FİNANSAL YATIRIM ARAÇLARI I. Dersin Amacı II. Dersin İçeriği III

advertisement
ZORUNLU
FİNANSAL YATIRIM
ARAÇLARI
4. YARI YIL
BAHAR DÖNEMİ
Teori: 2
Uygulama: 1
Muhasebe ve Vergi
İşletme Yönetimi Programı
Uygulamaları Programı
Dersin Sorumlu Öğretim Elemanı: Yrd. Doç. Dr. Rüstem Barış YEŞİLAY
E-posta: rustem.baris.yesilay@ege.edu.tr
E-posta: rbyesilay@gmail.com
I.
TÜRKÇE
3 SAAT/HAFTA
Dersin Amacı
Bu ders ile öğrencinin finansal yatırım araçlarının tür ve özelliklerini kavraması, risk ve getiri analizi
yapabilmesi, çağdaş finansman tekniklerine hakim olması amaçlanmaktadır.
II.
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
13.
14.
III.
Dersin İçeriği
Temel Kavramlar: finansal sistem, finansal varlıklar, finansal piyasalar, finansal yenilikler.
Bankacılık faaliyetleri, serbest bölgelerde bankacılık, kıyı bankacılığı.
Risk ve getiri oranları I
Risk ve getiri oranları II
Yabancı kaynaklarla finansman, kısa süreli finansman kaynakları, orta süreli finansman kaynakları.
Uzun süreli finansman kaynakları, tahviller.
Özsermaye ile finansman, hisse senetleri.
Vize haftası.
Kar dağıtım politikaları.
Hisse senedi değerlemesi.
Tahvil değerlemesi.
Çağdaş finansman teknikleri: Leasing, Factoring.
Çağdaş finansman teknikleri: Forward işlemler, Futures piyasalar.
Çağdaş finansman teknikleri: Opsiyon piyasaları, Swap piyasaları.
Dersin değerlendirme yöntemi
Bir yazılı ara sınav, bir de yazılı yarıyıl sonu sınavı olmak üzere iki sınav yapılır. Ara sınavın % 40’ının
yarıyıl sonu sınavının %60’ının toplamı alınarak başarı notu hesaplanır. Başarı notu 60’ı geçerse ve
yarıyıl sonu sınavından en az 45 alınmışsa öğrenci başarılı olur.
IV.
Önerilen kaynaklar
Prof. Dr. Süleyman Yükçü, Finansal Yönetim, İzmir, Vizyon Yayınları, 1999.
Prof. Dr. Ç. Berna Kocaman, Finansal Piyasalar (Kurumlar, Teknikler ve Araçlar), Ankara,
Siyasal Kitabevi, 2004.
http://www.tuik.gov.tr/
http://eab.ege.edu.tr/
http://www.tcmb.gov.tr/
http://www.maliye.gov.tr/
http://www.hazine.gov.tr/
http://www.kalkinma.gov.tr/
http://www.spk.gov.tr/
http://www.imkb.gov.tr/
http://www.faktoringdernegi.org.tr/
http://www.fider.org.tr/
http://www.tkyd.org.tr
V.
Öğrenme yöntemleri
Slayt ve sözlü anlatım, konu üzerinde tartışma ve ödev.
Finansal Yarım Araçları
Bahar 2014
Finansal Yatırım Araçları
1
Finansal Sistem
2



FİNANSAL YATIRIM
ARAÇLARI
Bahar 2014
01. TEMEL KAVRAMLAR
Finansal Yatırım Araçları
Finansal sistemin temel işlevleri
3
Finansal Yapı= Finansal Piyasalar + Finansal
Kurumlar.
Finansal yapı sayesinde borç vermek isteyenlerle
fon gereksinmesi duyanlar bir araya gelir. Ülkenin
kaynaklarının daha iyi kullanılması sermaye
birikimin sağlarken sosyal refah da artar.
Finansal sistemde; finansal kurumlar, firmalar ve
hanehalkı arasında fonlar el değiştirir. Finansal
sistem aracılığıyla, tasarruf edenler bu
fedakârlıklarının parasal karşılığını elde ederken,
yatırımcılar da örgütlenmiş ve kurumsallaşmış
piyasalarda en uygun yatırım araçlarını bulurlar.
Bahar 2014
Finansal Varlıklar
4





Ellerindeki atıl fonları borç vermek isteyenlerle
finansal kaynak arayanlar arasında bir kanal
oluşturmak,
Likidite ve para yaratmak,
Bir ödeme sistemi yaratmak,
Sigortacılık, bankacılık, özel emeklilik
sistemleri gibi hizmetleri yerine getirmek,
Yatırımcıların portföy tercihlerine seçenekler
sunmak.
Finansal Yatırım Araçları


Bahar 2014
Finansal varlıklar, finansal sistem içinde fonların el
değiştirmesine aracılık eden, sahibi olan
yatırımcıya gelecekte oluşacak bir nakit akışını
elde etme hakkını sağlayan değerli kağıtlar ya da
kaydi varlıklardır.
SPK Kanunun 3. maddesindeki tanımına göre ise;
Menkul Kıymetler: Ortaklık veya alacaklılık
sağlayan, belli bir meblağı temsil eden, yatırım
aracı olarak kullanılan, dönemsel gelir getiren,
misli nitelikte, seri halinde çıkarılan, ibareleri aynı
olan ve şartları Kurulca belirlenen kıymetli
evraktır.
Finansal Yatırım Araçları
Finansal Varlıklar
Bahar 2014
Finansal Varlıklar
5
6

Bu nakit akışı firmaya yatırımcı tarafından verilen borcun
ve ondan doğan faizin karşılığı da olabilirken;
yatırımcının bu firmaya ortak olmayı kabul ederek
firmanın hisse senedini satın alması sonucunda;
elde edilen karın dağıtılan kısmından payına düşen
temettü geliri biçiminde de olabilir.


Finansal Yatırım Araçları
Rüstem Barış Yeşilay
Bahar 2014
Temettü geliri ya da kar payı:
Temettü, şirketlerin bir yıllık faaliyet dönemleri
sonucunda elde ettikleri Net Dönem Karı üzerinden
(yasal karşılıklar ayrıldıktan sonra) dağıttıkları ve
ortakların şirkette sermayelerinin bulunması karşılığında
elde ettikleri getiridir.
Temettüler iki şekilde dağıtılmaktadırlar;
ilki, nakit olarak ortaklara ödenen temettüler,
ikincisi ise Bedelsiz Sermaye artırımına dahil edilerek
karşılığında yeni senet dağıtılan temettüler.
Finansal Yatırım Araçları
Bahar 2014
1
Finansal Yarım Araçları
7
Bahar 2014
Finansal varlığın fiyatını belirleyen
etkenler

Finansal varlığın gelecekte yaratması
beklenen nakit akışının bugünkü değeri
Bugünkü değer hesaplamasında kullanılacak
olan ıskonto oranı
Risk

Üç türlü risk sözkonusudur.


Finansal Yatırım Araçları
Risk Türleri
8



Enflasyon riski: fiyatlar genel düzeyinin
yükselmesinden kaynaklanır.
Kur riski: yabancı para ile yapılan alış verişlerde
ortaya çıkar.
Borcun geri ödenmemesi riski: Hazine bonoları ve
devlet tahvilleri çıkarılmış oldukları ülkenin hazinesi
tarafından mutlaka geri ödeneceği kabul edildiğinden
bu riski barındırmazlar. Bu nedenle bir yatırımcının
finansal piyasalarda karşılaşabileceği en düşük faiz
oranı, risksiz faiz oranı olarak tanımlanan, piyasadaki
en kısa vadeli hazine bonosunun enflasyondan
arındırılmış getirisidir.
Bahar 2014
Finansal Yatırım Araçları
Enflasyondan arındırılmış getiri
9
Bahar 2014
Reel faiz oranı formülü
10

Reel faiz oranı enflasyonun etkisinden
arındırılmış faiz oranıdır. Örnek olarak,
paranızı bankaya bir yıllık mevduat hesabına
%50 faizden yatırmış olduğunuzu varsayalım.
%50, bir yılın sonunda alacağınız nominal faiz
oranıdır. Diyelim ki, bir yılın sonunda, yıllık
enflasyon %50 seviyesinde gerçekleşti.
Sonuçta, reel kazancınız sıfır olur. Diğer bir
deyişle, reel faiz oranı sıfırdır.
Finansal Yatırım Araçları

Bu konuda pratikte en çok yapılan hata, reel
faiz oranı hesaplarken nominal faiz oranından
enflasyon oranını çıkarmaktır. ABD gibi
enflasyonun çok düşük olduğu ülkelerde, reel
faiz oranını bu şekilde hesaplamak, doğru
şekilde yapılan hesaplamadan çok farklı
sonuçlar üretmez. Ancak, yüksek enflasyon
yaşanan ülkelerde, doğru hesaplama
yöntemini kullanmak1+
birNominalFaizOranı
zorunluluktur.
Reel Faiz Oranı=
Bahar 2014
1+ EnflasyonOranı
Finansal Yatırım Araçları
Örnek
-1
Bahar 2014
Örnek
11
12

Ayşe bir yıl vadeli %75 faizli Hazine bonosu
almıştır. Bir yılın sonunda, yıllık enflasyon %45
seviyesinde gerçekleşir. Reel faiz oranını
hesaplayınız.
Reel Faiz Oranı=

1  0.75
 1  %20, 69
1  0.45
Reel faiz oranı, hatalı şekilde, nominal faiz oranı ile
enflasyon oranının farkı şeklinde hesaplanırsa,
çıkan sonuç %30 olur ki, bu değer gerçek reel faiz
oranının yaklaşık %50 üzerindedir.
Finansal Yatırım Araçları
Rüstem Barış Yeşilay
Bahar 2014
Nominal Faiz
oranı: %40
 Reel Faiz oranı:
%12
 Enflasyon oranı: ?

1  0.4
1
(1  x)
1.4
0.12+1=
(1  x)
1.4
1.12=
(1  x)
1.12  1.12 x  1.4
0.12=
1.12 x  0.28
x  0.25
Finansal Yatırım Araçları
Bahar 2014
2
Finansal Yarım Araçları
Bahar 2014
Örnek
13
14
Nominal Faiz
oranı: %30
 Reel Faiz oranı:
%10
 Enflasyon oranı: ?

1  0.3
1
(1  x)
1.3
0.10+1=
(1  x)
1.3
1.10=
(1  x)
1.10  1.10 x  1.3

1.10 x  0.20
x  0.1818

0.10=
Finansal Yatırım Araçları
15







Bahar 2014
Paraya Benzeme (Para gibi
kullanılabilme)

Finansal Varlıkların Temel
Özellikleri
Finansal Yatırım Araçları
Bahar 2014
Küçük Parçalara Bölünebilme
16
Finansal varlıklar, finansal piyasalar ve
finansal kurumlar aracılığıyla kolaylıkla ve
piyasa fiyatından nakde çevrilebilirler. Diğer
malların alış ve satışı sırasında finansal
varlıklar para gibi kabul edilerek el
değiştirebilir.
Finansal Yatırım Araçları
Paraya Benzeme (Para gibi kullanılabilme)
Küçük Parçalara Bölünebilme
Dönüşüm Maliyeti
Likidite
Çevrilebilirlik
Para Birimi
Nakit Akışının ve Getirinin Tahmin Edilebilirliği
Vade
Vergi Avantajı

Bahar 2014
Yatırımcılar ellerinde bulunan finansal
varlıkların tıpkı para gibi ondalık ve yüzdelik en
küçük parçalarına ayrılabilmesini tercih
ederler. Finansal varlıkların, vadeleri
geldiğinde sahiplerine ödenecek olan
karşılıklarına bağlı olarak değişen, farklı
bölünebilme dereceleri vardır.
Finansal Yatırım Araçları
Dönüşüm Maliyeti
Bahar 2014
Dönüşüm Maliyeti
17
18



Her yatırımın olduğu gibi finansal yatırımların da
türlerine göre farklılaşan maliyetleri vardır.
Bir ticari bankada hesabınıza para yatırıp çektiğinizde
sizden hiçbir ücret alınmazken, menkul kıymetler
borsasından daha önce almış olduğunuz bir hisse
senedini satarken eğer fiyatı düşmüş ise anlamlı
derecede büyük bir maliyetle karşılaşabilirsiniz.
Yayılım (açıklık) bir finansal varlığın alış ve satış
fiyatları arasındaki fark olarak tanımlanır. Yatırımcılar
bu farkın negatif yönde mümkün olduğu kadar küçük
ve pozitif yönde mümkün olduğu kadar büyük
olmasını beklerler.
Finansal Yatırım Araçları
Rüstem Barış Yeşilay
Bahar 2014



Yayılımın büklüğünü belirleyen iki temel unsur;
finansal varlığın fiyatının değişkenliği ve piyasa
kalınlığıdır (alış veriş sıklığı).
Kalınlık (derinlik), piyasadan piyasaya değişir.
Örneğin üç aylık hazine bonolarının alınıp satıldığı
piyasalar al-sat emirlerinin en sık olduğu, en kalın
piyasalardır.
İnce (sığ) piyasa, düzenli ve devamlı alış verişlerin
görece az olduğu, al-sat emir akışının seyrek
olduğu piyasalardır. İMKB’de Gözaltı Pazarı ise
ince piyasaya örnek olarak gösterilebilir.
Finansal Yatırım Araçları
Bahar 2014
3
Finansal Yarım Araçları
Bahar 2014
Gözaltı Pazarı (GP)
GP koşulları
19
20

GP’nin kuruluş amacı, bir sonraki slaytta belirtilen
koşulların ortaya çıkması sonucunda, şirketlerin
izleme ve inceleme kapsamına alınması
durumlarında sürekli gözetim, denetim ve izleme
ortamında, yatırımcıların devamlı ve zamanında
bilgilendirilmesini sağlayacak önlemlerle birlikte,
hisse senetlerinin İMKB bünyesinde işlem
görebileceği organize bir pazar oluşturmak ve söz
konusu şirketlerin hisse senetlerine yatırım
yapmış tasarruf sahiplerine likidite olanağı
sunmaktır. GP 4 Aralık 1996 tarihinde faaliyete
geçmiştir. GP’deki takas esasları Ulusal Pazar’da
uygulanan genel takas esasları ile aynıdır.
Finansal Yatırım Araçları



Bahar 2014
Finansal Yatırım Araçları
Çevrilebilirlik
Bahar 2014
Para Birimi
21
22

Bazı finansal varlıklar; yatırımcıları tarafından,
bunları çıkaranların önceden belirttiği;
zamanlama, maliyet ve çevrilebilme koşulları
yerine getirilerek diğer bir finansal varlığa
çevrilebilirler (dönüştürülebilirler). Hisse
senedine dönüştürülebilen tahviller ve adi
hisse senedine dönüştürülebilen tercihli
(imtiyazlı) hisse senetleri finansal piyasalarda
en sık karşılaşılan örneklerdir.
Finansal Yatırım Araçları
23
Hisse senetleri Borsa'da işlem gören şirketler
ve/veya hisse senetleri işlemleri ile ilgili olarak
olağandışı durumların ortaya çıkması,
Hisse senetleri Borsa'da işlem gören şirketler
tarafından kamunun zamanında, tam ve sürekli
olarak aydınlatılmasına ve mevcut düzenlemelere
uyum konusuna gerekli özenin gösterilmemesi,
Yatırımcıların haklarının korunması ve kamu
yararı gereği hisse senetlerinin Borsa kotundan
ve/veya işlem gördüğü pazardan geçici ya da
sürekli çıkarılması sonucunu doğurabilecek
gelişmelerin oluşması.
Herhangi bir finansal varlığı elinde bulunduran
yatırımcının elde edeceği gelirin; söz konusu finansal
varlığın gelecekte yaratması beklenen nakit
akışlarının bugünkü değerine bağlı olduğunu
belirtmiştik. Örneğin bir devlet tahvili alan yatırımcı;
tahvili elinde tuttuğu sürece düzenli olarak faizleri,
belirtilen sürenin sonunda da anaparasını almayı
beklemektedir. Bu durumda alım kararını verirken
nakit akışının bugünkü değeri, tahvile ödeyebileceği
en fazla fiyatı da belirlemiş olur. Enflasyonist bir
ortamda bu getirinin beklenen enflasyon oranının
üstünde ve yatırımcının fırsat maliyetini de içerecek
bir oran olması beklenir.
Finansal Yatırım Araçları
Rüstem Barış Yeşilay
Finansal varlıklar iç piyasada genellikle
kendisini çıkaran ülkenin para birimine bağlı
olarak alınıp satılır. Uluslararası piyasalarda
işlem görmek üzere çıkarılan finansal varlıklar
ise satışa sunuldukları ülkenin para birimi
üzerinden işlem görür. Bazı finansal varlıklar
uluslar arası piyasalarda, yatırımcıların kur
riskini en aza indirebilmek için çift para birimi
üzerinden satılır.
Bahar 2014
Nakit Akışının ve Getirinin Tahmin
Edilebilirliği


Bahar 2014
Finansal Yatırım Araçları
Bahar 2014
Vade
24

Piyasadan toplanan borca karşı çıkarılan, kısa
veya uzun vadeli tüm finansal araçlar belli bir
süre, önceden belirlenmiş zaman dilimlerinde,
önceden belirlenmiş faiz ödemesini haizdir. Bu
sürenin sonunda vade gününde anaparası
sahibine ödenir (borç itfa edilir). Borç araçlarının
süresi, bir gün ile bir asır arasında değişebildiği
gibi, zaman sınırı olmayan (hiç itfa edilmeyen)
sürekli sabit gelir getiren, ebedi tahvil (consul)
denilen finansal varlıklar da vardır. Finansal
varlıkların anaparasının ödenme süresi ne kadar
uzarsa taşıdıkları riskler de o denli artar.
Finansal Yatırım Araçları
Bahar 2014
4
Finansal Yarım Araçları
Bahar 2014
Finansal Piyasaların İşlevleri
25


Farklı zaman tercihi olan ekonomik ünitelerin
tercihlerine uygun yatırım araçlarının
bulunması, diğer bir deyişle fon sunanlarla fon
arayanların karşılaşması sonucunda finansal
piyasalarda el değiştiren finansal varlıkların
fiyatının oluşmasının sağlanmasıdır.
Finansal varlıkların, mümkün olan en hızlı
biçimde en az değer kaybıyla satışına aracılık
ederek piyasaya likidite sağlamaktır.
Finansal Yatırım Araçları
27
Finansal Piyasaların İşlevleri
26
Bahar 2014
Finansal Piyasaların
Küreselleşmesi





Finansal Yatırım Araçları
28
Finansal açıdan küreselleşme; dünyadaki tüm
finansal piyasaların uluslar arası tek bir finansal
piyasa olarak bütünleşmesi anlamına gelir.
Finansal piyasaların bütünleşmesinin en önemli
nedenleri:
Dünyadaki finansal piyasaların ve piyasalardaki
katılımcıların faaliyetlerinin yeniden düzenlenmesi
veya serbestleştirilmesi
Dünyadaki finansal piyasaların birbirlerine
bilgisayar ağıyla bağlanmasını sağlayan teknolojik
gelişmeler
Finansal piyasalarda kurumsallaşmanın artması
Finansal Yatırım Araçları
Arama ve bilgi edinme olmak üzere iki temel
maliyet unsurundan oluşan işlem maliyetini en
aza indirmektir. Örgütlü piyasaların varlığı ve
pazar etkinliğinin artması yatırım yapılacak
finansal varlık arama süresini kısaltırken;
bilginin yatırımcı adaylarına mümkün olan en
kısa sürede ulaşması sağlanır. Bir finansal
piyasayı iyi ya da kötü olarak nitelememize
neden olan en önemli özellikleri; etkinliği,
likiditesi ve derinliğidir.
Finansal Piyasaların
Küreselleşmesi

Bahar 2014
Küresel rekabet; hükümetleri, dünyadaki yatırım
fonlarını ülkelerine çekebilmek ve finansal kurumlarını
uluslararası rekabete açabilmek için yürürlükteki yasal
sistemlerini, piyasalarının istekleri doğrultusunda
serbestleştirebilmek üzere yeniden düzenlemek
zorunda bıraktı. Teknolojik gelişmeler sayesinde;
piyasalar birbirlerine bilgisayar ağıyla bağlanırken,
küresel piyasalardaki etkinlik de arttı. Piyasaların
gelişmiş elektronik iletişim sistemleri ile birbirlerine
bağlı olması; dünyanın birbirinden çok uzak
köşelerindeki yatırımcıların piyasadaki bilgiye ve
fiyatlara gerçek zamanlı olarak ulaşmasını ve al-sat
emirlerinin piyasalarda birkaç saniyede
gerçekleştirilmesini mümkün kıldı.
Finansal Yatırım Araçları
Türev Piyasalar
Bahar 2014
Bahar 2014
Türev Piyasalar
29
30


Finansal kurumların, küresel yatırımcıları
piyasalarına çekme gayreti, piyasalara yeni
araçların çıkmasını sağlamıştır.
Sahibine gelecekte belli bir tarihte belli bir finansal
varlığı belli bir fiyattan alma veya satma hak veya
yükümlülüğünü sağlayan; fiyatı söz konusu
varlığın gelecekteki fiyatına bağlı olarak değişen
finansal araçlara türev ürünler denir. Opsiyon,
gelecek sözleşmeleri (futures), vadeli işlemler
(forward), vade ve faiz değiş-tokuşu (swap), faiz
tavanı (cap), faiz tabanı (floor), faiz yakası (collar)
başlıca türev anlaşması türleri olarak sayılabilir.
Finansal Yatırım Araçları
Rüstem Barış Yeşilay
Bahar 2014

Türev varlıklar, piyasadaki katılımcıların
isteklerine daha uygun araçlar bulunabilmesi
amacıyla ortaya çıksa da diğer bütün finansal
araçlar gibi spekülasyon güdüsüyle de
kullanılabilir. Diğer finansal araçlara göre daha
yüksek getiri ve risk taşıyan bu araçların
kullanıcılarının, araçların özelliklerini gözden
kaçırması nedeniyle piyasada pek çok
başarısızlığa ve finansal kayıplara yol
açmaları; bazı hukukçuların bunlara "şeytan
icadı" demesine neden olmaktadır.
Finansal Yatırım Araçları
Bahar 2014
5
Finansal Yarım Araçları
31
Bahar 2014
Finansal Yeniliklerin
Sınıflandırılması




Arbitraj
32
1960'lı yıllardan itibaren finansal piyasalarda yeni ürünler
ortaya çıkmaya başlamıştır. Bu ürünler üç farklı kategoride
sınıflandırılmaktadır:
Piyasa genişletici araçlar, piyasanın likiditesini artırarak,
taraflara yeni yatırım fırsatları sunar.
Risk yönetimi araçları, piyasa finansal varlıklara bağlı risklerin
yeniden dağıtılmasına aracılık ederek, bu riskleri daha kolay
taşıyıp, bertaraf edebilecek özelliklere sahip olan tarafların
riskleri üstlenmesine aracı olurlar.
Arbitraj araçları, yatırımcıların; finansal varlıkların değişik
piyasalarda; risk algılaması, bilgiye ulaşma ve vergilendirme
farklılıkları nedeniyle farklı fiyatlardan satılması sonucu doğan
maliyet ve getiri üstünlüklerinden yaralanmalarını sağlar.
Finansal Yatırım Araçları

Bahar 2014
Finansal Yatırım Araçları
Arbitraj
33
34

Gerek döviz pozisyonunu dengelemek, gerekse
kur farkından yararlanmak veya harici bir talebi
(müşteri talebini) karşılamak maksadıyla bankalar
tarafından yapılan döviz tahvil muamelesi bir
arbitraj işlemidir. Özellikle uluslararası piyasalarda
mevcut döviz riskinin azaltılması amacıyla yapılan
swap işleminde de, bir tarafın ihtiyacı olanı karşı
taraftan alması karşılığında buna tekabül eden
başka bir dövizin verilmesi, başlangıçta belirtilen
kurdan vade tarihinde tekrar dövizlerinin değişimi,
şeklinde cereyan eden bir arbitraj işlemi söz
konusudur.
Finansal Yatırım Araçları
35



Finansal aracılar arasında rekabetin artması
Piyasaların yasal açıdan yeniden
düzenlenerek ticaretin serbestleşmesi
sonucunda ortaya çıkan fiyat ve vergi
avantajları
Finansal refahın küresel kalıplarının
değişmesi.
Finansal Yatırım Araçları
Rüstem Barış Yeşilay



Bahar 2014
Faiz oranlarında, enflasyonda, öz sermaye
maliyetinde ve döviz kurlarında dalgalanmanın
artması,
Bilgisayar ve iletişim teknolojisindeki
gelişmeler,
Piyasalardaki profesyonel katılımcıların eğitim
ve bilgi düzeylerinin yükselmesi
Finansal Yatırım Araçları
36
Bahar 2014
Finansal yeniliklerin temel
nedenleri
Bahar 2014
Finansal yeniliklerin temel
nedenleri
Arbitraj, döviz piyasasındaki ya da ülkeler
arasındaki faiz oranlarındaki farktan yararlanmak
üzere fonların kısa vadeli ve hızlı hareketlerini
ifade eden bir terimdir. Örneğin New York’ta 1
Euro 1.35 Dolar’dan işlem görürken, Londra’da 1
Euro 1.55 Dolar’dan görüyorsa, arbitraj getirisi
sağlamak isteyen kurumlar New York’ta Dolar
karşılığında Euro satın alır ve bu Euro’ları
Londra’da satarlar. Değişik piyasalarda oluşan
fiyat farklılıklarından yararlanmak sebebiyle
yapılan hisse senedi, değerli maden ve evrak
işleri de arbitraj kapsamına girer.
Bahar 2014
Serbest Bölgelerde Bankacılık
Faaliyetleri

Serbest Bölge Bankacılığı deyimi ile kastedilen
olağan bankacılık faaliyetlerinin, serbest
bölgelerde, bu bölgeler de çalışan işletmelerin
ihtiyaçlarına uygun olarak, söz konusu
bölgelere sağlanan gümrük, vergi
bağışıklıklarından yararlanılarak ve kambiyo
sınırlamalarına tabi olmaksızın yerine
getirilmesidir. Serbest bölgeler, dahil oldukları
ülkenin gümrük, vergi ve kambiyo kontrolleri
ağının dışındaki bölgelerdir.
Finansal Yatırım Araçları
Bahar 2014
6
Finansal Yarım Araçları
Bahar 2014
Serbest Bölgeler
Serbest Bölgeler
37
38

Serbest bölgeler, ülkenin siyasi sınırları içinde
olmakla beraber, dış ticaret, vergi ve gümrük
mevzuatının uygulanması bakımından gümrük
hattı dışında sayıldığından, ülkede geçerli
ticari, mali ve iktisadi alanlara ilişkin yasal
düzenlemelerin uygulanmadığı, yapılan sınai
ve ticari faaliyetler için daha geniş muafiyet ve
teşviklerin tanındığı, ülkenin diğer
kısımlarından fiziki olarak ayrılan ve ticari,
endüstriyel ve hizmet faaliyetlerinin yapıldığı
yerlerdir.
Finansal Yatırım Araçları

Bahar 2014
Bu bölgelere sahip olan ülkeler esas itibariyle;
ihraç işlemleri, transit taşımacılık, antrepo
ticareti, ülkesiz paralara vergi cenneti arayan
fonlara yer göstermek, turizm, yöresel
istihdamın artırılması, kayıt, işlem harçları, kira
gelirleri ve bölge hizmetlerinden gelir temin
etmek amaçlarına yönelmişlerdir. Serbest
bölgeler gümrük vergisinden muaf malların
satıldığı satış yer ve alanlarını da içerir.
Finansal Yatırım Araçları
Antrepo
Bahar 2014
Serbest Bölge Bankacılığı
39
40

Antrepo kelime olarak Fransızcadan dilimize
geçmiştir ve kelime anlamı olarak gümrüklere
gelen ticari eşyanın konulduğu, korunduğu yer,
ardiye anlamlarına gelmektedir. Antrepo gümrük
gözetimi altında bulunan eşyanın konulması
amacıyla kurulan ve kurulusunda aranılacak
koşulları ve nitelikleri yönetmelikle belirlenen
yerlere denir. Ayrıca antrepolar eşyanın gümrük
mevzuatında düzenlenen şekilde konulması
halinde süresiz kalabildiği ve eşyanın antrepoda
kaldığı süre içerisinde eşyaya terettüp eden
vergilerin ödenmedigi bir gümrük rejimidir.
Finansal Yatırım Araçları

Bahar 2014
Bir serbest bölge hangi hedeflere yönelmiş ise
o bölgedeki bankacılık faaliyetleri de o
hedefler yönünde gelişir; o bölgede ne tür
işlemler yoğunsa bankacılık faaliyetlerini de bu
işletmeler şekillendirir. Serbest bölgenin türüne
göre; antrepoya ilişkin kıymetli evrak işlemleri,
yani makbuz senedi ve varant ile mal intikalleri
ve bu işlemlerin gerekli kıldığı krediler; menkul
kıymetler yatırım fonu yönetimi; mal ve senet
avansları ve akreditifler; seyahat çeki satışı vs.
öne geçen işlemler olabilir.
Finansal Yatırım Araçları
Varant
Bahar 2014
Kıyı (offshore) Bankacılığı
41
42


Rehin senedi.
Genel mağazalar tarafından çıkarılan ve bu
mağazalara bırakılan malların rehin haklarını
temsil eden senet.
Finansal Yatırım Araçları
Rüstem Barış Yeşilay
Bahar 2014

Kıyı bankacılığı ise ülke dışından sağlanan fonların
yine ülke dışında kullanılması anlamına gelir ve
'(onshore) ülke içi' bankacılığın karşısında yer alır.
Köken itibariyle offshore deyimi, sadece ABD dışında
kurulan mutual fund'ları ifade etmek üzere
kullanılmıştır. Mutual fund'lar Sermaye Piyasası
Kanununun 37. maddesinde düzenlenmiş bulunan
"Menkul Kıymetler Yatırım Fonu"na benzer fonlardır.
Türk Hukukundaki Menkul Kıymetler Fonu'nun, ABD
Hukukundaki karşılığı 'mutual fund’ dur. Sonra deyim,
yüksek vergiye tabi ülkelerin vatandaşlarının yatırımı
ile bir vergi cennetinde kurulan bütün mutual fund'lar
için kullanılır hale gelmiştir.
Finansal Yatırım Araçları
Bahar 2014
7
Finansal Yarım Araçları
Bahar 2014
Mutual Fund
Open End İlkesi
43
44

Pek çok sayıda yatırımcıdan toplanan paraları
hisse senedi, tahvil, bono, kısa vadeli yatırım
araçlarına ya da diğer kıymetli evraklara
yatıran fonlardır.


Finansal Yatırım Araçları
45
Bahar 2014
Offshore fonların yatırımcılara
yararları



Finansal Yatırım Araçları
Offshore fonlarına ilgi gösterenler



Bahar 2014
Yüksek vergiye tabi ülkelerin hukuku dışında
teşekkül eden (kara) paraların sahipleri,
Merkezlerini bir vergi cennetine nakleden
işletmelerin İsviçre'nin numaralı hesaplarından
gelen paralar,
Milletlerarası kurumlarda görev yapan personelin
tasarrufları. Söz konusu personelin sabit bir
ikametgahı yoktur. Her yıl başka bir ülkede görev
yaparlar. Anılan kişiler birikimlerini, çalıştıkları,
ülkenin vergi ve kambiyo rejimine bağlamak
istemezler.
Finansal Yatırım Araçları
Offshore'un bankalara yararları
47
Bahar 2014
46
Offshore fonları, yüksek vergiye ve kambiyo
denetimine tabi ülkelerin vatandaşı olan
yatırımcılara birçok yarar sağlamaktadır:
Menkul değer kazancı ile menkul değerlerin
satımından doğan gelirlerin vergiye tabi olmaması
Fonların yatırımcılar açısından tam anlamıyla
gizliliğinin sağlanmasıdır. Bu tür bankacılık
düzenleyen ülkeler bankacılık sırrı kavramını en
geniş tarzda tanımlarlar ve hiçbir kişi ve makama
bilgi vermezler, hatta bilgi verecek kayıtları bile
mevcut değildir.
Finansal Yatırım Araçları
Bu fonlar open end (açık uç) ilkesine göre
çalışırlar. Open-end ilkesi fonlarda, katılma
belgelerinin serbestçe çıkarılması ve geri satın
alınmasına imkan vermektedir. Bu senetlerin ihraç
değerleri doğrudan doğruya piyasaya göre tespit
edilir. Open-end ilkesi ile hem fonlara yeni
gelirlerin sağlanması, hem de katılma belgesi
sahiplerinin değişebilirliği mümkün olmakta, yani
fondan çıkma gerçekleşmektedir.
Katılma Belgesi, belge sahibinin, kurucu ve
saklayıcı kuruma karşı sahip olduğu hakları
taşıyan ve fona kaç pay ile katıldığını gösteren
kıymetli evraktır.
Bahar 2014
Factoring Şirketleri
48



Fon yönetim ücretinin ve diğer mali avantajların herhangi bir
sınıra veya herhangi bir makamın denetimine tabi
olmamasıdır.
Fonun elde ettiği gelirin belli yatırım endeksine göre artan bir
yüzdesinin ücrete eklenmesi de sık görülen bir olgudur. Bu
yüksek ücretler ve menfaatler, fon yöneticisi bankanın, uzak
mesafelerden yapılan operasyonların ve yabancı acentalara
ödenen paraların karşılığı olarak haklı görülmektedir.
Bankanın bu kazancının verginin ve kambiyo kontrolünün
dışında olmasıdır. Çünkü, serbest bölge ve offshore imkanı
veren ülkeler kurumlar vergisi almamaktadır. Sadece kayıt
harçları, damga resimleri, vasıtalı vergiler söz konusu
olmaktadır.
Finansal Yatırım Araçları
Rüstem Barış Yeşilay
Bahar 2014

Factoring işlemi, bir işletmenin kısa vadeli
alacaklarını, bu konuda uzmanlaşmış bir
finansal kurum olan factoring şirketine satarak,
ticari büyümesinde aktif bir araca
dönüştürmesi işlemidir. İşletmenin esas
faaliyetinden doğan kısa vadeli alacaklarını bir
factoring şirketine satarak nakde çevirmesi
yoluyla elde ettiği finansal kaynak her şeyden
önce kısa vadeli yükümlüklerin yerine
getirilmesinde kullanılır.
Finansal Yatırım Araçları
Bahar 2014
8
Finansal Yarım Araçları
Bahar 2014
Factoring Şirketleri
Factoring Şirketleri
49
50





İşletmenin alacaklarını satın alan factoring
şirketi:
Müşterisine kısa vadeli finansman sağlar.
Satın almış olduğu alacaklara karşılık hemen
bir avans öder.
Tahsil edilemeyecek alacaklardan
kaynaklanan riski üstlenir.
Müşterisinin muhasebe defterlerinin yönetimini
üstlenir.
Finansal Yatırım Araçları


Bahar 2014
Factor müşterisinin vadesi 120 güne kadar olan
kısa vadeli alacaklarını satın alarak finansman
işlevini, muhasebe defterlerini tutarak ve istenirse
pazar hakkında bilgi vererek hizmet işlevini ve
alacağın satın alınması sırasında alacağın
gerçekleşmemesi durumunda her türlü rücu
imkanından vazgeçeceğini belirterek "delcredere"
riskini üstlenme hizmetini gerçekleştirir.
Delcredere: komisyoncunun krediyle sattığı mallar
dolayısıyla satıcıya karşı kefil olması.
Finansal Yatırım Araçları
Factoring Şirketleri
Bahar 2014
Leasing şirketleri
51
52

Factoring şirketi fatura tutarının (alacakların defter
değerinin) %80’ini müşterisine ödedikten sonra
kalan %20’yi, tahsilatı yapıp, bu miktardan %0,2%0,4’ü arasında bir meblağı "delcredere harcı";
%2,5-%5 arasında bir miktarı factoring komisyonu
ve iş görme edimleri karşılığı fatura değerinin
%0,25-%0,5 arasında değişen factoring harcını da
düştükten sonra öder. Bu harç miktarı çok sayıda
faturanın söz konusu olduğu durumlarda
yüksektir. Büyük müşterilerin, yani az sayıda
faturanın söz konusu olduğu durumlarda ise
düşüktür.
Finansal Yatırım Araçları


Bahar 2014
Finansal Kiralama kiralayanın (lessor), kiracının
(lessee) talebi üzerine, üçüncü kişiden satın aldığı
veya başka şekilde temin ettiği bir malın,
zilyetliğini, her türlü faydayı sağlamak üzere ve
belli bir süre feshedilmemek şartıyla, bedeli
karşılığında kiracıya bırakılmasını öngören bir
sözleşmedir.
Finansal kiralama, orta vadeli yatırım kredisi, kira,
taksitli satış gibi üç farklı işlemin birleşmesinden
oluşan ve bunlardan farklı bir nitelik gösteren,
kendine özgü bir işlemdir.
Finansal Yatırım Araçları
Leasing şirketleri
Bahar 2014
Leasing şirketleri
53
54

Bir işletmenin yaşamını ve gelişmesini
sürdürebilmek için gerek duyduğu fonları, tümüyle
öz kaynaklarıyla karşılaması ekonomik bir çözüm
değildir. Özellikle hızla değişen teknoloji, yenileme
maliyetlerini artırmaktadır. İşletmenin duran
varlıklarının sahipliğinden ziyade kullanımının öne
çıktığı alanlarda finansal kiralama, satın almaya
yeğlenmektedir. Bu yöntemle, leasing
anlaşmasının süresi bitince kiracı malın
mülkiyetine sahip olmayı da seçebilir. Yine leasing
anlaşması ile daha önce sahip olduğu duran
varlığı satıp, satın alandan kiralayarak finansal
zorlukları aşabilir.
Finansal Yatırım Araçları
Rüstem Barış Yeşilay
Bahar 2014

İlk leasing örneklerinden biri 1840’lı yıllarda
İngiltere'de demiryolu vagonlarının kiraya
verilerek, dünyanın ilk tescilli kiralama şirketi olan
"Birmingham Wagon Company" nin kurulmasıdır.
Diğer bir örnek de 1877'de Bell şirketinin
telefonları satmayıp kiraya vermesi ve bunu
"leasing" olarak adlandırmasıdır. İkinci Dünya
Savaşından sonra yaşanılan teknolojik gelişmeler,
yenileme ve modernleşme çabaları leasingin
gelişmesinde önemli katkı yapmıştır. 1952 yılında
kurulan "United States Leasing International Inc."
ABD'nin ilk finansal kiralama şirketi olarak kabul
edilmektedir.
Finansal Yatırım Araçları
Bahar 2014
9
Finansal Yarım Araçları
Bahar 2014
Leasing şirketleri
Risk Sermayesi Şirketleri
55
56

Başlangıçta, makine ve teçhizat üreticilerinin
satışlarını artırmak üzere kurulan ve onların birer
uzantısı olarak faaliyet gösteren leasing
şirketlerinin bir bölümü, belli birkaç ürün yerine,
her türlü makine ve teçhizatı kiralayan leasing
şirketlerine dönüşmüştür. Teknolojik gelişmelere
ayak uydurabilmek için gerekli finansal kaynakları
sağlamada banka kredilerinin yetersiz kalması,
şirketleri leasing yoluyla finansmana yöneltmiştir.
Ülkemizde finansal kiralamanın yasal çerçevesi,
10.6.1985 tarih ve 3226 sayılı Finansal Kiralama
Kanunu ile düzenlenmiştir.
Finansal Yatırım Araçları
Bahar 2014


Risk Sermayesi, yeni fikir, buluş ve teknolojik
yenilikleri, ticari bir ürün elde edebilmek amacıyla çok
yönlü olarak desteklemektir. Risk sermayesi yatırım
şirketleri, iyi bir fikre sahip çıkarak, bu fikirden başarılı
bir şirket yaratmak amacıyla kurulur.
Risk sermayesi; bir risk sermayedarı tarafından öz
sermaye veya öz sermaye benzeri olarak sağlanan
finansman ile, büyümeye yönelmiş KOBİ’nin
amaçlarını gerçekleştirilebilmesi için gerekli yatırımları
yapabilmesinin mümkün kılınmasıdır. Risk
sermayedarı bunun karşılığında bir azınlık hissesi
veya değiştirilemez bir hak elde etmektedir.
Finansal Yatırım Araçları
Bahar 2014
Risk Sermayesi Şirketleri
57



Risk sermayesi yatırımları; genellikle KOBİ'lere veya elinde
teknolojik bir buluş veya fikir bulunan kişilere, bir buluşun
patentini alarak yeni kurulmuş fakat henüz halka açılmamış,
büyük kazançlar elde etme potansiyeli taşıyan şirketlere
yöneltilir.
Risk Sermayesi kavramı yatırımın riskli olacağı anlamına
gelmez. Buradaki risk, uzun vadeli bir yatırımın taşıdığı risktir.
Beklenen kazanç spekülatif bir getiri değildir.
Gerçekleştirilecek teknolojik yenilik sonucunda, verimlilik
artışından veya piyasaya sürülen tamamen yeni bir ürünün
benimsenerek çok satmasından elde edilecek kazanca
ulaşmak için bazen oldukça uzun bir süre geçmesi gerekir.
Teknolojik buluşun ortaya çıkışı ile ürünün pazara sürüldüğü
zaman arasında bile ortalama 7-10 yıl geçmektedir.
Finansal Yatırım Araçları
Rüstem Barış Yeşilay
Bahar 2014
10
Finansal Yatırım Araçları
Bahar 2014
Finansal Yatrırım Araçları
1
Risk Tanımı
2





FİNANSAL YATIRIM
ARAÇLARI
Bahar 2014

Getiri: belli bir dönemde yapılan bir yatırıma
karşılık elde edilen gelir.
Gelecek belirsiz olduğundan risk söz konusudur.
Risk ne kadar yüksekse getiri o kadar yüksek olur.
Risk: zarara uğrama tehlikesi.
Riskin finansal tanımı ise gerçekleşen getiri
oranının (go) beklenen go’dan farklı olması.
Yatırımcının amacı go’nın maksimize edilmesidir.
02. Risk ve Getiri Oranları
Finansal Yatrırım Araçları
Risk çeşitleri
Bahar 2014
İşletme riski
3
4

İşletme riski
Finansal risk
Enflasyon riski
Faiz oranı riski
Piyasa riski

Sırası ile bu risk çeşitlerini inceleyelim.





Finansal Yatrırım Araçları
Bahar 2014
Bir işletmenin zarar etmesi ve başarısızlığa
uğraması mümkündür. Bu durumda, işletme
sahiplerine bir getiri sağlanmaz. İşletme riski
yatırımın kazançları ile ilgili belirsizlik
derecesine ve yatırımın faiz, temettü ve diğer
yükümlülükleri karşılayabilme yeteneğine
bağlıdır.
Finansal Yatrırım Araçları
Finansal risk
Bahar 2014
Enflasyon riski
5
6

Bir işletmeyi finanse etmek için kullanılan borç
ve özsermaye bileşimi ile ilgilidir. Borç arttıkça
finansal risk artar. Çünkü borç finansmanı ana
paranın yanında faizinin de ödenmesi
yükümlülüğünü beraberinde getirir. Bu
miktarların ödenmesi ile ilgili belirsizlik düzeyi
finansal riski ortaya çıkarır.
Finansal Yatrırım Araçları
Rüstem Barış Yeşilay
Bahar 2014

Bu risk satın alma gücü riski olarak da
adlandırılmaktadır. Ekonomide fiyat düzeylerinin
değişimi olasılığı işletmeler açısından risk
kaynağıdır. Enflasyonist dönemlerde paranın
satın alma gücü azalır. Enflasyon işletmeler
açısından fiyatlandırma politikalarında,
finansman maliyetlerinde, işçilik ve hammadde
maliyetlerinde belirsizliğe neden olur.
Finansal Yatrırım Araçları
Bahar 2014
1
Finansal Yatırım Araçları
Bahar 2014
Enflasyon riski
Faiz oranı riski
7
8

Bu dönemlerde değerleri fiyat düzeyleri ile aynı
oranda değişen yatırımlar kazançlıdır. Ancak
sabit getirilere sahip yatırımların reel değerleri
enflasyon karşısında düşeceğinden dolayı
zararlara neden olurlar.
Finansal Yatrırım Araçları

Bahar 2014
Finansal Yatrırım Araçları
Piyasa riski
Bahar 2014
GO ve risk ölçümü
9
10

Piyasa riski işletme ile ilgili olmayan ancak
politik, ekonomik ve sosyal etkenler sonucu
menkul kıymetin değerinde oluşan
değişikliklerden kaynaklanan risktir.
Kaçınılması en güç risklerden bir tanesidir.
Finansal Yatrırım Araçları
11
Faiz oranları ile yatırımların değerleri yakından
ilgilidir. Faiz oranları değiştikçe menkul
kıymetlerin fiyatları da değişir. Faiz oranı
arttığında fiyatlar düşerken, azaldığında
artarlar. Genel kural olarak faiz oranın ne
kadar yüksek olursa menkul kıymetin değeri o
kadar düşük olur. Faiz oranı riski piyasadaki
faiz oranının değişmesi ile ilgili belirsizlikten
kaynaklanır.
Durgunluk
Normal yıl
İyi
Olasılık
0,2
0,6
0,2
1,0
Her ekonomik durum
altında beklenen GO
BD
YZ
%10
%-4
%18
%18
%26
%40
Finansal Yatrırım Araçları
12
Bahar 2014
Bahar 2014
BD ve YZ getirilerinin olasılık
dağılımları

Bu bilgilerden BD ve YZ’nin beklenen getirileri
hesaplanabilir. Beklenen değer, olası getirilerin
ağırlıklı ortalamasıdır. Burada ağırlık olayların
gerçekleşme olasılığıdır.
n
R =  R i* P i
i= 1
R: Beklenen GO
 Ri: i durumunda beklenen sonuç
 n: olası sonuçlar
 Pi: i durumunun gerçekleşme olasılığı

Finansal Yatrırım Araçları
Rüstem Barış Yeşilay
Bir yatırımcı 1.000 TL.’lık hisse senedi almayı
planlamaktadır. Yatırım BD A.Ş. veya YZ A.Ş.
hisse senetlerine yapılacaktır. Bu iki şirkete
yatırım yapacak kişi temettü geliri ve hisse senedi
değerinde artış elde etmeyi beklemektedir. Burada
kişinin bu kağıtları bir sene elinde tutacağı
varsayılmaktadır. Bu bir sene içinde kişi
ekonominin %20 iyi, %60 normal, %20 durgun
olacağını tahminlemektedir. Bu değerlendirmeleri
göz önünde tutarak yatırımcı BD ve YZ hisse
senetlerinin getirilerinin olasılık dağılımlarının
aşağıdaki gibi olacağını tahminlemektedir.
Bahar 2014
BD ve YZ getirilerinin olasılık
dağılımları
Ekonomik
Durum

Finansal Yatrırım Araçları
Bahar 2014
2
Finansal Yatırım Araçları
13
Bahar 2014
BD ve YZ Yatırımlarının Beklenen
Getirilerinin Hesaplanması
Standart Sapma
14

Ri
100 TL
180 TL
260 TL
BD
Pi
0,20
0,60
0,20
Ri * Pi
Ri
20 TL -40 TL
108 TL 180 TL
52 TL 400 TL
Beklenen Değer=R= 180
TL
YZ
Pi
0,20
0,60
0,20
Ri * Pi
-8 TL
108 TL
80 TL

Beklenen Değer=R= 180
TL
Finansal Yatrırım Araçları
Beklenen değerin 180 TL olması durumunda bu
yatırımların fiyatının 180 TL’ye eşit olması beklenir.
Ancak hisse senetleri bu fiyata satılamayabilir. Fiyatın
ne olacağı konusunda belirsizlik vardır.
Olasılık dağılımının standart sapması beklenen değer
çevresindeki farklılaşmayı ölçer. Standart sapma
beklenen değerin güvenilirliliğinin bir ölçüsü olması
açısından hisse senedi fiyatının belirsizliğinin veya
riskinin ölçüsüdür. Hisse senedi fiyatının 180 olduğu
düşünülürse standart sapma, tahminin ne kadar
gerçekçi olduğunu belirtir. Standart sapma ne kadar
yüksek olursa olasılık dağılımı o kadar geniştir. Bu da
daha fazla risk anlamına gelir.
Bahar 2014
Finansal Yatrırım Araçları
Standart Sapma
Bahar 2014
Standart Sapma
15
16





Varyans = p1(R1 - R)2 + p2(R2-R)2+ ......... +
pn(Rn - R)2

p1 = R1’in olasılığı
p2= R2’nin olasılığını,
R = dağılımın beklenen değeri
Standart sapma ise varyansın kare köküdür.


Standart Sapma= σ= 11.507,20=107,27 TL
Standart Sapma=  = Varyans
Finansal Yatrırım Araçları
BD ve YZ işletmelerinin standart sapmaları
beklenen değerlerin para birimi olarak ele
alınması durumunda aşağıdaki şekilde
hesaplanabilir:
Varyans (BD)= 0,2(20 - 180)2 + 0,6(108 - 180)2
+ 0,2 (52 - 180)2
Varyans (BD)= 5.120 + 3.110,40 + 3.276,80 =
11.507, 20 (TL)
Bahar 2014
Finansal Yatrırım Araçları
Standart Sapma
Bahar 2014
Örnek
17
18


Varyans (YZ) = 0,2(-8 - 180)2 + 0,6(108 -180)2
+ 0,2(80 - 180)2
Varyans (YZ) = 7.068,80 + 3.110,40 + 2.000 =
12.179, 20 (TL)
Standart Sapma= σ= 12.179,20=110,36 TL
Fiyatın standart sapması BD için 107, 27
iken YZ için 110,36 olarak hesaplanmıştır.
YZ daha yüksek bir standart sapmaya
sahip olması açısından daha fazla risk
oluşturmaktadır.
Finansal Yatrırım Araçları
Rüstem Barış Yeşilay
Bahar 2014

Bir yatırımcı 1.000 TL.’lık hisse senedi almayı
planlamaktadır. Yatırım BD A.Ş. veya YZ A.Ş.
hisse senetlerine yapılacaktır. Bu iki şirkete
yatırım yapacak kişi temettü geliri ve hisse senedi
değerinde artış elde etmeyi beklemektedir. Burada
kişinin bu kağıtları bir sene elinde tutacağı
varsayılmaktadır. Bu bir sene içinde kişi
ekonominin %25 iyi, %50 normal, %25 durgun
olacağını tahminlemektedir. Bu değerlendirmeleri
göz önünde tutarak yatırımcı BD ve YZ hisse
senetlerinin getirilerinin olasılık dağılımlarının
aşağıdaki gibi olacağını tahminlemektedir.
Finansal Yatrırım Araçları
Bahar 2014
3
Finansal Yatırım Araçları
19
Bahar 2014
BD ve YZ getirilerinin olasılık
dağılımları (1.000 TL için)
Ekonomik
Durum
Durgunluk
Normal yıl
İyi
Olasılık
0,25
0,50
0,25
1,0
Her ekonomik durum
altında beklenen GO
BD
YZ
%8
%14
%18
%18
%28
%22
BD
Pi
0,25
0,50
0,25
Ri
%8
%18
%28
Ri * Pi
%2,0
%9
%7
Beklenen Değer=R=
%18,0
Finansal Yatrırım Araçları
21
20
BD ve YZ Yatırımlarının Beklenen
Getirilerinin Hesaplanması
Bahar 2014
BD ve YZ Yatırımlarının Beklenen
Getirilerinin Hesaplanması
BD
Ri
Pi
Ri * Pi
80 TL
0,25
20 TL
180 TL
0,50
90 TL
280 TL
0,25
70 TL
Beklenen Değer=R=180 TL
YZ
Pi
0,25
0,50
0,25
22
Ri * Pi
%3,5
%9
%5,5
Beklenen Değer=R=
%18,0
Finansal Yatrırım Araçları
YZ
Ri
Pi
Ri * Pi
140 TL
0,25
35 TL
180 TL
0,50
90 TL
220 TL
0,25
55 TL
Beklenen Değer=R=180 TL
Bahar 2014
BD Yatırımının Beklenen
Getirilerinin Hesaplanması
BD
Ri * Pi
20 TL
90 TL
Varyans
0,25(20-180)2
0,50(90-180)2
280 TL
0,25
70 TL
Beklenen Değer=R=180 TL
0,25(70-180)2
13.475
Ri
80 TL
180 TL
•Varyans (BD)= 0,25(20 - 180)2 + 0,5(90- 180)2
+ 0,25 (70 - 180)2 = 13475(TL)
•Varyans (YZ) = 0,25(35 -180)2 + 0,5(90 -180)2
+ 0,25(55 -180)2 = 13212,5 (TL)
Finansal Yatrırım Araçları
Ri
%14
%18
%22
Pi
0,25
0,50
Standart Sapma= σ= 13475=116,08 TL
Bu çözümde varyans da tablodan hareketle hesaplanmıştır.
Bahar 2014
Finansal Yatrırım Araçları
Sonuç
Bahar 2014
Örnek
23
24

Fiyatın standart sapması BD için 116,08 iken YZ
için 114,94 olarak hesaplanmıştır. BD daha
yüksek bir standart sapmaya sahip olması
açısından daha fazla risk oluşturmaktadır.
Finansal Yatrırım Araçları
Rüstem Barış Yeşilay
Bahar 2014

Bir yatırımcı 5.000 TL.’lık hisse senedi almayı
planlamaktadır. Yatırım X A.Ş. veya Y A.Ş. hisse
senetlerine yapılacaktır. Bu iki şirkete yatırım
yapacak kişi temettü geliri ve hisse senedi
değerinde artış elde etmeyi beklemektedir. Burada
kişinin bu kağıtları bir sene elinde tutacağı
varsayılmaktadır. Bu bir sene içinde kişi
ekonominin %15 iyi, %65 normal, %20 durgun
olacağını tahminlemektedir. Bu değerlendirmeleri
göz önünde tutarak yatırımcı X ve Y hisse
senetlerinin getirilerinin olasılık dağılımlarının
aşağıdaki gibi olacağını tahminlemektedir.
Finansal Yatrırım Araçları
Bahar 2014
4
Finansal Yatırım Araçları
25
Bahar 2014
X ve Y getirilerinin olasılık
dağılımları
Ekonomik
Durum
Olasılık
Durgunluk
Normal yıl
İyi
0,15
0,65
0,20
1,0
26
Her ekonomik durum
altında beklenen GO
X
Y
%5
%-1
%10
%18
%15
%26
X Yatırımının Beklenen Getirilerinin
Hesaplanması
X
Ri * Pi
37,5 TL
325 TL
Varyans
0,15(37,5-512,5)2
0,65(325-512,5)2
750 TL
0,20
150 TL
Beklenen Değer=R=512,5 TL
0,20(150-512,5)2
82976,56
Ri
250 TL
500 TL
Pi
0,15
0,65
Standart Sapma X=
Finansal Yatrırım Araçları
27
Bahar 2014
Y Yatırımının Beklenen Getirilerinin
Hesaplanması
Ri
Y
Ri * Pi
Pi
0,15
0,65
Finansal Yatrırım Araçları
Örnek
28

Varyans
0,20
Beklenen Değer=R=
Standart Sapma Y=
Finansal Yatrırım Araçları
29
Ekonomik
Durum
Durgunluk
Normal yıl
İyi
Olasılık
0,15
0,60
0,25
1,0
Her ekonomik durum
altında beklenen GO
BJK
FB
%2
%6
%12
%16
%22
%26
Finansal Yatrırım Araçları
Rüstem Barış Yeşilay
Bir yatırımcı 1.250 TL.’lık hisse senedi almayı
planlamaktadır. Yatırım BJK A.Ş. veya FB A.Ş.
hisse senetlerine yapılacaktır. Bu iki şirkete
yatırım yapacak kişi temettü geliri ve hisse senedi
değerinde artış elde etmeyi beklemektedir. Burada
kişinin bu kağıtları bir sene elinde tutacağı
varsayılmaktadır. Bu bir sene içinde kişi
ekonominin %15 durgunluk, %60 normal, %25 iyi
olacağını tahminlemektedir. Bu değerlendirmeleri
göz önünde tutarak yatırımcı BJK ve FB hisse
senetlerinin getirilerinin olasılık dağılımlarının
aşağıdaki gibi olacağını tahminlemektedir.
Bahar 2014
BJK ve FB getirilerinin olasılık
dağılımları (1.250 TL için)
Bahar 2014
Bahar 2014
Finansal Yatrırım Araçları
30
Bahar 2014
BJK ve FB getirilerinin olasılık
dağılımları (2.500 TL için)
Ekonomik
Durum
Durgunluk
Normal yıl
İyi
Olasılık
0,10
0,70
0,20
1,0
Her ekonomik durum
altında beklenen GO
BJK
FB
%-8
%-2
%16
%16
%40
%37
Finansal Yatrırım Araçları
Bahar 2014
5
Finansal Yatırım Araçları
31
Bahar 2014
Standart sapmanın risk ölçütü
olarak özellikleri




Beklenen değer ve gerçekleşebilecek değerler
arasındaki fark standart sapmanın büyüklüğünü
etkilemektedir. Risk olmadığında standart sapma 0’a
eşit olur.
Standart sapmayı risk ölçütü olarak kullanıldığında
beklenen değerden daha farklı olan değerlerin daha
fazla risk taşıdığı anlamına gelmektedir.
Bir olayın gerçekleşme olasılığı ne kadar fazla ise
standart sapma üzerinde o kadar fazla etkisi
olmaktadır.
Standart sapma beklenen değer ile karşılaştırılabilme
imkanına sahiptir.
Finansal Yatrırım Araçları
33

34
Bir portföyde -1 korelasyon katsayısına sahip
yatırım araçları bulunuyorsa toplam portföy
riski düşük olacaktır. Eğer +1 korelasyon
katsayısına sahip yatırım araçları varsa,
portföy riskini azaltıcı etkileri olmayacaktır.
Korelasyon katsayısı +1 ve -1 arasında ise
portföy riski belli miktarda azalacaktır.

Rüstem Barış Yeşilay
Bahar 2014
Korelasyon katsayısı +1 olan iki hisse
senedinin getiri oranlarının pozitif ilişkileri
vardır. Birinin yüksek getiri oranı diğerinin
yüksek getiri oranı ile ilişkilendirilebilir. Katsayı
-1 olduğunda ise, iki getiri oranı arasında
negatif bir ilişki bulunur. Birinin alçak getiri
sağlaması durumunda diğerinden yüksek getiri
elde edilecektir. Eğer aralarında bir ilişki yoksa
korelasyon katsayısı 0 olacaktır.
Finansal Yatrırım Araçları
Bahar 2014
Portföy Getiri Oranı
36





Finansal Yatrırım Araçları
Bahar 2014
Portföy Riski ve Finansal Varlıklar
Fiyatlandırma Modeli (CAPM)
Bahar 2014
Portföy Riski ve Finansal Varlıklar
Fiyatlandırma Modeli
Yatırımcılar tüm paralarını tek bir araca
yatırmazlar. Bütün yumurtaları aynı sepete
koymama gibi; yatırımcılar da yatırımlarını
çeşitli hisse senetleri arasında dağıtırlar. Bu
şekilde risklerini dağıtmış olurlar. Kişiler ve
işletmeler yatırım portföyleri oluştururlar.
Önemli olan toplam risk yani portföy riskidir.
Sadece hisse senetlerinin tek tek risk
oranlarını incelemek yeterli değildir.
Finansal Yatrırım Araçları
Portföyün oluşturulmasında önemli olan
portföydeki getiri oranlarının hareket yönü ve
birbiri ile ilişkisidir. Bu da getiri oranlarının
korelasyonu ile ölçülür. Korelasyon, iki
değişkenin birbiri ile bağlantılı olarak
değişiminin istatiksel ölçümü olarak
tanımlanabilir. Korelasyon katsayısı ise, bir
değişkenin yüksek (alçak) değerinin diğer
değişkenin yüksek (alçak) değeri ile ilişkisinin
ölçümüdür. Korelasyon katsayısı +1 ve -1
arasında değişir.
Finansal Yatrırım Araçları
35

Bahar 2014
Portföy Riski ve Finansal Varlıklar
Fiyatlandırma Modeli

32
Portföy Riski ve Finansal Varlıklar
Fiyatlandırma Modeli
Portföyün beklenen getirisi, portföydeki yatırım
araçlarının getirilerinin ağırlıklı ortalamasına eşittir.
R p = WARA+WBRB+...............+ WZRZ
R p = Portföyün Beklenen Getiri Oranı
WA.........WZ = Yatırım araçlarının portföy içindeki
ağırlığı (oranı)
RA..........RZ = yatırım araçlarının getiri oranları
Finansal Yatrırım Araçları
Bahar 2014
6
Finansal Yatırım Araçları
Bahar 2014
Portföy Getiri Oranı
Portföy Getiri Oranı
37
38




Örnek olarak üç hisse senedinden oluşan bir
portföy ele alınabilir. Bu portföyde Q hissesi
%40 paya, K hissesi %30 paya ve T hissesi %
30 paya sahiptir. Bunların getiri oranları ise
sırasıyla %25, %20 ve %19’tur. Portföyün
beklenen değeri ise:
R p= WQRQ+WKRK+ WTRT
R p= 0,40(%25) +0,30(%20) + 0,30(%19)
R p= %10+ %6+ %5,7= %21,70
Finansal Yatrırım Araçları




Örnek olarak üç hisse senedinden oluşan bir
portföy ele alınabilir. Bu portföyde Q hissesi
%40 paya, K hissesi %30 paya ve T hissesi %
30 paya sahiptir. Bunların getiri oranları ise
sırasıyla %25, %8 ve %9’dur. Portföyün
beklenen değeri ise:
R p= WQRQ+WKRK+ WTRT
R p= 0,40(0,25) +0,30(0,08) + 0,30(0,09)
R p= 0,1+ 0,024+ 0,027= 0,151=%15,1
Bahar 2014
Finansal Yatrırım Araçları
Portföy Getiri Oranı Örnek
Bahar 2014
Portföy Riski
39
40
Hisse
Q
K
T
Portföydeki Oranı Getiri Oranları
20%
30%
50%
45%
30%
80%


Portföy Getiri Oranı: %52.5
Risk dağıtımı ve riskin azaltılması hisse
senetlerinin birbiri ile korelasyonuna bağlıdır.
Eğer negatif korelasyona sahiplerse portföy
riskini azaltıcı etkileri olur.
İki hisse senedinden oluşan bir portföyün riski,
portföy getiri oranının standart sapması olarak
şu şekilde hesaplanabilir:
p  WBD2BD2 WYZ2YZ2 2WBDWYZBDYZ pBDYZ
Finansal Yatrırım Araçları
Bahar 2014
Finansal Yatrırım Araçları
Portföy Riski Örnek

Daha önce ele alınan BD ve YZ şirketlerinin
ikisine de yatırım yapılarak bir portföy
oluşturulmuştur. Bu portföy ve hisse senetleri
ile ilgili bilgiler aşağıdaki tabloda özetlenmiştir.
Beklenen GO
GO’nın Standart Sapması
Her hisse senedine yatırılan
oran
Finansal Yatrırım Araçları
Rüstem Barış Yeşilay
BD
YZ
0,15
0,05
0,50
0,10
0,05
0,50
Bahar 2014
İlk olarak pAB=+ 1,0 durumunda:
σp= WBD2σBD2+WYZ2σYZ2+2WBDWYZσBDσYZpBDYZ
41

Bahar 2014
σp= (0,50)2(0,05)2+(0,50)2(0,05)2+2(0,5)(0,5)(0,05)(0,05)(1)
σp= 0,000625+0,000625+0,00125
σp= 0,0025
σp=0,05
42
• Bir portföy +1 korelasyon katsayısına eşit
hisse senetlerinden oluşuyorsa riskte bir
azalma sağlanamaz.
Finansal Yatrırım Araçları Bahar 2014
7
Finansal Yatırım Araçları

Bahar 2014
İkinci olarak pAB=+ 0,1 durumunda:

σp= WBD2σBD2+WYZ2σYZ2+2WBDWYZσBDσYZpBDYZ
2
2
2
σp= WBD2σBD2+WYZ2σYZ2+2WBDWYZσBDσYZpBDYZ
2
σp= (0,50) (0,05) +(0,50) (0,05) +2(0,5)(0,5)(0,05)(0,05)(0,1)
σp= (0,50)2(0,05)2+(0,50)2(0,05)2+2(0,5)(0,5)(0,05)(0,05)(-1)
σp= 0,000625+0,000625+0,000125
σp= 0,000625+0,000625-0,000125
σp= 0,001375
σp=0
σp=0,0371
43
Üçüncü olarak pAB=-1 durumunda:
• Bu durumda portföy oluşturmak riski
azaltmıştır. Portföy riski 0,05’ten 0,0371’e
düşmüştür.
Finansal Yatrırım Araçları Bahar 2014
• Bu durumda portföy riski=0’a eşit olacaktır.
Finansal Yatrırım Araçları
44
Bahar 2014
Portföy Riski Örnek
İki hisse senedinden oluşan portföyün
riskinin hisse senetleri arasındaki
korelasyona göre değişimi
Korelasyon Katsayısı, pBDNK
1,0
0,1
0,0
-0,1
-1,0

Beklenen GO
GO’nın Standart Sapması
Her hisse senedine yatırılan
oran
Finansal Yatrırım Araçları

2
2
0,20
0,15
0,60
0,30
0,25
0,40
Bahar 2014
2. olarak pAB=+ 0,2 durumunda:

σp = 0,0181-0,0054  0,0127  0,1127
σp= 0,0081+0,01+0,018*0,7

σp= 0,0181+0,018*0,7
4. olarak pAB=- 0,6 durumunda:
σp= 0,0181+0,018*-0,6
σp= 0,0181+0,0126  0,0307 0,1752
Finansal Yatrırım Araçları
3. olarak pAB=- 0,3 durumunda:
σp = 0,0181+0,018*-0,3
σp= 0,36*0,0225+0,16*0,0625+0,018*0,7
Rüstem Barış Yeşilay
XZ
σp= 0,0181+0,0036  0,0217 0,1473
2
σp= (0,6) (0,15) +(0,4) (0,25) +2(0,6)(0,4)(0,15)(0,25)(0,7)
47
BD
σp= 0,0181+0,018*0,2
2
2
YZ YZ
σp= W σ +W σ +2WBDWYZσBDσYZpBDYZ
2
Korelasyon katsayıları sırası ile 0,7 0,2 -0,3 ve
-0,6 olması durumunda portföy risklerini
hesaplayınız.
Bahar 2014
İlk olarak pAB=+ 0,7 durumunda:
2
2
BD BD

Portföy Riski, σ p
0,0500
0,0371
0,0354
0,0335
0,0000
Finansal Yatrırım Araçları
45
46
Bahar 2014
σp= 0,0181-0,0108  0,0073 0,0854
48
Finansal Yatrırım Araçları
Bahar 2014
8
Finansal Yatırım Araçları
Bahar 2014
Portföy Riski Örnek
Portföy Riski Örnek
49
50

Korelasyon katsayıları sırası ile 1 0,7 0,2 -0,3
ve -0,6 olması durumunda portföy risklerini
hesaplayınız.
Beklenen GO
GO’nın Standart Sapması
Her hisse senedine yatırılan
oran
Finansal Yatrırım Araçları
51
A
B
0,20
0,25
0,60
0,30
0,25
0,40



Beklenen GO
GO’nın Standart Sapması
Her hisse senedine yatırılan
oran
Finansal Yatrırım Araçları
B
0,20
0,30
0,70
0,30
0,30
0,30
Bahar 2014
Sistematik Risk


Sistematik Risk yani Kaçınılamayan Risk, bir
hisse senedinin getirisindeki değişimin diğer
tüm hisse senetlerine de etki eden faktörler
sonucu ortaya çıkan bölümüdür. Bu risk tüm
piyasayı etkileyen faktörlerin oluşturduğu
risktir. Bütün piyasayı etkilediği için piyasa riski
olarak da adlandırılabilir. Örnek olarak
ekonomik koşullar verilebilir. Piyasa riskinden
kaçmak mümkün değildir.
Çeşitleme sistematik riski ortadan kaldıramaz.
Bahar 2014
Finansal Yatrırım Araçları
Sistematik risk kaynakları
53
A
52
Tek tek portföyü oluşturan hisse sentlerinin birbirleri ile
arasında tam pozitif korelasyon yoksa çeşitleme ile
portföy riski hisselerin risklerinin ağırlıklı ortalamasının
altına indirilebilir. Genellikle çoğu hisse senedi
piyasadaki getirilerle pozitif korelasyona sahiptir. Bu
nedenle portföylerde riski tamamen ortadan kaldırmak
mümkün değildir. Ekonomik şartlar iyileştikçe çoğu
hisse senedinin getirisi artış gösterme eğiliminde
olacaktır. Tüm hisse sentleri iki tür risk taşırlar:
Sistematik Risk veya Kaçınılamayan Risk
Sistematik Olmayan Risk veya Kaçınılabilinen Risk
Toplam Risk = Sistematik Risk + Sistematik Olmayan
Risk
Finansal Yatrırım Araçları
Korelasyon katsayıları sırası ile 0,6 0,4 -0,5 ve
-0,9 olması durumunda portföy risklerini
hesaplayınız.
Bahar 2014
CAPM (Capital Asset Pricing
Model)


Bahar 2014
Sistematik olmayan risk
54




Faiz oranlarındaki değişimler,
Mali Politikalar ve Para Politikaları,
Enflasyon ya da satın alma gücündeki
değişim,
Yatırımcının ekonominin genel performansı
hakkındaki beklentilerindeki değişimler,

İşletmenin yönetiminin kararları ve yetenekleri,
Grevler,
 Yeni patentler,
 Yeni ürün geliştirme.



Finansal Yatrırım Araçları
Rüstem Barış Yeşilay
Bahar 2014
Sistematik olmayan risk işletmeye özgü olan
risktir. Getiri oranlarındaki değişimler aşağıdaki
faktörlerden kaynaklandığında sistematik olmayan
risk ortaya çıkar. Sistematik olmayan risk
örnekleri:
Bu riskin etkisinin büyük bir bölümünden
kaçınmak mümkündür.
Finansal Yatrırım Araçları
Bahar 2014
9
Finansal Yatırım Araçları
55
Bahar 2014
Sistematik ve sistematik olmayan
risk
Risk Ölçüm Modeli Olarak CAPM
56

Toplam Risk
R
İ
S
K

Sistematik Olmayan Risk
p

Sistematik Risk

5
10
Finansal Yatrırım Araçları
15
20
Bahar 2014
Finansal Yatrırım Araçları
Risk Ölçüm Modeli Olarak CAPM
57
58



Tüm yatırımcılar varlıklarını maksimize etmek
isterler. Portföyleri standart sapma ve ortalama
ile değerlendirirler. Belirli düzeyde risk için en
yüksek getiriyi, belli bir getiri oranı için de en
düşük riski tercih ederler,
Tüm yatırımcılar fiyatları olduğu gibi kabul
ederler. Kendi alım ve satımlarıyla piyasa
fiyatına etki edemezler.
Hisselerin alım satımlarında aracı kurum
komisyonları yoktur.
Finansal Yatrırım Araçları




Gelecekteki beklenen piyasa getiri oranlarının
tahminlenmesinde ortaya çıkabilecek hatalar,
Risksiz oranın en uygun şekilde hesaplanma
şeklinin belirlenmesi,
Bir aktifin gelecekteki betasının en iyi şekilde
tahminlenmesi
Bazı yatırımcıların teorinin önerdiği gibi
sistematik olmayan riski tamamen göz ardı
etmemeleri.
Finansal Yatrırım Araçları
CAPM vurguladığı noktalar
Bahar 2014
CAPM kullanılırken göz önünde
bulundurulması gereken ana
problemler
Bahar 2014
59
Çeşitlendirme ile riskten kaçınma ve riskin
artmasıyla yatırımcının beklentisinin artması
sonucunda CAPM (Finansal Varlıklar
Fiyatlandırma Modeli) geliştirilmiştir. Bu modelin
kullanımı belirli varsayımlara dayalıdır.
Vergi yoktur veya vergi karar vermeyi etkilemez,
Tüm yatırımcılar beklenen getiri oranları,
varyanslar ve korelasyonlar hakkında ortak
(homojen) beklentilere sahiptirler,
Tüm yatırımcılar zaman içinde sabit kalan risksiz
orandan borçlanabilir ve alacaklanabilirler,
Bahar 2014
Risk Ölçütü Olarak Beta
60




Finansal varlıkların beklenen getiri oranının bir bölümü
faizin risksiz oranına dayanır.
Yatırımcılar tek hisse yerine portföyü tercih ederek
kaçınılamayan riskleri gözönüne almalıdırlar.
Yatırımcılar katlandıkları riske karşılık bir prim
beklerler. Bir hissenin risk primi, piyasa risk priminin,
hissenin piyasa riski ile ilişkisinin ölçütü olan betası ile
çarpımına eşittir.
Tüm yatırımcılar risk karşıtıdır ve benzer beklentilere
sahiptirler. Yatırımdan elde edilecek beklenen getiri
oranını arttırmanın tek yolu daha fazla risk almaktır.
Risk yükseldikçe beklenen getiri oranı artar.
Finansal Yatrırım Araçları
Rüstem Barış Yeşilay
Bahar 2014

İyi çeşitlendirilmiş bir portföyde uygun risk ölçümü
tek hissenin getirisinin genelde hisselerin
getirisinin hareketine göre nasıl davranış
gösterdiğinin ölçümüdür. Bu da beta, (), ile
ölçülür. Bir hissenin kaçınılamayan riskini
değerlendirmek için beta katsayısının belirlenmesi
gereklidir. Beta, hissenin geçmişteki getiri
oranlarının değişiminin, piyasa getiri oranları ile
karşılaştırmalı değişiminin incelenmesi ile
belirlenir. Beta, hisse senedinin toplam riskinin bir
bölümünün elendikten sonra geriye kalan
dağıtılamayan riski ölçer.
Finansal Yatrırım Araçları
Bahar 2014
10
Finansal Yatırım Araçları
Bahar 2014
Risk Ölçütü Olarak Beta
61
Beta ve yorumu 1
62


Piyasanın betası 1’e eşittir. Diğer tüm betalar
buna göre değerlendirilir. Beta pozitif ve negatif
değerler alabilir. Betanın negatif değer aldığı
durumlar nadirdir.
Piyasaya göre iki kat daha fazla tepki veren bir
hisse senedi piyasadaki %1’lik bir değişime %2’lik
bir değişim ile tepki verecektir. Yani piyasa
portföyündeki, %1’lik değişim halinde bu hisse
%2’lik bir değişime uğrayacaktır. Eğer beta 1’e
eşit ise, hissenin değişimi de piyasa ile aynı
oranda olacaktır. Betanın eksi veya artı oluşu ise
hisse senedinin piyasaya göre değişim yönünü
belirlemektedir.
Finansal Yatrırım Araçları
Beta
Hareket Yönü
2,0
Piyasa ile
1,0
Aynı Yönde
0,5
Hareket eder.
0,0
Bahar 2014
Yorumu
Piyasaya göre 2 kat daha
riskli-Piyasaya göre 2 kat
daha fazla tepki gösterir.
Piyasaya ile aynı riske sahipPiyasa ile aynı tepkiyi
gösterir.
Piyasanın yarısı kadar riske
sahip-Piyasanın yarısı kadar
tepki gösterir.
Piyasa hareketlerinden
etkilenmez.
Finansal Yatrırım Araçları
Beta ve yorumu 2
Bahar 2014
CAPM Denklemi
63
64
Beta
Hareket Yönü
-0,5
Piyasanın
-1,0
Aksi Yönünde
-2,0
Hareket eder.
Yorumu
Piyasanın yarısı kadar riske
sahip-Piyasanın yarısı kadar
tepki gösterir.
Piyasaya ile aynı riske sahipPiyasa ile aynı tepkiyi
gösterir.
Piyasaya göre 2 kat daha
riskli-Piyasaya göre 2 kat
daha fazla tepki gösterir.
Finansal Yatrırım Araçları







Bahar 2014
Finansal Yatrırım Araçları
CAPM Denklemi Örnek
65
Rs = Rf + ( Rm - Rf) s
Rs = Hissenin getiri oranı
Rf = Risksiz faiz oranı
Rm = Piyasa portföyünün beklenen getiri oranı
s = Hisse senedini betası
(Rm - Rf)= Piyasa risk primi (Yatırımcıların
risksiz hisse yerine piyasada yatırım
yapmalarını özendirecek piyasa riski primi)
(Rm - Rf) s = Hissenin risk primi
Bahar 2014
CAPM Denklemi Örnek
66


Bu denklem ile yatırımcı bir hisseden elde
edilmesi beklenen getiri oranını hesaplar. Bu
oran beta ile aynı yönde değişir. Yani beta
arttıkça risk artar ve beklenen değer artar.
Örnek: X Aracı Kurumu, Ege Holding hisse
senedinin talep edilen getiri oranını belirlemek
istemektedir. Bu hisse senedinin betası 2,5’tur.
Risksiz getiri oranı %70 ve piyasa portföyünün
getiri oranı %80’dir. Hisse senedinin getiri
oranı kaçtır?
Finansal Yatrırım Araçları
Rüstem Barış Yeşilay
Bahar 2014





Rs = Rf + (Rm - Rf) s
Rs = %70 + (%80 -%70) 2.5
Rs = %70 + (%10) 2.5
Rs = %95
Piyasa risk primi, hissenin riskine göre
ayarlandığında %10’dan %25’e yükselmiştir.
Bu risksiz getiri oranına eklenerek hisse
senedinin talep edilen getiri oranı %95
olmuştur. Beta yükseldikçe bu oran da
yükselecektir.
Finansal Yatrırım Araçları
Bahar 2014
11
Finansal Yatırım Araçları
Bahar 2014
CAPM Denklemi Örnek
67
CAPM Denklemi Örnek
68


Örnek: X Aracı Kurumu, ABC Holding hisse
senedinin talep edilen getiri oranını belirlemek
istemektedir. Risksiz getiri oranı %12 ve
piyasa portföyünün getiri oranı %18’dir. Hisse
senedinin getiri oranı kaçtır?
Bu hisse senedinin betası sırasıyla 1,5 ve -0,5
olarak alınacaktır.
Finansal Yatrırım Araçları
Bahar 2014





Rs = Rf + (Rm - Rf) s
Rs = 0,12+ (0,18-0,12) 1,5
Rs = 0,12+ (0,06) 1,5
Rs = 0,12 + 0,09
Rs= 0,21= %21
Finansal Yatrırım Araçları
Bahar 2014
CAPM Denklemi Örnek
69





Rs = Rf + (Rm - Rf) s
Rs = 0,12+ (0,18-0,12) -0,5
Rs = 0,12 - (0,06) 0,5
Rs = 0,12 - 0,03
Rs= 0,09 = %9
Finansal Yatrırım Araçları
Rüstem Barış Yeşilay
Bahar 2014
12
Finansal Yatırım Araçları
Bahar 2014
Finansal Yatırım Araçları
1
Giriş
2




FİNANSAL YATIRIM
ARAÇLARI
Bahar 2014
3
03. Yabancı Kaynaklarla Finansman
KISA SÜRELİ FİNANSMAN
KAYNAKLARI

Finansal Yatırım Araçları
4
Finans yöneticisi, işletmenin sermaye yapısı
içindeki optimum borç / özsermaye oranını
belirledikten sonra, finansman kaynaklarının
en uygun bileşimine de karar vermek
durumundadır.




5
Bahar 2014
İşletmelerin kısa süreli finansman
kaynakları




Kısa süreli ticari krediler
Kısa süreli banka kredileri
Para piyasasında satılan kısa süreli bono,
finansman bonoları
Diğer kısa süreli kaynaklar.
Finansal Yatırım Araçları
Rüstem Barış Yeşilay
Bahar 2014
Maliyet: Maliyetini minimize edilmelidir. En düşük faiz
oranına sahip finansman kaynağının seçilmelidir.
Kredi Derecelemesi: Düşük bir kredi derecelemesi
kredi teminini zorlaştırıp, ek finansmanın maliyeti
yükselmektedir.
Güvenilirlik: Güvenilir fonlar ihtiyaç duyulduğunda
daha kolay elde edilebilen fonlardır.
Sınırlamalar: Kredi veren bazı kuruluşlar diğerlerine
göre fazla kısıtlama getirebilir. Kar paylarına getirilen
sınırlamalar gibi.
Esneklik: Esnek olan kaynaklarda, işletmeler sağlanan
fon miktarını kolayca artırıp, azaltma imkanına
sahiptir.
Finansal Yatırım Araçları
6
Bahar 2014
Kısa süreli finansman kaynağı
seçimindeki noktalar

Finansal Yatırım Araçları
Bir işletmenin finansman kaynakları üçe ayrılır:
Kısa süreli: işletmenin bir faaliyet dönemi
içerisinde geri ödemek yükümlülüğü altında
bulunduğu borçlarıdır.
Orta süreli: genellikle 1 - 8 yıl arası borçlar.
Uzun süreli: süresi 10 yıldan uzun. Bu borçlar
uzun yıllar işletmenin faaliyeti ve karı üzerinde
etkili olur.
Bahar 2014
Kısa süreli ticari krediler (Satıcı
kredileri)

Özellikle küçük ölçekli veya yeni kurulmuş
işletmelerde ticari krediler en önemli kısa süreli
finansman kaynağını oluşturmaktadır. Bankalar
nezdinde kredi değerliliği yüksek olmayan
işletmeler, satıcılar tarafından borç ödeme
kapasitesi yüksek olarak biliniyorsa, bu tür
kredilerden geniş ölçüde yararlanabilmektedirler.
Satıcıların hakim olduğu piyasalarda vade farkı
adı altında çoğu kez normal banka faizleri
üzerinde bir faiz, malın satış bedeline
eklenmektedir. Ayrıca ticari kredilerin alternatif bir
maliyeti de vardır.
Finansal Yatırım Araçları
Bahar 2014
1
Finansal Yatırım Araçları
7
Bahar 2014
Kısa süreli ticari krediler (Satıcı
kredileri)

Satıcı kredileri
8
Ticari kredilerden uzun süreli olarak
yararlanmanın, işletmeye alternatif bir maliyeti
vardır. Bu alternatif maliyet, işletmenin
kullanamadığı para iskontosudur. Nakit
iskontosu, ödemenin belirli bir süre içerisinde
yapılması durumunda işletmenin yararlandığı
bir fiyat indirimidir. Bu iskontodan yararlanma
süresi kısa olduğundan, işletmelerin satıcılara
olan borçlarını ödeme süresi de kısa
olmaktadır.
Finansal Yatırım Araçları

Bahar 2014
Finansal Yatırım Araçları
Satıcı kredileri
9
10
Kredi şartları
1/2/10, net 30
1/10, net 30
2/10, net 30
2/10, net 60
3/10, net 60
1/10, net 60
Kb =%18.43
Bahar 2014
Satıcı kredilerinin
alternatif maliyeti
% 9,17
% 18,43
% 37,24
% 14,90
% 22,58
% 7,37
Finansal Yatırım Araçları
Satıcı kredilerinin avantajları
11
Bahar 2014
Satıcı kredilerinin alternatif
maliyeti
SatıcıKredilerinin  IskontoYüzdesi 
365

=


AlternatifMaliyetleri  %100-IskontoYüz.  Süre-IskontoSüresi 
 %1  365   %1  365
Kb =

 
 
 %100-%1 30-10  %99 20 
Kb =0.1843
Finansal Yatırım Araçları
Satıcı kredileri, 1/10 net 30 olarak belirtilmektedir.
Bunun anlamı, borcun 10 gün içinde ödenmesi
halinde %1 ıskonto yapılacağıdır. Böyle bir durum
sözkonusu değil ise; borcun 30 gün içinde ödeneceği
anlaşılmaktadır. İşletme %1’lik iskonto avantajını
kullandığında satıcı kredisi ile ilgili herhangi bir maliyet
söz konusu olmamaktadır. Bu durumda 10 günlük
kredinin alıcıya herhangi bir maliyeti olmamaktadır.
Ancak işletme nakit ıskontosu kullanmadığında, direkt
bir maliyet oluşmaktadır. Borcun 10 gün içinde
ödenmemesi nedeniyle %1’lik ıskontonun
kullanılmaması sonucu oluşan vergiden önceki yıllık
maliyet şöyledir:
Bahar 2014
Kısa Süreli Banka Kredileri
12



İşletmelerin günlük faaliyetlerinin bir parçası
olarak kolayca bulunabilir, elde edilebilir.
İşletmenin alışları arttığında veya azaldığında
buna bağlı olarak artıp azalabilecek kadar
esnek bir yapıya sahiptir.
Satıcı kredilerinin kullanımıyla ilgili herhangi bir
kısıtlayıcı kural yoktur.
Finansal Yatırım Araçları
Rüstem Barış Yeşilay
Bahar 2014


İşletmeler, işletme sermayesi ihtiyacını
karşılamak, belirli dönen varlıklarını özellikle
stoklarını ve müşterilerden olan alacakları
finanse etmek için kısa süreli banka kredilerine
başvururlar
Küçük ve orta ölçekli işletmeler banka
kredilerine daha çok ihtiyaç duyan
işletmelerdir. Bu işletmelerin sermaye
piyasasına başvurmaları sınırlı olduğundan,
finansman için banka kredilerine başvurmaları
Finansal Yatırım Araçları Bahar 2014
gerekmektedir.
2
Finansal Yatırım Araçları
13
Bahar 2014
Finansman Kaynağı Olarak Banka
Kredilerinin Sakıncalı Yönleri


14
Banka kredilerinden, sadece belirli özelliklere
sahip işletmelerin yararlanabilmesi: İşletmenin
uzun süre faaliyetini sürdürmesi, geçmiş yıllar
faaliyetlerinin karla sonuçlanması, bankanın
kredilendirdiği iş kollarında uğraş göstermesi,
finansmanda aşırı ölçüde yabancı kaynak
kullanmaması, (Borç/Özsermaye oranının
dengeli oluşu) yetenekli bir yönetim kadrosuna
sahip oluşu gibi.
Banka kredileri için genellikle güvence
Finansal Yatırım Araçları Bahar 2014
istenmesi


16

Finansman bonosu, enflasyonist ortamda
işletmelerin çalışma sermayesi
gereksinimlerinin artması ve daralan kredi
olanakları nedeniyle ortaya çıkan kısa süreli
finansman açıklarının karşılanmasında
yararlanılabilecek bir menkul kıymettir.



Alternatif yöntemlere oranla ucuz bir fon sağlama
aracıdır.
Finansman bonosu yoluyla gerek duyulan kaynak,
zaman kaybı ve uzun işlemler gerekmeden elde
edilebilmektedir.
Banka kredilerinde gerek yasalardan gerekse
banka yöneticilerinden kaynaklanan bazı
sınırlamalar vardır. Finansman bonosunda ise bu
tür bir sınırlama sözkonusu değildir.
Finansman bonosu çıkartan işletmenin kredi
piyasalarında saygınlığı ve pazarlık gücü de
artmaktadır.
Bahar 2014
Finansal Yatırım Araçları
Finansman Bonoları
Bahar 2014
Finansman bonosu ile fon
sağlamanın avantajları

Finansal Yatırım Araçları
Banka kredilerinin bazı durumlarda maliyetinin
yüksek oluşu:Bankalarca, verilen kredi
karşılığında bir miktar zoraki mevduat
bulundurması istenmesidir.
Kredilerin süresinde ödenmemesi durumunda,
bazı bankaların katı zorlayıcı tasfiye yollarına
başvurmaları: Bankalarca icra yoluna
başvurulması.
Finansal Yatırım Araçları
Finansman Bonoları
15
Finansman Kaynağı Olarak Banka
Kredilerinin Sakıncalı Yönleri
Bahar 2014
Finansman Bonoları
17
18

Finansman bonolarının süresi 30 günden az 360
günden çok olmamak üzere, 30 gün ve katları
olarak belirlenir. Satış süresi bono süresinin ¼’ünü
geçemez. Finansman bonoları, satış süresi içinde
her an aşağıdaki formül ile hesaplanan fiyattan
satılır.
 SF: Satış Fiyatı
ND
 ND: Nominal Değeri
SF=
a
 r: Iskonto oranı
1+r b
 b: süre (gün sayısı)
 a: süresine kalan gün
sayısı


Finansal Yatırım Araçları
Rüstem Barış Yeşilay
Bahar 2014





Örnek:
ND: 1000 YTL
r: %20
Süre: 360
a: 160
SF=
SF=
ND
1+r 
a
b
1000
1,2 
4
9
Finansal Yatırım Araçları

1000
160
1+0,2  360
 922,16
Bahar 2014
3
Finansal Yatırım Araçları
Bahar 2014
Finansman Bonoları
19
20





Örnek:
ND: 1500 YTL
r: %30
ND
1500
SF=

a
180
Süre: 360
1+r  b 1+0,3 360
a: 180
SF=
1500
1,3
1
2



1500
 1315,59
1,3
Finansal Yatırım Araçları
Bahar 2014
21
22


Alacak Senetlerinin Iskonto Ettirilmesi: Iskonto,
vadesi gelmemiş bir ticari senedin paraya ya
da banka kredisine çevrilmesi işlemidir. Senet
süresinde borçlusu tarafından ödenmediği
durumda, banka, senedi ıskonto ettiren
işletmeye başvurarak, senedin ödenmesini
isteyebilmektedir.
Ticari Senetler Karşılığında Bankalardan
Avans Alınması
Alacak Haklarının Temliki Karşılığında Avans
Finansal Yatırım Araçları

Stokların Finansmanı
24

Stok finansmanında da satıcı kredilerinden,
müşterilerden alınan avanslardan
yararlanılabildiği gibi, stokların güvence olarak
gösterilerek finansman kurumlarından kısa
vadeli krediler de sağlanabilir. Bankalar emtia
karşılığı kredi açarken, söz konusu malların
fiyatlarının istikrarlı olmasını, fiziki özellikleri
bozulmadan kolaylıkla korunabilmelerini ve
hızla paraya çevrilebilir olmalarını tercih
ederler.
Finansal Yatırım Araçları
Rüstem Barış Yeşilay
Bahar 2014
Bahar 2014
Alacak Haklarının Satışı
(factoring)
Bahar 2014
23
Finansman bonosu çıkartarak kaynak sağlama
olanağından sadece tanınmış, kredibilitesi
yüksek büyük ortaklıklar yararlanabilir.
Dar bir süre içinde ödenmesi zorunludur.
Banka kredilerinde olduğu gibi yenilenme
olanağı yoktur.
Finansal Yatırım Araçları
Alacakların Finansmanı

Finansman bonosu çıkarmanın
bazı sakıncaları
Factoring; iç ve dış ticaret işlemlerinde
kullanılan bir finansman yöntemidir. Büyük
miktarlarda kredili satışlar yapan işletmelerin,
bu satışlardan doğan alacak haklarının
factoring şirketi olarak adlandırılan kuruluşlar
tarafından satın alınması esasına dayanan bir
faaliyet olarak tanımlanabilir. Daha genel bir
ifade ile factoring, vadeli satışlardan doğan
alacakların finansal kurum (factor) tarafından
peşin bir bedelle satın alınması, kısaca
alacakların peşinen nakde dönüştürülmesi
olarak da açıklanmaktadır.
Finansal Yatırım Araçları Bahar 2014
Kısa Süreli Kaynaklar Arasında
Seçim Yapma




Kaynağın sağlanabilme olanağı,
Kaynağın maliyeti,
Esneklik.
İşletme açısından önemli olan, tek bir kaynağa
bağlı kalmadan, çeşitli kaynaklar arasında
optimum bir bileşime ulaşmaktır.
Finansal Yatırım Araçları
Bahar 2014
4
Finansal Yatırım Araçları
25
Bahar 2014
ORTA SÜRELİ FİNANSMAN
KAYNAKLARI


Orta Süreli Banka Kredileri
Orta süreli kredilerin yıllık eşit taksitlerle geri
ödenmesi öngörülmesi durumunda yıllık eşit
taksit tutarı şöyle hesaplanabilir.
A=
I
 1+i n -1 


 (1+i) n *i 


Bahar 2014
ORTA SÜRELİ FİNANSMAN
KAYNAKLARI

20.000 YTL tutarında 3 yıl süreli %20 faizli orta
süreli kredi, yıllık eşit taksitlerle itfa edildiğinde
yıllık taksit tutarı şöyle hesaplanabilir:
I
20.000
20.000
A=
=
=
n
3
 1+i  -1   1+0,2 -1   1,23 -1 

 
 

 i*(1+i)n   0,2*1+0,23   0,2*1,23 

 
 

20.000
20.000
20.000

A=
=
=9.496,67
 1,728-1   0,728  2,106
 0,2*1,728   0,3456 

 


I: Kredi tutarı
A: Yıllık eşit taksit miktarı
i: faiz oranı
n: süre (yıl)
Finansal Yatırım Araçları
27
26
Finansal Yatırım Araçları
28
3.000 YTL tutarında 4 yıl süreli %30 faizli orta
süreli kredi, yıllık eşit taksitlerle itfa edildiğinde
yıllık taksit tutarı şöyle hesaplanabilir:
I
3.000
3.000
A=
=
=
n
4
 1+i  -1   1+0,3 -1   1,34 -1 

 
 

 i*(1+i)n   0,3*1+0,34   0,3*1,34 

 
 

3.000
3.000
3.000

A=
=
=1.385,04
 2,8561-1   1,8561  2,166
 0,3*2,8561   0,8568 

 

Finansal Yatırım Araçları
ORTA SÜRELİ FİNANSMAN
KAYNAKLARI
Orta süreli kredilerin başlıca
kullanılış alanları




Bahar 2014
Sabit sermaye yatırımlarını finanse etmek
Net İşletme Sermayesini Artırmak
Mevcut bir borcun ödenmesini sağlamak
İştirakte bulunmak, bir işletmeyi aktif ve pasif
ile satın almak
Finansal Yatırım Araçları
Dönen Krediler
Bahar 2014
Bahar 2014
Orta Süreli Satıcı Kredileri
29
30

Dönen krediler, önceden saptanmış kredi limiti
aşılmamak koşuluyla tekrarlanan borç alma ve
geri ödemelere olanak vermektedir. Dönen
kredilerden yararlanan işletme, geri ödeme
yaptıkça, tekrar belirlenen kredi limitine kadar
borçlanma hakkına sahip olur. Bu krediler
finansmanda büyük bir esneklik yaratır.
Finansal Yatırım Araçları
Rüstem Barış Yeşilay
Bahar 2014


İşletmeler, orta veya uzun süreli satıcı kredilerini
maddi duran varlıklarının finansmanında
kullanmaktadır. Bu tip kredilerde orta süreli banka
kredilerine benzer şekilde bir geri ödeme planına
bağlı olarak periyodik taksitlerle geri
ödenmektedir.
Bu tip kredilerle satın alınan makine ve teçhizat,
zamanla yeni fonlar yaratarak, işletmenin borç
ödeme kapasitesini yükseltebileceğinden, orta
süreli satıcı kredileri kendi kendini geri ödeyen bir
finansman kaynağı olmaktadır.
Finansal Yatırım Araçları
Bahar 2014
5
Finansal Yatırım Araçları
31
Bahar 2014
Kiralama Yoluyla Finansman
(Leasing)

Kiralama, borçla finansmanın bir şekli olarak
kabul edilmektedir. Kiralamanın özünde para
dışında bir iktisadi varlığın borç olarak
alınması yatmakta ve kiracı, kira sözleşmesi ile
sabit bir yükümlülük altına girmektedir.
Kiralama yolu ile finansman olarak belirlenen
leasing, ‘Leasing verenin, çeşitli şekillerde
temin ettiği malı, leasing alana teslimi ve
teslime ilişkin borcun kredilenmesi işlemi,’
olarak tanımlanmaktadır.
Finansal Yatırım Araçları
33


Bahar 2014
UZUN SÜRELİ FİNANSMAN
KAYNAKLARI

32
Tahvil


Bahar 2014
Tahvillerin hukuki özellikleri
35
Forfaiting, ihracat işlemlerinden doğan genellikle orta
süreli ve bir banka garantisince güvenceye alınmış
senetli ya da kayıtlı alacakların kesin satışıdır.
Forfaiting, yatırım malı ihracatından doğan ve belli bir
ödeme planına bağlı olarak tahsil edilebilecek olan
alacakların bir banka veya bu konuda uzmanlaşmış
bir finans kuruluşu tarafından satın alınmasıdır. Bu
işlemde genellikle ithalatçının borcu karşılığında
ihracatçıya verdiği emre yazılı senet veya poliçeler
kullanılmakta ve işlem gerçekleştikten sonra
ihracatçının hiç bir yükümlülüğü kalmamaktadır.
Forfaiting toplam alacağın %80-90’ını içeren bir
işlemdir. Zira uygulamada ihracat bedelinin genellikle
%10-20’si peşin olarak alınmaktadır. Forfaiting
ihracatçının risklerini ortadan kaldıran bir finansman
yöntemidir.
Finansal Yatırım Araçları Bahar 2014
34
Türleri:
 bankalardan uzun süreli kredi sağlanması,
 tahvil çıkarılması.
Uzun süreli borçla finansman hangi koşullarda avantajlı
olur:
 Satışlar ve karlar istikrarlı ise veya gelecekte büyük
karlar elde edileceği bekleniyorsa,
 Gelecekte fiyatlar genel düzeyinde önemli artışlar
olacağı tahmin ediliyorsa,
 İşletmenin özsermaye/borç oranı yüksek ve yeni
borçlanmalar finansman riskini büyük ölçüde
artırmayacaksa,
 Sermaye artışı işletmede kontrolün ve yönetimin
paylaşılması sorunu yaratacaksa,
Finansal Yatırım Araçları
Orta Süreli Bir Finansman Tekniği
Olarak Forfaiting
TTK’nın 420. Maddesi tahvili, ‘Anonim ortaklıkların
ödünç para bulmak için itibari değerleri eşit,
ibareleri aynı olmak üzere çıkardıkları borç
senetleri’ şeklinde tanımlamıştır. Yasada tahvil
çıkarma yetkisi sadece anonim ortaklıklara
tanınmasına rağmen, daha sonra çıkatılan özel
yasalar ile KİT’lere ve belediyelere de bu olanak
sağlanmıştır.
Tahvil çıkartılarak, ödünç para sağlanırken, tahvil
tutarının (ana para) ve faizin, belli süreler
sonunda, tahvil alıcısına geri ödenmesi
yükümlülüğü altına girilmektedir. Kısaca tahvil
çıkartan işletmeler, her tahvil için her yıl belli bir
geri ödemeyi, belli bir tarihte yapmayı
Finansal Yatırım Araçları Bahar 2014
üstlenmektedir.
Tahvillerin hukuki özellikleri
36





Tahviller, uzun dönemli finansman ve kredi aracı olan
borç senetleridir.
Tahviller, menkul kıymetlerdir.
Tahvil, menkul kıymet olduğuna göre, hamiline yazılı
olması durumunda kişinin elinde ise onun malı sayılır.
Nama yazılı olduğu durumda ise, devir ancak şirketin
tahvil defterine kaydedilmesi ile geçerlik kazanır.
Tahvillerin faiz kuponları, tahvilden ayrılmış ise, bunlar
bağımsız nitelik kazanmış olur ve hamiline yazılı tahvil
gibi işlem görür.
Tahvillerin anaparaları, vade sonundan itibaren 10
yıllık, faiz kuponları ise 5 yıllık zaman aşımına tabidir.
Finansal Yatırım Araçları
Rüstem Barış Yeşilay
Bahar 2014



Tahviller belirli bir ödeme planına göre itfa edilirler.
Halka arz edilen tahvillerde ödeme planını
izahname ve sirkülerde yer alması zorunludur.
Tahvillerin süresi iki yıldan az olamaz ve satış
süresinin bitimi, sürenin başlangıç tarihi sayılır.
Tahvillerin anapara ödemesi süre bitiminde bir
kerede yapılır. Ancak 2 yıldan uzun vadeli
tahvillerin anaparası, ilk taksiti 1. Yılın sonunda
başlamak üzere, son taksiti ise tahvil vadesinin
bitim tarihine rastlamak üzere, yıllık eşit taksitlerle
ödenebilir. İtfa planının tahvillerin arka yüzünde ve
izahnamede yer alması gerekir.
Finansal Yatırım Araçları
Bahar 2014
6
Finansal Yatırım Araçları
Bahar 2014
Tahvil
Tahvil Türleri
37
38

Tahvilin,


 ödünç
verme işleminden doğan borç hakkını
temsil ettiği,
 genelde getirisinin sabit olduğu,
 risk taşımadığı,
 ortaklığın tasfiyesinde alacak açısından önceliğe
sahip bulunduğu söylenebilir.
Finansal Yatırım Araçları
39




Garantili ve Garantisiz Tahviller
Pirimli ve Pirimsiz Tahviller
 Sabit ve Değişken Faizli Tahviller
 Hisse Senedi Satın Alma Hakkı Veren Tahviller
 Hisse Senedi İle Değiştirilebilir Tahvil (HDT)
 Kara İştirakli Tahviller
 Endeksli Tahviller
Finansal Yatırım Araçları
Bahar 2014
Gelir Ortaklığı Senetleri
40


Bahar 2014
Gelir Ortaklığı Senetleri belli bir kamu alt yapı
tesisinin belli bir süre içindeki gelirinin belli bir
orandaki bölümü karşılık gösterilerek çıkarılır. Bu
nedenle belli bir gelir taahhüdü yoktur.
Sözkonusu olan, bu tür alt yapı tesislerinin
mülkiyetinin alıcılarına aktarılması değil, gelirlerine
halkı ortak etmektedir. Amaç tasarrufları
özendirerek sağlanacak ek finansman kaynakları
ile, kamu yatırımlarını hızlandırmaktır. Gelir
ortaklığı senetleri her türlü vergiden muaftırlar ve
istendiği anda işlemiş faizi ile birlikte paraya
çevrilebilirler.
Finansal Yatırım Araçları
Garantili ve Garantisiz Tahviller
41
Özel Sektör Tahvilleri

Maliye Bakanlığı tarafından belli amaçlarla
çıkarılan iç borçlanma tahvilleri uzun vadeli,
hazinenin dönemsel ihtiyaçları için çıkarılan
hazine bonoları kısa vadelidir.
Devlet tahvilleri kamunun uzun dönemli
finansman açığını kapatmak amacı ile çıkartılır
ve kural olarak süresinden önce paraya
çevrilmez. Ancak, bunların aracı kuruluşlarca
ıskonto esasına göre, istenildiğinde paraya
çevrilmeleri mümkündür.
Finansal Yatırım Araçları
Devlet Tahvilleri ve Hazine Bonoları
Gelir Ortaklığı Senetleri

Bahar 2014
Devlet Tahvilleri ve Hazine
Bonoları
Kamu Sektörü Tahvilleri
Bahar 2014
Pirimli ve Pirimsiz Tahviller
42


Garantili Tahviller, ana para ve faizlerinin
vadelerinde geri ödenmesini sağlamak amacıyla
bir bankanın veya şirketin bağlı olduğu holdingin
garantisinin gösterilmesi durumunda söz
konusudur. Garanti, tahvil çıkaran ortaklığın bir
taşınmaz malı olabileceği gibi menkul kıymetler
portföyündeki menkul kıymetler de olabilir.
Garantisiz tahviller, anapara ve faiz ödemeleri için
herhangi bir karşılık gösterilmeden, sadece
işletmelerin piyasadaki itibarına dayanılarak
çıkartılmaktadır. Gerçekte garantisiz olarak
çıkartılan tahviller içerisinde şirketin tüm
gayrimenkul ve menkulleri genel güvence
niteliğindedir.
Finansal Yatırım Araçları
Rüstem Barış Yeşilay
Bahar 2014


İhraç edilen tahvil, üzerinde yazılı değerle
satışa çıkarıldığında pirimsiz tahvil ya da
başabaş tahvil adını almaktadır.
Primli tahviller, nominal değerinden daha aşağı
bedelle satışa çıkarılan ya da nominal değer
ile satıldığı halde nominal değerden daha fazla
ana para ödemesine hak sağlayan tahvillerdir.
Finansal Yatırım Araçları
Bahar 2014
7
Finansal Yatırım Araçları
43
Bahar 2014
Sabit ve Değişken Faizli
Tahviller

Enflasyonun hızlandığı dönemlerde, piyasa
cari faiz oranını kısa sürede geri bırakması,
faiz oranlarıyla devamlı şekilde oynaması
tahvil piyasasında istikrarsızlığa neden
olmaktadır. Faizlerin hızlanan enflasyonun
gerisinde kalma ihtimali alıcılar bakımından,
ileride enflasyonun yavaşlayıp faiz oranlarının
düşme ihtimali ise tahvil ihraç eden kuruluşlar
açısından ileriye dönük bir risk meydana
getirmektedir. Bu riskte ihraç ve satışlarda
durgunluğa neden olmaktadır.
Finansal Yatırım Araçları
45


Bahar 2014
Hisse Senedi Satın Alma Hakkı
Veren Tahviller (Warrant)

44
46
Hisse senedi satın alma hakkı veren tahviller,
önceden saptanmış belirli bir fiyat üzerinden
belirli sayıda hisse senedi alma hakkını
sağlamaktadır. Warrant’ta bir seçme hakkı söz
konusudur. Bu hakkın sahibi, önceden
saptanmış bir fiyatla, belli sayıda hisse senedi
alabilir veya bu hakkını kullanmayabilir. Seçim
hakkı kullanma süresi sınırlı olabileceği gibi,
sınırsız da olabilir.
Finansal Yatırım Araçları
Sabit ve Değişken Faizli
Tahviller
Değişken faizli tahvillerin faiz oranlarının
belirlenmesi şöyle yapılabilir; ilk faiz ödemesi
izahnamede belirtilen oranda yapılır. İzlenen
dönemlerde ise, faiz oranı ihraç yılından bir önceki
yıl sonu itibariyle mevduatı en yüksek 5 bankanın
1 yıl vadeli mevduata uyguladıkları faiz oranlarının
ortalamasına göre belirlenir. Faiz oranı %20
altında veya üstünde olabilir. Bu yüzde oranı
izahnamede belirtilir.
Faizler yıllık veya 6 aylık dönemler halinde
ödenebilir. Sabit faizli tahvillerde, faiz oranları
ihraç eden kuruluşlarca serbestçe belirlenir, ancak
belirlenecek faiz oranı, bankalarca 6 aydan fazla
vadeli mevduata uygulanan faiz oranının beş
Finansal Yatırım Araçları Bahar 2014
puandan eksiği olamaz.
Hisse Senedi Satın Alma Hakkı
Veren Tahviller (Warrant)

Hisse senedi satın alma hakkı veren tahvil
elinde bulunduran tasarrufçuya belirli bir
getiriyi garanti eder. Yüksek oranda kar
dağıtımı gündeme geldiğinde tasarrufçu, hisse
senedi satın alma hakkını kullanarak kar
dağıtımından yararlanabilir. Ortaklığın hisse
senetlerinin piyasa değerinin yükselmesi
durumunda warrant, sahibine hisse senetlerini
nominal değer ile satın alma hakkını verdiği
için değer artış oranından daha fazla
yararlanma şansı yaratır.
Bahar 2014
Finansal Yatırım Araçları
Warrant
47
Bahar 2014
Örnek
48

Pazarda warrantın formül değeri ve piyasa değeri olmak
üzere iki değişik değerden söz edilebilir. Formül değeri
(FD) aşağıdaki gibi formüle edilebilir.

 AdiHisse
  HerWarrantın 
Opsiyon  


FD=  Senedinin  x  Satınalabileceği 
Değeri
 PazarDeğeri
  HisseSayısı 

 

Bu formül ile hesaplanan değerin warrant
sahibine bir anlam ifade edebilmesi için
hisse senedinin önceden saptanmış
değerinin borsa
değerinden düşük olması
Finansal Yatırım Araçları Bahar 2014
gerekmektedir.

Rüstem Barış Yeşilay

Warrant, elinde bulundurana bir hisse senedini
2.500 TL’dan alma hakkı tanıyorsa ve hisse
senedinin borsa değeri 6.750 TL. ise warrantın
formül değeri şöyle hesaplanabilir:
FD= (6.750-2.500)x1=4250
Warrantların gerçek değeri genellikle formül
değerinden yüksektir. Örnekte verilen hisse
senedinin borsa değeri 6.750 TL. iken warrantın
formül değeri 4.250 TL olarak hesaplanmıştır.
Formül değeri 4.250 TL olan warrantın 4.750’den
satılması durumunda aradaki 500 TL’lık fark
pirimdir.
Finansal Yatırım Araçları
Bahar 2014
8
Finansal Yatırım Araçları
Bahar 2014
Warrant
Warrant
49
50

Yatırımcı:
 ya 6.750 TL. borsa fiyatı ile hisse senedi
edinir,
 ya hisse senedi fiyatının %15-20 fazlası bir
değer ile warrantlı tahvil alır.
 ya da 4.750 TL. olan warranta yönelir.
Finansal Yatırım Araçları
51


Warrant’lı tahvil çıkaran ortaklıklar, şirketin
büyümesi ve yeterli oranda kar payı dağıtmak
olanağı elde etmeleri durumunda, otomatik
olarak özsermaye şeklinde ilave kaynak
sağlama fırsatını da bulmaktadırlar. Buna
karşılık, yeterince gelişme gösteremeyen,
dolayısıyla hisse senetleri borsada pirim
yapmayan işletmelerde warrant sahipleri, hisse
senedi almak şeklinde seçim haklarını
kullanamayacaklarından, bu işletmeler, warrant
nedeniyle ilave kaynak sağlamayacaklardır.
Bahar 2014
Hisse Senedi İle Değiştirilebilir
Tahvil (HDT)


Finansal Yatırım Araçları
Bahar 2014
HDT
52
HDT’ler, sahibine belli bir süre içinde tahvillerin
aynı ortaklığın çıkaracağı hisse senetleriyle belli
fiyatlar üzerinden değiştirme hakkı veren
tahvillerdir.
HDT’lerin çıkaran işletmeler için başlıca avantajı,
işletmeye para yatıracak kişilerin baştaki
tereddütlerini giderip onların fiilen ortak olacakları
zamana kadar işletmeye finansman sağlayacak
olmasıdır. Bu finansman banka kredilerine
nazaran çok daha ucuz bir finansman
olabilmektedir.
HDT’leri satın alacak tasarrufçunun göz önünde
bulundurması gereken en önemli unsurlar
değiştirme fiyatıyla, Finansal
değiştirme
oranıdır.
Yatırım Araçları Bahar 2014

Değiştirme Fiyatı (DF): HDT sahiplerinin
tahvillerini hisse senetleri ile değiştirmeleri
durumunda bu hisse senetlerine uygulanacak
fiyattır.
T a h v i li n N o m i n a l


D e ğ e ri
D F= 
 T a h v i lK a r ş ı lı ğ ın d a V e r i le c e k

H is s e S e n e d iS a y ıs ı

Finansal Yatırım Araçları
HDT






Bahar 2014
HDT
53
54

Değiştirme Oranı (DO): Hisse senedi ile
değiştirme sırasında HDT’nin nominal değeri
karşılığında verilecek hisse sayısıdır.

Değiştirme Değeri (DD): HDT’nin değiştirme
oranı ile ihraç eden ortaklığın hisse
senetlerinin piyasa fiyatının çarpımına eşittir.
 DD=
DO=
TahvilinNominalDeğeri
DF

Hisse Senedinin Piy Fiyatı x DO
Değiştirme Pirimi (DP): HDT’nin ihraç fiyatı ile
değişim değeri arasındaki farktır. Genellikle
yüzde olarak ifade edilir.
 DP=HDT’nin
Finansal Yatırım Araçları
Rüstem Barış Yeşilay
Bahar 2014
Nominal Değeri - DD
Finansal Yatırım Araçları
Bahar 2014
9
Finansal Yatırım Araçları
Bahar 2014
Örnek
Örnek
55
56







HDT’nin nominal değeri : 10.000 TL.
HDT’ye karşı verilecek hisse senedi sayısı : 8
adet
Hisse senedinin borsa değeri : 1.100 TL.


DF= 10.000 / 8 = 1.250 TL
DO= 10.000 / 1.250 = 8 adet
DD= 1.100x8= 8.800 TL.
DP= 10.000-8.800= 1.200 TL.
Finansal Yatırım Araçları
% olarak ifade edildiğinde 1.200:8.800=%13.6
Değiştirme pirimi %10-%20 arasında
saptanmaktadır, bu durum ortaklık hisse
senetlerinin pazar fiyatının artarak bir süre
sonra değiştirme fiyatının üzerine çıkacağı
beklentisine dayanmaktadır.
Bahar 2014
Finansal Yatırım Araçları
Örnek
Bahar 2014
HDT’lerin özellikleri
57
58







HDT’nin nominal değeri : 9 YTL.
HDT’ye karşı verilecek hisse senedi sayısı : 6
adet
Hisse senedinin borsa değeri : 1 YTL.


DF= 9 / 6 = 1,5 YTL
DO= 9 / 1,5 = 6 adet
DD=1 x 6= 6 YTL.
DP= 9 – 6 = 3 YTL.


Vadesi en az 2 yıl, en çok 7 yıl ile
sınırlanmıştır.
Faiz ödemeleri yılda bir kere kuponlara bağlı
olarak yapılır.
İtfa planı arka yüzünde yer alır.
Değiştirme olabilmesi için sermaye artırımına
gidilmelidir.


% olarak ifade edildiğinde 3 : 6 =%50
Finansal Yatırım Araçları
Bahar 2014
Finansal Yatırım Araçları
Bir Dönemlik Getiri Oranı
59
Bahar 2014
Örnek
60

Yatırımcının bir dönem içinde servetini ne
kadar arttırdığını gösterir.
DönemsonuServeti-DönembaşıServeti
DönembaşıServeti
 Hisse senedi için:
r=
r=
 P t -P t-1  + D t
Pt: Hisse senedinin dönemsonu fiyatı
Pt-1: Hisse senedinin dönembaşı fiyatı
 Dt: Temettü ödemesi


Rüstem Barış Yeşilay
1.000 TL’ye satın alınan bir hisse senedinden
150 TL temettü geliri sağlanmış ve bu senet
1.100 TL’ye satılmış ise bu hisse senedinin bir
dönemlik getiri oranı nedir?
r=
P t-1
Finansal Yatırım Araçları

Bahar 2014
1.100-1.000  +150
1.000
100  150
250
r=

 %25
1.000
1.000
Finansal Yatırım Araçları
Bahar 2014
10
Finansal Yatırım Araçları
Bahar 2014
Örnek
Örnek
61
62

1.000 TL’ye satın alınan bir hisse senedinden
150 TL temettü geliri sağlanmış ve bu senet
900 TL’ye satılmış ise bu hisse senedinin bir
dönemlik getiri oranı nedir?
Finansal Yatırım Araçları
Bahar 2014

800 TL’ye satın alınan bir hisse senedinden
150 TL temettü geliri sağlanmış ve bu senet
550 TL’ye satılmış ise bu hisse senedinin bir
dönemlik getiri oranı nedir?
Finansal Yatırım Araçları
Bahar 2014
Örnek
63

3 TL’ye satın alınan bir hisse senedinden 0,5
TL temettü geliri sağlanmış ve bu senet 3,70
TL’ye satılmış ise bu hisse senedinin bir
dönemlik getiri oranı nedir?
r=
 3,70-3 +0,5
3
0, 7  0,5 1, 2

 %40
r=
3
3
Finansal Yatırım Araçları
Rüstem Barış Yeşilay
Bahar 2014
11
Finansal Yatırım Araçları
Bahar 2014
Finansal Yatırım Araçları
1
Giriş
2

Öz kaynak (öz sermaye): işletme sahip ve
ortaklarının kuruluş ve faaliyet dönemi
boyunca işletmeye getirdikleri kaynaklardır.
FİNANSAL YATIRIM
ARAÇLARI
Bahar 2014
3
04. Özsermaye ile Finansman
Öz Sermaye İle Finansmanın
Avantajlı Yönleri




Öz sermaye ile finansmanda öz sermayeye
eklenen karın vergiden istisna tutulamaz.
Özellikle enflasyonist dönemlerde, tahvil
sahiplerinin tasarruf sahiplerine çok yüksek
faizler teklif ettiği durumlarda, fon arz edenler
tahvil almayı tercih edebilirler ve hisse senedi
pazarı daralabilir.
Finansal Yatırım Araçları
Rüstem Barış Yeşilay
Bahar 2014
Bahar 2014
Öz Sermaye İle Finansmanın
Sakıncalı Yönleri



Bahar 2014
Öz Sermaye İle Finansmanın
Sakıncalı Yönleri

4
Öz sermaye ile finansman, işletmeye tahvil
ihracıyla finansman gibi belirli bir faizin ve yine
belirli bir süre içinde borcun ödenmesi gibi bir
zorunluluk getirmez.
Öz sermayesi güçlü işletmelerin kredibilitesi
daha yüksek olur ve gerektiği anda daha kolay
kaynak bulma olanağına sahiptirler.
Öz sermaye işletmenin her an kullanabileceği,
sürekli bir kaynak niteliğindedir.
Finansal Yatırım Araçları
5
Finansal Yatırım Araçları
Özellikle bireysel işletmelerde, hisse senedi
ihracıyla öz sermaye artırımı, yönetim ve
kontrolün yeni ortaklarla paylaşılması sonucunu
doğurur.
İşletmeye yeni ortaklar alınması, oluşacak karın
daha fazla bölünmesine ve hisse başına gelirin
düşmesine yol açabilmektedir.
Hisse senedi ihracı için katlanılan ihraç giderleri,
tahvil ihracından fazladır.
Finansal Yatırım Araçları
Bahar 2014
ANONİM ŞİRKETLERDE HİSSE SENEDİ
ÇIKARILMASI YOLUYLA FİNANSMAN
6

Anonim ortaklıkların sermayeleri paylara
bölünmüştür ve bu paylar pay senetleri (hisse
senetleri) ile temsil edilmektedir. Hala
gelişmekte olan ve gelir dağılımının son
derece dengesiz olduğu ülkelerde
sermayenin tabana yayılmasında anonim
ortaklıkların rolü oldukça büyüktür. Anonim
ortaklıklar pay senedi çıkararak toplumda
birikmiş, ancak atıl kalmış ya da verimsiz
kullanılan tasarrufları toplarlar ve daha verimli
alanlara kanalize ederek artı değer yaratırlar.
Finansal Yatırım Araçları
Bahar 2014
1
Finansal Yatırım Araçları
Bahar 2014
Hisse (Pay) Senetlerinin Tanımı
7
8

Hisse senedi, sermayesi paylara bölünmüş ve
karşılığında pay senedi çıkarabilen sermaye
ortaklıklarının yasal şekillere uygun olarak
düzenledikleri belgeler olup, sermayenin
belirli bir oranını temsil eden ve sahiplerine
o oranda ortaklık hakkı sağlayan kıymetli
evrak niteliğine sahip menkul kıymettir.
Finansal Yatırım Araçları
9

unvanı,
 Tescil tarihi ve numarası,
 Başlangıç sermayesi,
 Senedin türü ve nominal değeri,
 Nama yazılı senetlerde, hisse sahibinin adı,
soyadı, ikametgahı ve yetkili iki imza.
Finansal Yatırım Araçları
10
Hisse senetlerinde aşağıdaki bilgilerin de
bulunması düşünülebilir:

ihraç tarihi,
 Senedin kapsadığı pay adedi,
 Daha önceki sermaye artırımlarına ilişkin bilgiler,
 Kuponlara ait bilgiler,
 Senetlerin tertip, grup ve serisi.


11
Bahar 2014
Hisse Senetlerinin Sahiplerine
Sağladıkları Haklar


Pay sahibi ortaklığın genel kurulu üyesi sayılmaktadır. Genel
kurul üyesi olmak pay sahibine hissesi oranında oy kullanma
hakkı verir. Genel kurulda oy kullanmak suretiyle yönetim
kurulu üyelerini seçmek ve böylece yönetime katılmak,
sözleşmede yapılması gereken değişikliklere etki etmek,
tahvil ihraç edilmesi, ortaklığın hukuki niteliğinin değişmesi,
birleşmeler, tasfiye vb. önemli konularda söz sahibi olmak,
ortaklığın mali tablolarını onaylamak mümkündür. Pay sahibi
istediği anda ortaklığın faaliyetleri hakkında bilgi edinme,
faaliyetleri denetleme haklarına da sahiptir.
Pay sahibinin kar payı alma hakkı, yeni payların
edinilmesinde öncelik hakkı (rüçhan hakkı) ve tasfiyeden pay
alma hakkı olarak belirlenen hakları da mali haklardır.
Finansal Yatırım Araçları
Rüstem Barış Yeşilay
Bahar 2014
Bahar 2014
Hisse (Pay) Senetlerinin Hukuki
Özellikleri
 Senedin
Finansal Yatırım Araçları
Hisse senetlerinde bulunması gereken şekil
şartları:
 Şirketin
Bahar 2014
Hisse (Pay) Senetlerinin Şekil
Şartları

Hisse (Pay) Senetlerinin Şekil
Şartları
Hisse senedi ortaklık sermayesinin belirli bir kısmını
temsil eder. Bu durumda ortaklık tarafından ihraç
edilmiş tüm hisse senetlerinin nominal
değerlerinin toplamı, söz konusu ortaklığın esas
sermayesine eşit olmak durumundadır.
Her hisse senedi bir “hukuki birim”dir diğer bir deyişle
hukuken bölünmesi mümkün değildir. Aynı hisse
senedinin birden fazla sahibi olması durumunda, bu
ortakların hakları ortaklığa karşı ortak bir temsilci
tarafından kullanılabilir.
Hisse senetleri kıymetli evrak niteliğindedir. Kıymetli
evraklar için geçerli olan her türlü yasal özelliğe
sahiptirler.
Finansal Yatırım Araçları
Bahar 2014
Hisse Senedi Türleri
12
1.
2.
3.
4.
5.
6.
Nama ve Hamiline Yazılı Hisse Senetleri
Adi - İmtiyazlı Hisse Senetleri
Kurucu ve İntifa Hisse Senetleri
Oydan Yoksun Hisse Senetleri
Nakit Karşılığı veya Ayni Sermaye Karşılığı
Çıkarılan Hisse Senetleri
Primli ve Primsiz Hisse Senetleri
Finansal Yatırım Araçları
Bahar 2014
2
Finansal Yatırım Araçları
13
Bahar 2014
Nama ve Hamiline Yazılı Hisse
Senetleri

14
Ortaklık ana sözleşmesinde bu konuya ilişkin
özel bir hüküm olmadıkça hisse senetleri
nama yazılı olarak kabul edilirler. Nama yazılı
hisse senetleri ortak sayısının tesbiti, ortakların
tanınması ve takip edilmesi, ortaklığın
yabancılaşmasının önlenmesi, senedin
kaybedilmesi söz konusu olduğunda genel
kurul toplantısına katılabilme imkanı ve vergi
kaybının önlenmesi konularında yararları
olmasına karşın devir işlemlerinin karmaşık
olması, halka açılmayı engellemesi, gizliliğin
korunamaması gibiFinansal
dezavantajlı
yönleri vardır.
Yatırım Araçları Bahar 2014

16

Eğer bir hisse senedi sahibine diğer pay
sahiplerinden farklı bir takım haklar
sağlamıyorsa adi, ana sözleşmedeki özel
hükümler doğrultusunda sahibine diğer pay
sahiplerinden farklı ve üstün haklar sağlıyor
ise imtiyazlı hisse senedi olarak tanımlanır.

17
Bahar 2014
Oydan Yoksun Hisse
Senetleri

Ortaklıkların sermaye artırımı ile ihraç
edebilecekleri, sahibine oy hakkı hariç kar
payından ve istendiğinde tasfiye bakiyesinden
ayrıcalıklı olarak yararlanma hakkı ve diğer
ortaklık haklarını sağlayan hisse senetleridir.
Finansal Yatırım Araçları
Rüstem Barış Yeşilay
Bahar 2014
Bahar 2014
Kurucu ve İntifa Hisse
Senetleri

Finansal Yatırım Araçları
Hamiline yazılı hisse senetlerinde senedin
hamili kim ise hak sahibi o kişidir. Bu tür
senetlerin devredilmesi, teslim işleminden
ibarettir ve pay defteri kaydı gibi prosedürleri
gerektirmemektedir. Gizliliği ve devir
kolaylığını sağlıyor olması avantaj sayılırken,
senedin çalınması, kaybedilmesi durumlarında
ortaklığı kanıtlama zorluğu ve ortaklığa
yabancılaşma gibi dezavantaj olarak görülen
yanları vardır.
Finansal Yatırım Araçları
Adi - İmtiyazlı Hisse Senetleri
15
Nama ve Hamiline Yazılı Hisse
Senetleri
Kuruluş aşamasında ya da sermaye artırımı söz
konusu olduğunda rüçhan hakkını kullanan kurucu
ortaklar tarafından veya halka arz edilmeleri
durumunda üçüncü kişiler tarafından satın
alınırlar. Ortaklık dışındaki kaynaklardan ortaklığa
kaynak sağlanmasına olanak sağlayan bu
senetler belirli bir sermaye payını temsil etmezler
ve yönetime katılma hakkı sağlamazlar.
İntifa senetleri, ortaklığın genel kurulu kararıyla
çeşitli hizmetler ve alacak karşılığında, ortaklığın
kuruluşundan sonra çıkarılan hisse senetleridir.
Finansal Yatırım Araçları
Bahar 2014
Nakit Karşılığı veya Ayni Sermaye
Karşılığı Çıkarılan Hisse Senetleri
18

Ortaklığın kuruluşunda ya da ileriki
dönemlerde sermaye artırımı söz konusu
olduğunda, bedelleri nakit olarak ödenen
hisse senetleri “nakit karşılığı çıkarılan”,
bedelleri başka araçlarla ödenen hisse
senetleri “ayni sermaye karşılığı çıkarılan”
hisse senetleri olarak tanımlanabilmektedir.
Ancak Sermaye Piyasası Kanunu, halka
açık ortaklıklarda ihraç edilen hisse
senetlerinin bedellerinin nakit olarak
ödenmesi şartını getirdiğinden, bu
ortaklıklarda ayniFinansal
sermaye
karşılığı hisse
Yatırım Araçları Bahar 2014
senedi çıkarma olanağı yoktur.
3
Finansal Yatırım Araçları
19
Bahar 2014
Primli ve Primsiz Hisse
Senetleri

20
Üzerinde yazılı nominal değerin üzerinde bir
bedelle satışa sunulan hisse senetleri primli
hisse senetleri, üzerinde yazılı nominal
değerle ihraç edilen hisse senetleri ise primsiz
hisse senetleri olarak tanımlanmaktadır.
Hisse Senedi İhracı İle Özkaynak
Sağlama Yolları





Finansal Yatırım Araçları
21
Bahar 2014
Hisse Senetlerinin Piyasa Fiyatı
İle Arz edilmesi


22
Bir hisse senedinin piyasa fiyatının, senedin
üzerinde yazılı nominal değerden daha fazla
olması durumunda, ortaklık için daha az senet
ihraç ederek daha fazla fon sağlama olanağı söz
konusudur.
Dezavantajları:
Yeni Hisse Senetlerinin Piyasa Fiyatının
Altında ve Ortakların Rüçhan Hakları Saklı
Tutularak İhraç Edilmesi

satış fiyatı ile nominal değer farkının bir miktar
vergiye tabi olması,
 hisse senetleri sürümünün artması ve bunun da
senetlerin piyasa fiyatı üzerine olumsuz etki yapması
 geniş kitlelere ulaşılabilmesi için yoğun reklam, aracı
kurumlara komisyon giderleri yapılması

Finansal Yatırım Araçları
23
Bahar 2014
Yeni Hisse Senetlerinin Piyasa Fiyatının
Altında ve Ortakların Rüçhan Hakları Saklı
Tutularak İhraç Edilmesi

Rüçhan hakkının korunuyor olması nedeniyle
ortakların yönetimdeki etkinliklerinde değişiklik
olmayacak ve sermaye artırımına olumlu
yaklaşmalarını sağlayacaktır. Yeni senetlerin
doğrudan ortaklar tarafından alınması söz konusu
olduğunda, hisse senetlerinin satışı için yapılacak
reklam ve aracılara ödenecek komisyon vb. ihraç
giderlerinden kaçınmak mümkün olabilecektir. Bu
yöntemle pay sahiplerinin ortaklığa bağlılıkları
artacak, ortaklığın yabancılaşması
önlenebilecektir. Bu yöntem için belirtilebilecek
diğer bir avantaj da hisse senetlerinin nominal
değerle satışa sunulmaları nedeniyle herhangi bir
vergi sorunun söz konusu olmamasıdır.
Finansal Yatırım Araçları
Rüstem Barış Yeşilay
Bahar 2014
Hisse Senetlerinin Piyasa Fiyatı İle
Arzedilmesi
Yeni Hisse Senetlerinin Piyasa Fiyatının
Altında ve Ortakların Rüçhan Hakları Saklı
Tutularak İhraç Edilmesi
Yeni Hisse Senetlerinin Ortakların Rüçhan
Hakları Kısıtlanarak İhraç Edilmesi
Oydan Yoksun Hisse Senedi İhraç Edilmesi
Katılma İntifa Senedi Çıkarılması Yoluyla Öz
Sermaye Sağlanması
Finansal Yatırım Araçları Bahar 2014
Bu yöntemde ortaklık, pay sahiplerinin rüçhan
haklarını sınırlamayarak yeni çıkarılan hisse
senetlerini piyasa fiyatının altında bir bedelle
satışa sunmaktadır. Bu yolla sermaye
artırımına gidildiğinde hisse senetlerinin piyasa
fiyatının altında bir bedelle satılıyor olması
ortakların sermaye artırımına tepkilerini
azaltacak ve sermaye artırımının istenen
düzeyde yapılması sağlanabilecektir.
Finansal Yatırım Araçları
Bahar 2014
Yeni Hisse Senetlerinin Ortakların Rüçhan
Hakları Kısıtlanarak İhraç Edilmesi
24

S.P.K.’nun 12. maddesi ortaklığa, pay
sahiplerinin rüçhan haklarını sınırlayarak pay
senedi çıkarma olanağını vermiştir. Bu
yöntemin kullanılmasında ortaklığın ortak alma
politikası önem kazanmaktadır. Eğer
sermayenin büyük bir kısmı birkaç büyük
ortağın elinde ise, ortakları çeşitlendirmek,
ortak sayısını artırmak, daha güçlü ortaklar
edinebilmek, kapalı bir aile şirketinin menkul
kıymet borsasına kota edilebilmesini sağlamak
vb. sebeplerle rüçhan hakkı sınırlanarak hisse
senedi ihracı yoluna
gidilebilir.
Finansal Yatırım Araçları Bahar 2014
4
Finansal Yatırım Araçları
Bahar 2014
Oydan Yoksun Hisse Senedi İhraç
Edilmesi
25
26

Oydan yoksun hisse senetlerinin ihraç edilmelerine
ilişkin esaslar:
1.
2.
3.
5.
6.
Bahar 2014
Oydan Yoksun Hisse Senedi
İhraç Edilmesi

4.
Ödenmiş veya çıkarılmış sermaye tutarı,
kayıtlı sermaye sistemine geçiş için
mevzuatta ön görülen asgari ödenmiş
sermaye tutarından az olamaz,
Ana sözleşmede oydan yoksun hisse
senedi çıkarılabilmesine ilişkin bir hükmün
bulunması gereklidir,
Ortaklık yetkili organı tarafından oydan
yoksun hisse senedi ihracına ilişkin karar
alınması gereklidir,
Finansal Yatırım Araçları
27
Oydan Yoksun Hisse Senedi
İhraç Edilmesi
Oydan Yoksun Hisse Senedi İhraç
Edilmesi
28
Oydan yoksun hisse senetleri sahiplerine
aşağıdaki ayrıcalıkları sağlarlar:

 Kar
payı ayrıcalığı,
 Ana sözleşmede hüküm bulunmak koşuluyla,
tasfiye bakiyesi ayrıcalığı,
 Rüçhan hakkı
 Bedelsiz pay alma hakkı
 Bilgi alma hakkı
 Genel kurula katılma hakkı
Finansal Yatırım Araçları

Bahar 2014
Oydan yoksun hisse senetleri, ortaklığın üç yıl
ardarda kar payı dağıtmaması durumunda, bu
durumun kesinleştiği genel kurul toplantısını
izleyen yıl, esas sermayedeki payları oranında
oy hakkı elde ederek adi senet haline
dönüşürler.
Ortaklık ana sözleşmesinde konuya ilişkin
hüküm bulunmak koşuluyla, oydan yoksun
hisse senetleri on yıl dolduktan sonra adi
senet haline dönüşebilirler.
Finansal Yatırım Araçları
Katılma İntifa Senedi Çıkarılması
Yoluyla Öz Sermaye Sağlanması
29
Ortaklığın bu yönde bir taleple
başvurduğu tarihten geriye doğru ard
arda 2 yıl dönem karı elde etmiş
olmalıdır,
Ortaklık ana sözleşmesinde oydan
yoksun hisse senetlerine kar payından
ve istendiğinde tasfiye bakiyesinden
imtiyaz tanınması ve kar payında
imtiyaz oranının gösterilmesi gereklidir,
İhraç limiti ile ilgili ilkenin ana
sözleşmede gösterilmesi
gereklidir.
Finansal Yatırım Araçları Bahar 2014
Bahar 2014
Katılma İntifa Senedi Çıkarılması
Yoluyla Öz Sermaye Sağlanması
30



Katılma intifa senetleri ancak nakit karşılığı ve
üzerinde nominal değeri yazılı olarak
çıkarılabilirler. Katılma intifa senetlerinin nominal
değerleri 1.000 TL. ve katları biçiminde belirlenir
ve ana sözleşmede hüküm olması koşuluyla primli
olarak çıkarılabilirler.
Katılma intifa senetleri nama yazılı ya da hamiline
olarak çıkarılabilirler.
Bir anonim ortaklığın çıkarabileceği katılma intifa
senedi tutarı sınırlıdır. Bu tutar, ortaklığın ödenmiş
sermayesi ve yedek akçeleri toplamından çok, bu
toplamın altıda birinden az olamaz.
Finansal Yatırım Araçları
Rüstem Barış Yeşilay
Bahar 2014

Katılma intifa senedi sahiplerine kar payı
ödenmesi için, ödenmiş sermaye ile katılma
intifa senedi sermayesi toplanır ve bu toplam
içinde katılma intifa senedi sermayesinin oranı
bulunur. Bu oran dağıtılacak kar ile çarpılarak
katılma intifa senedi sahiplerine düşen kar
payı saptanır. Bu kardan ve Sermaye Piyasası
Kanunu’nun önermiş olduğu oran ve miktarda
birinci temettü dağıtımı yapılır. Görüldüğü
üzere birinci temettü dağıtımı açısından diğer
ortaklarla katılma intifa senedi ortakları
arasında bir fark yoktur.
Finansal Yatırım Araçları Bahar 2014
5
Rustem Baris Yesilay
Bahar 2014
GİRİŞ
2

Kar payı dağıtım politikaları işletmenin karlarının
hisse sahiplerine dağıtılması veya bu karların
dağıtılmayarak işletmede alıkonulması ve
yeniden yatırıma dönüştürülmesi kararını içerir.
Hisse sahipleri işletmeye para yatırarak kardan
pay alma amacı güderler.
FİNANSAL YATIRIM
ARAÇLARI
05. KAR DAĞITIM POLİTİKALARI
Finansal Yatırım Araçları
GİRİŞ
Bahar 2014
GİRİŞ
3
4

Hisselerden sağlanacak gelir iki bölümden
oluşur.
 İşletmenin kar payı dağıtması durumda hisse
sahipleri doğrudan kardan pay alarak bir gelir
elde ederler.
 Kar payının dağıtılmayarak işletmede
tutulması halinde ise işletmenin büyüme
hızında artış görülür ve uzun dönemde
hisselerin değeri artar hisse sahiplerinin
gelirleri de artar.
Finansal Yatırım Araçları

Gereğinden fazla kar payı dağıtımı finansal
kaynakları azaltacak, dış kaynaklara başvurma
ihtiyacını arttıracaktır. Bu durumda ya yeni
yatırımlar kısılarak işletmenin büyüme hızında
azalış görülecek, ya da borçlanma veya yeni hisse
senedi çıkartılması yoluna gidilecektir. Dağıtılan kar
payının iki ters yönlü etkisi olduğu söylenebilir.
İşletmenin bu etkileri dikkate alarak optimal bir kar
payı dağıtım politikası belirlemesi gerekmektedir.
Bahar 2014
Finansal Yatırım Araçları
Bahar 2014
Yatırım kararları borç/öz sermaye oranı
GİRİŞ
Seçenekler
5

Optimal kar payı dağıtım politikası, işletmenin
cari yıla ilişkin kar payı dağıtım politikası ile
ilerideki yıllardaki büyüme oranlarını
dengeleyerek , hisse senedi fiyatlarını
maksimize edecek bir politika uygulamasıdır.
Finansal Yatırım Araçları
Finansal Yatirim Araclari
Bahar 2014
6
Yüksek Oranlı
Kar Payı Dağ
Düşük Oranlı
Kar Payı Dağ
Düşük Oranda
Dağıtılmayan
Kar
Yüksek Oranda
Dağıtılmayan
Kar
Yüksek Oranda
Dış Finansal
Kaynak
Gereksinimi
Düşük Oranda
Dış Finansal
Kaynak
Gereksinimi
Finansal Yatırım Araçları
Bahar 2014
1
Rustem Baris Yesilay
Bahar 2014
Modigliani-Miller Görüşü (MM)
KAR PAYI DAĞITIM TEORİLERİ
7
8



Modigliani- Miller Görüşü
Gordon- Linter Teorisi
Vergilendirme Tercihi Teorisi
Finansal Yatırım Araçları

Bahar 2014
Finansal Yatırım Araçları
Modigliani-Miller Görüşü (MM)
9
MM, tarafından savunulan görüşe göre firmanın
değeri sadece firmanın gelir yaratma gücüne ve
işletme riskine dayanır. İşletmenin varlıkları ile
yaratılan gelir firma değerini belirler, yaratılan
gelirin kar payı olarak dağıtılması veya işletmede
alıkonulmasının firma dolayısı ile hisselerin
değerleri açısından hiçbir önemi yoktur. Bu
hipoteze göre yatırımcılar, işletmeye yaptıkları
yatırımın toplam getirisi ile ilgilenirler. Hisse
senedinden sağlanan gelirin kar payından
kaynaklanması ile sermaye kazancı olması
arasında onlar için bir fark yoktur.
Bahar 2014
Gordon- Linter Teorisi
10

İşletmenin yatırım politikası açısından ise kar
payı dağıtım politikası bir finansal strateji
seçimidir. İşletme karlarını işletmede
alıkoyarak kullanmayı veya kar payı dağıtma
tercihinde bulunabilir, ihtiyaç duyulan yeni
finansal kaynakları yeni hisse senedi
çıkartarak sağlayabilir. İşletme karlarını
işletme içinde tutarsa, hisse sahiplerinin eline
hisse senetlerinin değerindeki artış nedeni ile
sermaye kazancı geçer. Diğer durumda ise,
kar payı olarak bir getiri elde ederler.
Finansal Yatırım Araçları

Bahar 2014
Finansal Yatırım Araçları
Bahar 2014
KAR PAYI DAĞITIM POLİTİKALARINI
ETKİLEYEN FAKTÖRLER
Vergilendirme Tercihi Teorisi
11
Gordon ve Linter tarafından savunulan görüşlere
göre hisse senetleri dolayısı ile firma değeri
üzerinde kar payı dağıtım politikasının etkisi
bulunmaktadır. Bu görüş, yatırımcılar açısında
toplam gelirin ne miktarda olduğu, hangi
kaynaktan geldiğinin önemi olmadığını savunan
MM görüşüne karşı çıkmaktadır. Kar payı daha
kolay öngörülebilen bir gelirdir. Kişilerin kar payı
elde etmeleri gelirleri konusundaki belirsizliği
silmektedir. Bu belirsizliğin olmaması daha düşük
bir getiri oranının kabul edilmesine, dolayısı ile
daha yüksek fiyatlı hisse senetlerine yol açar.
12

Kar payı dağıtım politikasının etkisine
vergilendirme oranı açısından bakan üçüncü
görüşe göre yatırımcılar sağlayacağı vergi
avantajı nedeni ile düşük kar payı ödemesini
tercih edebilirler. Yatırımcı vergi öncesi kardan
çok vergi sonrası eline geçecek gelir ile ilgilenir.
Bazı ülkelerde uygulanan vergi yasalarına göre
kar payı ödemelerinden, sermaye gelirine göre
daha yüksek oranda vergi alınabilir. Kişiler kar
payı ödemelerinden yüksek oranda vergi
vermekten kaçınmak amacı ile, karın işletmede
alıkonarak, daha düşük vergi oranı uygulanan
sermaye gelirleri olarak kendilerine dönmesini
tercih edebilirler.
Finansal Yatırım Araçları
Finansal Yatirim Araclari
Bahar 2014
1.
2.
3.
4.
5.
Yasal Sınırlamalar
Likidite Durumu
Alternatif Finansal Kaynakların Varlığı
Karlılığın Öngörülebilmesi ve İstikrarı
Enflasyon Oranı
Finansal Yatırım Araçları
Bahar 2014
2
Rustem Baris Yesilay
Bahar 2014
Yasal Sınırlamalar
Likidite Durumu
13
14

İlgili mevzuata göre kar payları net kar ve bu amaç
için ayrılmış yedek akçeler üzerinden dağıtılabilir.
TTK’da kar dağıtımında üç ilke benimsenmiştir.



15
Net kar ilkesi: Net kar ilkesine göre kar payı ancak cari yıl
net karından ve bu amaç için ayrılmış dağıtılmayan önceki
yıl karlarından ödenebilir.
Esas sermayenin kar dağıtımından olumsuz olarak
etkilenmemesi: Esas sermayenin kar payı olarak dağıtımı
önlenmiştir.
Kar dağıtacak firmaların borç ödeme gücüne sahip olması:
borç tutarı net aktifinden daha yüksek olan işletmelerin kar
dağıtımını yasaklamaktadır. Anonim Şirketler de Sermaye
Piyasası Yasasına göre geçmiş yıllar zararlarını
kapatmadan, kanuni yedek akçe ayırmadan pay
dağıtamazlar.
Finansal Yatırım Araçları Bahar 2014
Alternatif Finansal Kaynakların
Varlığı


16
İşletme yeni yatırımlar yapmayı düşünmesi
durumunda finansal kaynaklara ihtiyaç duyar.
Finansal kaynaklar arasında cari yıl karları ve
önceki yıllarda dağıtılmayan kaynaklar
oldukça önemlidir. İşletme elindeki bu karları
hisse sahiplerine dağıtması halinde
yatırımlarını finanse etmek için ya dış
kaynaklardan borçlanma yoluna gidecek ya da
yeni hisse senetleri piyasaya arz edecektir.
Finansal Yatırım Araçları
Bahar 2014
17
18

Enflasyonist bir ortamda kar payı dağıtım miktarı
olumsuz yönde etkilenir. İşletme kullanılan sabit
varlık yatırımları için yıpranma payı olarak yıllık
amortisman ayrılır. Varlıklar belirli bir kullanma
süresi sonunda yenilenme ihtiyacı duyulduğu
zaman bu fonlar kullanılır. Ancak yüksek
enflasyonun hüküm sürdüğü ülkelerde ayrılan
amortismanlar söz konusu varlıkları
yenileyebilecek boyutlara ulaşamazlar. Bu
nedenle ayrı bir kaynak olarak yeniden
değerleme fonu ve yenileme fonu ayrılır.
Yeniden değerleme fonu ve yenileme fonu
ayrılması sonucu kardan hisse sahiplerine
ayrılabilecek kaynak azalır.
Finansal Yatırım Araçları
Finansal Yatirim Araclari
Karlılığın Öngörülebilmesi ve
İstikrarı

Enflasyon Oranı
Bahar 2014
İşletmenin kar dağıtabilmesi gücü, sahip
olduğu nakit düzeyine bağlıdır. Kar payı nakit
olarak ödenir. Bilançosunda yüksek rakamlı
dağıtılmayan karları bulunması veya cari yıl
karı yüksek olan her işletmenin yüksek oranda
kar payı dağıtacağı anlamına gelmemektedir.
İşletmenin karlılığına karşın fazla miktarda
borcu olabilir ya da yaratılan karlar işletme
içinde alıkonarak yeniden yatırıma
dönüştürülebilir. Bu nedenle dağıtılacak kar
miktarı işletmenin elinde bulundurduğu nakit
miktarına da bağlı Finansal
bulunmaktadır.
Yatırım Araçları Bahar 2014
Bir işletmenin kar payı oranı, işletmenin
gelecekte elde edeceği kar oranını tahmin
edebilme gücüne bağlıdır. Diğer yandan
karlardaki dalgalanma oranının yüksekliği de
önemlidir. Eğer karlılık oranında yıllar
içerisinde önemli dalgalanmalar
görülüyorsa; yönetim ilerideki ihtiyaçları
için daha büyük miktarda bir kaynağı
işletme içinde alıkoymayı tercih edebilir.
Gelecekteki kar önceden öngörülebiliyor ve
önemli dalgalanmalar beklenmiyor ise, işletme
karının daha büyükFinansal
bölümünü
kar payı olarak
Yatırım Araçları Bahar 2014
dağıtabilir.
KAR DAĞITIM POLİTİKASI
ÇEŞİTLERİ

Kar dağıtım politikası, iki amacı
gerçekleştirecek şekilde formüle edilmelidir.
 firma
sahiplerinin servetlerini maksimize etmek
 işletme için yeterli finansman sağlamak.

Çeşitleri:
1.
2.
3.
Sabit Oranlı Kar Payı Ödemesi
Düzenli Sabit Miktarda Kar Payı Ödemesi
Düzenli Sabit Miktarda Kar + Eklemeler
Finansal Yatırım Araçları
Bahar 2014
3
Rustem Baris Yesilay
19
Bahar 2014
Sabit Oranlı Kar Payı
Ödemesi

Bu yöntemde elde edilen karın sabit bir oranı
kar payı olarak dağıtılır. İşletme belirli sabit bir
oran belirleyerek , her yıl cari yıl işletme
karından bu oran üzerinde pay sahiplerine
ödeme yapar. Hisse sahipleri açısından
ödenen kar payı doğrudan işletmenin elde
ettiği kar miktarına bağlı olduğundan, yıllık kar
miktarındaki dalgalanmalar kar payı
ödemelerini etkiler ve her yıl farklı
miktarlarda kar payı ödemesi yapılır.
Finansal Yatırım Araçları
21

Bahar 2014
Düzenli Sabit Miktarda Kar Payı
Ödemesi

20
Sabit Oranlı Kar Payı
Ödemesi
Her yıl hisse sahiplerine önceden belirlenmiş
sabit miktarda kar payı ödeneceği kararı
verilmiştir. Sabit miktarda ödeme hisse,
sahiplerinin işletmenin durumuna ilişkin
olumlu izlenim edinmelerini sağlar. Bu
şekilde ödeme, hisse senetlerinin değerine
istikrar kazandırır. İşletmenin karlarında bazı
yıllarda azalış yaşansa dahi bu azalış hisse
sahiplerinin gelirlerine yansımadığından, elde
edeceği kar payını önceden bilerek, düzenli
getiri elde etmek isteyen yatırımcılar bu
şirketin hisselerini Finansal
tercih
edecektir.
Yatırım Araçları Bahar 2014
Kar payı oranları, işletmenin gelecekteki
durumunun göstergesi olarak
değerlendirildiğinden kar paylarındaki sürekli
dalgalanma yatırımcılar açısından olumsuz
olarak değerlendirileceğinden hisse senedinin
değerini düşürücü bir etki yaratır.
Finansal Yatırım Araçları
22
Bahar 2014
Düzenli Sabit Miktarda Kar +
Eklemeler

Bu politikada, işletmenin her yıl dağıtabileceği
asgari sabit bir kar miktarı saptanır, karlılık
durumuna göre her yıl bu miktarın üzerine bir
ekleme yapılır. Yatırımcılar her yıl düzenli bir
miktar almayı garantilemekte, işletmenin
karlılığına göre de taahhüt edilen miktarın
üzerinde bir getiri elde edebilmektedirler.
Finansal Yatırım Araçları
Bahar 2014
Genel Kurulca İbra (Aklama)
23

Yönetim Kurulu ve Denetim Kurulu üyeleri ile
temsil ve imza ile yetkili Kooperatif
Müdürlerinin aklanması demektir. İbra ile; bu
görevliler, o dönemdeki harcama ve
işlemlerinden dolayı bir daha sorumlu
tutulamazlar. Haklarında dava açılamaz. Hiçbir
alacak ileri sürülemez.
Finansal Yatırım Araçları
Finansal Yatirim Araclari
Bahar 2014
4
Rustem Baris Yesliay
Bahar 2014
Değerleme
2

FİNANSAL YATIRIM
ARAÇLARI
06. MENKUL KIYMETLERDE DEĞERLEME
Finansal Yatırım Araclari
HİSSE SENEDİ DEĞERLEMESİ
3
Tüm temel finansal kararlar, beklenen risk,
beklenen getiri ve bu iki faktörün bir hissesinin
değeri üzerindeki bileşik etkisinin dikkate
alınması yoluyla alınmaktadır. Değerleme,
herhangi bir varlığın değerini belirlemek
amacıyla risk ve getiri oranlarını bir araya
getiren bir süreçtir.
Bahar 2014
Hisse Senedinde Değer Kavramları
4

Hisse senedine yapılacak yatırımın çekiciliği,
esas itibariyle yatırım yapılacak ortaklığın
gelecekteki başarı düzeyine bağlıdır. Hisse
senedi çıkaran ortaklığın gelir sağlama
potansiyeli, hisse senedinin değerini belirleyen
temel faktör olarak kabul edilmekte ve
değerleme sürecinde mutlaka hesaba
katılması gerekmektedir.
Finansal Yatırım Araclari






Bahar 2014
Nominal Değer
Borsa Değeri (Market Value)
Muhasebe Değeri (Defter Değeri-Book Value)
Tasfiye Değeri
Net Aktif Değeri (Net Asset Value-Adjusted
Book Value)
Gerçek Değer
Finansal Yatırım Araclari
Nominal Değer
Bahar 2014
Borsa Değeri (Market Value)
5
6

Nominal değer hisse senedinin ilk ihracı
sırasında, ona ortaklık tarafından verilen ve
hisse senedinin üzerinde yazılı olan değerdir.
Finansal Yatırım Araclari
Finansal Yatirim Araclari
Bahar 2014

Bir hisse senedinin sermaye piyasasında
alınıp satıldığı fiyat borsa değeri (piyasa
değeri) olarak tanımlanabilir. Ancak borsa
konjonktürünün çok hızlı veya çok durgun
olması sonucu, hisse senedinin borsa değerini
gerçek değerinin üzerine çıkarabilir ya da
altına düşürebilir.
Finansal Yatırım Araclari
Bahar 2014
1
Rustem Baris Yesliay
Bahar 2014
Muhasebe Değeri
Tasfiye Değeri
7
8



Muhasebe değeri bir ortaklığın sadece
maddi özvarlığının bilanço değeri ile
değerlendirilmesidir.
Muhasebe Değeri = Sabit ve Bağlı Değerler
+ Dönen Değerler – Borçlar = Özvarlık
Bu formüle göre ‘Muhasebe
Değeri=Özvarlık’ olmaktadır. Bir hisse
senedinin muhasebe değeri, ortaklığın
bilanço özvarlık tutarının toplam hisse
sayısına bölünmesi yoluyla
hesaplanmaktadır.
Finansal Yatırım Araclari


Bahar 2014
Finansal Yatırım Araclari
Net Aktif Değeri (NAD)
9
Tasfiye değeri işletme varlıklarının nakde
dönüştürülmesi sonucunda elde edilen
değerden, tüm borçlar ödendikten sonra kalan
değerin hisse başına düşen miktarıdır.
Kurumsal olarak, hisse senedinin borsa
değerinin, tasfiye değerinin altına düşmemesi
gerekir. Bu durum gerçekleşirse, o işletmenin
likidite etmek (tasfiye etmek) en akılcı yol
olacaktır.
Bahar 2014
Gerçek Değer
10


NAD bir bakıma tasfiye değeri olmaktadır.
Hatta, bazı ülkelerde net aktif değerine hurda
değeri de denilmektedir. Bunun en önemli
nedeni, hisse senetlerinin net aktif değerinin
çoğunlukla borsa fiyatından farklı olmasıdır.
NAD’nin borsa fiyatından farklı olmasının
nedeni; bu değerin, işletmenin yalnız maddi
varlığını parçalar halinde göz önüne almış
olmasındandır.
Finansal Yatırım Araclari

Bahar 2014
Hisse senedinin gerçek değeri, o hisse
senedinin ait olduğu işletmenin varlıkları,
karlılık durumu, dağıtılan kar durumu, sermaye
yapısı gibi değişkenlerin belirlediği bir değerdir.
Bu değerin bulunmasında, işletmenin gelecek
dönemlerde elde edeceği kazançları ile
ortaklığın gelecekteki riskini yansıtan
kapitalizasyon oranı iki önemli değişkendir.
Gerçek değer, hisse senedi değerleri
içerisinde en fazla kabul görmüş değer
kavramıdır.
Finansal Yatırım Araclari Bahar 2014
HS Değerleme Yöntemleri
11
12

Hisse senetlerinin değerlendirilmesi sabit
getirili yatırım araçlarının
değerlendirilmesinden çok daha karmaşık ve
çok çeşitli faktörlerin bir arada ele alınıp
değerlendirmesi gerektiren bir konudur.
Çünkü, hisse senetlerinde değerlendirme
yapmanın yanı sıra, ne zaman ve hangi hisse
senetlerinin satılacağı gibi soruların
değerlendirme kapsamı içinde ele alınması
gerekmektedir.
Finansal Yatırım Araclari
Finansal Yatirim Araclari
Bahar 2014




Temel Analiz Yöntemi,
Teknik Analiz Yöntemi,
Tesadüfi Seçim (Random Walk) Yöntemi,
Portföy Analiz Yöntemi.
Finansal Yatırım Araclari
Bahar 2014
2
Rustem Baris Yesliay
Bahar 2014
Temel Analiz Yöntemi
Temel Analiz Yöntemi
13
14

Temel analiz hisse senetlerinin belli piyasa
şartlarına göre gerçeğe en yakın değerinin
bulunmasına yönelik bir araştırma yöntemidir.
Bu yöntem; hisse senedinin fiyatını etkileyen
genel ekonomik faktörler, sektör sorunları,
rekabet şartları, şirketlerin mali yapıları,
verimlilik, karlılık, likidite, finansal yapı, dağıtım
kanalları, yönetim becerisi, ihracat olanakları
gibi temel olguların ve bunların o hisse
senedinin fiyatını nasıl etkilediğinin analiz
edilmesiyle hisse senedinin gerçek değerinin
belirlenmesine dayanmaktadır.
Finansal Yatırım Araclari Bahar 2014

Temel analiz yaklaşımında asıl olarak şirket mali
tablo rakamlarını esas alır. Sık sık ‘teknik analiz’ in
alternatifi olarak algılanan temel analizin teknik
analizden farklı yönü şudur: Temel analiz
yaklaşımında her bir hisse senedinin ait oluğu
şirketin hesaplanan bir ‘gerçek değeri’ vardır. Bu
gerçek değer borsa fiyatından yüksek ise, o
hisse senedini satın almak gerekir. Çünkü
temel analiz yaklaşımına göre piyasa değeri, er
geç gerçek objektif değere yaklaşacaktır. Teknik
analiz yönteminde ise böyle bir gerçek değer
yoktur. Tek değer ‘borsa fiyatı’ dır. Bu nedenle
alım satım için fiyat ve hacim grafiklerini
incelemek yeterlidir.
Finansal Yatırım Araclari
Bahar 2014
Temel Analiz Yöntemi
15
16

Temel analiz makro (ülke bazında) ve mikro
(şirket bazında) olmak üzere iki düzeyde
yapılır. Makro analizde ekonomi ve endüstri
analizi, mikro analizde ise firma analizi
aşamaları yer almaktadır.


Finansal Yatırım Araclari
17
Bahar 2014
Genel ekonomiyle ilgili olan başlıca
faktörler










Hükümetin para politikası, Hazine ve Merkez
Bankası’nın para programı,
Kamu harcamaları ve bütçe açıkları,
Dış ticaret ve ödemeler dengesi açıkları,
Döviz Kurlarındaki hareketler,enflasyon, devalüasyon
ilişkisi,
Yatırımlar, istihdam politikası ve işsizlik oranı,
Emisyon oranındaki artışlar, enflasyon hızı,
Altın fiyatlarındaki genel trend,
Hazine bonosu ve repo faizleri,
Gayrisafi Milli Hasıla Artışı (büyüme hızı),
Özelleştirme politikası ve uygulamaları,
Finansal Yatırım Araclari
Finansal Yatirim Araclari
Bahar 2014
Güçlü ve büyüyen bir ekonomide hisse senedine
yapılan yatırımın karlı olma olasılığı daha
yüksektir. Bu nedenle, yatırımcının yatırım
yapacağı dönem içinde ekonominin genel
göstergelerinin alacağı değerleri ve ekonomideki
dalgalanmaları izlemesi gerekir.
Ekonomideki büyüme ya da daralma şirketlerin,
stok, finansman, fiyat ve ödeme politikalarını, borç
ve alacak yönetimini etkiler. Bu nedenle, genel
ekonomideki değişmenin yönünün tahmin
edilmesi yatırımcı açısından büyük önem
Finansal Yatırım Araclari Bahar 2014
taşımaktadır.
18

Ekonomik faktörler kadar önemli olan bir
başka konu da ekonomi dışı sosyal-politik
faktörlerdir. Bu faktörlerin önemi hisse senedi
piyasasıyla doğrudan ilgili olup olmamaları
değil; iyimserlik ya da kötümserlik
yaratmalarıdır. Seçimler, askeri darbeler,
hükümet bunalımları, anarşi ve terör, grevler,
savaşlar karamsarlık ve tedirginlik yaratır.
Finansal Yatırım Araclari
Bahar 2014
3
Rustem Baris Yesliay
Bahar 2014
Endüstri Analizi
19
20

Ekonomik analiz sonucunda ekonominin
dengeli ve güçlü göründüğü, büyüme sürecine
girdiği kanısını oluşturuyorsa, bu durum
yatırım için uygun bir ortam olarak
değerlendirilir. Ekonomideki durgunluk ve
büyüme oranındaki azalma ise tam aksi bir
veri niteliği taşıyacaktır.
Finansal Yatırım Araclari


Temel analizde, genel ekonomik faktörler
kadar, işletmenin içinde bulunduğu endüstrinin
konjonktüre karşı duyarlığı da önemlidir.
Endüstri analizi, işletme analizi için bir çerçeve
oluşturur, diğer bir deyişle, bir endüstrinin
performansı o endüstriye dahil işletmelerin
performanslarının iyi bir göstergesidir.
Bahar 2014
Finansal Yatırım Araclari
Bahar 2014
Endüstri Grupları
21
22

Endüstriler genel ekonomik durumdan değişik
biçimlerde etkilenirler. Bazı sektörler ekonomik
büyüme oranı ile aynı hızda, bazıları daha hızlı
ya da daha yavaş büyüme gösterirler. Bir
işletmenin büyümesi de büyük ölçüde, içinde
bulunduğu endüstri kolunun büyümesine bağlı
ve paraleldir.



Finansal Yatırım Araclari
Büyüyen e. : Bilgisayar, elektronik, telekomünikasyon
gibi teknolojik gelişme ve icatların yoğun olduğu
endüstrilerdir. Bu tür e. ekonomik konjonktürden
etkilenmeksizin, sürekli büyüyen iş kollarıdır.
Dönemsellik gösteren e. : Ekonomik konjonktüre
paralel olarak dalgalanma gösteren e. Bu tip sektörlere
yatırım yapmak ekonomik gelişme dönemlerinde karlı,
durgunluk dönemlerinde ise riskli olabilir. Turizm sektörü
gibi.
Savunmacı e. : Ekonomik konjonktürden çok az
etkilenen e. Gıda, ilaç gibi sektörler. Bu sektörlere ait
hisse senetlerine yatırım yapmanın riski az.
Bahar 2014
Finansal Yatırım Araclari
Endüstrinin hayat devresi
23
Bahar 2014
Firma Analizi
24

Endüstrilerin hayat serileri kuruluş, gelişme ve büyüme,
olgunlaşma ve doyum gibi temel devrelerden oluşur.
Kuruluş ve tanınma aşamasındaki işetmelerin hisse
senetlerine yatırım yapmak oldukça risklidir. Bu
işletmelerin hisse senetlerine genellikle spekülatörler
yatırım yapar. Endüstrideki büyüme ve gelişme aşaması
uzun yıllar sürebilen bir devredir ve bu aşamada
endüstrideki işletmelerin hisse senetleri arzulanır
yatırımlar niteliğindedir. Olgunluk ve doyum aşaması ise
büyümenin durduğu, satışların daha yavaş arttığı bir
devredir. Bu devrede endüstrinin hisse senetleri artık
yatırımcı için cazibesini yitirmiştir. Video, faks, bilgisayar
üretimi gibi iş kolları bu konuda hassas iş kollarıdır.
Finansal Yatırım Araclari
Finansal Yatirim Araclari
Bahar 2014

Firma analizinin ilk kısmında işletmenin genel
analizi yapılır. Bu kısımda ele alınacak
konular; şirketin unvanı, geçmişi ve şöhreti,
sermayesi, yedekleri, yönetimdeki başlıca
hissedarları, ortak ve personel sayısı,
yöneticilerin kişilikleri ve yetenekleri, üretim
konusu ve kapasitesi, üretim maliyetleri,
ihracat olanakları, kredi olanakları, verimlilik ve
karlılık durumu, kar dağıtım politikası, sermaye
artırımı düşünceleri, genişleme ve yeni yatırım
projeleri olarak sıralanabilir.
Finansal Yatırım Araclari
Bahar 2014
4
Rustem Baris Yesliay
Bahar 2014
25
26

Temel veriler üzerinde yapılan inceleme
sonucunda yapılacak yatırımın risk ve
verimliliği hakkında bir hükme varılabilir.
Bundan sonra, işletmenin geleceğine ilişkin
nicel tahminler yapabilmek amacıyla
işletmenin geçmişteki performansı
değerlendirmeye alınır. Bu tür nicel bir
incelemenin başlıca kaynağı finansal tablolar
ve başlıca aracı rasyo (oran) analizleridir. Bu
amaçla kullanılabilecek oranlar likidite oranları
ve karlılık oranlarıdır.
Finansal Yatırım Araclari
Muhasebe Değeri Ya Da Tasfiye
Değeri Yaklaşımı

Bahar 2014
Finansal Yatırım Araclari
Fiyat/Kazanç Yaklaşımı
27
Bu değerleme yöntemi beklenen nakit giriş
ve çıkışlarını dikkate almadığı için yalnızca
iflas ya da tasfiye halindeki işletmelerde
önem taşır.
Bahar 2014
Fiyat/Kazanç Yaklaşımı
28
Bu yöntemle yatırımcı veya analist önce hisse
başına net karı (HBK) tahmin eder, daha sonra
bu değeri hisse senetleri piyasasında
gerçekleşmiş Fiyat/Kazanç oranıyla çarparak
hisse senedinin gerçek değerini (gerçek
fiyatını) hesaplar.
 Fiyat/Kazanç oranı beklenen kazanç tutarını
da dikkate aldığından muhasebe ya da tasfiye
değeri Hisse
yöntemine
göre daha
üstün
bir
Senedinin
Gercek
Değeri
F/KO=
yöntemdir.


GD=(F/K)xHBK=7x10=70
Hisse Başına Net Kar
Finansal Yatırım Araclari
Bahar 2014
29
X İşletmesi gelecek yıl (1989) hisse başına 10
TL. net kar elde etmeyi beklemektedir. Aynı
endüstri kolunda yer alan şirketlerin ortalama
fiyat/kazanç oranı 7 olduğuna göre, X
işletmesinin hisse senedinin gerçek değeri
nedir?
Finansal Yatırım Araclari
Bahar 2014
30

F/K katsayısı yeni kurulan sermaye
piyasalarında genellikle düşüktür. Örneğin;
Türkiye, Yunanistan, Portekiz gibi ülkelerde
F/K katsayısı 8-10-12 civarında, Gelişmiş
Avrupa Ülkelerinde ve Amerika’ da 20-30
arasında, Japonya’ da ise 60-65 kadardır. F/K
katsayısının hesaplanması hisse senedinin
piyasa (ya da borsa) fiyatından hareketle
olmaktadır. Bu nedenle de F/K katsayısı borsa
konjonktüründen etkilenen hareketli bir değer
ölçüsü sağlamaktadır. Buna rağmen dünyada
en çok kullanılan değerleme
ölçüsüdür.
Finansal Yatırım Araclari Bahar 2014
Finansal Yatirim Araclari

X İşletmesi gelecek yıl (2012) hisse başına 0,75 TL. net
kar elde etmeyi beklemektedir. Aynı endüstri kolunda yer
alan şirketlerin ortalama fiyat/kazanç oranı 9 olduğuna
göre, X işletmesinin hisse senedinin gerçek değeri
nedir?
Finansal Yatırım Araclari
Bahar 2014
5
Rustem Baris Yesliay
31
Bahar 2014
Piyasa Değeri/Defter Değeri
Yaklaşımı


32
İşletmelerin hisse bazında piyasa değeri (borsa
değeri) ile defter değeri daima farklıdır. Çünkü,
defter değeri muhasebe dışı faktörleri dikkate
almamaktadır. PD hemen her dönemde defter
değerinin belli bir miktar altında veya üstünde
seyrettiğinden, belli bir trend veya birbirine yakın
oranlar gösterir. Bu trend veya oranlara göre ya
da sektör için oluşmuş bir ortalama ‘piyasa
değeri/defter değeri’ oranından da yararlanılarak
işletmenin hisselerinin gerçek değerine varılabilir:
Gerçek Değer = (Piyasa Değeri/Defter Değeri) x
(Defter Değeri)
Finansal Yatırım Araclari

Aynı sektörde faaliyet gösteren üç işletmenin
piyasa ve defter değerleri aşağıdaki gibidir. D
işletmesinin hisse senedinin defter değeri
5.000 TL. ise, diğer işletmelerin verilerinden
yararlanarak D işletmesinin hisse senedinin
gerçek değeri şöyle hesaplanır.
İşletme
Bahar 2014
Ort Piyasa F Defter D Piyasa D / Defter D
A
3.000 YTL
2.500 YTL
1,20
B
8.700 YTL
6.000 YTL
1,45
C
4.500 Finansal
YTL Yatırım
2.000Araclari
YTL
2,25
Bahar 2014
Kar Payı Yöntemi (KPY)
33
34


KPY, bir hisse senedinin bugünkü değerinin
sınırsız bir süre boyunca o hisse senedinden
sağlaması beklenen kar paylarının bugünkü
değerlerine eşit olacağını öngören bir
yöntemdir.
KPY mantığı, sınırsız bir süre boyunca elde
tutulacak bir hisse senedinin sağlayacağı nakit
girişlerinin sadece kar payları olmasıdır.
Finansal Yatırım Araclari


Bahar 2014
Finansal Yatırım Araclari
Kısaltmalar
35
36




GD0 = hisse senedinin bugünkü gerçek değeri
D = t’ inci yıla kadar her yıl elde edilmesi
beklenen kar payları
k = iskonto oranı
t = planlanan zaman ufku
Finansal Yatirim Araclari
Bahar 2014
Bahar 2014
Dağıtılacak kar paylarının sabit
kalması durumunda




Finansal Yatırım Araclari
Ancak model, hisse senedi için uygun bir
iskonto oranının belirlenmesi sorununu da
beraberinde getirmektedir. Iskonto oranı,
genelde yatırımcı tarafından kabul edilebilir bir
karlılık oranı biçiminde tanımlanır.
Uygulamada bu oran, devlet tahvilleri ile
hazine bonolarının faiz oranına bir risk faktörü
eklenerek bulunur.
İşletmenin her yıl dağıtacağı kar payının
değişmeyeceği, iskonto oranının sabit kalacağı
varsayılması durumunda:
GD0 = D1 / k
Bir hisse senedinin t= 1 yılından sonsuza dek
ödeyeceği kar payı 2.000 TL ve iskonto oranı
%50 ise bu hisse senedinin,
GD= D1 / k =2000 / 0.5=4000
Finansal Yatırım Araclari
Bahar 2014
6
Rustem Baris Yesliay
37
Dağıtılacak kar payının her yıl sabit
bir hızla artması



D1
k-g
X işletmesinin hisse senetlerinin yıllık sabit kar
payı büyüme oranı % 5, iskonto oranı %12 ve t
= 1 yılındaki kar payı 1150 TL. olduğuna, bir
hisse senedinin gerçek değeri nedir?
X işletmesinin hisse senetlerinin yıllık
sabit kar payı büyüme oranı %7, iskonto
oranı %15 ve t = 1 yılındaki kar payı
15.000 TL. olduğuna, bir hisse senedinin
gerçek D
değeri
nedir?
15.000
1
GD0 =
k-g

GD 0 =
Finansal Yatırım Araclari
Kısaltmalar
Yeni buluşlar, yeni mal ve hizmetler üretilmesi,
teknolojik yenilikler ilk yıllarda işletmelerin
olağanüstü kar elde etmesine olanak verebilir.
Ancak izleyen yıllarda yeni rakiplerin piyasaya
girmesi bu konularda ilk atılımı yapan
işletmenin tekelci karını ortadan kaldırarak,
karını normal düzeye indirir.




n = Normal üstü büyüme hızının devam
edeceği süre
gs = Normal üstü büyüme hızı
gn = Normal büyüme hızı
Dn = Kar payının normal üstü büyüme hızı
sonunda ulaşacağı değer.
n
t=1
Finansal Yatırım Araclari
Bahar 2014
n
GD0 =
41
t=1
Z işletmesinin en yakın (1988) dönem kar payı
tutarı hisse başına 1.500 TL’dır. Yeni bir
ürünün piyasaya sürülmesi nedeniyle gelecek
üç yıl boyunca (1989, 1990, 1991) kar payı
büyüme hızının (g) %10 olacağını
tahminlemektedir. 1991 yılı sonunda kar payı
büyüme oranının %5’ e düşmesi
beklenmektedir. İskonto oranı %15 olduğuna
göre bir hisse senedinin 1988 yılındaki gerçek
değerini hesaplayınız.
Finansal Yatirim Araclari
Bahar 2014
D 0 (1+g s ) t  1
D 
+
x n+1 
t
n
(1+k)
 (1+k) k-g n 
Finansal Yatırım Araclari
1
Finansal Yatırım Araclari
Bahar 2014
40
GD 0 = 

D1
k-g
 187.500
0.15
 0.07
Finansal Yatırım
Araclari Bahar 2014
Dağıtılacak kar paylarının her yıl
değişen bir hızla artması

38
Eğer dağıtılacak kar paylarının her yıl ‘g’
gibi sabit bir hızla sınırsız süreyle artacağı
bekleniyorsa,
GD 0 =
39
Bahar 2014
Bahar 2014
D0 (1+gs ) t  1
D 
+
x n+1 
t
n
(1+k)
 (1+k) k-g n 

1500(1+0.1) t 
1
D4
+
x

t
3
(1+0.15)
t=1
 (1+0.15) 0.15-0.05 
3
GD0 =
2
1500(1+0.1)1 1500(1+0.1)2 1500(1+0.1)3


(1+0.15)1
(1+0.15)2
(1+0.15)3
 4120
42
Finansal Yatırım Araclari
Bahar 2014
7
Rustem Baris Yesliay
Bahar 2014
3
D1991 =D0 (1+gs ) t  1500x(1+0.10)3  1996.5
44
4

D1992 =D1991x(1+g n )  1996.5x(1+0.05)  2096

5
 1
D 
GD0 =4120+ 
x 1992 
3
 (1.15) 0.10 
2096 
 1
GD0 =4120  
x

 1.521 0.10 
GD0  4120  (0.658 x20960)  17911.68
Finansal Yatırım Araclari
43

D0 = D1988 olduğundan D4 = D1992 olacaktır.
D1992, 1991 yılı kar payına %5 büyüme payı
eklenerek hesaplanmıştır.
1991 yılı kar payı ise 1500TL’lik kar payının
%10 büyüme oranından 3.yıl sonundaki değeri
olarak hesaplanmaktadır.
Bahar 2014
Finansal Yatırım Araclari
1
n
GD0 =
45

t=1
T işletmesinin en yakın (2008) dönem kar payı
tutarı hisse başına 1.20 TL’dır. Yeni bir ürünün
piyasaya sürülmesi nedeniyle gelecek üç yıl
boyunca (2009, 2010, 2011) kar payı büyüme
hızının (g) %10 olacağını tahminlemektedir.
2011 yılı sonunda kar payı büyüme oranının
%5’ e düşmesi beklenmektedir. İskonto oranı
%15 olduğuna göre bir hisse senedinin 2008
yılındaki gerçek değerini hesaplayınız.
Finansal Yatırım Araclari
Bahar 2014
Bahar 2014
D0 (1+gs ) t  1
D 
+
x n+1 
t
n
(1+k)
 (1+k) k-g n 

1.2(1+0.1) t 
1
D4
+
x

t
3
t=1 (1+0.15)
 (1+0.15) 0.15-0.05 
3
GD0 =
2
1.2(1+0.1)1 1.2(1+0.1)2 1.2(1+0.1)3


(1+0.15)1
(1+0.15)2
(1+0.15)3
 3.29
Finansal Yatırım Araclari
46
Bahar 2014
3
D2011 =D0 (1+gs ) t  1.2x(1+0.10)3  1.56
48
4
D2012 =D2011x(1+g n )  1.56x(1+0.05)  1.64
5
 1
D 
GD0 =3.29+ 
x 2012 
3
 (1.15) 0.10 
1.64 
 1
GD0 =3.29  
x

 1.521 0.10 
GD0  3.29  (0.658x16.4)  14.08
47
Finansal Yatirim Araclari
Finansal Yatırım Araclari
Bahar 2014

T işletmesinin en yakın (2007) dönem kar payı
tutarı hisse başına 0.80 TL’dır. Yeni bir ürünün
piyasaya sürülmesi nedeniyle gelecek 4 yıl
boyunca (2008, 2009, 2010, 2011) kar payı
büyüme hızının (g) %12 olacağını
tahminlemektedir. 2011 yılı sonunda kar payı
büyüme oranının %7’ e düşmesi
beklenmektedir. Iskonto oranı %10 olduğuna
göre bir hisse senedinin 2007 yılındaki gerçek
değerini hesaplayınız.
Finansal Yatırım Araclari
Bahar 2014
8
Finansal Yatirim Araclari
Bahar 2014
Teknik Analiz Yöntemi
2

FİNANSAL YATIRIM
ARAÇLARI
07. MENKUL KIYMETLERDE DEĞERLEME /
TAHVİL DEĞERLEMESİ
Finansal Yatırım Araçları
Teknik analizin temel varsayımları
3
TA yöntemi, piyasadaki hisse senetlerinin cari ve
geçmişteki fiyatlarından hareket ederek, gelecekteki
fiyatlarını tahminlemeye çalışan bir yöntemdir. TA’nın
temel varsayımı; hisse senetlerinin fiyat
dalgalanmalarının gözlenebilen ve kendisini tekrarlayan
bir trend oluşturduğu ve bu trendin saptanması sonucu
gelecekteki fiyat hareketlerinin belirlenebileceğidir.
TAnalizcilere göre piyasanın, hisse senetlerinin yatırım
değerinden bağımsız olarak kendine özgü bir yaşam
biçimi vardır ve temel analiz piyasanın en önemli
belirleyicilerinden biri olan ‘yatırımcıların duygularını’
dikkate almamaktadır.
Bahar 2014
Teknik analizin temel varsayımları
4



HS’nin fiyatı, yalnızca o HS’ye ait arz ve talebe
göre belirlenir.
Arz ve talep akılcı ve akıl dışı birçok faktör
tarafından etkilenir ve bu faktörlerin tamamını bir
değerleme modelinin kapsamına alınmasına
olanak yoktur. Oysa, hisse senedinin piyasa
fiyatı tüm faktörleri otomatik olarak dikkate
almaktadır.
HS fiyatlarındaki dalgalanmalar genellikle
kolayca gözlenebilen ve uzun süre devam eden
belirli trendler izler. Finansal Yatırım Araçları Bahar 2014



Finansal Yatırım Araçları
Teknik Analizin Üstün Yönleri
5
Trend başladıktan sonra tamamen ters yöne
dönünceye kadar devam eder.
Arz ve talepteki kaymalar, er ya da geç piyasa
fiyatlarının izlediği trendde de değişmelere
neden olur.
Birtakım fiyat hareketleri zaman içinde
tekrarlanma eğilimi gösterir.
Bahar 2014
Teknik Analizin Üstün Yönleri
6


Teknik analizde piyasadaki çeşitli kesimlerin
fiyatları belirlemesi sebebiyle ’beklentilere’ de
önem verilir. Hisse senedi piyasasında sıkça
duyulan ‘boğa ve ayı piyasaları’ terimleri,
piyasadaki çeşitli kesimlerin gelecek hakkındaki
beklentilerinin yönünü belirtir.
Temel analiz piyasa hareketlerini, makro ve mikro
ekonomik faktörlerin dışında kalan psikolojik ve
tesadüfi faktörleri ve piyasa mekanizmasının
kendi içi dinamiğini içermemektedir. Oysa, teknik
analistler, sayılan tüm bu etmenlerin hisse
senedinin piyasa fiyatının içinde yer aldığını
savunmaktadır.
Finansal Yatırım Araçları
Rustem Baris Yesilay
Bahar 2014

Teknik analistler, kullandıkları yöntem veya
teknikler sayesinde, diğer analiz yöntemlerine
göre daha iyi, erken ve sağlıklı bir uyarı sinyali
alındığını savunmaktadırlar. Böylece hisse
senedi piyasasındakilere ‘al’, ‘sat’ veya ‘elde
tutu’ gibi öneriler verirler.
Finansal Yatırım Araçları
Bahar 2014
1
Finansal Yatirim Araclari
Bahar 2014
Teknik Analizin Üstün Yönleri
7
Teknik Analizin Üstün Yönleri
8

Ne temel, ne de teknik analiz, hesapta olmayan
yeni olayları ve bunların sonuçlarını önceden
kestirebilir. Fakat bu gibi olaylarda uzun vadeli
yatırımcıları kısa vadeli yatırımcı daha çok temel
analize, kısa vadeli yatırımcı ise teknik analize
daha çok önem vermektedir. Ayrıca teknik analiz,
alımdan sonraki birkaç gün veya hafta içinde
kazanmayı amaçlayan spekülatörler tarafından da
tercih edilir. Diğer yanda, uzun vadeli
yatırımcılarda teknik analizi, temel analize ek
olarak zamanlama için kullanırlar.
Finansal Yatırım Araçları


Temel analizin dayandığı finansal tablo ve
veriler makyajlı olabilmekte, eksiklik veya
yanlışlıklar içerebilmektedir. Teknik analiz ise,
piyasadan derlenen (fiyat, işlem hacmi vb.)
kesin bilgilere dayanmaktadır.
Temel analiz, oldukça yorucu, zaman alıcı ve
ekonomik konularda bilgi sahibi olmayı
gerektiren bir yöntemdir. Oysa, teknik analiz
kullanımı, daha kolay ve daha az eğitimle
gerçekleştirilebilecek bir yöntemdir.
Bahar 2014
Finansal Yatırım Araçları
Teknik Analizin Üstün Yönleri
9
Bahar 2014
Teknik analizin zayıf yönleri
10

Temel analiz, piyasada düşük değerlenmiş
hisse senetlerini tespit etmeye ve bunlara
yatırım yapmaya dayanır. Oysa bu yatırımın
verimli olabilmesi, piyasadaki diğer
yatırımcıların da söz konusu senetlerin düşük
değerlenmiş olduğunu fark etmelerine ve talebi
artırarak fiyatın yükselmesini sağlamalarına
bağlıdır.
Finansal Yatırım Araçları

Bahar 2014
Teknik analizin zayıf yönleri
11
Teknik analiz, geçmişteki fiyatların
oluşumundaki değişkenlerin gelecekte de
kendisini tekrarlayacağı varsayımına dayanır.
Geçmişte oluşan grafik modellerin gelecekte
de kendisini tekrarlayabileceği, teknik analiz
kurallarının her zaman çalışmadığı
söylenebilir. Bu kurallar çalışsa bile temel
verilerdeki değişikliklerin buna engel olma ya
da trendin yönünü değiştirebilme ihtimali söz
konusudur. Bütün bunlara rağmen sırf
geçmişte böyle oldu diye körü körüne eski
modellere bağlı kalmanın
sakıncaları açıktır.
Finansal Yatırım Araçları Bahar 2014
Dow Teorisi
12


Bir fiyat oluşumunun ya da teknik analiz
kurallarının yararlı sonuç vermesi, piyasada
herkesin aynı kuralı uygulamasıyla işlemez
duruma gelmektedir.
Gerçekte, teknik analiz sonuçları mekanik
olarak ortaya çıkmamakta, grafiklerin
yorumlanması da önem kazanmaktadır. Ancak,
aynı grafiği analiz eden iki ayrı analist farklı
yatırım kararları verebilmektedir.
Finansal Yatırım Araçları
Rustem Baris Yesilay
Bahar 2014
Dow hisse senetleri piyasasının belirli trendler
izlediğini, bu trendlerin izlenmesiyle piyasanın
genel gidiş yönünün tahmin edilebileceğini öne
sürmüştür.
1. Ortalamalar her türlü faktörü içerir ve
yansıtır. (Hisse senedi fiyat endeksleri,
Dow’un bahsettiği ortalamalarla aynı
anlamdadır.)
2. Piyasada üç temel trend vardır. Her trend,
süre bakımından kendinden bir büyük olan
trendi düzeltir. Finansal Yatırım Araçları Bahar 2014

2
Finansal Yatirim Araclari
Bahar 2014
Dow teorisinin temel ilkeleri
13
Dow teorisinin temel ilkeleri
14



-Bir yıldan uzun olan, tüm piyasanın aşağı
(bear markets) ya da yukarı (bull markets)
çekildiği ana trendler veya birincil trendler,
-Birincil trendin genel ortalamasından
sapmaları düzeltir nitelikteki kısa dönemli (2
haftadan 9 aya kadar) veya ikincil trendler,
-Piyasadaki günlük dalgalanmalar. Teoriye
göre bu dalgalanmalar anlamlı değildir.
Finansal Yatırım Araçları
3.



Bahar 2014
Ana trendler (birincil hareketler) üç
aşamadan geçer:
-Fiyatlar düşükken akıllı yatırımcıların alıma
geçtiği biriktirme veya toparlama dönemi,
-Fiyatlar hızla artarken trendi izleyen birçok
kişinin alıma geçtiği boğa piyasası dönemi.
-Hisse senetlerinin özellikle akıllı yatırımcılar
tarafından elden çıkarıldığı ayı piyasası
dönemi.
Finansal Yatırım Araçları
Bahar 2014
Dow teorisinin temel ilkeleri
15
16
4.
5.
6.
Ortalamalar veya piyasa göstergelerinin birbirini
onaylaması gerekir. Başka deyişle endeks veya
ortalamalar birbiriyle aynı uyarı ve sinyalleri
vermelidir.
İşlem miktarı trendi onaylamalıdır. Trend
belirlenirken fiyata ek olarak işlem miktarına da
bakılmalıdır. İster düşüş, ister artış yönlü olsun,
her ana trend işlem miktarının artmasıyla
desteklenir ve doğrulanır.
Yön veya eğilimin değiştiğine dair sinyaller
alınana dek her trend geçerlidir.
Finansal Yatırım Araçları

Bahar 2014
Finansal Yatırım Araçları
Fiyat ve Miktar Göstergeleri
17
18

Teknik analistlerin hisse senetleri ile ilgili
olarak üzerinde durdukları iki nokta, fiyat
hareketleri ve değişen fiyatlardan etkilenen
işlem hacmidir.
Rustem Baris Yesilay
Bahar 2014
Bahar 2014
Teknik analizde kullanılan fiyatmiktar göstergeleri


Finansal Yatırım Araçları
Dow teorisinin esası, gel-git olaylarına
benzetilebilir. Piyasada genel eğilim fiyatlarının
yükseliş yönünde ise, araya giren her ikincil
hareketten sonra, hisse senetlerinin fiyat
düzeyi, daha önce ulaşılan üst noktayı aşar.
Piyasada genel eğilim düşüş yönünde ise, her
fiyat duruşundan sonra fiyat düzeyi, bir önceki
fiyat duruşunda bulunan noktanın altına düşer.
Söz konusu yöntemde birincil ve ikincil
hareketlerin oluşturduğu eğilimleri yorumlamak
önem taşımaktadır.
-Artan ve azalan fiyat endeksleri: Çeşitli mali
yayınlarda, o gün borsalarda işlem gören hisse
senetlerinin ne kadarının fiyatının yükseldiğini, ne
kadarının fiyatının düştüğünü göstermeye
çalışarak, fiyat hareketlerinin yönünü ve şiddetini
ölçmeyi amaçlayan endekslerdir.
-Borsa işlem hacmi: bir gün içerisinde borsada
alım satımı yapılan hisse senetlerinin toplam
miktarıdır. Dow teorisine göre fiyat yükselişlerinde
işlem hacmi yükselecek, fiyat düşmelerinde ise
azalacaktır. İşlem hacminin bilinmesinin en önemli
yararı, piyasa düşüşünü önceden kestirmeye
yardımcı olmasıdır.
Finansal Yatırım Araçları
Bahar 2014
3
Finansal Yatirim Araclari
Bahar 2014
19
20

-Lot altı işlemler (az sayıda alım satım): Bu
teori küçük yatırımcıların bilgi yetersizliği ve
hisselerinden bağımsız olarak yatırım yapma
yeteneklerinin gelişmemiş olması nedeniyle
piyasa göstergelerinin tersine davrandığı;
başka bir deyişle, fiyatlar yükselirken alıp,
düşerken sattıkları temeline dayanır.
Finansal Yatırım Araçları

Bu nedenle, az sayıda alımlar az sayıda
satımlara oranlanarak (lot altı alımlar/ lot altı
satışlar) bir ‘Lot Altı İşlemler Endeksi’
oluşturulabilir. Bu teoriye göre, endeksin artışı
fiyatların zirveye yaklaştığını ve yakında
düşmeye başlayacağını, azalışı ise fiyatlardaki
düşüşün sona erdiğini ve yükselmenin
başlamak üzere olduğunu açıkça
göstermektedir.
Bahar 2014
21
Finansal Yatırım Araçları
Bahar 2014
22

-Açıktan veya kısa satış (Sahip olunmayan
menkul kıymetlerin ödünç alınmak sureti ile
satılmasıdır.): Açıktan satış hacminin artışı,
teknik analistler tarafından, gelecekte fiyatların
yükseleceği şeklinde yorumlanmaktadır.

-Güven endeksi: ABD sermaye piyasalarında
analistlerin sıkça başvurdukları bir yöntem
olarak, yatırımcıların risk almaya karşı
gösterdikleri istekliliğin bir göstergesidir.
GE=
Finansal Yatırım Araçları
Bahar 2014
Kaliteli Tahvillerin Getirisi
Düşük Kaliteli Tahvillerin Getirisi
Finansal Yatırım Araçları
Bahar 2014
Teknik Analizde Fiyat Hareketlerini
Belirlemeye Yönelik Yaklaşımlar
23
24

Endeksteki artış, ekonomideki canlanma ve
yatırımcıların beklentilerindeki değişme
nedeniyle yüksek ve düşük kaliteli tahvillerin
getirilerinin birbirine yaklaştığını gösterir. Bu
durum hisse senetleri piyasasında
yükselmenin, düşme ise ekonomide ve hisse
senetleri piyasasında daralmanın işareti olarak
görülmektedir.
Finansal Yatırım Araçları
Rustem Baris Yesilay
Bahar 2014




Fiyat hareketlerini belirlemeye yönelik
yöntemlerle, teknik analistler, trend
değişimlerini (fiyat analizlerini) izlemeye
çalışırlar. Bu yöntemler:
1) Grafikler,
2) Hareketli Ortalamalar
3) Göreli Güç Yöntemleri
Finansal Yatırım Araçları
Bahar 2014
4
Finansal Yatirim Araclari
Bahar 2014
Grafikler Yöntemi
25
26

Grafikler, teknik analizin temel araçlarıdır.
Grafik çizimi için kapanış fiyatı, en düşük, en
yüksek fiyatlar, işlem hacmi, işlem miktarı gibi
değerler kullanılır. Grafiğin x ekseni, zamanı; y
ekseni ise, sayısal verilerin aldıkları değerleri
(fiyat, işlem hacmi gibi) gösterir. Grafikler
günlük, haftalık, aylık olarak hazırlanır.
Finansal Yatırım Araçları
Bahar 2014
Finansal Yatırım Araçları
Bahar 2014
Hareketli Ortalamalar Yöntemi
27
28

HO (moving averages) yöntemi, fiyatlardaki
aşırı dalgalanmayı istatistiki yöntemlerle
düzeltip, gerçek trendi görmek, yani bir
anlamda verileri düzgün hale getirmek
(smoothing) amacıyla kullanılan bir veri
düzeltme tekniğidir. HO yönü, seçilen zaman
dilimi içinde fiyatların trendini gösterecektir.
HO yönü, seçilen zaman dilimi içinde fiyatların
trendini gösterecektir. HO yükselmeye
başlaması, fiyatların artacağını, HO eğrisinin
aşağı doğru kıvrılması ise fiyatların düşüşe
geçeceğinin göstergesidir.
Finansal Yatırım Araçları Bahar 2014



HO t =
X işletmesi hisse senedinin 12 günlük gözlemi
boyunca borsa kapanış fiyatları aşağıda
verilmiştir. Fiyat serisini 6’lı hareketli
ortalamaları olarak (N=6) düzeltiniz.
Finansal Yatırım Araçları
Rustem Baris Yesilay
Bahar 2014
t
1
x  Fi
N i=t-N +1
Finansal Yatırım Araçları
29

Hot = t dönemine ait hareketli ortalama
N = Hareketli ortalamada baz alınacak veri
sayısı
F1 = Kapanış fiyatları
30
Bahar 2014
T
Fi
6 Günlük HO
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
2.000,0
2.150,0
2.250,0
2.250,0
1.900,0
2.100,0
2.250,0
2.050,0
1.950,0
2.150,0
2.250,0
2.300,0
2.108,3
2.150,0
2.158,3
Finansal Yatırım Araçları
Bahar 2014
5
Finansal Yatirim Araclari
Bahar 2014
Göreli Güç
31
32
1 6
HO 6 = x  Fi
6 i=1
1
HO 6 =  2100  1900  2250  2250  2150  2000 
6
HO 6 =2108.33
Finansal Yatırım Araçları

Bahar 2014
Finansal Yatırım Araçları
Göreli Güç
33
34

GG yaklaşımı kullanılan uygulamalarda, iyi
piyasa koşullarında en büyük göreli güce sahip
hisse senetlerinin, en kötü piyasa koşullarında
en güçsüzler olarak ortaya çıktıkları
gözlemlenmiştir.
Finansal Yatırım Araçları
35


Menkul kıymet piyasası etkindir. Fiyatlar,
şirketlere ait bilgilere göre derhal
değişebilmekte ve olaylar fiyatlara hemen
yansımaktadır.
Menkul kıymet piyasasındaki yatırımcıların
piyasayla ilgili bilgileri aynı düzeyde, tam ve
doğrudur. Piyasayı etkileyecek yeni bilgiler
herkes tarafından duyulduğu için, bunun
piyasa fiyatına etkisi çok az olacaktır.
Finansal Yatırım Araçları
Rustem Baris Yesilay

Bahar 2014
Tesadüfi seçim teorisi, teknik analizin, hisse senetlerinin
fiyat değişmelerinin, geçmişle aynı olacağı düşüncesini
reddetmektedir. Hisse senedi fiyatlarının hafızası
olmaması nedeniyle geçmişin gelecekle ilişkisinin
kurulamayacağı, fiyat değişmelerinin belirli bir
sistematiği olmadığı belirtilmektedir. Bu nedenle, hisse
senetleri fiyatlarındaki değişikliklerin tamamen tesadüfi
olduğu ileri sürülmektedir. Diğer bir ifadeyle, çeşitli
bilimsel araştırma ve yöntemlere göre seçilmiş hisse
senetlerinin verimliliği ile tesadüfen seçilmiş hisse
senetlerinden sağlanacak verimlilikler arasında fark
olmayacaktır.
Finansal Yatırım Araçları
36
Bahar 2014
Tesadüfi Seçim Teorisi (Rassal
Yürüyüş Teorisi)
Bahar 2014
Tesadüfi Seçim Teorisi
Varsayımları
GG (relative strength) yaklaşımının temel ilkesi;
belirli piyasa koşulları altında bazı hisse
senetlerinin diğerlerinden daha iyi performans
göstereceği ve bu durumun uzun dönemler
boyunca değişmeden süreceğidir. Bu
varsayımdan hareketle yatırımcının, göreli gücü
yüksek olan hisse senetlerine yönelerek daha
yüksek gelir sağlayacağı öngörülür.
Bahar 2014
Tesadüfi Seçim Teorisi
Varsayımları


Yatırımcılar rasyonel davranıp, yatırımlarla ilgili
gelecekteki risk ve getiriyi göz önünde
bulundurarak karar vermektedirler. Ancak bu
varsayım oldukça tartışmalıdır. Profesyonel
analistler bile aynı bilgiyi, değişik çeşitlerde
yorumlayıp, birbirinden farklı kararlar alabildiğine
göre, bireysel yatırımların tam rasyonel
davranmalarını beklemek fazla gerçekçi
olmayacaktır.
Yatırımcılar elde ettikleri bilgileri hemen
değerlendirip, satın alma ya da satma kararı
vererek, hemen harekete geçerler.
Finansal Yatırım Araçları
Bahar 2014
6
Finansal Yatirim Araclari
Bahar 2014
Portföy Analizi Yöntemi
37
38

Yukarıda sayılan varsayımların tümünün bir
arada geçerli olduğu koşullarda, tesadüfi
seçim teorisi ile bilimsel verilerin aynı sonucu
vereceğini kabul etmek mümkündür. Geçmiş
veriler, objektif bir şekilde
değerlendirilebilmesine karşın gelecekle ilgili
analiz ve beklentiler sübjektiftir. Yatırımcının
verimlilik sağlayabilmesi, onun gelecekle ilgili
tahminlerindeki doğruluk derecesine ve
yatırımın elde tutulma süresi ile yakından ilgili
görülmektedir.
Finansal Yatırım Araçları Bahar 2014


Portföy, çeşitli menkul kıymetlerden meydana
gelen, ağırlıklı olarak hisse senedi, tahviller ve
türevlerinden oluşan, belirli bir kişi veya grubun
elinde bulunan finansal nitelikteki kıymetler olarak
tanımlanabilir.
Portföy yaklaşımının temel mantığı, yatırımcının
servetini değişik finansal varlıklar arasında
dağıtarak riski dağıtması ve olası bir zarardan
kaçınmasıdır. Riskin bu şekilde dağıtılmasına
basit çeşitlendirme denir ve basit çeşitlendirme
‘tüm yumurtaları bir sepete koymamak’ ifadesiyle
Finansal Yatırım Araçları Bahar 2014
açıklanabilir.
Portföy hedefleri
39
40
Ti
p
A
B
C
D
E
Portföydeki Menkul Kıymet
Oranları
% 100 Tahvil
% 50 Tahvil - %50 Klasik His
Senedi
% 75 Klasik His Senedi - % 25
Tahvil
Yatırımcının
Tercihleri
Verim - Emniyet
Verim – Değer
Artışı
Verim – Değer
Artışı – Az Risk

% 100 Klasik ve Değer Artışı
Sağlayan His Senetleri
% 100 Hızlı Değer Artışı
Sağlayan His Senetleri
Finansal Yatırım Araçları
Sınırlı riskle değer
artışı
Fazla riskle fazla
değer
artışı
Bahar 2014




Finansal Yatırım Araçları
TAHVİL DEĞERLEMESİ
41
1) Portföy Planlaması: Yatırımcının durumu,
yöneticinin durumu, yatırım ölçütleri.
2) Yatırım Analizi : Ekonomi, endüstri analizi, ilk
seçim, tahmin analizi.
3) Portföy Seçimi : Genel kompozisyon kararı,
menkul kıymet seçimi.
4) Portföy Değerlendirmesi : Performans ölçüleri,
performans karşılaştırmaları.
5) Portföy Revizyonu : Genel kompozisyon kararı,
menkul kıymet seçimleri, zaman kararları.
Bahar 2014
Tahvilde Değer Kavramları
42

Sabit getirili menkul kıymet olan tahvile yapılan
yatırımlarda yatırımcının beklentisi yatırım
değerinin üzerinde bir getiri elde etmek ve ana
parasını geri almaktan ibarettir. Bu açıdan
bakıldığında, yapılacak bir değerlemenin
öncelikle tahvilin kalitesini belirlemeye yönelik
olacağı, ardından risk ve getiri incelemelerini
gerektirdiği söylenebilir.
Finansal Yatırım Araçları
Rustem Baris Yesilay
Bahar 2014


Nominal Değer, tahvilin üzerinde yazılı
değerdir. Bu değer sabittir ve süre sonunda
yatırımcıya ödenecek ana parayı ifade eder.
İhraç Değeri, yatırımcının tahvili alırken ödediği
değerdir. Yasalarımıza göre tahvil ihtiyaçlarında
nominal değerinden %5 oranında indirim
yapılabilir. Ayrıca satış tarihi ile satış süresi
sonuna kadar geçecek süre boyunca işleyecek
faiz de satış fiyatından düşülebilmektedir.
Finansal Yatırım Araçları
Bahar 2014
7
Finansal Yatirim Araclari
Bahar 2014
Tahvilde Değer Kavramları
43
44


İhraç Değeri = Nominal Değer - (%5 yasal
indirim + erken satış pirimi) olmaktadır.
45


Bahar 2014
Tahvillerin Piyasa Fiyatını Etkileyen
Faktörler


Piyasa Değeri, tahvilin ikincil piyasadaki
değeridir. Piyasa değeri nominal değerin altında
ya da üzerinde olabilir.
Finansal Yatırım Araçları
Bahar 2014
46

Bahar 2014
47
Tahvilde derecelendirme, tahvilin kalitesinin
saptanması amacıyla, geri ödemede gecikme
olasılıklarının küçüklüğüne ya da büyüklüğüne
göre, tahvilin kalitesini temsil eden bir sembol
vermekle, tahvillerin yukarıdan aşağıya doğru
sıralanması işlemidir.
Tahvillerin derecelenmesi (rating) sınıflama
harfleri kullanılarak yapılmaktadır. Bu sıralama en
sağlam kabul edilen tahviller AAA harfleriyle
nitelendirilir. Daha sonra gelenler AA ve A olarak,
bundan sonrakiler de BBB,BB ve B diye sıralanır.
BB ve daha aşağısı sağlam tahvil sayılmaz.
Finansal Yatırım Araçları
Bir tahvilin piyasa fiyatını etkileyen unsurlar
risk, vade, faiz ve verim faktörleridir.
Tahvilde risk unsuru faiz ve ana paranın
zamanında geri ödenmesi ile ilgilidir. Bu
nedenle tahvilin risk unsurunun belirlenmesi
için tahvili çıkaran şirketin ya da kuruluşun
bünyesinin tanınması gerekir.
Finansal Yatırım Araçları
Tahvilde Derecelendirme
(Rating)
Tahvillerde vade faktörü iki bakımdan önem
taşımaktadır. Birincisi bir şirketin başlangıçta
iyi olan mali durumunun tahvil vadesinin
sonunda ne olacağı, diğeri tahvilin vadesi
boyunca karşılaşacağı enflasyonist
bunalımlardan ne ölçüde etkileneceğidir. Bu
nedenlerle vade uzadıkça belirsizlik derecesi
de artacak, artan belirsizliğe karşı piyasa fiyatı
gerileyecektir.
Finansal Yatırım Araçları
Bahar 2014
48

Tahvillerdeki faiz faktörü hisse senetlerindeki
kar payı getirisi gibi karmaşık bir özelliğe sahip
olmadığından formüller yardımı ile kolayca
hesaplanabilir.
Gerçek Faiz Oranı=
Kupon Faizi (Nominal Faiz)
Piyasa Fiyatı
Finansal Yatırım Araçları
Rustem Baris Yesilay
Bahar 2014

Tahvilin gerçek verimi ise, tahvil süresinin
bitimine kadar elde edilecek dönemsel gelirler,
varsa sermaye kazanç ya da kayıpları dikkate
alınarak hesaplanan verimdir. Başka bir ifade
ile gerçek verim, tahvil süresinin bitimine kadar
gerçekleşecek nakit girişlerinin bugünkü
değerleri toplamını, satın alma fiyatına
eşitleyen iskonto oranıdır.
Finansal Yatırım Araçları
Bahar 2014
8
Finansal Yatirim Araclari
Bahar 2014
ÖRNEK
49
50
GV=
Ort Yıllık Sermaye Kazancı Ya Da Kaybı+Yıllık Faiz Or
Ort Tahvil Değeri

  F-P0  /n+iNF 
GV= 

  P0 +F  /2 
İtfasına iki yıl kalmış %18 faizli 1.000 TL.
küpürlü bir tahvilin piyasadan 850 TL’na satın
alınması durumunda, bu tahvilin yıllık gerçek
verimi nedir?
 1000  850  / 2 + 0.18x1000 
GV= 

 850+1000  /2


 150/2 + 180  255
GV= 
 0.275  %28

 1850/2  925
GV = Gerçek Verim
F = Süre içinde ödenecek ana para tutarı
Po = Tahvilin piyasa fiyatı
n=Sürenin yıl sayısı
NF=Tahvilin nominal fiyatı
i=Nominal faiz oranı Finansal Yatırım Araçları Bahar 2014
Finansal Yatırım Araçları
Bahar 2014
Tahvilin Değerinin Belirlenmesi
51
52

İtfasına iki yıl kalmış %8 faizli 100 TL. küpürlü
bir tahvilin piyasadan 85 TL’na satın alınması
durumunda, bu tahvilin yıllık gerçek verimi
nedir?


 100  85  / 2 + 0.08x100 
GV= 

85+100  /2


 15/2 + 8  15.5
GV= 
 0.17  %17

 185/2  92.5
Finansal Yatırım Araçları

Faiz Ödeme Dönemi Başında Değerleme
Bir tahvilin değeri (piyasa fiyatı), vade boyunca
elde edilecek faiz ödemeleri ile vade sonunda
elde edilecek ana paranın belirli bir iskonto
oranı üzerinden hesaplanmış bugünkü
değerlerinin toplamı olacaktır.
Vadesi belli olan bir tahvilin piyasa fiyatı:
Bahar 2014
53
Finansal Yatırım Araçları
Bahar 2014
54





Po = Tahvilin piyasa fiyatı
n=Tahvilin vadesi (yıl sayısı)
Ft= Yıllık faiz tutarı
M=Vade sonundaki tahvil değeri (Genellikle
tahvilin nominal değeri)
r= Iskonto (verimlilik) oranını ifade etmektedir.
 M
P0 = 
+
t
n
1+r   1+r 
Ft
Rustem Baris Yesilay
1985 yılında ihraç edilmiş, %45 sabit faizli, 3 yıl
vadeli, 1.000 - TL nominal değerli bir tahvilin,
%60 verimlilik beklentisi durumundaki piyasa
fiyatı ne kadardır?
P0 =
450
1  0.6 
1

450
1  0.6 
2

450
1  0.6 
3

1000
1  0.6 
3
450 450
450 1000



1.6 2.56 4.096 4.096
P0 =281.25  175.78  109.86  244.14  811.03
P0 =




Finansal Yatırım Araçları

Bahar 2014
Finansal Yatırım Araçları
Bahar 2014
9
Finansal Yatirim Araclari
Bahar 2014
55
56

2011 yılında ihraç edilmiş, %9 sabit faizli, 3 yıl
vadeli, 100 TL nominal değerli bir tahvilin, %12
verimlilik beklentisi durumundaki piyasa fiyatı
ne kadardır?
P0 =
9
1  0.12 
1

9
1  0.12 
9 9 9 100
P0 =   
? ? ?
?
P0 = ???
2

9
1  0.12 
Finansal Yatırım Araçları
3


2011 yılında ihraç edilmiş, %12 sabit faizli, 4
yıl vadeli, 350 TL nominal değerli bir tahvilin,
%14 verimlilik beklentisi durumundaki piyasa
fiyatı ne kadardır?
100
1  0.12 
3
Bahar 2014
Finansal Yatırım Araçları
Yılda Birden Fazla Ödeme Yapılması
Durumunda Değerleme
Bahar 2014
Örnek
57
58

Birçok tahvil için, yılda birden fazla faiz ödeme
dönemi olabilmektedir. En sık rastlanan durum
6 ayda bir faiz ödemesi yapılmasıdır.


Finansal Yatırım Araçları

Bahar 2014
1988 yılı başında ihraç edilen, 5 yıl vadeli,
%45 faiz oranlı, 1.000 TL değerinde bir tahvilin
iskonto oranı %60’dır. Faiz ödemeleri 6 ayda
bir yapılacağına göre bu tahvilin piyasa fiyatı
ne kadardır?
Yılda %60 kazanç sağlamak isteyen bir
yatırımcı için 6 aylık iskonto oranı %30
olmayıp, bileşik faize göre hesaplanmalıdır.
Finansal Yatırım Araçları
Bahar 2014
r* = 6 aylık iskonto oranı
60
r*= 1+k -1= 1+0.6-1= 1.6-1

r*=0.2649  %26.49
t
 1 
 1 
P0 =Ft /2- 
 +M 

 1+r* 
t=1  1+r* 
2n
2n
2011 yılı başında ihraç edilen, 4 yıl vadeli, %10
faiz oranlı, 1.000 TL değerinde bir tahvilin
iskonto oranı %15’dir. Faiz ödemeleri 6 ayda
bir yapılacağına göre bu tahvilin piyasa fiyatı
ne kadardır?
10
t
10
1
1




P0 =450 / 2- 
  1000 

 1  0.2649 
t 1  1  0.2649 
P0 =225  3, 422  96
P0 =317, 6
59
Rustem Baris Yesilay
Finansal Yatırım Araçları
Bahar 2014
Finansal Yatırım Araçları
Bahar 2014
10
Finansal Yatirim Araclari
Bahar 2014
61
62

r*= 1+k -1= 1+0.15-1= 1.15-1
r*=0.072  %7.2
t
2n
 1 
 1 
P0 =Ft /2- 
 +M 

 1+r* 
t=1  1+r* 
2n
t
8
1
1




P0 =100 / 2- 
  1000 



1
0.072
1
0.072



t 1 
P0 =?
Finansal Yatırım Araçları
8
Bahar 2014
Finansal Yatırım Araçları
r*= 1+k -1= 1+0.2-1= 1.2-1
r*=0.095  %9.5
t
n
Satış Fiyatı= 
2n
t=1
4
t
 1 
 1 
P0 =16/ 2-
 100

10.095
t1 1 0.095 
4
1
2
3
Rustem Baris Yesilay
Finansal Yatırım Araçları
Ft
4
Bahar 2014
M
+
1+r  1+r 
t

t



n-1
F 1+r  -1
 1
F
M 
P0 =
+
x
+
n-1 
n-1
rc 
rc
1+r  -1 r 1+r  
1+
1+
365  365


4
 1   1   1   1 
 1 
P0 =8-
 
 
 
 100

1.095 1.095 1.095 1.095 
1.095
63
Bahar 2014
64
 1   1 
P0 =F/2
t

 +M

1+r*
t=1 1+r*
2n
2011 yılı başında ihraç edilen, 2 yıl vadeli,
%16 faiz oranlı, 100 TL değerinde bir
tahvilin iskonto oranı % 20’dir. Faiz
ödemeleri 6 ayda bir yapılacağına göre bu
tahvilin piyasa fiyatı ne kadardır?


 F 1+r n -1
M
P0 = 
+
 1+r n -1 r 1+r n
Finansal Yatırım Araçları





 x 1+ rt 
  365 
Bahar 2014
11
Finansal Yatirim Araclari
Bahar 2015
Finansal Yatırım Araçları
Bahar 2015
2
Leasing
FİNANSAL YATIRIM
ARAÇLARI
• Leasing yatırım mallarının bir kiralayan (lessor) tarafından
(ki bu daha çok banka veya leasing şirketi olmaktadır)
kendi adına satın alarak bu malların finansal kiralama
talebinde bulunan kurumlara yada şirketlere kiralanması
anlamına gelmektedir.
08. ÇAĞFAŞ FİNANSMAN TEKNİKLERİ
Bahar 2015
Finansal Yatırım Araçları
3
Bahar 2015
Bahar 2015
Finansal Yatırım Araçları
Leasing Konusu Ürünler
5
4
Finansal kiralama doğrudan veya dolaylı
olmak üzere iki şekilde yapılabilir:
Leasing
Leasing her ne kadar bir borç para yada kredi
verme faaliyetine benzese de leasingin kredi
anlaşması ile karşılaştırıldığında özellikle kiralayan
açısından sağladığı önemli bir avantaj vardır.
Kiracı (lessee) leasing anlaşmasında ödeme
sıkıntısı ile karşı karşıya kalırsa bu durumda
kiralayan leasingin konusu olan yatırım malının
mülkiyetini halen elinde bulundurduğu için söz
konusu mala ilişkin kira bedelinin ödenmemesi
durumunda o malı geri alma hakkına sahiptir.
Finansal Yatırım Araçları
• Doğrudan leasing de, kiralanacak varlığın
imalatçısı yada satıcısı kiralama işlemini bizzat
gerçekleştirmekte ve kiralama sözleşmesini
taraflardan biri oluşturmaktadır.
• Dolaylı leasing de ise, bir finansal kiralama
şirketi, imalatçının ürettiği varlığı bir sözleşme
ile kiracıya devretmektedir.
Bahar 2015
Finansal Yatırım Araçları
6
Kimler Leasing Yapabilir?
• İş makineleri
• Binek otomobiller
• Tıbbi cihazlar
• Tarım makineleri
• Matbaa makineleri
• Tekstil makineleri
Leasing'de genel olarak hukuki işlem yapmaya
yetkili her türlü kişi ve kuruluş kiracı olabilir, buna
göre, her türlü şahıs firmaları, her türlü ortaklıklar,
serbest meslek mensupları kiracı olabilirler.
• Ticari araçlar
• Gayrimenkul
• Büro ve ofis ekipmanları
• Üretim makineleri
• Teknolojik ekipmanlar
Rustem Baris Yesilay
1
Finansal Yatirim Araclari
Bahar 2015
Finansal Yatırım Araçları
Bahar 2015
7
LEASİNG’İN İŞLEYİŞİ
8
1- KİRALAYAN (LESSOR): Leasing faaliyetine
temel oluşturan sabit varlığı üreticisinden yada
pazarlayıcısından satın alarak kullanma hakkını
sözleşme aracılığıyla belli bir süre için kiracıya
devreden finansal kurumdur.
Leasing
Sözleşmesi
Kira Ödemesi
Satıcı veya
Üretici
2- KİRACI (LESSEE): Çeşitli finansal ve ekonomik
nedenlerden dolayı sabit varlığın belli bir süre ve
ücret karşılığı kullanım hakkını satın alan taraftır.
Finansal Yatırım Araçları
Bahar 2015
Finansal Yatırım Araçları
LEASİNG FAALİYETİNİN TEMEL
ELEMANLARI
Kiracı
Kiralayan ( Leasing
Kuruluşu )
Bahar 2015
9
Bahar 2015
Finansal Yatırım Araçları
10
3- LEASİNG’E KONU OLAN MALLAR: Leasing
faaliyetlerine konu olan mallar , sabit varlıklardan
oluşmaktadır. Maddi olmayan duran varlıklar
leasing sözleşmesine konu teşkil etmemektedir.
5- KİRALAMA DÖNEMİ: Bir sabit varlığın
kiralanması sırasında kiralayan ve kiracı
arasında yapılan sözleşmede belirtilen finansal
kiralama süresidir. Bu süre Finansal Kiralama
Kanununda en az 4 sene olarak belirtilmiştir.
4- LEASİNG BEDELİ: Kiracının kiralayan
kurumdan belirli bir sözleşmeye dayanarak aldığı
kullanım hakkına karşılık kiralayana yaptığı
ödemelerdir. Leasing bedeli hesaplanırken sabit
varlığın satın alma fiyatının yanında kiralayanın
sabit varlığı satın alırken katlanmak zorunda
kaldığı kredi faizleri, yönetim giderleri vb giderlerle
birlikte kiralayanın leasing faaliyetinden elde
etmeyi düşündüğü kar da hesaba katılmaktadır.
6- LEASİNG SÖZLEŞMESİ : Leasing
sözleşmesi, kiralayanın kiracının talebi üzerine
üçüncü kişiden satın aldığı veya başka suretle
temin ettiği bir malın zilyetliğini her türlü faydayı
sağlamak üzere ve belli bir süre feshedilmemek
şartı ile kira bedeli karşılığında, kiracıya
bırakılmasını öngören akittir.
Finansal Yatırım Araçları
Bahar 2015
11
Leasing Türleri
• Faaliyet kiralaması: Bu tür kiralamada, kira konusu olan mal; bir leasing
anlaşmasıyla, ekonomik ömrünü kapsamayan, daha kısa bir süre için
kiralanır.
• Finansal kiralama : Yasal olarak makine-tesis mülkiyeti kiraya verende
kalmasına rağmen, ekonomik açıdan kiralanan varlık üzerindeki kontrolü
kiracıya devreden ve kiracıyı varlığın fiili sahibi haline getiren uzun süreli
leasing türüdür.
• İthalatsız finansal kiralama: Leasing konusu malın yurtiçinde temin
edilmesi durumunda söz konusu oluyor. Kiracı, yatırım malını seçerek
satıcı ile fiyat ve teslim şartlarını belirleyerek anlaşma imzalıyor, leasing
şirketine başvuruyor, şirket gerekli araştırmaları yaparak teklif veriyor ve
leasing sözleşmesi imzalanır.
• Satış ve Geri Kiralama: Finansman ihtiyacının yoğun olduğu
dönemlerde, firmanın sahip bulunduğu ekonomik değeri finansal
kiralama yapan bir kuruluşa satması ve aynı ekonomik değeri belirli
şartlarla kiralamasıdır.
Rustem Baris Yesilay
Bahar 2015
Finansal Yatırım Araçları
12
FAALİYET LEASİNGİ
Faaliyet leasinglerine konu olan süre genellikle
leasinge konu olan sabit varlığın ekonomik ömründen
daha kısa olmaktadır. Ayrıca faaliyet leasinglerinde
kiralanan sabit varlıkla ilgili her türlü gider ve
sorumluluklar kiralayan kuruma aittir.
Faaliyet leasinglerine konu olan sabit varlıklar
çoğunlukla ofis ekipmanları ya da taşıtlar gibi ekonomik
ömrü uzun olan ve sık sık bakım gerektiren ve teknolojisi
hızla değişen mallardır.
Faaliyet kiralaması genellikle teknolojik gelişmenin
hızlı olduğu, teknolojik açıdan çabuk eskiyen mallar ile
satın alma bedelleri çok yüksek olan araçların örneğin;
tıbbi araçların finansmanında tercih edilir.
2
Finansal Yatirim Araclari
Bahar 2015
Bahar 2015
Finansal Yatırım Araçları
13
Bahar 2015
Finansal Yatırım Araçları
14
FİNANSAL LEASİNG
FAALİYET KİRALAMASI
İşletmelerin kuruluş veya büyüme
dönemlerine geçtiklerinde yatırımlarını
gerçekleştirmek için ihtiyaç duydukları finansman
yöntemidir.
Temel özellikleri uzun vadeli olması , iptal
edilemez olması , satın alım fiyatının dışında sabit
varlığa ilişkin bakım , sigorta , vergi vb. giderlerinin
tümünün kiracı tarafından ödenmesi.
Ayrıca finansal leasing sözleşmelerinin süresi
çoğunlukla leasinge konu olan sabit varlığın
ekonomik ömrüne eşit olmaktadır.
• Bu tür kiralamada, kiralama süresi kiralamaya konu olan
Bahar 2015
Finansal Yatırım Araçları
15
Faaliyet kiralama ve finansal kiralama arasındaki farklar
FAALİYET
KİRALAMASI
FİNANSAL KİRALAMA
Genellikle kısa ve orta vadelidir.
Genellikle orta ve uzun vadelidir.
Kiralanan ekipman ilk kiralama
döneminde, kiralama ücreti ile
yalnızca kısmi olarak
amortismana tabi tutulabilir
Kiralanan ekipman genellikle ilk
kiralama döneminde
amortismana tabi tutulmamalıdır.
İmalatçı veya tüccarın kendisi
kiralama hizmetini sunabilir.
Genellikle banka ve finansal
kiralama şirketleri bu hizmeti
sağlar.
Bahar 2015
Finansal Yatırım Araçları
17
Operasyonel leasing üç kategoride
yapılır
1. İlki, modası çabuk geçen ürünler. Örneğin, otomobiller
bu sınıfta değerlendirilebilir.
• 2. Teknolojisi çabuk değişen ürünler için de operasyonel
leasing yapılıyor. Yani bilgisayarlar, kameralar ve tıbbı
cihazlar gibi.
• 3. üretim süreci uzun zaman alan uçak ve gemi gibi
mallar oluşturuyor. Leasing şirketleri bu tür malların
mülkiyetini karşı tarafa vermek istemiyor. Örneğin,
kiralanan gemi 2010 yılında satıldığı zaman yeni siparişler
uzun zaman alıyor. Bu yüzden de kiralama yolu tercih
ediliyor.
Rustem Baris Yesilay
malın ekonomik ömrünü kapsamayan kısa sayılabilecek
bir süredir. Kiracıya sözleşmeyi iptal hakkı tanıyan,
dolayısıyla teknolojik açıdan modası geçmiş makine ve
teçhizatı geri verebilme olanağı sağlayan bir kiralama
türüdür.
Bahar 2015
Finansal Yatırım Araçları
16
Operasyonel leasingin finansal
leasingden 2 önemli farkı:
• Bunlardan ilki mülkiyet farkı, yani kiralanan malın
mülkiyetinin ve doğal olarak ekonomik riskinin
kimde olduğu. Operasyonel leasingde bu risk
leasing şirketine aittir.
• Diğer farksa devirle ilgilidir. Yani kira süresi
sonunda mal, kiralayana sembolik ücretlerle
satılmıyor. Leasing şirketi ürünü geri alıyor.
Bahar 2015
Finansal Yatırım Araçları
18
Kira sözleşmelerinin finansal leasing
kapsamında ele alınabilmesi için şu koşullardan en
az birisinin uygulanması gerekir ;
Leasing sözleşmesinde, kira süresi sonunda
malın mülkiyetinin kiracıya devrinin öngörülmesi

Leasing sözleşme süresinin malın ekonomik
ömrünün % 75’ine eşit olması

Ödenecek kiralar toplamının net bugünkü
değerinin malın maliyetine eşit olması veya en az
% 90’nının karşılanması gerekir.

Finansal leasing ekonomik ömrü çok uzun
olan satın alma bedeli çok yüksek olan sabit
varlıkların finansmanında kullanılır.

3
Finansal Yatirim Araclari
Bahar 2015
Bahar 2015
Finansal Yatırım Araçları
19
LEASİNG’İN SAĞLADIĞI AVANTAJLAR
Sınırlı risk oranı
Esneklik
%100’e yakın finansman sağlanması
Borçlanma için gereken sınırlamalardan kaçınma
Vergi avantajı
Leasingin faiz oranlarındaki değişimlerinden
etkilenmesi
Borçlanma kapasitesinin sabit kalması
İşlemlerin kısa sürede tamamlanması
Bahar 2015
Finansal Yatırım Araçları
21
Bahar 2015
Finansal Yatırım Araçları
20
Sınırlı Risk Oranı
Leasing faaliyetine
konu olan mallar teknolojisi çok hızlı değişen
mallardır,
bu malların kiralanması satın alınmasından daha
az risk taşımaktadır,
çünkü kiralanan mallar teknik ömürlerini
doldurduğunda bile malın mülkiyet hakkı
çoğunlukla kiralayan firmada kalır,
risk de kiralayan firmaya ait olmaktadır.
Esneklik
Esneklik avantajı
kısa vadeli leasinglerde geçerlidir,
faaliyet leasingi gibi kısa vadeli leasingler kiracıya
sözleşmeyi istenildiği an iptal edebilme olanağı
vermektir.
Bahar 2015
Finansal Yatırım Araçları
22
%100’e Yakın Finansman Sağlanması
Borçlanma İçin Gereken Sınırlamalardan Kaçınma
Finansman yönetiminin özellikle küçük ve orta
ölçekli firmalar için sağladığı bir diğer önemli
avantaj da yatırımın başında kiracı için %100e
yakın finansman sağlanmasıdır. Leasing
sayesinde bir çok kiracı mevcut işletme
sermayesini de koruyabilmektedir.
Finansman ihtiyacı olan firmalara kredi veren finansal
kurumlar kredi başvurusu sırasında bir çok şartlar öne sürmekle
beraber kredi verdikleri firmaların yönetimin de rahatlıkla
müdahale edebilmektedir. Leasingin finansman yönetimi olarak
seçilmesi durumunda ise , kiracı firmalar yönetim konusun da
herhangi bir kısıtlama ile karşı karşıya kalmamaktadır . Ayrıca
leasing sözleşmesi ile kiralamaya konu olan malların
kullanılması ile ilgili bir takım kısıtlamalar da getirilmiştir.
Bahar 2015
Finansal Yatırım Araçları
23
Bahar 2015
Finansal Yatırım Araçları
24
Vergi avantajı
Borçlanma Kapasitesinin Sabit Kalması
Leasing işletmelerinde kiracının yaptığı ödemeler
kiracı firmanın Gelir Tablosuna Finansman Gideri
olarak yansımakta ve buda kiracı firma için bir vergi
avantajı sağlamaktadır. Leasingin kiracılar açısından
sağladığı diğer avantajı ise KDV avantajıdır .Otomotiv
dışı makine , bilgisayar , tıbbi mallarda %10 ile 25
arasında olan KDV oranı , finansal kiralamada %1e
düşmektedir. Bu avantaj kira ödemelerinin
hesaplanmasında maliyet azaltan önemli bir unsur
olmaktadır.
Leasing işlemleri kiracı firmalar için bir borç
yükü getirmediği için bilançonun pasif kalemini
etkilememektedir. Buna bağlı olarak da kiracı
firmaların Borç / Özkaynak oranı sabit kalmakta ve
bu durumda kiracıların kredi imkanlarını
kısıtlamamakta ve borç kapasitelerinin sabit
kalmasını sağlamaktadır.
Rustem Baris Yesilay
4
Finansal Yatirim Araclari
Bahar 2015
Bahar 2015
Finansal Yatırım Araçları
25
Leasing işlemleri banka kredi işlemleri ile
karşılaştırıldığında daha kısa sürede ve daha kolay
çözümlenebilmektedir. Bu durumda kiracı firma için
yatırımlarını daha kısa sürede hayata geçirebilme
fırsatı sağlamakla birlikte kiracıyı enflasyon , kur
farkı ve benzeri olumsuz etkenlerden
korumaktadır.
Finansal Yatırım Araçları
27
Teminat Kısıtlaması
Firmaların yatırımlarının büyük bir kısmını
leasing yöntemi ile finanse etmesi, bu firmaların
gelecekteki yatırımlarına ilişkin kredi bulabilme
imkânlarını sınırlandırmaktadır.
Kullanıma İlişkin Kısıtlamalar
Leasinge konu olan malların mülkiyet hakkı ve
faaliyet leasinglerinde her türlü sorumluluğu
kiralayan firmada olduğu için kiralayan firma bu
malların kullanımına ilişkin birtakım kısıtlamalar
getirme hakkına sahip olmaktadır.
Bahar 2015
Finansal Yatırım Araçları
Kaynak Savurganlığına Neden Olabilmesi
29
Ülkemizde kamu harcamaları kanunlarla belirlenen belli
kurallara bağlanmış durumdadır. Kiralama olanağı , bütçenin
veya tasarruf tedbirlerinin getirmiş olduğu sınırlardan kaçma
olanağı yaratabilmektedir . Bu nedenle kamu kurum ve
kuruluşları karşılayamayacakları ihtiyaçlarını finansal kiralama
yoluyla karşılama yoluna giderler , bu da kaynakların israfına
neden olabilir.
Kiracının Yatırım İndiriminden Yararlanamaması
Yatırım indirimi, yatırımı yapan yatırımcıya değil, yatırım
mallarını aktifinde bulunduranlara yani yatırım mallarının
sahibine vergi avantajı sağlar. Bu nedenle, yatırım indiriminden
faydalanabilecek bir kâra sahip olan kiracı, yatırım konusu
malları finansal kiralama yoluyla edindiği takdirde, yatırım
indiriminin sağladığı vergi avantajından yararlanamaz.
Rustem Baris Yesilay
Finansal Yatırım Araçları
26
LEASİNG’İN DEZAVANTAJLARI
İşlemlerin Kısa Sürede Tamamlanması
Bahar 2015
Bahar 2015
Teminat Kısıtlaması
Kullanıma İlişkin Kısıtlamalar
Leasing Bedelinin Yüksek Olması
Kullanım Serbestisinin Az Olması
Kaynak Savurganlığına Neden Olabilmesi
Kiracının Yatırım İndiriminden Yararlanamaması
Sözleşme Süresinden Kaynaklanan Sorunlar
Leasing Ve Satın alma Kararlarının Karşılaştırılması
Bahar 2015
Finansal Yatırım Araçları
28
Leasing Bedelinin Yüksek Olması
Kiralayan kurumlar leasinge konu malların kira
ödemelerini hesaplarken kullanım maliyetlerinin
yanında alternatif maliyetleri de göz önünde
bulundurdukları için leasing bedelleri de piyasa
koşulları ve kazançlarına paralel olarak
yükselebilmektedir.
Kullanım Serbestisinin Az Olması
Bir işletme, satın aldığı malı istediği gibi
kullanma imkânına sahiptir ancak finansal kiralama
yoluyla edindiği mallar üzerinde böyle bir
serbestiye sahip değildir. Örneğin; malın yerinin
değiştirilmesi, bakım ve onarımı hallerinde kiraya
verene başvurularak izin alınması.
Bahar 2015
Finansal Yatırım Araçları
30
Sözleşme Süresinden Kaynaklanan Sorunlar
Finansal Kiralama Kanununun 7.maddesinde
sözleşmelerin en az 4 yıl süreyle fesh
edilemeyeceği belirtilmiştir. Buna göre kiracı,
finansal kiralama şirketinden kaynaklanan bir
neden olmadıkça sözleşmeyi feshedememekte,
fesh ederse ağır yaptırımlarla karşılaşmaktadır. Bu
da kiracıyı, kiraladığı bir malı en az 4 yıl süreyle
kullanmak zorunda bırakmaktadır.
5
Finansal Yatirim Araclari
Bahar 2015
Finansal Yatırım Araçları
Bahar 2015
31
Finansal açıdan güçlü olan firmalar leasingin yanında satın
alma alternatifini de göz önünde bulundurmaktadır . Leasing ya
da satın alma kararlarında kullanılan yöntem “ Leasingin Net
Avantajı (NAL) “ yöntemi olarak da adlandırılmaktadır.
Bu yöntemin temelini oluşturan değişkenler şunlardır ;
1. Leasing Ödemeleri ( L )
2. Amortisman giderinin sağladığı vergi avantajı [ Amt (1-T) ]
T=Vergi Oranı
3. Leasinge konu olan sabit varlığın satın alma maliyeti CLAₒ
4. Sermaye Maliyeti, k
NAL = Sabit Varlığın Satın alma Maliyeti – ( Leasing bedellerinin
bugünkü değeri + Vazgeçilen Amortisman Vergi Avantajlarının
Bugünkü Değeri )
Finansal Yatırım Araçları
Bahar 2015
33
Amortismana ilişkin vergi avantajlarının bugünkü değeri
aşağıdaki tablo sayesinde hesaplanabilir ;
%9'un
Bugünkü
Değer
Katsayısı
Bugünkü
Değer
Yıl
Amortisman
(Amt)
Amort.*Vergi
Oranı
(Amt * T )
1
160.000
64.000
0.917
58.688
2
160.000
64.000
0.842
53.888
3
160.000
64.000
0.772
49.408
4
160.000
64.000
0.708
45.312
5
160.000
64.000
0.650
41.600
3,890
248.896
Bahar 2015
Finansal Yatırım Araçları
Bahar 2015
Finansal Yatırım Araçları
32
Örnek ;
Leasing Ve Satın Alma Kararlarının Karşılaştırılması
Dijital Elektronik firması, yeni ve gelişmiş bir
bilgisayarı kiralama yada satın alma kararı ile karşı
karşıyadır. Söz konusu bilgisayarın ekonomik ömrü
5 yıldır ve bu bilgisayarın ekonomik ömrü
sonundaki değerinin de sıfır olacağı
tahminlenmektedir. Vergi oranı %40 olup, firmanın
sermaye maliyeti de %9’dur. Bilgisayarın satın
alma değeri 800,000 TL’dir. Öte yandan
bilgisayarın kiralama dönemi 5 sene olup yıllık
leasing bedeli de 210,000 TL olarak belirlenmiştir.
ÇÖZÜM;
Leasingin Net Avantajı şöyle hesaplanır;
NAL = 800,000 – [210,000 (1–0,40) (3,890) +
Amortisman Vergi Avantajlarının Bugünkü Değeri]
Bahar 2015
Finansal Yatırım Araçları
34
Tablonun en sağındaki sütunda yer alan
Bugünkü Değer rakamları toplandığında
(58.688+53.888+49.408+45.312+41.600)
Amortisman Vergi Avantajlarının bugünkü değeri
248.896 olarak hesaplanır.
NAL =800.000 – [210.000 (1–0.40) (3.890) +
248.896]
NAL=800.000 - [490.140 + 248.896]
NAL=800.000 – 739.036
NAL=60.964 olarak bulunur.
Bu durumda “Leasingin Net Avantajı“ pozitif
olduğu için Dijital Elektroniğin bilgisayarı kiralama
yoluyla alması daha avantajlıdır.
35
Örnek ;
Dijital Elektronik firması, yeni ve gelişmiş
bir bilgisayarı kiralama yada satın alma
kararı ile karşı karşıyadır. Söz konusu
bilgisayarın ekonomik ömrü 5 yıldır ve
bu bilgisayarın ekonomik ömrü
sonundaki değerinin de sıfır olacağı
tahminlenmektedir. Vergi oranı %20
olup, firmanın sermaye maliyeti de
%14’tür. Makinenin satın alma değeri
1,200,000 TL’dir. Öte yandan
bilgisayarın kiralama dönemi 5 sene
olup yıllık leasing bedeli de 290,000 TL
olarak belirlenmiştir.
Rustem Baris Yesilay
6
24.05.2016





Factoring, bir finansman çeşidi olup en özet şekilde ile bir
firmanın alacaklarını başka bir finansal kuruma devretmesi
anlamına gelmektedir. Factoring sözleşmesinde 3 taraf
mevcuttur;
Alacaklı firma
Alacakları devralan firma (factoring kuruluşu)
Borçlu firma
Yurtiçi factoring’de Satıcı Factor Borçlu üçlüsü bulunurken
uluslarası factoring anlaşmalarında dördüncü bir taraf olarak
ithalatçı yada borçlunun kendi ülkesindeki Muhabir banka yer
almaktadır. Bu açıdan bakıldığında, factoring tekniği uluslarası iş
yapmak isteyen firmalar için güvenceli bir finansman tekniği
olmaktadır.
1
 FACTORING
2
Satıcı A firması, alıcı Z firmasına 100,000 YTL.
tutarında 2 ay vadeli olarak mal satmıştır. Türkiye’de
tam hizmet factoringi uygulayan factoring şirketi bu
satış için A firmasıyla factoring anlaşmasına varmıştır.
A firmasına bu alacak için yapacağı ön ödeme, fatura
toplamının %80’dir. Factoring şirketi hizmetleri için
%2 oranında factoring komisyonu almaktadır. Bu
komisyonun peşin olarak değil sonradan alınması
üzerine anlaşmaya varılmıştır. Factor, ön ödemeler için
aylık % 6 oranında faiz uygulayacağını belirtmektedir.
Alacakların %100’ünün tahsil edilememe riskine karşı
ise %2’lik bir risk primi de talep etmektedir.
MALİYETLERİ
Factoring kuruluşu, alacakların tahsil edilme
riskini üstlenme karşılığında belli bir komisyon talep
etmektedir. Komisyon oranı, alacağın miktarına, varsa
müşteri ile olan önceki ilişkilere ve alacağın tahsil
edilebilme riskinin büyüklüğüne göre belirlenmektedir.
Eğer bir factoring anlaşmasında alacak miktarı
10000$ ise ve komisyon oranı da %2 olarak belirlenmiş
ise bu durumda factoring firması satıcı firmaya
9800$ öder ve 200$’ı da komisyon olarak elinde tutar.
3
4
Çözüm;
Satış Tutarı : 100, 000 TL
Vade süresi : 2 ay
Ön Ödeme : %80 * 100,000 = 80,000 TL
Ön Ödemenin Faizi: %6 * 2 * 80,000 = 9,600 TL
Ön Ödeme Faizi Üzerinden BSMV: %5 * 9,600 = 480 TL
Factoring Komisyonu: %2 * 100,000 = 2,000 TL
Factoring Komisyonu Üzerinden BSMV: %5 * 2,000 = 100 TL
Risk Primi: %2 * 100,000 = 2,000 TL.
Toplam Giderler = Ön Ödeme Faizi + Ön Ödeme Faizi
Üzerinden BSMV +
Factoring Komisyonu + Factoring Komisyonu Üzerinden
BSMV + Risk Primi











Toplam Giderler = 9,600 + 480 + 2,000 + 100 + 2,000 = 14,180 TL
Ön Ödeme oranı: %80
Factoring Komisyonu: %2
Factoring Faizi:%90/YIL
Vade: 30 gün
BSMV: %5
ABC işletmesi 200.000,TL lik faturasını %80 ön ödemeli
olarak factoringe, komisyon ve bsmv si kesilerek devrediyor.
Temlik Edilen fatura tutarı: 200.000 tl
Komisyon tutarı: 4.000 tl
Komisyon BSMV’si: 200 tl
Yapılacak Ön ödeme: 160.000
Komisyon ve BSMV: 4.200 TL
Ödenecek tutar:155.800 tl
5
6
1
24.05.2016











30 gün sonra kullandırılan ön ödeme için hesaplanan faiz:
Günlük vade farkının yüzde olarak belirlendiği
durumlarda,standart da vade farkının hesaplanmasına dair
bir yönlendirme yer almamıştır.Böyle bir durumda faiz iç
iskonto yöntemi ile hesaplanabilir.
İç iskonto yöntemi, senet üzerindeki vadeye kadar olan
gün farkı ve faiz (iskonto) haddi dikkate alınarak senedin
hali hazır değeri üzerinden iskonto tutarı hesaplaması
esasına dayanmakta olup, hesaplamada aşağıdaki formül
kullanılır.
F= A - (A.360) = A.m.t
(m.t) + 360 m.t.360
F: Hesaplanan iskonto tutarı,
A: Senedin nominal değeri,
t: Senedin vadesine kalan gün sayısı,
m: Faiz (iskonto) oranı





örneğimize dönersek;
F:155.800*0,90*30/360=11.685 tl
Faizin BSMV si:584,3
Toplam Maliyet=4.200+12.269,3=16.469,3
Factör kalan bakiyeyi=40.00016.469,3=23.530,8 tl ödeyecektir.
7
8
9
10
Factoring anlaşmaları bir defaya mahsus olmayabilir. Eğer
alacaklarını devreden satıcı firma ile factoring firması
yapmış oldukları anlaşmadan memnun kalırlarsa ilerideki
factoring anlaşmalarında da beraber çalışabilirler. Bunun
sonucunda factoring firması bu tip müşterileri için bir
kredi hesabı açar ve satıcı firma finansman
gereksinimlerini bu hesaptan karşılayabilirler. bazı
durumlarda da factoring firması olası zararlara karşı
müşterinin hesabından belli bir rezerv ayırabilir. Factoring
işlemleri borçlu firmanın bulunduğu yer itibariyle yerel ve
uluslararası olmak üzere ikiye ayrılmaktadır
Yerel factoring işlemlerinde ilişki, satıcı firmanın factoring
şirketine başvurusuyla başlar ve factoring şirketi başvuruyu
değerlendirirken aşağıda belirtilen kriterleri gözönüne alır.
Yerel factoring sözleşmeleri, sözleşmede yer alan
tüm tarafların aynı ülkede bulunduğu sözleşme
türleridir. Yerel factor, satıcı firmanın ülke içinde
yaptığı taksitli yada kredili satışlarla ilgili her
türlü muhasebe kayıtlarının tutulması, ülke
içindeki alacaklarının tahsil ve takibi, ek
finansman temini, firmanın ülke içindeki
potansiyel ve mevcut müşterilerinin mali durumları
hakkında bilgi toplanması ve piyasa araştırmaları
yapılması hizmetlerini sunmaktadır.
*Kaliteli ürün ve hizmet
*Nitelikli bir yönetim kadrosu
*Standart müşteri koşulları
*Konsinye satış olmaması
*Asgari mahsup hesabı
11
*Büyüme potansiyeli
*Belirlenmiş borçlular
*Uzun vade olmaması
*Taksitle ödeme yapmış olmaması
12
2
24.05.2016

Uluslararası factoring, üretici firmanın yurt dışı
satışların da kullandığı bir finansman tekniğidir.
Özellikle 1992 yılında tek pazara geçen Avrupa,
uluslararası factoring için önemli bir Pazar
oluşturmaktadır. Uluslararası anlaşmalarda
alacakların tahsil edilmeme riski yerel anlaşmalara
nazaran daha fazla olduğu için uluslararası
factoring anlaşmaları da yerel factoring
anlaşmalarına göre hacim olarak oldukça
yüksektir.
13
14
Uluslararası factoring anlaşmalarında yabancı bir ülkedeki satıcı,
alacaklarını satma isteğiyle, bir ‘’başvuru formu’’ doldurarak yerel
factoring kuruluşuna başvurur. Bu bilgileri alan factor kuruluşu
satıcının malları yollayacağı ülkede alıcı firma adına çalışan muhabir
factor’e ‘’satıcı bilgi formu’’ nu eksiksiz olarak doldurup gönderir.
Bunun yanında alıcıların ödeme gücünü ve diğer bilgileri kapsayan
‘’kredi ön inceleme formu’’ nu da birlikte iletmektedir.
Belgeleri incelendikten sonra muhabir factor değerlendirme
sonuçlarını yerel factor ’e gönderir ve yerel factor bu
değerlendirmeler ışığında satıcıya alacakların tümü veya belli bir
kısmını alıp almadığını bildirir. Bu uzun sürecin sonunda yerel
factoring kuruluşu ve satıcı firma, alıcıların kredi değerlendirmesi
üzerinde anlaşmaya vardıklarında factoring anlaşması imzalanır.
İhracatçının ithalatçı firma hakkında bilgi edinmesi
yurtiçi bir müşteri ile ilgili bilgi edinmesine nazaran
daha zordur.
 İhracatçı ithalatçı hakkında referans elde
edemeyebilir , ancak yurtiçi anlaşmalarda firmalar
hakkında referans edinmek daha kolaydır.
 Dış ticarette, vadeler genelde uzundur ve vadelerin
uzun olması da riski artıran faktörlerden biridir.
Bu nedenlerin dışında uluslararası ticarette riski artıran
diğer bir etkende ülke riskidir. Özellikle gelişmemiş
veya gelişmekte olan ve yüksek enflasyona sahip
ülkelerde ülke riski gelişmiş ülkelere nazaran oldukça
fazladır.

15
ve yabancı factoring kuruluşları
arasındaki ilişki ‘’ factorler arası anlaşma’’ ile
kurulmakta ve bu anlaşmada tarafların
beklentileri açıkça belirtilir. Yerel factoring
firması, muhabir factor’ün verdiği garantiyle
kendi sigortalamaktadır, çünkü factoring
anlaşmalarında yerel factoring kuruluşu nihai
sorumlu durumundadır.
16
 Yerel

17
Factoring şirketi bu kriterleri göz önüne alıp
değerlendirmesini yaptıktan sonra alacakları teslim
alıp almama kararını verir. Factoring firması factoring
anlaşmasına girmeyi kabul ederse alacaklarını
devreden firma, faturaların bir kopyası, diğer sevk
evrakları kopyası ile birlikte doldurduğu “Alacakların
devir belgesi”ni factoring şirketine gönderir.
Factoring şirketi, Fatura ve Alacak Senetleri
raporunu satıcıya geri göndererek fatura ve alacak
senetlerinin alındığını onaylar. Son olarak da,
kayıtların deftere işlendiğini bildirir ve belgeleri
satıcıya gönderir.
18
3
24.05.2016
 Factoring
hizmetinden faydalanan firmalar,
genelde satış bedellerinin tahsili ile ilgili
problemlerini factoring şirketlerine
devrederek önemli sayılabilecek avantajlar
elde ederler. Bu avantajlar;
19


Factoring anlaşmalarında kredili satış toplamının büyük bir
kısmı satıcı firmaya anında nakil olarak, kalan kısmı ise
alacağın tahsilinden sonra ödenmektedir. Bu durum, satıcı
firmaya kısa vadeli bir finansman olanağı sağlar ve
finansman kaynağı da için kullanılabilir işletme sermayesine
dönüştürebilir.
Bunun yanında factoring hizmeti satıcı firmaya nakit
akışlarını kontrol altında alma imkanı da sağlamaktadır ve
şirket düzgün nakit akışı sayesinde üretimin artırılması,
araştırma-geliştirme giderlerine daha fazla pay ayırma,
yeni pazarlama imkanlarının araştırılması türünden konular
üzerinde daha fazla yoğunlaşabilmektedirler.
20


Factoring anlaşmalarının satıcı firmalara sağladığı en önemli
faydalardan biri de yapılan satışlara ve alacaklarla ilgili
muhasebe kayıtlarının factoring firması tarafından üstlenilmesi
ve satıcı firmayı önemli bir yükten kurtarmasıdır. Bu sayede,
satıcı kredili mal alan her müşterisi için ayrı hesap açma ve bu
hesapları izleme zorunluluğundan kurtulabilmektedir. Sağlanan bu
hizmetin gerekliliği olarak factor şirketleri daha gelişmiş
donanımlara(bilgisayar, haberleşme sistemi) sahip olmak
zorundadır.
Factoring şirketleri satıcı firmanın muhasebesini tutma
hizmetine karşılık ek bir komisyon talep edebilirler ya da varılan
karşılıklı anlaşma sonucu bu hizmet factoring komisyonunun içine
dahil edilebilir.
21
 Factoring
kuruluşu alacakların tahsil edilme
hizmetinin yanında vadesinde ödenmeyen
alacakların takibini ve hukuki işlemlerin
yürütülmesini de üstlenen factoring firması,
satıcı firmanın günlük veya aylık nakit girişinin
nakit çıkışlarını denegeleyebilmesi imkanınıda
sağlamaktadırlar.
22

23
Factor, vadeli satışlardan doğan alacaklara ödeme
garantisi vermektedir. Satıcı firmadan
alacaklarını satın almadan önce borçlu firmaların
kredibilitesini araştıran factoring şirketi,
alacakların ödenmeme riskinin tamamını
üstlenmektedir. Ayrıca, factor başlangıçta kabul
edilmiş limitler içerisinde satıcıya karşı korunma
hizmeti sunarak alıcının iflası ya da ödeme
güçlüğüne düşmesi halinde zorluklarla
karşılaşmasını önlemektedir.
24
4
24.05.2016
Factoring türünü belirleyen en önemli konu,
satıcı firmanın factoring işlemi karşılığında aldığı
hizmetin ödeyeceği bedele değer olduğuna karar
vermesidir. Verilen hizmetin çeşidine göre factoring 6
türde incelenebilir.

Geleneksel Factoring

Rücu etme esasına dayanan factoring

Vadeli Factoring

İskontolu Factoring

Açık Factoring

Gizli Factoring
 Factoring
işlemleri sağladığı avantajlar
yanında sakıncaları da vardır. Factoring
özellikle küçük şirketler için pahalıya mal
oluyor. Çünkü öncellikle müşteri factoring
şirketine sağlanan avantajlar için bir karşılık
ödüyor. Factoring şirketinde ön ödeme
nedeniyle faiz tahakkuk ettirmekte ve bunula
birlikte ödememe riskini üstlenebilmesi
nedeniyle de ‘’delkrede harcı" denilen bir
komisyon almaktadır.
25
Factoring şirketinin factoring işleminin sunduğu
tüm fonksiyonları ve buna bağlı olarak oluşan
ticari riskleri üstlendiği factoring türüne
geleneksel ya da gerçek factoring denir.
 Geleneksel factoring ler de ödememe gibi riskleri
factoring şirketi tarafından üstlenilmemektedir.
 Geleneksel factoring’de , factoring şirketi daha
fazla risk üstlendiği işin riski minumuma
indirebilmek amacıyla ciddi bir araştırmak
factoring şirketinin kendisi tarafından
yapılabilirken uluslararası factoring genel olarak
muhabir factoring kuruluşu tarafından
gerçekleştirilmektedir.

26

Bu tür factoring antlaşmasında factoring
şirketi herhangi bir şekilde ticari risk
üstlenmemektedir. Alacaklar factoring şirketine
devredildiği halde, borçlu firmanın ödemede
bulunmaması halinde factoring şirketi ödeme
yapması için tekrar satıcıya başvurabilir .Rücu
esasına dayanan factoring türünde geleneksel
factoring’de olduğu gibi satıcı ve borçlu firma
hakkında araştırma yapma yükümlülüğü factoring
şirketine aittir.
27

Bu tür factoring hizmetlerinde ticari riskin
üstlenilmemesi nedeniyle alınacak komisyon
geleneksel factoring ile karşılaştırıldığında
daha az olmaktadır.
28




29
Vadeli factoring de ticari işlemlerde çok sık
rastlanan ay sonunda toplu tahsilat yapılmasıdır. Tahsilat
oranı,satıcı firmanın aylık kredili satışlarının ortalama
vadesi üzerinden belirlenmektedir.
Vadeli factoringe de iki türlü ödeme bulunmaktadır.
Özellikle mevsimi satışların olduğu endüstrilerde
factoring şirketi satıcı firmaya ancak alacağı müşteriden
tahsil ettikten sonra tahsil etmektedir.
Daha önceki tahsilat süreleri dikkate alınarak
belirlenen bir tarihte ödeme yapılır.
30
5
24.05.2016

Açık factoring’de satıcı firma borçlu firmaya
alacağın factoring şirketine devredildiğini bildiren
bir yazı gönderir. Bu sayede borçlu firmanın
habersiz olarak ödemeyi yanlışlıkla satıcı firmaya
yapması önlenmiş olur.
 Açık factoring’de factoring şirketi yeni alacaklı
olarak ortaya çıktığı için borçluya kendi adına
ihtarda bulunmakta ve alacağı bizzat kendi tahsil
etmektedir.
İskontolu factoring’de malın tesliminden
hemen sonra fatura bedelinden iskontolu faizi
düşüldükten sonra satıcıya bir avans ödemesi
yapılmaktadır .İskonto faiz oranı belilenirken
uluslararası piyasalarda uygulanan LIBOR
(London Interbank Offer Rate) oranı esas
alınmaktadır.

31

32

2013 sonunda faaliyette bulunan 76 faktoring şirketinin
toplam aktifleri 21,8 milyar TL, toplam faktöring alacakları
brüt 21,1 milyar TL’ye ulaşmış, öz kaynakları 4,0 milyar
TL’yi bulmuştur. Bu şirketler arasında 40 şirketin pazar
payı %1’in altında, 14 şirketin pazar payı %2’nin
üzerindedir.


33

Üç şirket, Yapı Kredi Faktoring, Garanti
Faktoring ve Deniz Faktoring, toplam %28,6 pay ile
liderliklerini sürdürmektedirler.
Çok farklı büyüme/küçülme performansları
sonucunda 2013 yılında diğer şirketlerin
sıralamalarında dikkat çeken değişiklikler olmuştur.
2013 yılında faktoring şirketlerinin toplam
varlıkları %20 artış gösterirken finansal kiralama
şirketlerinin varlıkları %40, finansman şirketlerinin
ise %37 artış gösterdiğinden bu grubun içinde
faktoring’in payı %36,8’den %34,1’e düşmüştür
34
Finansal kiralama sektörü büyük ölçüde “sat-geri kirala”
işlemleri ve inşaat sektörünün canlı kalmasına bağlı olarak inşaat
makinalarının leasingi ile büyümüştür. Faktoring sektöründe
şirket sayısı 5 eksilmiş, 3 artmış, sonuçta toplam şirket sayısı 76
olmuş, 2014 yılında tekrar 77’ye yükselmiştir.
35
6
24.05.2016
FORFAİTİNG
Forfaiting Fransızca’da gelir ve hakların
teslimi ya da el değiştirmesi anlamına gelir.
 Forfaiting, genellikle mal ve hizmet dış
satımından doğan ve belli bir ödeme planına
bağlı olarak tahsil edilebilecek alacakların,
daha önce bu hakkı ellerinde bulunduranlara
(cirantaları) rücu (başvurma-geri döndürme)
hakkı olmaksızın bir banka ya da bu konuda
uzmanlaşmış bir finans kurumu tarafından
satın alınmasıdır.

FORFAİTİNG
1
FORFAİTİNG

2
FORFAİTİNG DE KULLANILAN
TİCARİ ARAÇLAR
Özellikle nakit sıkışıklığı nedeniyle tüketim
ya da yatırım mallarını vadeli olarak almayı
tercih eden ülkelere yapılacak satışlarda
forfaiting yöntemini kullanmak, nakit
akışının devamlılığını sağlamak, alıcının
ödememe ve ülke risklerinden kurtulması
açısından son derece etkili bir tekniktir
Forfaiting antlaşması factoring antlaşması gibi
belli bir borç-alacak ilişkisini temsil eder. Bu
ilişkiyi resmileştiren ticari belgelere dayanır.
Bu piyasada en çok kullanılan ticari araçlar
poliçe ve bonodur.
 POLİÇE: Belirlenmiş bir vadede veya bir
sürenin sonunda cinsi ve tutarı belirtilmiş
alacağın nama ya da hamiline ödenmesi için,
alacaklının borçluya verdiği yazılı ve şartsız
bir ödeme emridir.

3
FORFAİTİNG DE KULLANILAN
TİCARİ ARAÇLAR
4
Forfaitingde Taraflar
İhracatçı: Vadeli mal satışı yapan işletme, dış satımcı.
BONO: borçlunun alacaklı adına
düzenlendiği ödeme vaadi içeren bir
kambiyo senedidir.
 Bono senedin alıcı tarafından borçlu
sıfatıyla imzalanması karşılığında teslim
edilir.
 Bononun poliçeden farkı sadece satıcı
tarafından değil borçlu tarafından da
imzalanabilmesidir

İthalatçı: Vadeli mal alımı yapan işletme, dış alımcı.
Aval Veren Banka: Senedin ödeneceğini garanti eden
banka.
Forfaiting Şirketi: Senetleri satın alan ve ihracatçının
finansmanını sağlayan şirket.
5
6
1
24.05.2016
Forfaiting aşamaları
Forfaiting İşleyişi




Forfaiting işlemi, bir mal veya hizmet ihraç eden satıcı
firmanın yapacağı vadeli satışları finanse etme amacı ile satış
işlemi gerçekleşmeden forfaiting işleminde aracı kuruluş
başvurması ile başlar.
Forfaiting bu teklifi değerlendirirken hem satıcı hem de
borçlu firma hakkında detaylı bilgiler almak zorundadır. Bu
bilgiler ışığında satıcıya forfaiting işlemini kabul edip
etmediğini ve kabul etmesi durumunda bu işlemin maliyetinin
ne kadar olacağı hakkında bilgiler verir.
Satıcının forfaiterin teklifine cevap verme süresi genelde 48
saattir.
Forfaiting işlemin çoğunluğunu bankalar gerçekleştirir.

Satıcı forfaiter e müracaat ederek forfaiting işlemini kabul
edip etmeyeceğini söyler

Olumlu bir yanıt alındığı taktir de alıcı ile temas edilir ve
taahhüt alınır.

Aval karşılığı poliçe düzenlenir.

Mallar üretilerek sevk edilir.

Malların kabul edilmesi ile birlikte senetlere tarih konulur.

Senetler ile ilgili dökümanlar forfaiter e teslim edilir.

Dökümanlar ‘’geri dönülemez şartı ile ile forfaiter e ciro
edilir.

Satıcıya iskonto edilen dökümanlar karşılığında ödeme yapılır.
7
8
Forfaiting İşleminin Yürütülmesi
Forfaiting'in Tarihsel Gelişimini
Uluslararası orta vadeli finansman talebinin
karşılanmasında ilk forfaiting işlemi, 1962
yılında ABD’den, daha sonra eski Sovyetler
Birliği’ne satılmak üzere, Almanya’ya yapılan
hububat ihracatında gerçekleştirilmiştir. Europazarların da gelişmesi sonucu 1970 yılından
itibaren İngiltere, forfaiting faaliyetlerin en
önemli merkezi olmuştur.
Forfaiting eskiden büyük tutarlı işlemler için
yapılırken, günümüzde forfaiting’e konu olan
işlemlerin tutarları de değişmekte, küçülmektedir.
Bu tekniğin kullanılması için artık işlemlerin
büyük tutarlı olması gerekliliği aranmamaktadır.
100 bin dolarla 50 milyon dolar arasında değişen
herhangi bir mal veya hizmet satımı için bu
teknik uygulanmaktadır.
o Bilgilendirme
o Forfaiter’ın Teklifi
o Sözleşme
o Alacağın Satın Alınması
9
Forfaiting İşleminin Yürütülmesi
Bilgilendirme
10
Forfaiting Işlemci Yürütülmesi Sözleşme
o İhracatçı firmanın unvanı, adresi ve ülkesi,
o İthalatçı firmanın unvanı, adresi ve ülkesi,
o İhracatın konusu ve tutarı ile döviz cinsi ve vadesi,
o Ödeme koşulları (peşin ödeme miktarı, taksitlerin
miktarı ve vadeleri),
o Borç araçları (poliçe, bono, akreditif),
o Senetlerin ödeme yeri (varsa),
o Banka avali veya garanti mektubu (gerekiyorsa),
o Aval veya garanti veren bankanın unvanı, adresi ve
ülkesi,
o İhracatçı ile ithalatçı arasında yapılan sözleşme veya
akreditif metni,
o İhracatçının bankasınca onaylı imza sirküleri ve temlik
mektubu,
o Ödeme aracı akreditif ise dokümanların akreditif
metnine uygunluğunun ihracatçı ve ithalatçının
bankalarınca tasdiki.
11
İhracatçı ile forfaiter arasında yapılan
sözleşmenin belli bir formda olma
zorunluluğu yoktur. Esas itibarı ile
forfaiter’a gönderilen forfaiter teklifi
uygulamada bir forfaiter sözleşmesi niteliği
taşımakta ayrı bir metin yazısı
hazırlamaksızın sözleşme olarak
kullanılmaktadır.
İhracatçının talep etmesi suretiyle yeni bir
sözleşme hazırlanması da mümkündür.
Sözleşmede, özellikle forfaiting konusu
kredinin limiti, vadesi, iskonto haddi ve
taahhüt komisyonu oranı belirtilmektedir.
12
2
24.05.2016
Sözleşme
Sözleşme
Forfaiting işlemindeki aşamaların biri de taraflar
arasında yapılan sözleşmedir.
- Aval veya garanti verecek bankanın adı ve adresi,
- Satın alınacak olan alacağın şekli (bono,
poliçe,vb.)
- Teminatın türü (aval veya garanti),
- Ödeme planı (senetlerin miktarı ve ödeme
tarihleri),
- İhraç olunan malların cins ve miktarları,
- Sevk belgelerinin teslim tarihi,
- Transfer ve ithalatla ilgili gerekli müsaadeler,
- Bono ve poliçelerin ödeneceği yer.
Forfaiter, sözleşme aşamasında ihracatçılardan
aşağıda belirtilen belge ve bilgileri istemektedir;
- İhracatla ilgili döviz cinsi, tutarı ve kredi vadesi,
- İhracatçı ülke,
- İthalatçı ve bulunduğu ülke,
13
Forfaiting'in ihracatçıya sağladığı
avantajlar
Forfaiting'in ihracatçı Açısından
Dezavantajları

Forfaiting ile kredili mal satışından doğan alacağın tahsil edilememe
riski ortadan kalkmaktadır. Çünkü söz konusu risk forfaiter
tarafından üstlenilmektedir.

Forfaiting işlemi, ihracatçıya sabit faizli bir finansman
sağlamaktadır. Böylece, ihracatçı, döviz kuru, transfer ve faiz oranı
risklerinden korunmaktadır. Forfaiter kuruluşları ihracatçıya
sözleşme uyarınca ihraç edilen malın teslim tarihinden önce sabit bir
iskonto oranı garanti etmektedir. Böylece, ihracatçı iskonto
maliyetini, ihraç kontratının hazırlandığı sırada hesaplayabilmekte
ve maliyet içerisine dâhil edebilmektedir.

14
Forfaiter tüm riskleri üstlenmesi karşılığı olarak diğer ticari
işletmelerde uygulandığındanuygulandığında daha fazla
maliyet çıkarabilir.
Ihracatçı, alıcı firmanın grantörünün güvenilir olduğu
konusunda forfaiter'i ikna etmekle güçlük çekebilir.
Forfaiting finansmanı, diğer finansman türlerinin aksine, gizlilik
içerisinde yürütülmektedir
15
16
Forfaiting'in ithalatçı Açısından
Dezavantajları
Forfaiting'in ithalatçıya Sağladığı Avantajlar
İhracatçı gerçekleştirdiği forfaiting işlemin
şartlarından, sabit faizden,ödemesiz süre
imkanı dahil %100 finansman paketinden
yararlanır.
Vadeli bir alış yapmakta, yani malın peşin alıp
bedelini belirli bir vade sonunda
ödemektedir. Kendisine sağlanmış bu
finansman kolaylığı maliyetlerini önceden
ve kesin olarak bilme avantajına sahiptir.
Satıcının risklerden korunduğunu bildiği için
sözleşme şartlarının pazarlığını daha iyi
yapabilir.
İthalatçı bankadan sağladığı garanti veya Aval kredisi
gayri nakdi kredi limitlerini o miktarda doldurmaktadır.
İthalatçı belli bir garanti masrafına katlanmak zorundadır.
Bono veya poliçe nin kesin ödeme yükümlülüğü
bulunması , İthalatçı lara ithal ettiği mallarla ilgili
herhangi bir problem olması halinde ihracatçıya bu
konuda rücu edemez. Bu tür riske karşı ithalatçı da
sözleşmenin belli bir oranında forfaiting yapılmamasını
ihracatçıdan isteyebilecektir.
17
18
3
24.05.2016
Forfaiting'in Forfaitere Sağladığı
Avantajlar
Forfaiting'in Forfaitere Açısından
Dezavantajları
Operasyonel işlemlerinin basitliği forfaiting
kuruluşu içinde avantajdır.
Ticari kredilerde normal olan çok sayfalı
kredi sözleşmesinin külfeti yoktur.
Satın aldığı değerler kolayca el
değiştirilebilir olduğundan dolayı
bunların ikincil piyasada ihtiyaç
durumunda satılması neticesinde
ticaretinin mümkün olmasıdır.
İşlemin özündeki yüksek prim Forfaiting
için net bir kazanç olanağı sağlamaktadır.
Borcun ödenmemesi durumunda
başvurulabilir kimse bulunmamaktadır.
Ithalatçı firma garantörünün
değerlendirilmesi de forfaiter'in
sorumluluğundadır.
Forfaiter poliçe ve Bonoların vade
dönemlerinde sözkonusu olan fon sağlama
ve faiz risklerini de üstlenmektedir.
19
Forfaiting işleminde risk kavramı
İhracatçının Riski
20
Forfaiting işleminde risk kavramı
Ihracatçının Riski
Sözleşme uyarınca fatura satıcının milli
parasında başka bir ülke parası üzerinden
düzenlenmişse ödeme sırasındaki kurların
ani değişikliklerin satıcıyı zarar
uğratabilme riski de ortaya çıkmış olur.
İthalatçının Riski
Garantörün Riski
Forfaiter’ın Riski
21
22
Forfaiting Işlemci de risk
kavramı İthalatçının Riski
Forfaiting' İşleminde Risk Kavramı
Grantörün Riski
Her ne kadar ithalatçı firmanın borcunu
ödemeyi geciktirmesi, garantör bankanın
gecikme süresi için faiz talep etme hakkını
doğursa da, bu gecikme garantörde bir
likidite sorunu yaratacaktır.
Bu durum da işlem, ithalatçının milli parası dışında
bir para cinsinden yapılacaktır ve sonuçta
ithalatçı döviz kurundaki değişiklikler nedeniyle
ortaya çıkacak bir riskle karşı karşıya
kalabilecektir.
Garantör böyle bir olasılığı göz önünde
bulundurarak belli bir likit miktarını sürekli
olarak atıl tutmalıdır ki, bunun da bir
maliyeti vardır. İkinci durumda, yani
ithalatçının ödememesi durumunda garantör
doğal olarak, daha büyük bir maliyetle karşı
karşıya kalacaktır.
Senet veya poliçe ithalatçının kendi ülkesinin parası
cinsinden olduğunda döviz kurundaki değişiklikler
ithalatçıyı etkilemeyecektir. Ancak ithalatçının
milli parasının çok belirsiz olması durumunda
kimse orta vadeli finansman vermeyecektir.
23
24
4
24.05.2016
Forfaiting' İşleminde Risk Kavramı
Forfaiter in Riski
Forfaiting in Türkiye'deki Uygulaması
o Forfaiter forfaiting finansmanını
gerçekleştirebilmek için belirli bir nakdi
bloke etmeye başlamaktadır. Bu süre
içerisindeki risk forfaiter'ın ihracatçıya
ödeme yapmak için belli bir miktar nakdi
atıl olarak tutmasından
kaynaklanmaktadır.
Taahhüt süresinin uzaması ile forfaiter'ın atıl
fonlar dolayısıyla yüklenmek zorunda
kaldığı maliyet de artacaktır.
Türkiye’de 24.01.1980 İstikrar Kararları ile
uygulamaya koyduğu ihracata yönelik
sanayileşme ve dışa açılma politikaları yanı sıra
ihracatını parasal teşvikler yerine kredilerle
desteklenmesi anlayışı sonucu bankalar da Türk
ihracatçılarının ihtiyaçlarının karşılanması için
yeni finansal hizmetler sunmaya başlamışlar,
bunun bir sonucu olarak sanayileşmiş ülkelerde
uzun yıllardan beri uygulanmakta olan birçok
bankacılık tekniği gibi forfaiting'de Türk
bankacılığının gündemine girmiştir.
Ülkemizde henüz istenilen yaygınlığa kavuşmayan
forfaiting, ağırlıklı olarak ihracatçılar tarafından
kullanılmakta olup, kullanım genellikle, demirçelik, çimento, petro-kimya, elektronik sanayi ve
ilaç sektöründe yoğunluk kazanmaktadır.
25
FORFAİTİNG
FACTORİNG
26
FORFAİTİNG
FACTORİNG
Vade 1-1.5 yıl arasında
Vade 30-180 gün yada en çok 360
Faiz iskonto metodu ile hesaplanır. Faiz cari hesaplar metodu ile
değişmektedir.
gündür.
ABD Doları, Euro ve Isviçre
Mümkün olabilen her para birimi
Borçlu genellikle bilgilenme
Frangı gibi güçlü paralar.
işlem görmektedir.
istemez.
Yatırım mallarının finansmanında
Büyük ölçüde tüketim malları
Genellikle belgeleri ihracat
Her türlü ihracat talebinde
kullanılır.
işlem konu olur.
talepleri için kullanılır.
kullanılabilir.
Iskonto oranları sabittir.
Iskonto oranları dolayısıyla
hesaplanır.
Daha çok uluslar arası işlemlerden Gerek yerel gerek uluslar arası
doğan alacaklar için kullanılır.
işlemlerden doğan alacaklar için
ihracatçıya maliyeti yükseltme
kullanılır.
Alacak senetlerinin ikincil
Alacak senetleri ikincil piyasada
pazarlarda alım-satımları
işlem görmez.
Borçlu bilgilendirilir.
eğilimi vardır.
Ihracatçıya başvuru hakkı yoktur.
Kusur halinde ihracatçıya başvuru
hakkı vardır.
mümkündür.
27
28
29
30
5
24.05.2016
2
31
32
33
34
35
36
6
24.05.2016
37
38
7
Download