İŞLETMELERDE VERGİ (USUL) İNCELEMELERİ VE MUHASEBE UYGULAMALARI Nevzat PAMUKÇU Serbest Muhasebeci Mali Müşavir TESMER İstanbul Şubesi Başkan Yardımcısı 28 Nisan 2016 Van 29 Nisan 2016 1 0. Sunum Planı 1. 2. 3. 4. 5. 29 Nisan 2016 : Vergi inceleme öncesi mükellef hakları Vergi inceleme sonrası mükellef hakları Meslek mensuplarının sorumlulukları Hesap incelemeleri Muhasebe hatalarının düzeltilmesi 2 1. 29 Nisan 2016 VERGİ İNCELEME ÖNCESİ MÜKELLEF HAKLARI : 3 VERGİ İNCELEMELERİ ÖNCESİ MÜKELLEF HAKLARI 1.1. Vergi ödevi : T.C. Anayasası‟nın 73 ncü maddesi; • KiĢileri, kamu giderlerini karĢılamak üzere, mali gücüne göre, vergi ödemekle yükümlü tutmuĢtur. Vergi, resim, harç ve benzeri malî yükümlülükler kanunla konulur, değiĢtirilir veya kaldırılır. 29 Nisan 2016 4 VERGİ İNCELEMELERİ ÖNCESİ MÜKELLEF HAKLARI 1.1.1. Vergi incelemesi nedir.? : Ödenmesi gereken vergilerin doğruluğunun saptanması için, Mükelleflerin defter, belge, hesap ve kayıtlarının incelenmesidir. • 29 Nisan 2016 VUK. Md:134 5 VERGİ İNCELEMELERİ ÖNCESİ MÜKELLEF HAKLARI 1.1.1. Vergi incelemesi nedir.? : 29 Nisan 2016 6 VERGİ İNCELEMELERİ ÖNCESİ MÜKELLEF HAKLARI 1.1.2. Yıllar itibari ile vergi incelemesine tabi tutulan mükellef sayısı : 29 Nisan 2016 2011 2012 2013 2014 16.267 46.835 73.286 65.063 7 VERGİ İNCELEMELERİ ÖNCESİ MÜKELLEF HAKLARI 1.1.3 Vergi incelemesine yetkili olanlar : Vergi MüfettiĢleri, Vergi MüfettiĢ Yardımcıları, ilin en büyük mal memuru veya vergi dairesi müdürleri tarafından yapılır. Gelir Ġdaresi BaĢkanlığının merkez ve taĢra teĢkilatında müdür kadrolarında görev yapanlar her hal ve takdirde vergi inceleme yetkisini haizdir. • 29 Nisan 2016 VUK. Md:135 8 VERGİ İNCELEMELERİ ÖNCESİ MÜKELLEF HAKLARI 1.1.3 Vergi incelemesine yetkili olanlar : Bir iĢ müfettiĢinin düzenlemiĢ olduğu rapora dayanılarak vergi tarhiyatı yapılması mümkün değildir. • Ancak, bu rapor bir tespit kabul edilerek mükellefin defter ve belgeleri üzerinde gerekli incelemelerin yapılması ve vergi incelemesi yapmaya yetkili olanlar tarafından düzenlenecek vergi inceleme raporlarına dayanılarak tarhiyat yapılması gerekmektedir. 29 Nisan 2016 9 VERGİ İNCELEMELERİ ÖNCESİ MÜKELLEF HAKLARI 1.1.4 Vergi incelemesinin zamanı : Vergi incelemesi, içinde bulunulan yılı da kapsamak üzere, takip eden yılbaĢından baĢlayarak 5 yıl içinde önceden size bildirilmeksizin her zaman yapılabilir. Evvelce inceleme yapılmıĢ veya matrahın re 'sen takdir edilmiĢ olması yeniden inceleme yapılmasına ve gerekirse tarhiyatın ikmaline mani değildir. • VUK. Md:138 29 Nisan 2016 10 VERGİ İNCELEMELERİ ÖNCESİ MÜKELLEF HAKLARI 1.1.5 Vergi incelemesinin yapılacağı yer : Vergi incelemeleri, esas itibariyle incelemeye tabi olanın iĢ yerinde yapılır. ĠĢ yerinin müsait olmaması durumunda, mükellef ve vergi sorumluları isterlerse inceleme dairede yapılabilir. Bu takdirde incelemeye tabi olanın lüzumlu defter ve vesikalarını daireye getirmesi kendisinden yazılı olarak istenilir. • 29 Nisan 2016 VUK. Md:139 11 VERGİ İNCELEMELERİ ÖNCESİ MÜKELLEF HAKLARI 1.2. Vergi incelemelerinde mükellef seçimi : Risk Analiz Sistemi içinde (VDK- RAS) sektör, ve mükellefler esas alınarak yapılan analiz ve mukayeseler neticesinde, Her türlü bilgi ihbar ve Ģikayetler sonucunda, Yapılmakta olan inceleme ve denetimler sırasında ortaya çıkan vergi inceleme talepleri sonucu, Kamu kurum ve kuruluĢlarından intikal eden vergisel konuları içeren inceleme ve denetim talepleri sonucu. 29 Nisan 2016 12 VERGİ İNCELEMELERİ ÖNCESİ MÜKELLEF HAKLARI 1.2. 1.2.1. Vergi incelemelerinde mükellef seçimi : Risk analizi modeli : Her türlü bilgi, veri ve istatistiği toplamak suretiyle oluĢturulan Risk Analiz Sistemi üzerinden mükelleflerin faaliyetleri gruplar ve sektörler itibarıyla analiz edilmesi, mukayeseler yapılması ve bu suretle risk alanlarının tespit edilmesi faaliyetidir. Risk analizi neticesinde riskli bulunmaması, ihbar veya Ģikâyet olmaması halinde dahi mükellefler incelemeye alınabilir. 29 Nisan 2016 13 VERGİ İNCELEMELERİ ÖNCESİ MÜKELLEF HAKLARI 1.2. 1.2.2. Vergi incelemelerinde mükellef seçimi Risk analizi modeli verileri Bilanço – Gelir Tablosu Verileri Kesin Mizan Verileri E-Beyanname Verileri Ba-Bs Bildirimleri Ödeme ve Tahsilat Bildirimleri ĠliĢkili KiĢi Bildirim ve Beyanları Denetim Sonuçları 29 Nisan 2016 14 : : VERGİ İNCELEMELERİ ÖNCESİ MÜKELLEF HAKLARI 1.2. 1.2.4. Vergi Ġncelemelerinde Mükellef Seçimi Risk Analizi Modeli Kriterleri Muhasebe Hesap Analizleri Yanıltıcı ve Hatalı Değerleme Örtülü Sermaye Analizleri Örtülü Kazanç Analizleri SatıĢlar Kaynaklı Analizler Gider Fazlalığı Analizleri Yanıltıcı ve Hatalı Beyan Analizleri 29 Nisan 2016 15 : : VERGİ İNCELEMELERİ ÖNCESİ MÜKELLEF HAKLARI 1.2. 1.2.5. Vergi Ġncelemelerinde mükellef seçimi : Acaba ben vergi incelemesine alınır mıyım .? : Kasa hesabı 29 Nisan 2016 Kasa hesabı bakiyesi Ortaklar cari hesabı bakiyeleri Devreden KDV, Sürekli zarar beyanı Sektör karlılığı Ġstisnalar. Kabul Edilmeyen Giderler 16 VERGİ İNCELEMELERİ ÖNCESİ MÜKELLEF HAKLARI 1.2. 1.2.6. Vergi Ġncelemelerinde mükellef seçimi Risk Analiz Sistemi (RAS) Senaryoları Senaryo -01 : : : • Alıcılar hesabına yapılan alacak kayıtlar (+) 500 • Dönem baĢı alıcılar hesabı borç bakiyesi (-) 100 • KDV + SatıĢlar 29 Nisan 2016 (=) 500 17 VERGİ İNCELEMELERİ ÖNCESİ MÜKELLEF HAKLARI 1.2. 1.2.6. Vergi Ġncelemelerinde mükellef seçimi Risk Analiz Sistemi (RAS) Senaryoları Senaryo -02 : : : Borç : Alacak : Bakiye : 10.000 10.000 0 10.000 10.000 0 • 128 ġüp. Alacaklar • 129 ġüp. Ala. Kar. • Konusu kalmayan karĢılıklar……………? • GeçmiĢ yıllar karları…………………….? 29 Nisan 2016 18 VERGİ İNCELEMELERİ ÖNCESİ MÜKELLEF HAKLARI 1.2. 1.2.6. Vergi Ġncelemelerinde mükellef seçimi Risk Analiz Sistemi (RAS) Senaryoları Senaryo -03 : : : • Kasa - Ortaklara Borçlar • Mükelleflerin kasada yüksek miktarda para tutmaları iktisadi teknik icaplara uygun değildir. Ortaklarına borcu olan bir mükellefin kasada yüksek miktarda para tutması riskli bir durumdur ve araĢtırılacaktır. 29 Nisan 2016 19 VERGİ İNCELEMELERİ ÖNCESİ MÜKELLEF HAKLARI 1.2. 1.2.6. Vergi Ġncelemelerinde mükellef seçimi Risk Analiz Sistemi (RAS) Senaryoları Senaryo -04 : : : • Mükelleflerin alacak senetleri için reeskont hesaplaması ihtiyaridir. ─ Ancak alacak senetleri için reeskont hesaplayan bir mükellefin borç senetleri için de reeskont hesaplaması zorunludur. 29 Nisan 2016 20 VERGİ İNCELEMELERİ ÖNCESİ MÜKELLEF HAKLARI 1.2. 1.2.6. Vergi Ġncelemelerinde mükellef seçimi : Risk Analiz Sistemi (RAS) Senaryoları : Senaryo -05 : • DıĢ Ticaret ĠĢlemleri iĢi iĢtigal eden mükellefin mizan bilgilerinde; ─ Kambiyo kar ve zarar hesapları çalıĢmadı ise. Senaryo -06 : • Kredi kartı ile satıĢ yapan mükelleflerin; ─ Banka kayıtlarının bulunmaması. 29 Nisan 2016 21 VERGİ İNCELEMELERİ ÖNCESİ MÜKELLEF HAKLARI 1.2. 1.2.6. Vergi Ġncelemelerinde mükellef seçimi : Risk analiz sistemi (RAS) senaryoları : Senaryo - 07 : • Satılan malın maliyetleri. ─ Stokların alacak tutarlarını veriyor mu..? Senaryo - 08 : • Ödenmeyen vergi ve sgk primleri var ise..? ─ 368 No‟lu hesap çalıĢtırıldı mı..? 29 Nisan 2016 22 VERGİ İNCELEMELERİ ÖNCESİ MÜKELLEF HAKLARI 1.3. 1.3.1. Vergi Ġncelemeleri Vergi Ġncelemelerinde Usul ve Esaslar Vergi Ġncelemesine BaĢlama : : : • Ġncelemeye tabi olan nezdinde düzenlenen Ġncelemeye BaĢlama Tutanağının düzenlenmesi ile baĢlanır. • Vergi Ġnceleme tutanağı 3 örnek olarak düzenlenir. • Tutanakta mükellefin imzasının bulunmaması halinde tutanağın vergi dairesi kayıtlarına intikal ettiği tarih incelemeye baĢlama tarihi olarak kabul edilecektir. 29 Nisan 2016 23 VERGİ İNCELEMELERİ ÖNCESİ MÜKELLEF HAKLARI 1.3. 1.3.1. Vergi Ġncelemeleri : Vergi Ġncelemelerinde Usul ve Esaslar : Vergi Ġnceleme Tutanağının içeriği : • Nezdinde inceleme yapılanın kimlik ve faaliyet bilgileri; • Ġncelemenin türü/kapsamı (tam/sınırlı inceleme); • Ġncelemeye alınma gerekçesi, dayanağı; • Ġncelemenin konusu; • Ġncelenecek dönem; • Ġnceleme dairede yapılacaksa buna iliĢkin, incelenenin muvafakati; • Tutanağın düzenlenme yeri ve tarihi 29 Nisan 2016 24 VERGİ İNCELEMELERİ ÖNCESİ MÜKELLEF HAKLARI 1.3. 1.3.1. Vergi Ġncelemeleri Vergi Ġncelemelerinde Usul ve Esaslar Vergi Ġnceleme ÇeĢitleri : : : • Tam Ġnceleme, • Sınırlı Ġnceleme, - Tam Ġnceleme 1 yıl, Sınırlı Ġnceleme 6 ay içerisinde bitirilmek durumundadır. Ġnceleme elemanına, talebi üzerine en fazla 6 ay ek süre verilebilir. 29 Nisan 2016 25 VERGİ İNCELEMELERİ ÖNCESİ MÜKELLEF HAKLARI 1.3. 1.3.1. Vergi Ġncelemeleri : Vergi Ġncelemelerinde Usul ve Esaslar : ÇalıĢma saatleri : • Nezdinde inceleme yapılanın muvafakat etmedikçe resmi çalıĢma saatleri dıĢında inceleme yapamazlar veya buna devam edemezler. Ġncelemenin iĢ yerinde yapılması : • Ġnceleme faaliyetlerinin iĢyerinin etkinliğini, kurumsal ve kiĢisel kredibilite ve güveni olumsuz etkilememesi için elden gelen tüm çaba ve özenin inceleme elemanlarınca gösterilmesi gerekir. 29 Nisan 2016 - VUK. Md: 140/3 26 VERGİ İNCELEMELERİ ÖNCESİ MÜKELLEF HAKLARI 1.3. 1.3.1. Vergi Ġncelemeleri Vergi Ġncelemelerinde Usul ve Esaslar Aramalı Vergi Ġncelemeleri : : : Aramanın yapılabilmesi için : 1. Vergi MüfettiĢinin Sulh Yargıcından talebi, 2. Sulh yargıcının arama kararı, gerekir. 29 Nisan 2016 27 VERGİ İNCELEMELERİ ÖNCESİ MÜKELLEF HAKLARI 1.3. 1.3.1. Vergi Ġncelemeleri Vergi Ġncelemelerinde Usul ve Esaslar Aramalı Vergi Ġncelemeleri • Kimlik ibrazı, : : : • Arama kararının bir nüshasını isteme hakkı, • Aramada el konulan defter, belgelerin ayrıntılı envanterini isteme ve hard disklerin yedeklenmesinin zararsız Ģekilde yapılmasını isteme hakkı, • Arama çuvallarının açılmasında bulunma hakkı, 29 Nisan 2016 28 VERGİ İNCELEMELERİ ÖNCESİ MÜKELLEF HAKLARI 1.3. 1.3.2. Vergi Ġncelemeleri : Rapor Değerlendirme Komisyonu : vergi inceleme raporlarını, vergi kanunları ile bunlara iliĢkin kararname, tüzük, yönetmelik, genel tebliğ, sirküler ve özelgelere uygunluğu ile maddi hata ve usul hatası içerip içermediği yönünden en geç 60 gün içinde değerlendirir ve karara bağlar. Komisyonlar gerekli gördüğü durumlarda ya da talepleri üzerine mükellefi veya inceleme elemanını dinleyebilir. 29 Nisan 2016 29 VERGİ İNCELEMELERİ ÖNCESİ MÜKELLEF HAKLARI 1.3. 1.3.3. Vergi Ġncelemeleri : Ġnceleme tutanağının imzalanmaması : Mükellefler, inceleme esnasında düzenlenen tutanakları imzalamama hakkına sahiptir. Ancak bu durumda, tutanakta yer verilen olaylar ve hesap durumunu gösteren defter ve belgeler, inceleme elemanınca mükellefin rızasına bakılmaksızın alınacak ve inceleme sonucunda tarh edilen vergi ve kesilen cezalar kesinleĢinceye kadar kendisine verilmeyecektir. 29 Nisan 2016 30 VERGİ İNCELEMELERİ ÖNCESİ MÜKELLEF HAKLARI 1.3. 1.3.4. Vergi Ġncelemeleri : Yasal Hakların Anımsatılması : Nezdinde inceleme yapılan mükellefe son tutanak alınması sırasında Tarhiyat Önce UzlaĢma kurumundan yararlanıp, yararlanmayacağı hususunun sorulması gerekir. Vergi incelemesi bittiğinde, bunun yapıldığını gösteren bir resmi yazı mükellefe verilir. 29 Nisan 2016 31 VERGİ İNCELEMELERİ ÖNCESİ MÜKELLEF HAKLARI 1.3. 1.3.4. Vergi Ġncelemeleri : Yasal Hakların Anımsatılması : Nezdinde 3568 sayılı Yasa kapsamında faaliyet gösteren YMM, SMMM ve SM mensuplarının yapılan incelemenin mükellefin bulunması gereken her aĢamasında mükellef istediği takdirde bulunmaları olanaklıdır. 29 Nisan 2016 32 2. VERGİ İNCELEMELERİ SONRASI MÜKELLEF HAKLARI : 29 Nisan 2016 33 VERGİ İNCELEMELERİ SONRASI MÜKELLEF HAKLARI 2.1. UzlaĢma : UzlaĢma, mükelleflerin adların yapılan tarhiyatı yargıya intikal ettirmeden önce, vergi idaresi ile tahakkuk edecek vergi ve ceza hususunda anlaĢmak için baĢvurabilecekleri idari bir çözüm yoludur. 29 Nisan 2016 UzlaĢma iki Ģekilde düzenlenmiĢtir. • Tarhiyat öncesi uzlaĢma, • Tarhiyat sonrası uzlaĢma. 34 VERGİ İNCELEMELERİ SONRASI MÜKELLEF HAKLARI 2.1. 2.1.1. UzlaĢma : Tarhiyat öncesi uzlaĢma : Konusu : • Vergi incelemeleri sonucunda bulunan matrah veya matrah farkları üzerinden salınacak olan vergi, resim ve harçlar ile bunlara iliĢkin olarak kesilecek vergi zıyaı cezası, usulsüzlük ve özel usulsüzlük cezalarını kapsamaktadır. • Kaçakçılık suç ve cezalardan dolayı vergi zıyaına sebebiyet verilmesi durumunda kesilecek ceza uzlaĢma kapsamı dıĢındadır. 29 Nisan 2016 35 VERGİ İNCELEMELERİ SONRASI MÜKELLEF HAKLARI 2.1. 2.1.1. UzlaĢma : Tarhiyat öncesi uzlaĢma : BaĢvuru süresi : • Ġnceleme ile ilgili son tutanağın düzenlenmesine kadar geçen süre içerisinde her zaman uzlaĢma talebinde buluna bilinir. • Ancak incelemenin sonuçlandığı tarihte tarh zaman aĢımının sona ermesine üç aydan az bir zaman kalması halinde mükellefe tarhiyat öncesi uzlaĢma bulunulmaz. 29 Nisan 2016 36 VERGİ İNCELEMELERİ SONRASI MÜKELLEF HAKLARI 2.1. 2.1.1. UzlaĢma : Tarhiyat öncesi uzlaĢma : UzlaĢma görüĢmeleri : • UzlaĢma sırasında mükellef isterse bağlı olduğu meslek odasından bir temsilci bulundurabilir. • Bu kiĢiler uzlaĢma görüĢmelerinde sadece görüĢ açıklayabilir. GörüĢmeler sonucunda düzenlenecek tutanaklara imza atamazlar. 29 Nisan 2016 37 VERGİ İNCELEMELERİ SONRASI MÜKELLEF HAKLARI 2.1. 2.1.1. UzlaĢma : Tarhiyat öncesi uzlaĢma : UzlaĢma görüĢmeleri : 1. UzlaĢmanın gerçekleĢmesi - UzlaĢma sağlandığı takdirde, uzlaĢma tutanakları taraflarca imzalanır. - 29 Nisan 2016 Tutanağın bir örneği mükellef veya temsilcisine diğer bir suretini üç gün içinde mükellefin bağlı bulunduğu vergi dairesine gönderir. 38 VERGİ İNCELEMELERİ SONRASI MÜKELLEF HAKLARI 2.1. 2.1.1. UzlaĢma : Tarhiyat öncesi uzlaĢma : UzlaĢma görüĢmeleri : 2. UzlaĢmanın temim edilememesi - Komisyonun davetine katılmaması, - Geldiği halde uzlaĢma tutanağını imzalamaması, - Ġhtirazi kayıtla imzalamak istemesi halinde uzlaĢma sağlanamamıĢ sayılır. Bu durumda tarhiyat sonrası uzlaĢma hakkı ortadan kalkar. 29 Nisan 2016 39 VERGİ İNCELEMELERİ SONRASI MÜKELLEF HAKLARI 2.1. 2.1.1. UzlaĢma : Tarhiyat öncesi uzlaĢma : UzlaĢma görüĢmeleri : 3. UzlaĢmanın gerçekleĢmemesi - UzlaĢma görüĢmesi sonucunda uzlaĢma gerçekleĢmediği takdirde, düzenlenecek tutanağa komisyonun nihai teklifi yazılır. 29 Nisan 2016 - Tarhiyat öncesi kısmi uzlaĢma. - Mükellef, komisyonun teklifini sonradan kabul etme imkanına sahiptir. 40 VERGİ İNCELEMELERİ SONRASI MÜKELLEF HAKLARI 2.1. 2.1.1. UzlaĢma : Tarhiyat öncesi uzlaĢma : UzlaĢmanın sonuçları : • UzlaĢma sonucunda düzenlenen uzlaĢma tutanakları kesindir. • Üzerinde uzlaĢma sağlanan veya tutanakla tespit edilen hususlar hakkında dava açılamaz ve hiçbir mercie Ģikayette bulunamazlar. • UzlaĢılan vergi ve ceza için cezalarda indirim hakkından yararlanamaz. 29 Nisan 2016 41 VERGİ İNCELEMELERİ SONRASI MÜKELLEF HAKLARI 2.1. 2.1.1. UzlaĢma : Tarhiyat öncesi uzlaĢma : UzlaĢmanın sonuçları : • UzlaĢılamayan vergi ve cezaya iliĢkin olarak vergi dairesince yapılacak tarhiyata karĢı, ihbarnamenin tebliğ tarihini takip eden 30 gün içinde yargı ve idari yollara baĢvuru hakkı devam eder. • Tarhiyata karĢı tebliğ tarihini takip eden 30 gün içinde vergi dairesine cezalarda indirim talebinde bulunabilir. 29 Nisan 2016 42 VERGİ İNCELEMELERİ SONRASI MÜKELLEF HAKLARI 2.1. 2.1.2. UzlaĢma : Tarhiyat sonrası uzlaĢma : UzlaĢmanın konusu : • Verginin tarh edilmesi ve cezanın kesilmesinden sonra baĢvurulacak bir yol olduğundan tarhiyat sonrası uzlaĢma olarak adlandırılmıĢtır. UzlaĢmanın kapsamı : • Vergi Daireleri Tarafından mükellef adına ikmalen, re ‟sen veya idarece tarh edilen ve vergi dairelerinin tarha yetkili olduğu bütün vergi, resim ve harçlar ile bunlara kesilecek olan vergi ziyaı cezalarını kapsar. 29 Nisan 2016 43 VERGİ İNCELEMELERİ SONRASI MÜKELLEF HAKLARI 2.2. 2.2.1. Vergi hatalarını düzeltme : Re ‟sen düzeltme : Ġdarece tereddüde imkan vermeyecek derecede açık olan hatalar vergi direĢince vergi dairesi müdürünün kararıyla re ‟sen düzeltilebilir. Düzeltme, mükellefin lehine ya da aleyhine olabilir. Düzeltme sonucunda nakden iade çıkabilir. Ġade veya mahsup talebi için bir yıl içinde vergi dairesine müracaat etmesi gerekir. 29 Nisan 2016 44 VERGİ İNCELEMELERİ SONRASI MÜKELLEF HAKLARI 2.2. 2.2.1. Vergi hatalarını düzeltme : Re ‟sen düzeltme : Mükellef vergi dairesine bu alacağı için 1 yıl içinde müracaat etmediği takdir de, alacak hakkı ortadan kalkar. • VUK. Md:120 Kendi aleyhlerine düzeltme yapılan kimselerin düzeltmeye karĢı vergi mahkemesinde dava açma hakkı saklıdır. • 29 Nisan 2016 VUK. Md:121 45 VERGİ İNCELEMELERİ SONRASI MÜKELLEF HAKLARI 2.2. 2.2.1. Vergi hatalarını düzeltme : Re ‟sen düzeltme : ġikayet yolu ile düzeltme : • Mükellefin düzeltme talebini vergi dairesinin reddetmesi yada 30 günlük süre içinde cevap vermemesi durumunda, mükellef Ģikayet yolu ile Maliye Bakanlığına baĢvurabilir. • ġikayet dilekçesini takiben 60 günlük süre içinde Bakanlığın cevap vermemesi halinde istek reddedilmiĢ sayılır. 29 Nisan 2016 46 3. MESLEK MENSUPLARININ SORUMLULUKLARI : 29 Nisan 2016 47 MESLEK MENSUPLARININ SORUMLULUKLARI 3. 3.1. Meslek Mensuplarının Sorumlulukları Kayıtlar : : Belgeye dayanmalı ve yasal dayanağı olmalıdır. : 29 Nisan 2016 48 MESLEK MENSUPLARININ SORUMLULUKLARI 3. 3.2. Meslek Mensuplarının Sorumlulukları : Sorumluklar : 1. Disiplin suçları (3568 Md:48) : • Yapılan inceleme sırasında, mesleğin vakar ve onuruna aykırı fiil ve hareketlerde bulunanlarla, görevlerini yapmayan veya kusurlu olarak yapan yahut da görevinin gerektirdiği güveni sarsıcı hareketlerde bulunan meslek mensupları hakkında disiplin yönetmeliği hükümlerine göre gerekli araĢtırma ve incelemenin yapılmasını teminen meslek mensubu hakkında ayrı bir “GörüĢ ve Öneri Raporu” düzenler. 29 Nisan 2016 49 MESLEK MENSUPLARININ SORUMLULUKLARI 3. 3.2. Meslek Mensuplarının Sorumlulukları Sorumluluklar 2. Mali Sorumluluk (VUK. Mük. 227) 29 Nisan 2016 : : : • Vergi beyannamelerini imzalayan SMMM‟lerin imzaladıkları beyannamelerde yer alan bilgilerin VUK‟nun mükerrer 227.nci maddesi kapsamında, defter kayıtlarına ve bu kayıtların dayanağını teĢkil eden belgelere uygun olmaması durumunda, ortaya çıkan vergi zıyaına bağlı olarak salınacak vergi kesilecek ceza ve hesaplanacak gecikme zammı bakımından mükellefle birlikte sorumlu tutulacakları gerektiğine dair ayrı bir “GörüĢ ve Öneri Raporu” düzenlenir. 50 MESLEK MENSUPLARININ SORUMLULUKLARI 3. 3.2. Meslek Mensuplarının Sorumlulukları Sorumluluklar 3. Cezai sorumluluk (VUK Md:359) : : : • Yapılan vergi incelemesi sırasında, 213 sayılı VUK‟nun 359 maddesine sayılan suçların iĢlendiğini tespit etmesi halinde, meslek mensubunun bu suça iĢtirak edip etmediği belirlenir. Ġnceleme elemanı meslek mensubunun bu suça net bir Ģekilde iĢtirak ettiği durumunda tanzim edeceği “Vergi Suçu Raporunda” bu duruma yer verir. 29 Nisan 2016 51 MESLEK MENSUPLARININ SORUMLULUKLARI 3. 3.2. Meslek Mensuplarının Sorumlulukları Sorumluluklar 3. Cezai sorumluluk (VUK Md:359) : : : • Sehven dahi olsa yevmiye defterinde yer alan bir toplamı yanlıĢ aktararak veya bir yevmiye iĢlemini yanlıĢ hesaba kaydederek vergi zıyaına sebebiyet veren meslek mensubu, ziya uğratılan bu vergi, ceza ve gecikme faizlerinden mükellef ile birlikte müĢtereken ve müteselsilen sorumlu tutulur. • Dönem Kâr/Zararının doğruluğundan da sorumludurlar. 29 Nisan 2016 52 MESLEK MENSUPLARININ SORUMLULUKLARI 3. 3.2. Meslek Mensuplarının Sorumlulukları Sorumluluklar 3. Cezai sorumluluk (VUK Md:359) : : : • Meslek mensubunun müĢtereken ve müteselsilen sorumlu olduğunun tespit edilmesi halinde, sorumluluk raporunun onaylı birer örneği, disiplin cezası yönünden de gerekli iĢlem yapılmak üzere meslek mensubunun bağlı olduğu odaya gönderilir. 29 Nisan 2016 53 MESLEK MENSUPLARININ SORUMLULUKLARI 3. 3.2. Meslek Mensuplarının Sorumlulukları : Sorumluluklar : Sorumluluk Raporlarına KarĢı Meslek Mensuplarının Savunması : • Vergi MüfettiĢleri, cezai sorumluluk, disiplin sorumluluğu veya mali sorumluluk gerektiren hususlarda meslek mensubunun savunmasını ister. • Savunma yazısının tebliğinden itibaren 30 gün içerisinde savunma verilmemesi halinde, savunma hakkından vazgeçilmiĢ sayılır. 29 Nisan 2016 54 MESLEK MENSUPLARININ SORUMLULUKLARI 3. 3.2. Meslek Mensuplarının Sorumlulukları : Sorumluluklar : Vergi Borcunun Meslek Mensubundan Takip ve Tahsili : • Asıl borçlu mükellefin kesinleĢen borcunu vadesinde ödememesi durumunda mükellef ile birlikte müĢterek ve müteselsil sorumlu tutulan meslek mensubunun takibinde bir öncelik sırası bulunmadığından, her ikisi adına da eĢ zamanlı olarak ödeme emirleri düzenlenir. • A.A.T.U.H.K‟nun 58.nci maddesi ile hem dava açma süresi ödeme emrinin tebliğinden itibaren 7 gün gibi kısa bir süre ile hem de dava açma sebebi; 29 Nisan 2016 55 MESLEK MENSUPLARININ SORUMLULUKLARI 3. 3.2. Meslek Mensuplarının Sorumlulukları : Sorumluluklar : Vergi Borcunun Meslek Mensubundan Takip ve Tahsili : • Böyle bir borcu olmadığı, • Borcun kısmen ödendiği, • Borcun zamanaĢımına uğradığı, durumları ile sınırlandırılmıĢtır. • Ödeme emrine dava açılmasında haksız çıkama halinde %10 tazminat ödenecektir. 29 Nisan 2016 56 4. HESAP İNCELEMELERİ 29 Nisan 2016 57 : HESAP İNCELEMELERİ 4. Defter ve Belgeleri Saklama Süreleri V.U.K T.T.K G.V 29 Nisan 2016 58 : 5 YIL Md:253 10 YIL Md:82/5 HESAP İNCELEMELERİ 4. Defter ve Belgeleri Saklama Süreleri : Birden fazla takvim yılına sirayet eden inĢaat ve onarma iĢlerinde; • iĢin bittiği yıldan itibaren , Kurumlarda tasfiyenin sonuçlandığı; • yıldan itibaren , GeçmiĢ yıllarla ilgili zararlarda; • mahsup edildiği yıldan itibaren 29 Nisan 2016 59 , HESAP İNCELEMELERİ 4. Defter ve Belgeleri Saklama Süreleri Amortismana tabi varlıkların; • itfa edildiği yıldan itibaren : , Yatırım indirimine tabi harcamaların; • kurum kazancından tamamen düĢüldüğü yıl izleyen takvim yılın baĢından itibaren baĢlar. 29 Nisan 2016 60 HESAP İNCELEMELERİ 4.1. Kasa Hesabı : Tahsilat ve Tediyelerde tevsik zorunluluğu kapsamında olan mükellefler : • Birinci ve Ġkinci sınıf tüccarlar, • Serbest Meslek erbabı, • Kazançları basit usulde tespit olunan tüccarlar, • Defter tutmak zorunda olan çiftçiler, • Vergiden muaf esnaflar. 29 Nisan 2016 61 HESAP İNCELEMELERİ 4.1. Kasa Hesabı : Kapsam ve Tutar : • Her türlü mal teslimi veya hizmet ifasına iliĢkin tahsilat ve ödemeler. • Avans, depozite, pey akçesi gibi suretlerle yapılacak tahsilat ve ödemeler. • ĠĢletmelerin kendi ortakları, diğer gerçek ve tüzel kiĢilerle yaptığı her türlü tahsilat ve ödemeler. 29 Nisan 2016 62 HESAP İNCELEMELERİ 4.1. Kasa Hesabı : Kapsam ve Tutar : • Ayni günde, ayni kiĢi veya kurumlarla yapılan iĢlemlerin toplam tutarının 7.000,00 TL sını aĢması durumunda, iĢlemlerin her biri iĢlem bazında belirlenen haddin altında kalsa bile, aĢtığı iĢlemden itibaren, iĢleme konu tahsilat ve ödemelerin de aracı finansal kurumlar aracılığı ile yapılması zorunludur. • Kısım kısım yapılan tahsilat ve ödemeler de tevsik zorunluluğu kapsamındadır. - VUK. 459 Sıra No‟lu.Tebliğ 29 Nisan 2016 63 HESAP İNCELEMELERİ 4.1. Kasa Hesabı : Kapsamda olmayan Tahsilat ve Ödemeler : • Yetkili döviz müesseselerinin yapacakları döviz alım ve satım iĢlemleri, • Noterlerde gerçekleĢtirilen iĢlemler karĢılığında yapılan tahsilat ve ödemeler, • Tapu sicil müdürlüklerinde gerçekleĢtirilen iĢlemler karĢılığında yapılan tahsilat ve ödemeler. 29 Nisan 2016 64 HESAP İNCELEMELERİ 4.1. Kasa Hesabı : Kasa Hesabının Borç Bakiyesinin Yüksek olması : • ĠĢletmelerin kasasında normal olarak kabul edilebilecek, azami iki üç günlük faaliyetleri sırasında nakit ihtiyacını karĢılayacak kadar kasada bulundurması gereken nakit tutarın üzerinde kalan bakiyeler, 29 Nisan 2016 • Ortaklar tarafından çekildiği kabul edildiğinden 5520 sayılı K.V.K.‟ nun 13/1-2. md. de örtülü kazanç dağıtımı olarak değerlendirilmekte ve adat yöntemiyle faiz hesaplanması yoluyla da vergilendirilmesi gerekmektedir. 65 HESAP İNCELEMELERİ 4.1. Kasa Hesabı : Kasa Hesabının Borç Bakiyesinin Yüksek olması • Faiz hesaplanması = (Gün x Kredi Tutarı x Faiz Oranı ) : 36.000 : • Uygulanacak faiz oranı.? - Merkez Bankası avans iĢlemlerine uygulanan faiz oranı (10,50) 131 679 391 29 Nisan 2016 Ortaklardan Alacaklar Diğer Olağan DıĢı Gelir ve Karlar Hesaplanan Katma Değer Vergisi Hs. 66 HESAP İNCELEMELERİ 4.1. Kasa Hesabı : Kasa iĢlem bakiyelerinin alacak vermesi..? : • Muhasebe iĢlemlerinin doğru olduğu iddia edildiğinde ise bu durum ya gelirlerin gizlendiği ya da gerçek dıĢı ödemelerin sanki yapılmıĢ gibi kayıtlara intikal ettirildiği anlamına gelir ki bu da VUK.‟nun 30/4. maddesine göre re‟ sen takdir nedeni olup, cezalı tarhiyata yol açar. 67 29 Nisan 2016 HESAP İNCELEMELERİ 4.2. 29 Nisan 2016 Çek Hesabı : 31.01.2012 tarihli 28193 (mükerrer) sayılı Resmî Gazete' de yayımlanarak yürürlüğe giren 6273 sayılı Çek Kanunu'na eklenen : 31.12.2017 tarihine kadar, üzerinde yazılı düzenleme tarihinden önce çekin ödenmek için muhatap bankaya ibrazı geçersizdir. Çeklerde Reeskont : • 30.04.2013 tarihinde VUK-64/2013-9/ Vadeli Çeklerde Reeskont Uygulaması-2 sayısı ile yayımladığı, VUK Sirküler/64 „de; ileri vadeli çeklerde reeskont uygulamasından yararlanabileceği duyurulmuĢtur. 68 HESAP İNCELEMELERİ 4.3. 4.3.1. Bankalar : VUK değerleme : Banka hesabında izlenen mevduat, kayıtlı (mukayyet) değer ile değerlemeye tabi tutulur. • (VUK Md. 281) Yabancı paralı mevduat ise dönem sonlarında değerleme kuru ile bilanço günündeki değerine getirilir. Banka hesaplarında tutulan yabancı paralar alacak niteliği gösterdiği için döviz alıĢ kuru ile değerlenir. • (VUK Md. 280) 29 Nisan 2016 69 HESAP İNCELEMELERİ 4.3. 4.3.2. Bankalar : Vadeli mevduat hesapları : ABC ĠĢletmesi bankaya 01. Kasım 2015 tarihinde 50.000 TL 3 ay vadeli %18 faiz oranı ile yatırmıĢtır. 31. Aralık 2015 tarihi itibarı ile yevmiye kaydını yapınız. 181 31.12.2015 Gelir Tahakkukları Borç Alacak 1.480 642 Faiz Gelirleri - (50.000 X 60 gün x %18 faiz) /36.500 = 1.480 29 Nisan 2016 70 1.480 HESAP İNCELEMELERİ 4.3. 4.3.2. Bankalar : Vadeli mevduat hesapları : ABC ĠĢletmesi bankaya 01. Kasım 2015 tarihinde 50.000 TL 3 ay vadeli %18 faiz oranı ile yatırmıĢtır. 31. Aralık 2015 tarihi itibarı ile yevmiye kaydını yapınız. 181 31.12.2015 Gelir Tahakkukları Borç Alacak 1.480 642 Faiz Gelirleri - (50.000 X 60 gün x %18 faiz) /36.500 = 1.480 29 Nisan 2016 71 1.480 HESAP İNCELEMELERİ 4.3. 4.3.2. Bankalar : Vadeli mevduat hesapları : 01.01.2016 tarihi itibarı ile yevmiye kaydını yapınız. 01.01.2016 642 Faiz Gelirleri 181 Gelir Tahakkukları Borç 1.480 - (50.000 X 60 gün x %18 faiz) /36.500 = 1.480 29 Nisan 2016 Alacak 72 1.480 HESAP İNCELEMELERİ 4.3. 4.3.2. Bankalar : Vadeli mevduat hesapları : 31.01.2016 tarihi itibarı ile yevmiye kaydını yapınız. 31.01.2016 102 Bankalar 193 PeĢin Öd. Vergi ve Fonlar 642 Faiz Gelirleri Borç 1.865 355 2.220 - Vade sonunda faiz ve stopajın tahakkuku 29 Nisan 2016 Alacak 73 HESAP İNCELEMELERİ 4.3. 4.3.2. Bankalar : Vadeli mevduat hesapları : 31.12.2015 tarihinde mahsup edilecek vergi…? Brüt Faiz Vade 01.11.2015 – 31.01.2016 2.220 355 01.11.2015 – 31.12.2015 1.865 237 1.480 x 355 : 2.220 = 237 TL 29 Nisan 2016 Stopaj 74 HESAP İNCELEMELERİ 4.3. 4.3.3. Bankalar : Banka kredi faizleri : VUK‟nun 5228 Sayılı Kanun ile değiĢik 285 inci maddesinin birinci fıkrasına göre; “Borçlar mukayyet değerleriyle değerlenir. Mevduat veya kredi sözleĢmelerine iliĢkin borçlar değerleme gününe kadar hesaplanacak faizleriyle birlikte dikkate alınır.” Kıst döneme ait tahakkuk etmiĢ ancak ödenmemiĢ bulundukları faizleri de gider olarak kurum kazancından indirebileceklerdir. 29 Nisan 2016 75 HESAP İNCELEMELERİ 4.3. 4.3.3. Bankalar : Banka kredi faizleri : Uygulama : ABC Limited ġirketi 01.07.2015 01.07.2016 tarihleri arasında 1 yıl vadeli banka kredisini 01.07.2016 tarihinde defaten 120.000 TL faiz ödemesinde bulunacaktır. Bu durumda, söz konusu faiz giderinin 01.07.2015 – 31.12.2015 tarihleri arasında kalan altı aylık kıst döneme isabet eden kısmı olan 60.000 TL 2015 yılı kurum kazancında gider olarak dikkate alınacaktır. 29 Nisan 2016 76 HESAP İNCELEMELERİ 4.4. 4.4.1. Alacaklar : Alıcılar hesabı : Bu hesap, iĢletmenin faaliyet konusunu oluĢturan mal ve hizmet satıĢlarından kaynaklanan senetsiz alacaklarının izlenmesi için kullanılır. ĠĢletmenin arızi olarak sattığı varlıklar (duran varlık gibi) satın alan kiĢi ve kuruluĢlardan olan senetsiz alacaklar bu hesaba alınmaz. Söz konusu alacaklar; “ 136 Diğer ÇeĢitli Alacaklar” hesabında izlenir. 29 Nisan 2016 77 HESAP İNCELEMELERİ 4.4. 4.4.1. Alacaklarda Amortisman : Alıcılar hesabı : Alıcılar ile yapılan mutabakat çalıĢmalarında, Alıcıların Alacak bakiyesi vermesi durumunda, bakiyeler; “ 340 Alınan SipariĢ Avansları” hesabına aktarılır. Bir No‟lu Muhasebe uygulama tebliğinde netleĢtirme yapılması mümkün değildir. 29 Nisan 2016 78 HESAP İNCELEMELERİ 4.4. 4.4.2. 29 Nisan 2016 Alacaklar Alacaklarda amortisman 1. Değersiz alacaklar 2. ġüpheli Alacaklar 3. Vazgeçilen Alacaklar 79 : : - (VUK Md: 322) - (VUK Md: 323) - (VUK Md: 324) HESAP İNCELEMELERİ 4.4. 4.4.2. Alacaklar : Alacaklarda amortisman : 1. Değersiz alacaklar : Kazai bir hükme veya kanaat verici bir vesikaya göre tahsiline artık imkan kalmayan alacaklar değersiz alacaktır. Değersiz alacaklar, karĢılık ayırmaksızın değersiz hale geldiği dönemde doğrudan gider yazılır. 29 Nisan 2016 80 HESAP İNCELEMELERİ 4.4. 4.4.2. Alacaklar : Alacaklarda amortisman : 1. Değersiz alacaklar : Kazai bir hükme veya kanaat verici bir vesikaya göre tahsiline artık imkan kalmayan alacaklar değersiz alacaktır. Değersiz alacaklar, karĢılık ayırmaksızın değersiz hale geldiği dönemde doğrudan gider yazılır. 29 Nisan 2016 81 HESAP İNCELEMELERİ 4.4. 4.4.2. Alacaklar Alacaklarda amortisman 1. Değersiz alacaklar Kazai hüküm • • • • • 29 Nisan 2016 : : : : Konkordato anlaĢması, Notere tasdik ettirilmesi veya huzurunda yapılması gerekir. (VUK. 284 Sıra No‟lu G.Tebliği) Mahkeme huzurunda alacaktan vazgeçme, Borçlunun ülkeyi terk ettiğinin belgelenmesi, Mirasçıların, mirası red etmeleri, Ġflas kararı 82 HESAP İNCELEMELERİ 4.4. 4.4.2. Alacaklar : Alacaklarda amortisman : 1. Değersiz alacaklar : kanaat verici bir vesika: • 29 Nisan 2016 Alacağın tahsili için kanuni yollara baĢvurulmuĢ, icra takibi yapılmıĢ fakat bu baĢvuru ve takipler sonucunda alacağın ödenmeyeceğinin veya talep edilmesinin imkansız hale gelmiĢ olduğunun, bir mahkeme kararı ile tespit edilmiĢ olmasıdır. 83 HESAP İNCELEMELERİ 4.4. 4.4.2. 29 Nisan 2016 Alacaklar : Alacaklarda amortisman : 1. Değersiz alacaklar : Aciz vesikası alacağın değersiz sayılmasını gerektirmez. • Aciz vesikasına bağlanan alacaklar için zaman aĢımı söz konusu değildir. • Bu niteliği ile aciz vesikasına bağlanan alacaklar için artık kesin olarak tahsil edilemeyecek bir alacaktır denilemez. 84 HESAP İNCELEMELERİ 4.4. 4.4.2. Alacaklar Alacaklarda amortisman 1. Değersiz alacaklar : : : 10.000 TL tutarındaki senetsiz alacak, borçlusunun ölmesi ve mirasçılarının mirası red etmesi nedeniyle 20.12.2015 tarihinde değersiz hale gelmiĢtir. 689 Diğer Olağan DıĢı Gider ve Zararlar 120 Alıcılar 10.000 10.000 - Alacağın Ģüpheli hale gelmesi 29 Nisan 2016 690 Dönem Kar veya Zararı 689 Diğer Olağan DıĢı Gider ve Zararlar -Dönem sonu iĢlemi 85 10.000 10.000 HESAP İNCELEMELERİ 4.4. 4.4.2. Alacaklar Alacaklarda amortisman 1. Değersiz alacaklar : : : Yurt dıĢından olan alacaklarınız için iĢ yaptığınız firmanın mukim olduğu ülkenin mahkemelerinde dava açılması veya ilgili ülkenin icra mevzuatı uyarınca icra takibine baĢlanılması halinde alacağın Vergi Usul Kanununun 323 üncü maddesine göre Ģüpheli hale geldiği kabul edilebilecek olup söz konusu takiplere baĢlanıldığı hesap döneminde karĢılık ayrılması mümkün bulunmaktadır. • 29 Nisan 2016 Maliye Bakanlığı Gelir Ġdaresi BaĢkanlığı S. 77058783-105-110 T. 28.04.2014 86 HESAP İNCELEMELERİ 4.4. 4.4.2. Alacaklar : Alacaklarda amortisman : 2. ġüpheli Alacaklar : Alacağın Ticari ve zirai kazancın elde edilmesi ve idame ettirilmesi ile ilgili olması gerekir. Tahsil edilemeyen katma değer. ? • Ġlgili kanun maddesinde yer alan Ģartların mevcut olması, alacağın ilgili kayıtlara girmesi ve katma değer vergisi beyannamelerinde beyan edilmesi halinde mümkündür. ─ (334 Sıra No‟lu VUK. GT.) 29 Nisan 2016 87 HESAP İNCELEMELERİ 4.4. 4.4.2. 29 Nisan 2016 Alacaklar : Alacaklarda amortisman : 2. ġüpheli Alacaklar : Bir alacağın Ģüpheli hale gelebilmesi için ; • Vadesinin geçmiĢ olması, • Vadesi birkaç kez uzatılmıĢ olması, • Protesto edilmiĢ olması, • Yazılı olarak birkaç kez istenmiĢ olması, • Ġcra safhasına aktarılmıĢ olması, gerekir. 88 HESAP İNCELEMELERİ 4.4. 4.4.2. Alacaklar Alacaklarda amortisman 2. ġüpheli Alacaklar • 29 Nisan 2016 : : : Yurt dıĢı ve yurt içindeki firmalara 20..-20.. yıllarında yapılan avans ödemelerinin "159-Verilen SipariĢ Avansları" hesaplarında takip edildiği, tek taraflı olarak sözleĢme Ģartlarının yerine getirilmemesi nedeniyle verilen sipariĢ avanslarının geri alınamadığı belirtilerek iĢ bu hesaplara karĢılık ayrılması, bu hesapların değersiz veya Ģüpheli alacak olarak değerlendirilmesi hususlarında bilgi talep edildiği anlaĢılmakta olup konu hakkında BaĢkanlığımız görüĢleri aĢağıda açıklanmaktadır 89 HESAP İNCELEMELERİ 4.4. 4.4.2. Alacaklar Alacaklarda amortisman 2. ġüpheli Alacaklar • • : : : 323 üncü madde de yer alan Ģartlar yerine getirilmediğinden Ģüpheli ticari alacak olarak zarar kaydı, Tek taraflı irade beyanınız ile alınmasından vazgeçmeniz halinde de değersiz alacak olarak zarar kaydı mümkün değildir. ─ Maliye Bakanlığı Gelir Ġdaresi BaĢkanlığı ─ S. 62030549-125[6-2013/354]-627 T. 6.4.2015 29 Nisan 2016 90 HESAP İNCELEMELERİ 4.4. 4.4.2. Alacaklar : Alacaklarda amortisman : 3. Vazgeçilen Alacaklar : Genel hükümler : • Vazgeçtim diyerek alacaktan vaz geçilir mi…..? • Konkordato veya sulh yoluyla alınmasından vazgeçilen alacaklardır. Borçlunun defterinde özel bir karĢılık hesabına alınır. Bu hesabın muhteviyatı alacaktan vazgeçildiği yılın sonunda baĢlayarak üç yıl içinde zararla itfa edilmediği taktirde kar hesabına nakil olunur. 29 Nisan 2016 91 HESAP İNCELEMELERİ 4.4. 4.4.2. Alacaklar : Alacaklarda amortisman : 3. Vazgeçilen Alacaklar : Konkordato veya sulh yoluyla alınmasında vazgeçilen alacaklar, alacaklı yönünden değersiz alacak sayılır. Borçlu yönünden ise kar mahiyetindedir. • Çünkü, Pasifte bir azalma olmuĢ, Öz Sermaye artmıĢtır. 29 Nisan 2016 92 HESAP İNCELEMELERİ 4.4. 4.4.2. 29 Nisan 2016 Alacaklar : Alacaklarda amortisman : 3. Vazgeçilen Alacaklar : Alacaklı bünyesinde vazgeçilen tutar zarar yazılmakta, doğal olarak borçlu yönünden bu tutarın kar olması gerekmektedir. 93 HESAP İNCELEMELERİ 4.4. 4.4.2. Alacaklar : Alacaklarda amortisman : 3. Vazgeçilen Alacaklar : Borçlu ABC ĠĢletmesi konkordato anlaĢması ile tahsilinden vazgeçilen 75.000 TL‟sını VUK‟nun 324 ncu maddesine istinaden karĢılık ayırmaktadır. Muhasebe kaydı : 320 Satıcılar 549 Özel Fonlar - Alacaktan vaz geçme 29 Nisan 2016 94 75.000 75.000 HESAP İNCELEMELERİ 4.5. 4.5.1. Stoklar : Genel hükümler : Satın alınan emtianın maliyet bedeli, emtianın stoklara fiili giriĢine kadar yapılan masrafları kapsar. • VUK. Md:262 Bu masraflar; • Satın alma bedeli, • Ġthal edilen mallarda gümrük vergileri ve gümrük komisyonu ve diğer harcamalar • Ġthal edilen mallarda (cif bedeli) • Varsa ödenen alıĢ komisyonları 29 Nisan 2016 95 HESAP İNCELEMELERİ 4.5. 4.5.2. Stoklar : Kur farkı – Faiz giderleri : Malın satın alınıp iĢletme stoklarına girdiği tarihe kadar oluĢan kur farklarının maliyete intikal ettirilmesi zorunludur. Krediler için ödenen faiz ve komisyon giderleri doğrudan gider olarak veya istenirse stokta bulunan emtiaya isabet eden kısmı maliyete dahil edilebilir 29 Nisan 2016 96 HESAP İNCELEMELERİ 4.5. 4.5.3. Stoklar : ÇalıĢılmayan kısım amortismanları ve giderleri : Ġmal edilen mamulun üretimi ile ilgisi bulunmayan giderlerin maliyet hesaplarından çekilerek çalıĢılmayan kısım giderlerine atılması gerekir. Bu tip giderler örnek olarak : • Grev, lokavt, bakım vb. nedenlerle üretimin kısmen veya tamamen durduğu dönemlere iliĢkin tüm giderler. • Yıl içinde üretimde kısmen veya tamamen kullanılmayan sabit kıymetlerin amortismanları. 29 Nisan 2016 97 HESAP İNCELEMELERİ 4.5. 4.5.4. 29 Nisan 2016 Stoklar : Zayi olan mallar : ABC iĢletmesinde; • 10.03.2015 tarihinde meydana gelen su baskını sonucunda maliyet bedeli 100.000,00 TL olan emtia hasara uğramıĢtır. • ĠĢletme sahibi bu emtia için takdir komisyonuna baĢvurmuĢtur. Emtianın emsal bedelinin 60.000,00 TL olduğuna iliĢkin komisyon kararı 15.05.2015 tarihinde iĢletmeye tebliğ edilmiĢtir. • Sigorta Ģirketi emtiadaki hasarı 80.000,00 TL olarak belirlemiĢ ve bu tutarı 20.05.2015 tarihinde iĢletmeye ödemiĢtir. 98 HESAP İNCELEMELERİ 4.5. 4.5.4. 29 Nisan 2016 Stoklar Zayi olan mallar : : 99 HESAP İNCELEMELERİ 4.5. 4.5.4. 29 Nisan 2016 Stoklar : Zayi olan mallar : ABC iĢletmesinde; • 11.03.2015 tarihinde meydana gelen yangın sonucunda maliyet bedeli 300.000,00 TL olan emtia kullanılamaz hale gelmiĢtir. • Emtianın emsal bedelinin 0,00 TL olduğuna iliĢkin komisyon kararı 15.05.2015 tarihinde iĢletmeye tebliğ edilmiĢtir. Sigorta Ģirketi emtiadaki hasarı 220.000,00 TL olarak belirlemiĢ ve bu tutarı 12.06.2015 tarihinde iĢletmeye ödemiĢtir 100 HESAP İNCELEMELERİ 4.5. 4.5.4. 29 Nisan 2016 Stoklar : Zayi olan mallar : ABC iĢletmesinde; • (Emtia nedeniyle yüklenilen KDV 54.000,00 TL'dir ve Maliye Bakanlığı'nca yangın sebebiyle mücbir sebep ilân edilmemiĢtir). 101 HESAP İNCELEMELERİ 4.5. 4.5.4. 29 Nisan 2016 Stoklar Zayi olan mallar ABC iĢletmesinde; • 102 : : HESAPLARIN İNCELEMESİ TĠCARĠ MALLAR - ÇALINAN MALLARÖrnek) 10.000 TL +%18 KDV ile peĢin ödenerek alınan mal çalınmıĢtır. Bu mal için Polis karakolu raporu vardır. ĠĢlemin Tarihi 689 DĠĞER OLAĞANDIġI GĠDER VE ZARARLAR 689.10 Kanunen Kabul Edilmeyen Giderler 153 TĠCARĠ MALLAR 391 HESAPLANAN KDV 391 Ġlave Edilecek KDV Çalınan ve karakol raporu olan malın kaydı / 11.800 10.000 1.800 HESAPLARIN İNCELEMESİ TĠCARĠ MALLAR - ÇALINAN MALLAR Örnek) 10.000 TL +%18 KDV ile peĢin ödenerek alınan mal çalınmıĢtır. Bu mal için Polis karakolu raporu yoktur. Çalınmasaydı bu mal 12.000 TL‟ye satılacakdı. ĠĢlemin Tarihi 131 ORTAKLAR ALACAKLAR 600 YUTĠÇĠ SATIġLAR 391 HESAPLANAN KDV Çalınan ve karakol raporu olmayan malın kaydı / 14.160 12.000 2.160 HESAPLARIN İNCELEMESİ STOK DEĞER DÜġÜKLÜĞÜ KARġILIĞI EMSAL BEDELİ ile değerlenir (VUK 267) 1. Ortalama Fiyat Esası 2. Maliyet Esası 3. Takdir Esası Bu esaslara göre değer düĢüklüğü tespit edilmediği zaman ilgili gider Kanunen Kabul Edilmeyen Gider olur. STOK DEĞER DÜġÜKLÜĞÜ KARġILIĞI Örnek) ĠĢletmenin elinde bulunan ve maliyeti 10.000 TL bir malın değeri Tespit Komisyonu Raporuna göre %60 düĢmüĢtür. ĠĢlemin Tarihi 157 DĠĞER STOKLAR 157.01 Değeri DüĢen Mallar 153 TĠCARĠ MALLAR Değeri düĢen malın ilgili hesaba devri ĠĢlemin Tarihi 654 KARġILIK GĠDERLERĠ 654.03 Değeri DüĢen Mallar 158 STOK DEĞER DÜġÜKLÜĞÜ KARġILIĞI Mal değer düĢüklüğü karĢılığının gidere kaydı / 10.000 10.000 6.000 6.000 STOK DEĞER DÜġÜKLÜĞÜ KARġILIĞI DEĞERĠ DÜġEN MALIN SATIġI Örnek) 10.000 TL maliyetli ve 6.000 TL karĢılık ayrılmıĢ değeri düĢen bir mal 8.000 TL ve %18 KDV ile satılmıĢ bedeli havale yolu ile alınmıĢtır. ĠĢlemin Tarihi 102 BANKALAR 600YURTĠÇĠ SATIġLAR 391 HESAPLANAN KDV Değeri düĢen malın satıĢı / 9.440 8.000 1.440 Duran Varlıklar MADDİ DURAN VARLIKLAR - Edinme ve Kayda Alma MALĠYET BEDELĠ Satın alma fiyatı veya Üretim maliyeti Diğer harcamalar AMORTİSMAN BAŞLANGICI VUK: AKTİFE GİRDİĞİ İLK YIL?? MALĠYE KULLANIMA HAZIR HALE GELME DANIġTAY ENVANTERE KAYDETME 250 ARAZĠ VE ARSALAR 251 YERALTI VE YERÜSTÜ DÜZENLERĠ 252 BĠNALAR 253 TESĠS, MAKĠNE VE CĠHAZLAR 254 TAġITLAR 255 DEMĠRBAġLAR 256 DĠĞER MADDĠ DURAN VARLIKLAR 257 BĠRĠKMĠġ AMORTĠSMANLAR (-) 258 YAPILMAKTA OLAN YATIRIMLAR 259 VERĠLEN AVANSLAR MADDİ DURAN VARLIKLAR - Edinme ve Kayda Alma AŞAMALI GERÇEKLEŞEN MAKİNE YATIRIMI Satın alma: 1 Aralık 2015 Montaj: 10 Ocak 2016 AMORTĠSMAN BAġLANGICI MALĠYE 2016 YILI (Kullanıma hazır hale gelme) DANIġTAY 2015 YILI (Envantere kaydetme) 258 YAPILMAKTA OLAN YATIRIMLAR HESAP İNCELEMELERİ 4.5. 4.5.1. 29 Nisan 2016 Maddi Duran Varlıklar : Yenileme Fonu : ĠĢletmeye dahil ATĠK‟lerin gerektiğinde yenilenebilmesi için bu kıymetlerin satıĢ kar veya sigorta tazminatlarından ayrılan karĢılığın bilançonun pasifinde azami üç yıl süre ile muhafaza edilmesidir. • VUK. Md:328 117 HESAP İNCELEMELERİ 4.5. 4.5.1. Maddi Duran Varlıklar : Yenileme Fonu : Faydalanma Ģartları : • Bilanço esasına göre defter tutulmalıdır. • Elden çıkarılan ve yerine alınacak olan kıymetin ATĠK olması gerekir. • Elden çıkarılan kıymetin yenilenmesi zorunlu olması veya yenilenmesi konusunda karar verilmiĢ olmalıdır. 29 Nisan 2016 118 HESAP İNCELEMELERİ 4.5. 4.5.1. Maddi Duran Varlıklar : Yenileme Fonu : Faydalanma Ģartları : • Yeni iktisadi kıymet, elden çıkan iktisadi kıymetle aynı nitelikte olmalıdır. • Ayrılan Fon, yeni alınan ATĠK‟in amortismanlarında kullanılır. • Üç yılın hesabında satıĢın yapıldığı yılın da dikkate alınmalı ve Yenileme fonu 3 yıl içinde kullanılmalıdır. 29 Nisan 2016 119 HESAP İNCELEMELERİ 4.5. 4.5.1. Maddi Duran Varlıklar : Yenileme Fonu : Özelge -01 : • Serbest Meslek Kazanç ve ĠĢletme hesabı esasına göre defter tutanların yenileme fonundan faydalanamaz. - 29 Nisan 2016 Maliye Bakanlığı Gelir Ġdaresi BaĢkanlığı S. 41931384-105[328-2014-3]-2 T. 14.1.2015 120 HESAP İNCELEMELERİ 4.5. 4.5.1. Maddi Duran Varlıklar : Yenileme Fonu : Özelge -02 : • Amortismana tabi süt veren canlı hayvanların satıĢından doğan karlar yenilenme fonunda takip edilir. - 29 Nisan 2016 Maliye Bakanlığı Gelir Ġdaresi BaĢkanlığı S. 95133703-105[328-2014/12]-15 T. 29.1.2015 121 HESAP İNCELEMELERİ 4.5. 4.5.1. Maddi Duran Varlıklar : Yenileme Fonu : Özelge -03 : • Fabrika binası satıĢından doğan ve yenileme fonu hesabında bekletilen karın iĢyeri (büro) amaçlı bina alım ve yatırımında kullanılmasının mümkün bulunmadığı hakkında. - 29 Nisan 2016 Maliye Bakanlığı Gelir Ġdaresi BaĢkanlığı S. B.07.1.GĠB.4.20.15.02-105[328-2012/2]-405 T. 19.6.2012 122 HESAP İNCELEMELERİ 4.5. 4.5.1. Maddi Duran Varlıklar : Yenileme Fonu : Özelge -04 : • Finansal kiralama yoluyla edinilen varlıkların kullanma hakkı üzerinden ayrılan amortismanların, yenileme fonundan mahsup edilmesi mümkündür - 29 Nisan 2016 Maliye Bakanlığı Gelir Ġdaresi BaĢkanlığı 20/07/2011 tarih ve B.07.1.GĠB.4.99.16.01.0VUK-mük.290-75 sayılı ile mukteza) 123 HESAP İNCELEMELERİ 4.5. 4.5.1. 29 Nisan 2016 Maddi Duran Varlıklar : Yenileme Fonu : Örneğin : • 253 Tesis Makine ve Cihazlar : • 257 B. Amortisman : • Net defter değeri : • SatıĢ tutarı : • Kar : 124 20.000.- TL 16.000.- TL 4.000.- TL 10.000.- TL 6.000.- TL HESAP İNCELEMELERİ 4.5. 4.5.1. Maddi Duran Varlıklar Yenileme Fonu Sabit kıymet satıĢ iĢlemi : : : 102 Bankalar 10.000 257 B. Amortismanlar 16.000 253 Tesis, Makine ve Cihazlar 20.000 679 Diğer Olağan DıĢı Gelir ve K. 6.000 - Sabit kıymetin satıĢ muhasebe kaydı 679 549 Diğer Olağan DıĢı Gelir ve K. 6.000 Özel Fonlar 6.000 - Sabit kıymet satıĢ karının yenileme fonuna virmanı 29 Nisan 2016 125 HESAP İNCELEMELERİ 4.5. 4.5.1. Maddi Duran Varlıklar Yenileme Fonu Yenisinin alınması 253 102 : : : Tesis Makine ve Cihazlar 25.000 Bankalar 25.000 - Yerine yenisinin alınması - Faydalı ömrü 5 yıl - Normal Amortisman yöntemi kullanılmaktadır. 29 Nisan 2016 126 HESAP İNCELEMELERİ 4.5. 4.5.1. Maddi Duran Varlıklar Yenileme Fonu Yenisinin alınması : : : Genel Üretim Giderleri 257 BirikmiĢ Amortisman - Yeni makinanın amortisman kaydı 730 549 671 29 Nisan 2016 Özel Fonlar Önceki dönem gelir ve karlar 127 5.000 5.000 5.000 5.000 HESAP İNCELEMELERİ 4.5. 4.5.2. Maddi Duran Varlıklar : Özel Maliyet Bedeli ve Ġtfası : Genel hükümler : • Kiralanan gayrimenkullerin geliĢtirilmesi veya ekonomik değerinin sürekli olarak artırılması amacıyla yapılan giderler (normal bakım, onarım ve temizleme giderleri hariç) bu gayrimenkulün kullanılması için yapılıp, kira süresinin sonunda mal sahibine bırakılacak olan, varlıkların bedelidir. ─ 29 Nisan 2016 VUK Md:272 130 HESAP İNCELEMELERİ 4.5. 4.5.2. 29 Nisan 2016 Maddi Duran Varlıklar : Özel Maliyet Bedeli ve Ġtfası : Unsurları : • Gayri menkul baĢkasına ait olmalıdır. • Giderler kiracı tarafından yapılmalıdır. • Giderler gayri menkulü geniĢletmek veya iktisadi değerini artırmak için yapılmalıdır. • Yapılan giderin tek baĢına bir değer göstermemesi gerekir. 131 HESAP İNCELEMELERİ 4.5. 4.5.2. Maddi Duran Varlıklar : Özel Maliyet Bedeli ve Ġtfası : Unsurları : • Gayri Kira süresine göre eĢit yüzdelerde itfa edilir. • Kira süresi dolmadan, kiralanan Ģeyin boĢaltılması halinde, henüz itfa edilmemiĢ giderler, boĢaltma yılında bir defada gider yazılır. ─ (VUK. Md: 327) • Azalan bakiyelere göre amortisman ayrılamaz. ─ (V.U.K. Mükerrer 315) 29 Nisan 2016 132 HESAP İNCELEMELERİ 4.5. 4.5.2. Maddi Duran Varlıklar : Özel Maliyet Bedeli ve Ġtfası : Kira süreleri : • Kira süresinin bir yıl olması halinde; ─ Bir defada gider yazılır. • Kira süresinin belli olmaması; (her yıl değiĢen kira) ─ VUK. 333 seri no‟lu genel tebliğine göre %20 oranında amortismana tabi tutulur. 29 Nisan 2016 • Kira süresinin sonradan değiĢmesi; ─ AktifleĢtirme yılındaki kira süresi esas alınır. 133 HESAP İNCELEMELERİ 4.5. 4.5.2. Maddi Duran Varlıklar : Özel Maliyet Bedeli ve Ġtfası : Kira süresi ile iktisadi kıymetin ekonomik ömrü karĢılaĢtırılır, • Ġktisadi kıymetin ekonomik ömrü kira süresinden uzun ise kira süresinde, • Ġktisadi kıymetin ekonomik ömrü kira süresinden kısa ise iktisadi kıymetin tabi olduğu amortisman süresinde itfa olunur. ─ SözleĢme süresi ─ Ekonomik ömür 29 Nisan 2016 : 20 yıl : 10 yıl 134 HESAP İNCELEMELERİ 4.5. 4.5.2. Maddi Duran Varlıklar : Özel Maliyet Bedeli ve Ġtfası : Özel Maliyet Bedelinin Kiralayana devri : • Kiracı özel maliyet konusu iktisadi kıymeti kiralayana devrettiğinde fatura düzenlemek zorundadır. ─ Kiracı için ticari kazanç, ─ Gayrimenkul sahibi için gayri menkul sermaye iradıdır. • Bedelsiz devirlerde emsal bedeli tespit edilmelidir ─ (VUK. Md: 267), ─ (KDV. Md: 27) 29 Nisan 2016 135 HESAP İNCELEMELERİ 4.5. 4.5.2. Maddi Duran Varlıklar : Özel Maliyet Bedeli ve Ġtfası : Özelge - 01 : • ĠĢyerinin boĢaltılması neticesinde kiraya verene bırakılan ve ayni kira ödemesi olarak değerlendirilen kıymetlerin emsal bedellerinin, kiraya verenin mükellef olmaması durumunda tarafınızca düzenlenecek gider pusulası ile tevsik edilmesi gerekmektedir. ─ Maliye Bakanlığı Gelir Ġdaresi BaĢkanlığı ─ S. 11395140-105[327-2012/VUK-1- . . .]-61137 T. 16.6.2015 29 Nisan 2016 136 GEÇ GELEN FATURALAR 5. 5.1. Geç Gelen Faturalar : Geç gelen faturanın KDV‟si …?: Fatura 24.01 – 24.04 2016 tarihleri arasında gelir ise…..? • 2016 Takvim yılında KDV dahil tutar 681 No‟lu hesaba kayıt edilir. • 2016 Takvim yılında KKEG olarak dikkate alınır. • 2015 Takvim yılı Kurumlar Vergisi Beyanında KDV dahil tutar indirim konusu yapılır. 29 Nisan 2016 137 GEÇ GELEN FATURALAR 5. 5.1. Geç Gelen Faturalar : Geç gelen faturanın KDV‟si …?: Fatura tarih 2016, fatura içeriği 2015 ise…....? • Fatura 25.04.2016 tarihine kadar gelir ise..? - 2016 Takvim yılında KDV dahil tutar 681 No‟lu hesaba kayıt edilir. 29 Nisan 2016 - 2016 Takvim yılında KKEG olarak dikkate alınır. - 2015 Takvim yılı Kurumlar Vergisi Beyanında KDV dahil tutar indirim konusu yapılır. 138 GEÇ GELEN FATURALAR 5. 5.1. Geç Gelen Faturalar : Geç gelen faturanın KDV‟si …?: Fatura tarih 2016, fatura içeriği 2015 ise…....? • Fatura 25.04.2016 tarihinden sonra gelir ise..? - 2016 Takvim yılında KDV dahil tutar 681 No‟lu hesaba kayıt edilir. 29 Nisan 2016 - 2016 Takvim yılında KKEG olarak dikkate alınır. - Ġstenir ise 2015 Takvim yılı Kurumlar Vergisi Beyanı için düzeltme verilir. 139 5. 29 Nisan 2016 MUHASEBE KAYIT HATALARININ DÜZELTİLMESİ 140 : MUHASEBE KAYIT HATALARININ DÜZELTİLMESİ 5. 5.1. Muhasebe kayıt hatalarının düzeltilmesi Belgesiz satıĢ yapıldığının tespitinde SatıĢ hasılatının eksik beyan edilmesi • • • • 29 Nisan 2016 SatıĢ hasılatı UzlaĢmada (K.V) Vergi ziyaı Gecikme faizi : : : : 360.000,00 TL : 70.000,00 TL : 2.500,00 TL : 60.000,00 TL hesaplanmıĢtır. 141 MUHASEBE KAYIT HATALARININ DÜZELTİLMESİ 5. 5.1. Muhasebe kayıt hatalarının düzeltilmesi Belgesiz satıĢ yapıldığının tespitinde Muhasebe kaydı 29 Nisan 2016 : : : 131 Ortaklardan Alacaklar 770 Genel Yönetim Giderleri 62.500,00 368 Vadesi GeçmiĢ ErtelenmiĢ Vergiler 70.000,00 369 Ödenecek Diğer Yükümlülükler 62.500,00 671 Önceki Dönem Gelir ve Karlar 290.000,00 142 360.000,00 MUHASEBE KAYIT HATALARININ DÜZELTİLMESİ 5. 5.2. Muhasebe kayıt hatalarının düzeltilmesi Satılan Malın Maliyeti Satılan malın maliyetinin yanlıĢ olması 29 Nisan 2016 : : : • Fazla yazılan maliyet • Vergi (120.000 x %20) : 120.000,00 TL : 24.000,00 TL • Vergi ziyaı • Gecikme faizi hesaplanmıĢtır. : : 143 2.000,00 TL 700,00 TL MUHASEBE KAYIT HATALARININ DÜZELTİLMESİ 5. 5.2. Muhasebe kayıt hatalarının düzeltilmesi Satılan Malın Maliyeti Muhasebe kaydı 29 Nisan 2016 153 Ticari Mallar 770 Genel Yönetim Giderleri : : : 120.000,00 2.700,00 368 Vadesi GeçmiĢ ErtelenmiĢ Vergiler 369 Ödenecek Diğer Yükümlülükler 2.700,00 671 Önceki Dönem Gelir ve Karlar 96.000,00 144 24.000,00 MUHASEBE KAYIT HATALARININ DÜZELTİLMESİ 5. 5.3. Muhasebe kayıt hatalarının düzeltilmesi Maddi duran varlıklar Fazla amortisman gideri yazmak 29 Nisan 2016 : : : • Fazla ayrılan Amortisman • Vergi (100.000 x %20) : 100.000,00 TL : 20.000,00 TL • Vergi ziyaı • Gecikme faizi hesaplanmıĢtır. : 20.000,00 TL : 600,00 TL 145 MUHASEBE KAYIT HATALARININ DÜZELTİLMESİ 5. 5.3. Muhasebe kayıt hatalarının düzeltilmesi Maddi duran varlıklar Muhasebe kaydı 29 Nisan 2016 : : : 257 BirikmiĢ Amortisman 770 Genel Yönetim Giderleri 20.600,00 368 Vadesi GeçmiĢ ErtelenmiĢ Vergiler 20.000,00 369 Ödenecek Diğer Yükümlülükler 20.600,00 671 Önceki Dönem Gelir ve Karlar 80.000,00 146 100.000,00 Gelecek ile ilgili bildiğimiz tek şey, geleceğim bugünden daha farklı olacağıdır. Gelecek ile ilgili tüm umutlarınızın gerçekleşmesini diler, Saygılar sunarım. SMMM Nevzat PAMUKÇU 29 Nisan 2016 147