Comparative Study: Distance Education Institutes as Learning

Eurasian Journal of Educational Research, 32, pp1-20/ 2008
Comparative Study: Distance Education Institutes
as Learning Organizations in North Cyprus and UK
Fahriye A. Aksal*
Cem Birol**
Fatoş Silman***
Karşılaştırmalı Çalışma: Öğrenen Organizasyon Olarak
KKTC ve İngitere Uzaktan Eğitim Kurumları
(Özet)
Problem Durumu: Üniversiteler, birçok uluslarası faaliyetlerle, ülkenin sosyal ve ekonomik gelişimine katkıda bulunmakta ve toplumların bütünleşmesinde köprü görevi üstlenmektedirler. Bu bağlamda üniversiteler, küresel ortamın gereği olan değişim ve gelişimi vizyon edinerek, yeniliği ve kaliteyi kendi kurum yapılarına yansıtmaya çalışmaktadırlar. Bu nedenle, üniversitelerin tüm akademik bölümlerinin, değişim ve gelişim çerçevesinde
dinamik bir yapıya sahip olması ve küresel ortama adapte olması için fırsatları yakalamaya çalışması gerekmektedir. Bu anlayışa bağlı olarak; üniversitelerin kendi organizasyon yapılarında teknolojik yapı ve işleyişin fırsatlarını kullanmaları, öğrenci merkezli öğrenme ve öğretme ortamları yaratmayı misyon haline getirmeleri ve bunları Avrupa normları ışığında
gerçekleştirmeleri kaçınılmazdır. Bu çalışma, uzaktan eğitim kurumlarının,
yüksek öğretimde stratejik bir unsur olduğunu vurgulamakta ve uzaktan
eğitim kurumlarının, öğrenen organizasyon olma yoluyla değişim ve gelişime uyumlanabilmesinin kolay olabileceğini yansıtmaktadır. Aynı zamanda, araştırma; farklı kültürel kurumların öğrenen organizasyon yapısını ne ölçüde yansıttığını değerlendirmeyi temel almıştır.
Araştırmanın Amacı: Üniversitelerin girişimci ruha sahip olması ve rekabet
gücü kazanmasında, uzaktan eğitim uygulamaları önemli bir stratejik unsur olmuştur. Bu nedenle, uzaktan eğitim uygulamalarında sadece eğitimöğretim boyutu ele alınmamalı, bunun yanında organizasyon boyutu da
ele alınarak kurum yapısında gelişim ve değişim gerçekleştirilmelidir. Organizasyon yapısının gelişimi sürekli değişimi takip etmek ve değişime
uyum sağlamakla mümkündür. Bir başka deyişle, sürekli yenilikleri öğrenerek ve paylaşarak organizasyon yapısının geliştirilebileceği görülmektedir. Araştırmanın amacı, KKTC ve İngiltere’deki Uzaktan Eğitim Kurumla*
PhD Candidate, Near East University, Senior Instructor in EMU, North Cyprus,
fahriye.altinay@emu.edu.tr
** Assoc. Prof. Dr., Near East University, Faculty of Education, North Cyprus, cbirol@neu.edu.tr
*** Assist. Prof. Dr., Near East University, Faculty of Education, North Cyprus, fsilman@neu.edu.tr
1
2
Eurasian Journal of Educational Research
rının öğrenen organizasyon olma düzeyleri karşılaştırmalı durum çalışmasına bağlı değerlendirerek, farklı kültürel kurumların yapısını incelemektedir.
Araştırmanın Yöntemi: Farklı kültürel ortamlarda faaliyet gösteren uzaktan
eğitim kurumlarının öğrenen organizasyon olma düzeyini ortaya koymayı
amaçlayan bu çalışmada, kurumlarda etkin görev alan çalışanların bakış
açıları ve deneyimleri göz önünde bulundurularak araştırmanın amacına
yönelik bilgi oluşturulmaya çalışılmıştır. Bu çalışma, bireylerin bakış açılarına ve deneyimlerine yer vermesi nedeniyle nitel araştırma özelliği taşımaktadır. İki farklı ülkede bulunan üniversitelerin uzaktan eğitim kurumlarının, öğrenen organizasyon olarak ne kadar performans gösterdiklerini
değerlendirmek için araştırmada karşılaştırmalı durum çalışmasına yer verilmiştir. Araştırmanın kuramsal temelinde; ‘mesleki gelişim imkanları’, ‘iletişim akışı’, ‘işbirliği-takım çalışması’, ‘bilgi paylaşım sistemi’, ‘ortak vizyon’, ‘çevreyle etkileşim’, öğrenen organizasyon boyutları olarak yer almaktadır. Buna bağlı olarak, iki farklı uzaktan eğitim kurumunun öğrenen
organizasyon olması ve iki kurum arasındaki benzer ve farklı yönleri değerlendirmek amacıyla araştırmada; görüşme, kişisel görüş raporu ve gözlem gibi araştırma teknikleri kullanılmıştır. Böylelikle, çoklu veri toplama
yöntemi ile çeşitlemeden faydanılarak araştırmanın inandırıcılığı artırılmıştır. Araştırma tekniklerinden elde edilen veriler, öğrenen organizasyon boyutları temel alınarak temalar seçilerek değerlendirilmiştir. Bu nedenle, araştırmanın veri analizinde betimsel analiz kullanılmıştır. Araştırmayı gerçekleştirmeden önce, elde edilecek verilerin inandırıcılığını artırmak, araştırma etiğine uygun hareket edebilmek, böylelikle araştırmada katılımı artırmak için araştırma paketi hazırlanarak katılımcılara sunulmuştur. Bu
pakette, araştırmanın amacı, önemi ve araştırma sorularına yer vererek,
uzaktan eğitim kurumunda yer alan çalışanlara araştırma hakkında detaylı
bilgi verilmeye çalışılmıştır. Aynı zamanda, bu pakette araştırma katılım ve
izin formu yer almış, araştırma etiği açısından katılımcıların araştırma sürecinde kimliğinin korunması da vurgulanmıştır. Araştırmada kullanılan
görüşme tekniği, kişisel görüş raporları ve araştırmacı gözlem formunun
soruları; Türkiye, İngiltere ve ABD’deki uzmanlar tarafından değerlendirilmiş ve pilot çalışması yapılmıştır. Uzman görüşleri ve pilot çalışması ışığında, araştırmada; on iki sorudan oluşan, yaklaşık altmış beş dakika süren
görüşme tekniği, öğrenen organizasyon boyutlarına bağlı yirmi bir etkinliği yansıtan kişisel görüş raporu ve araştırmacı gözlem formu kullanılmıştır. Araştırmada, uzaktan eğitim kurumlarının organizasyon yapısını derinlemesine analiz edebilmek için mecazlar araç olarak kullanılmıştır. Böylelikle, zengin veriler elde edilerek nitel araştırma ışığında; diğer çalışmalara ve kurumlara kendi kendilerini değerlendirebilmelerinde fikir verecek
bir araştırma ortaya konulmuştur.
Araştırmanın Bulguları: Araştırmadan elde edilen veriler; uzaktan eğitim
uygulamalarının stratejik bir yaklaşım olarak kabul edildiğini ancak buna
rağmen, İngiltere ve KKTC’deki uzaktan eğitim kurumların organizasyon
boyutunun yeterince dikkate alınmadığını ortaya çıkarmıştır. Aynı zamanda, araştırma bulguları; farklı kültürel ortamların öğrenen organizasyon
Eğitim Araştırmaları
olmada etkili olduğunu ve kurum yapısında farklılık yarattığını göstermiştir. Araştırma bulgularına göre; İngiltere Yüksek Öğrenimde yer alan Uzaktan Eğitim Kurumu’nun öğrenen organizasyon boyutlarını yansıttığı ve
böylelikle öğrenen organizasyon olarak etkin performans gösterdiği ortaya
çıkmıştır. Ancak, KKTC’de bulunan Uzaktan Eğitim Kurumu’nun teknolojik altyapı ve ortak vizyon konusunda sıkıntı yaşamasının, öğrenen organizasyon olmasını kısıtladığı görülmektedir. Araştırmada; mecazlar yoluyla
elde edilen bulgular, iki kurum arasındaki öğrenen organizasyon olma performans farklılıklarını vurgulamıştır.
Araştırmanın Sonuçları ve Önerileri: Araştırmada, uzaktan eğitim uygulamalarının üniversitelerin vizyon ve misyonu arasında yer alarak stratejik
unsur olarak düşünülerek; ‘mesleki gelişim’, ‘iletişim akışı’, ‘işbirliği-takım
çalışması’, ‘bilgi paylaşımı’, ‘ortak vizyon’, ‘çevreyle etkileşim’ boyutlarının
değerlendirilmesi temel alınmıştır. Bu araştırma, öğrenme ve gelişimi vurguladığı, uzaktan eğitim uygulamalarının yüksek öğretimde stratejik unsur
olduğunu ortaya koyduğu için özgün bir araştırma niteliği taşımaktadır.
Buna ek olarak, araştırma; kültürün öğrenen organizasyon olmada etkin
bir kriter olduğunu ve kurumların öğrenen organizasyon olma performanslarında farklılık yarattığını vurgulamakla önemli bir boyut taşımaktadır. KKTC Uzaktan Eğitim Kurumu, mesleki gelişim imkanları’, ‘iletişim
akışı’, ‘işbirliği-takım çalışması’, ‘bilgi paylaşım sistemi’, ‘ortak vizyon’,
‘çevreyle etkileşim’ öğrenen organizasyon boyutlarında ortak kurum kültürü olmaması nedeniyle etkin faaliyet gösterememektedir. Öte yandan,
İngiltere Uzaktan Eğitim Kurumu, sahip olduğu kurum kültürü ışığında,
güçlü ortak vizyon ve işbirliği-takım çalışmasının olması nedeniyle öğrenen organizasyon olma açısından diğer kuruma gelişimine katkı koyan bir
kurum durumundadır. İleriki araştırmalarda, yüksek öğretimde bulunan
her uzaktan eğitim kurumunun ve diğer fakülte, bölümlerinin aksiyon
planları ışığında kurum kültür analizlerinin yapılması öngörülmektedir.
Bunun yanısıra, kültür boyutu dikkate alınarak ikiden fazla kurumun karşılaştırılmasına yer verilebilinir. Öğrenen organizasyon boyutlarından olan
sosyal etkileşim ve iletişim akışı kurum performansını artırmak için daha
derinlemesine yapılacak bir araştırma ile ele alınabilinir.
Anahtar Sözcükler: Karşılaştırmalı çalışma, uzaktan eğitim, yüksek öğretim, öğrenen organizasyon
3