Sterilizasyon Yöntemleri - E

STERİLİZASYON DERSİ
4. HAFTA DERS NOTLARI
YRD. DOÇ. DR. KADRİ KULUALP
STERİLİZASYON YÖNTEMLERİ
SÜZME YÖNTEMİ FİLTRASYON İLE STERİLİZASYON
Süzme mekanizmalarına göre;
a) Absorbsiyonla mikroorganizmaları tutan
süzgeçler (Berkfeld, Chamberland, Seitz gibi).
b) Mikroorganizmaları mekanik olarak tutan
süzgeçler (HEPA filtreler).
ÖZELLİKLERİ
2) Isıya dayanıksız maddeleri steril etmek amacıyla
kullanılan bir yöntemdir.
3) Bu yöntem sıvı bir ortamda bulunan mikroorganizmaları
çeşitli filtrelerden geçirerek tutma ve süzüntüye geçmesini
engelleme esasına dayanır.
4) Süzme işleminde kullanılan aletlere filtre ya da süzgeç
adı verilir.
1-Mekanik Olarak Süzme: Filtrenin delikleri
bakterilerden küçük olduğu için bakterileri tutarlar.
Bakteriler filtrenin üzerinde kaldığı için, süzüntü
steril hale gelir.
2-Adsorbsiyon Yoluyla Süzme: Bakteri yüzeyi ile,
filtrenin elektrik yükünde farklılık nedeniyle, süzme
ABSORBSİYONLA MİKROORGANİZMALARI TUTAN FİLTRELER
MİKROORGANİZMALARI MEKANİK OLARAK TUTAN FİLTRELER
BAKIMLARI
Filtrelerin periyodik olarak kontrolü yapılmalı, temizlik ve
değişim işlemleri aksatılmamalıdır.
Gözenek çapları;
- Tüm bakteriler için 0.2 µm
- Maya hücreleri için 3 µm
- Virüsler için 0.2 µm
Gaz ve sıvıların sterilizasyonu
- Porselen filtreler (Chamberland),
FİLTRE SİSTEMİNİN STERİLİZASYON KONTROLÜ
- Filtre ile süzülen sıvıdan alınarak besi yerlerine ekimler
yapılıp üreme olup olmadığı kontrol edilir.
- Ayrıca süzüntü kısmı ikinci defa filtreden süzüldükten sonra,
bu filtre kağıdı alınarak besi yeri üzerine konulur.
- Belirli süre inkübasyondan sonra üreme olmaması
sterilizasyonun tam olduğunu gösterir.
MİKROBİYOLOJİDE FİLTRELER NEDEN
KULLANILIR?
1) Çözeltilerin ve havanın sterilizasyonu
2) Farklı büyüklükteki mikroorganizmaların
birbirinden ayrılması
3) Toksin, antijen, ve enzimlerin hücrelerden
arındırılması
4) Çözeltilerin saflaştırılması
STERİLİZASYON YÖNTEMLERİ
IŞINLAMA İLE STERİLİZASYON
-
Isı ve diğer yöntemlerle steril edilemeyen
ortamların sterilizasyonu yapılır.
- Kullanım alanları sınırlıdır.
- Çevreye de etkili olduklarından sınırlı olarak ve
A) İyonize edici radyasyon
- X ışınları, gama ışınları, beta ışınlarından
oluşurlar.
- Mikroorganizmların nükleik asitlerine etki
ederler.
- Uygulama alanları sınırlı, maliyeti yüksek ve
insan sağlığı yönünden tehlikeli (Mutajenik
etkilidir)
B. UV ışınları (Mor ötesi ışınlar)
- Dezenfeksiyon için gerekli dalga boyu 253.4 nm’dir.
- İyonize ışınların aksine radyasyon enerjileri ve
penetrasyon güçleri azdır.
- Bu nedenle daha çok hava, su ve yüzey
sterilizasyonunda kullanılır.
Mikroorganizmaların
DNA yapılarını kırar,
- Bu amaçla UV lambaları ve UV
sterilizatörleri kullanılmaktadır.
- UV sterilizatör su içindeki
mikroorganizmaların %99.99’nu yok eder.
UV ışınları kullanırken nelere dikkat edilmelidir?
1) Ultraviyole ışınları civa buharlı lambalardan elde
edilirler.
2) UV kaynağı ile dezenfekte edilecek eşya arasında bir
engel olmamalıdır.
3) Gözde ve deride irritasyon yapması nedeni ile gözlükle
veya cam arkasından gözleme yapılmalıdır.
4) Kullanma süresine dikkat edilmelidir.
5) Kullanılacağı ortamda insanlar dışarı çıkarılmalıdır.
6) Lamba yakılarak kapılar kapatılır ve sterilizasyon süresi
bitiminde lambalar söndürülerek bu şekilde gerektiğinde
steril odaya girilir.
KİMYASAL MADDELERLE YAPILAN
DEZENFEKSİYON VE STERİLİZASYON
- Dezenfeksiyon, sterilizasyondan sporisid
aktivitesinin olmaması ile ayrılır.
- Dezenfektanlardan farklı olarak endosporlara da
etkili olan sterilanların kullanıma girmesiyle
günümüzde dezenfeksiyon terimi, mikrobiyal
Hastanelerde sıkça sorun olan
mikroorganizmalar;
bazı vejetatif bakterilerin yanısıra;
Mikobakteriumlar, mantarlar, bazı zarflı ve zarfsız
viruslar, protozoonlar, prionlar ve bakteri
endosporlarıdır .
A) Yüksek seviyeli dezenfektanlar
Bakteri sporları hariç mikroorganizmaların tümünü 20
dakikada, 6-10 saatte bakteri sporlarını da öldürdüğünden,
yüksek seviyeli dezenfektan olarak değerlendirilir.
B) Orta seviyeli dezenfektanlar
Bakteri sporları hariç Tüberküloz basili ve diğer
mikroorganizmalara
dezenfektanlardır.
yaklaşık 10 dakikada etkili olan
C) Düşük seviyeli dezenfektanlar
- Vejetatif bakterilerin çoğunu, bazı mantarları ve yaklaşık
10 dk’da bazı virusları öldürebilen dezenfektanlardır.
- Bakteri sporları ve Tüberküloz basiline etkili değildir.
HIV ve HBV ile kontamine malzemelerin
dezenfeksiyonunda standart olarak;
- 1.000-10.000 ppm konsantrasyondaki hipoklorit
solüsyonları,
- %2 gluteraldehit solüsyonu veya
- % 70 lik etanol kullanılmalıdır.
DİRENÇLİ
Prionlar
STERİLİZASYON
Bakteriyel Sporlar
B. subtilis
Mikobakteriler
Mycobacterium tuberculosis
Lipid içermeyen veya küçük viruslar
Rhinovirus, Coxsackie virus
Mantarlar
Candida sp.
Vejetatif bakteriler
P. aeruginosa, S.
aureus
Lipid içeren veya orta büyüklükteki viruslar
HBV, Herpes simplex virus, HIV
DUYARLI
Yüksek Düzey
Orta Düzey
Düşük Düzey
Mikroorganizmaların dezenfektanlara direnci ve dezenfeksiyon düzeyi