
olduğu, sağ alt birinci ve ikinci küçük azı dişlerinin
ağızda olmadığı ve sağ alt ikinci küçük azı dişi ile
üçüncü büyük azı dişleri arasında sabit
restorasyonunun olduğu saptandı (Resim 1). Olgu
iskeletsel Sınıf I özelliğe sahipti.
OLGU RAPORLARI
Olgu 1
S.C. 42 yaşında erkek bir hasta, kliniğimize
üst orta hat diasteması şikayetiyle başvurdu. Olgunun yapılan klinik değerlendirmesinde sağ üst birinci azı dişinin ağızda olmadığı ve sağ üst birinci
küçük azı dişi ile ikinci büyük azı dişleri arasında sa
Resim 1: Olgu 1 'in tedavi öncesi ağız dışı ve içi
fotoğrafları.
Yapılan klinik ve radyografik değerlendirmeler, model analizleri sonucu öncelikle ortodontik tedavi uygulanmasına karar verildi. Uygun pekiştirme
tedavisini takiben de sabit protetik restorasyonlarla
estetik, fonksiyon ve konuşmanın düzeltilmesi
planlandı.
Üst diş arkına direkt bonding straight wire
braketler (0.022 x 0.028 inch slot, torklu angulasyonlu) yerleştirildi. Tedavi esnasında 0.016 ve 0.018
inch çapında paslanmaz çelik telleri takiben 0.016 X
0.022 inch paslanmaz çelik tel kullanılarak sol üst
santral kesici diş, sağa doğru yaklaştırılarak orta hat
diasteması kapatıldı. Böylece eksik
*Selçuk Üniversitesi Dişhekimliği Fakültesi Ortodonti A.D. Araştırma Görevlisi
*Selçuk Üniversitesi Dişhekimliği Fakültesi Protetik Diş Tedavisi A.D. Araştırma Görevlis
107
CİLT: 5, SAYI: 2
C.Ü. DİŞHEKİMLİĞİ FAKÜLTESİ DERGİSİ 2002
saptandı. Hasta ovoid simetrik bir yüz tipiyle birlikte hafif konveks profile sahipti. Alt dudak ve yumuşak doku pogonionu biraz protruzivdi (Resim 4).
olan sol üst lateralin restorasyonu için de yer açılmış oldu.
Sonraki aşamada hijyenik olamayan sağ ve
sol sabit restorasyonları çıkarılarak estetik ve hijyen
yönünden mükemmel olan metal destekli porselen
sabit protetik restorasyonları yapıldı (Resim 2,3).
Resim 4: Olgu 2'nin tedavi öncesi ağız dışı ve içi
fotoğrafları.
Yapılan radyografik değerlendirmede sol üst
yan kesici dişin ve tüm üçüncü büyük azı dişlerin
olmadığı görüldü. Olgunun daimi diş çekimiyle ilgili
bir hikayesi yoktu ve ebeveynlerinde de bu tür
anomalinin olduğu saptandı.
Yapılan klinik ve radyografik değerlendirmeler, model analizleri sonucu öncelikle ortodontik tedavi uygulanmasına karar verildi. Uygun pekiştirme
tedavisini takiben de sabit protetik restorasyonlarla
estetik, fonksiyonun düzeltilmesi planlandı.
Bu amaçla alt ve üst diş arkına 0.018II x
1
0.030 ' slot Roth Sistem, braket ve bantlar yerleştirildi.1 Diş arklarında seviyelenmeyi takiben alt ve üst
posterior boşlukları arkadan öne doğru dengeli bir
şekilde kapatmak için 0.018 inch paslanmaz çelik
ark telleri rehberliğinde günde 14 saat 300 g.'lık
kuvvet uygulayan reverse headgear apareyi
kullanıldı. Üst molar hareketi esnasında molarlarda
oluşacak bukkal tiping ve rotasyonun önlenmesi için
transpalatal ark kullanıldı. Her iki arkta diastemalar
kapatıldıktan sonra alt ve üst çenede fina tork ve
angulasyon değerlerini elde etmek 0.016x0.022
inch paslanmaz çelik ark telleri takıldı.
Ortodontik tedaviyi takiben, hastanın yaşının
küçük olması ve çene kemiklerinin büyüme ve gelişiminin devam etmesi nedeniyle daimi bir sabit
restorasyon düşünülmedi.
Hem pekiştirme hem de estetik olarak eksik
üst sol lateral dişin yerinin doldurulması amacıyla
üst ön bölgede yarı sabit bir restorasyon yapıldı. Bu
restorasyonda üst sol tarafta yapay bir dış komşu
dişlere 0.0195 inch multifleks bir tel rehberliğinde
yapıştırıldı.
Alt çeneye de kanin- kanin arasında 0.0195
inch multifleks telden daimi lingual retainer uygulandı (Resim 5,6).
Resim 2: Olgu 1'in tedavi sonrası ağız dışı ve içi
fotoğrafları.
Tedavi Öncesi
Tedavi Sonrası
Resim 3: Olgu 1'in tedavi öncesi ve sonrası
panoramik radyografileri.
Olgu 2
Konya doğumlu 12,6 yaşında olan Y.K. kliniğimize polidiastema (alt ve üst dişlerinin seyrekliği)
şikayetiyle başvurdu. Hastanın yapılan klinik değerlendirmesinde sol üst yan kesici dişinin ağızda
olmadığı, sağ üst lateral kesici dişinin kama şekilli
olduğu, üst santral kesici dişler arasında 6 mm diastema olduğu, maksiller ve mandibuler tüm dişlerin apikal kaidelerine göre oldukça küçük olduğu ve
buna bağlı yaygın diastemaların bulunduğu saptan1
Dentarum Ultraminitrim Germany
108
CİLT: 5, SAYI: 2
C.Ü. DİŞHEKİMLİĞİ FAKÜLTESİ DERGİSİ 2002
<
Resim 5: Olgu 2'nin tedavi sonrası ağız dışı ve
içi fotoğrafları
Tedavi Öncesi
Tedavi Sonrası
Resim 6: Olgu 2'nin tedavi öncesi ve sonrası
panoramik radyografileri.
TARTIŞMA
İleri yaşlarda konjenital diş eksikliğine sahip
bireylerde güzel sonuçlar alabilmek için protez ortodonti işbirliği gereklidir.
Bir protetik restorasyon için destek alınan
dişler her zaman istenilen yer ve konumda olmayabilir. Protez öncesinde, gerekli olduğu durumlarda
ortodontik diş hareketleriyle restorasyonun yapımını
kolaylaştıracak destek diş düzeni sağlanabilir.
Bununla birlikte bu dişlere gelen uygun kuvvet
dağılımı ile fizyolojik olmayan çiğneme kuvvetlerinin
neden olduğu marjinal ve apikal kemik rezorbsiyonları elimine edilebilir4.
Proteze destek alınacak dişlerin eksenel doğ-
rultularının düzelmesi sadece proteze daha uygun
bir temel-yani ek kuvvetleri daha iyi karşılayabilecek
ortamı sağlamakla kalmaz, aynı zamanda destek
olarak kullanılamayacak dişleri kullanılır hale
getirmeye olanak verir. Bunun sonucunda estetik ve
fonksiyonel yönlerden daha sağlıklı restorasyonlar
yapılabilir10.
Piş eksikliğine sahip olgularda molar ilişkisi,
alveoler protruzyon ve ark boyu eksiklikleri gibi büyük maloklüzyon semptomları eksik olan dişler için
yer açma veya yer kapama seçiminde yardımcı
olacaktır8. Azı ilişkisi, iyi bir tüberkül- fossa, tüberkül - embraşür ilişkisiyle beraber Sınıf I veya Sınıf II
olabilmektedir. Her iki tip oklüzyon da stabildir ve
değişmeye karşı dirençlidir2. Zachrisson12, diş eksikliği olup ta yer problemi olmayan . Sınıf I ve Sınıf
III vakaların, protetik yerleştirme prosedürleri için
daha uygun olduğunu söylemektedir.
Bu amaç doğrultusunda diş ve ark boyutları
göz önüne alınarak birinci olgumuzda eksik olan üst
sol lateral dişin restorasyonu için yer açmayı uygun
gördük. İkinci olgumuzda da alt ve üst çenede
boşluklar arkadan öne doğru kapatılarak Sınıf I
molar ilişkisi elde edildi ve üst lateral kesici dişlerin
restorasyonları amaçlandı. Ortodontik tedavi
sırasında kullanılan mekaniklerin iyi seçimi
neticesinde tedavi öncesinde var olan sefalometrik
değerlerin tedavi sonrasında da korunduğu gözlendi (Tablo I ve II).
Ortodontik tedavi sonrası hem estetiğin hem
de retansiyonun sağlanması bir sorun olmaktadır.
Hastanın yaşının küçük olması, çene kemiklerinin
büyüme ve gelişiminin devam etmesi daimi bir restorasyonun yapılmasını imkansız kılar. Daimi restorasyon yapılana kadar estetik ve restorasyonun
sağlanması için hareketli veya sabit geçici restorasyonlar düşünülebilir. Bu amaçla araştırıcılar5,6,10
ortodontik tedavi sonunda pekiştirmenin periodontal
sorunlara neden olan hareketli apareyler yerine
maryland veya adeziv köprülerle sağlanabileceğini,
bunun üstün bir estetik sunduğunu, kolayca
temizlenebilir olduğunu ve hasta tarafından
kaybetme riskinin olmadığını söylemektedirler.
Artun ve Zachrisson1, üst keser eksikliği olan
vakalarda geliştirdikleri semipermanent restorasyonun Rochette ve Maryland köprülere göre
daha ucuz, hijyenik, daha kolay tamir edilebilir olduğunu söylemektedirler.
Fisher5, geçici sabit restorasyonların üstün bir
estetik sunduğunu kolayca temizlenebilir olduğunu
hasta tarafından kaybetme riskinin olmadığını ve
kolayca hazırlanabildiğim söylemektedir.
Çalışmamızda hem estetik hem de pekiştirme amacıyla 2. olguda üst çenede geçici yarı sabit
109
C.Ü. DİŞHEKİMLİĞİ FAKÜLTESİ DERGİSİ 2002
CİLT: 5, SAYI: 2
bir restorasyonu tercih ettik. Olgu her 3 ayda kontrole çağrıldı. Bu kontrollerde oklüzyon ile birlikte
restorasyonda meydana gelebilecek kırılmalar da
kontrol edildi.
Tedavi sonunda her iki olgumuzda uygun
okluzal ilişki ile birlikte güzel bir estetik elde edildi.
Gerek pekiştirme döneminde yapılan gerekse de maturasyon bittikten sonra yapılan restorasyonlarda ağız hijyenine dikkat etmek son derece
önemlidir. Restorasyon ile diş eti ilişkisinin, hastanın hijyenini zorlaştırmayacak şekilde mükemmel
bir şekilde gerçekleştirilmesi son derece önemlidir.
KAYNAKLAR
1. Artun J, Zachrisson BU. New technique for semipermanent replacement of missing incisors. Am J Orthod 85:367375,1984.
2. Argyropoulos E, Payne G. Techniques for improving
orthodontic results in the treatment of missing maxillary lateral
incisors. A case report with literatüre revievv. Am J Orthod Dentofacial Orthop, 94:150-165, 1988.
3. Chan KC, Andreasen GF. Conservative retention for
spaced maxillary central incisors. Am J Orthod 67(3):324-329,
1975.
4. Erhan Y, Güngör A (1992) Erişkinlerde ortodontik te
daviyi takiben uygulanan protetik restorasyonlar. S. Ü Diş Hek.
Fak.Yayınları 150-153 Konya.
5. Fisher TJ. A solution to the Missing Lateral. J Clin
Orthod 13:510-512, 1979.
6. Jenkins CBG. Etch - retained anterior pontics. Br
DentJ 96:994-1001, 1978.
7. İve JC. Orthodontic treatment enhances the use of
endosseous implants to replace missing teeth: Case Report.
Angle Orthod, 2: 153-157, 1990.
8. McNeill RW, Joondeph DR. Congenitally absent maxillary lateral incisors: treatment planning considerations. Angle
Orthod 43:24-29, 1973.
9. Moskovvitz E., Lew l.,Greene B.D., Maresca J.M. An
Atraumatic Single Tooth Replacement for Postorthodontic Patients. J Clin Orthod, 11:835-838, 1977.
10. Nordquist GG, McNeil RW. Orthodontic vs restorative treathment of the congenitally absent lateral incisor - Long
term periodontal and occlusal evalıatuation. J Periodontol
46:139-143, 1975.
11. Öktemer M, Halil Taşer. (1982) Kron köprü protezle
rinde modern uygulamalar 3.baskı. Bizim Büro Yayınevi Anka
ra.
12. Zachrisson BU. İmproving orthodontic results in cases with maxillary incisors missing. Am J Orthod, 73: 274-89,
1978.
13. Zuccati G. Implant Therapy in Cases of Agenesis. J
Clin Orthod, 27: 369-374, 1993.
Yazışma Adresi:
Dt. Ömer Lütfi KOCA
Selçuk Üniversitesi Dişhekimliği Fakültesi
Protetik Diş Tedavisi A.D.
42079 Kampus / KONYA
e-mail: olkoca@selcuk.edu.tr
Fax: 0 332 2410062
110