klinik eğitim hemşiresi yetkinlik geliştirme eğitimi hoşgeldiniz

NASIL ÖĞRENİYORUZ?
Uzm. Hem. Kıymet YILMAZ
Acıbadem Sağlık Grubu
Eğitim ve Gelişim Hemşiresi
Hazırlanma Tarihi: 23 Ağustos 2013
İnsana hiçbir şey öğretemezsin; öğrenmeyi ancak
kendi içinde bulacağını öğretebilirsin.
Galileo
Ne duyduysam unuttum.
Ne duyar ve görürsem, biraz hatırlarım.
Ne duyar, görür ve onunla ilgili soru sorar
veya birisi ile tartışırsam, anlamaya
başlarım.
Ne duyar, görür, tartışır ve yaparsam,
bilgi ve beceri kazanırım.
Başkasına ne öğretirsem, iyice öğrenirim.
Konfüçyus
Sunu Planı
•
•
•
•
•
Öğrenme ve Bellek Nedir?
Bellek Tipleri
Bellekteki Bilgilerin Pekiştirilmesi
Öğrenme İle İlgili Öneriler
Öğrenme Stilleri ve Dikkat Edilecekler
Öğrenme ve Bellek Nedir?
Öğrenme; görme, işitme, tat, koku ve
dokunma duyuları ile algılanan uyarıların
beyinde ilişkilendirme, tekrarlama gibi
birden çok beyin işlevi sonucu
gerçekleşen durumdur.
Bellek; öğrenilen bilginin saklanmasını
sağlar.
Öğrenmenin doğrudan bir ölçümü
yapılamaz, ancak ortaya çıkan davranış
değişiklikleriyle
değerlendirilebilmektedir.
Bellek Tipleri
1. Edinilen Bilginin Geri Saklanması ve
Çağrılmasına Göre
2. Süreye Göre
Edinilen Bilginin Geri Saklanması ve
Çağrılmasına Göre-1
Tanımlanabilir (deklaratif) bellek: Çevremizde
olanlar, insanlar ve yerler ile ilgili olan bilgileri,
sözcüklerle ifade edilmesi için bilgilerin
saklandığı belliktir.
• Bu bellek bilinçli bir düşünme sürecini gerektirir.
• Bu süreç içinde değerlendirme, karşılaştırma ve
bir araya getirme gibi bilişsel işlemleri kullanır.
• Deklaratif bellekten bilgilerin çağrılma işlemi,
yaratıcı bir süreç olup, yeniden sıralama
yeniden yapılandırma ve orjinal olanı
yoğunlaştırma işlemlerini içerir.
Örn. Tarihsel ya da sosyal bilgiler
Edinilen Bilginin Geri Saklanması ve
Çağrılmasına Göre-2
Refleksif Bellek: Algı ve motor yeteneği
gerektiren bazı işleri, nasıl yapılacağı konusunda
sözcüklerle ifade edemediğimiz, tanımlama
biçimine getirilmemiş olan bellek biçimidir.
• Bu bellek bir işlemin farkedilmeden çok sayıda
tekrarı sonucu, zaman içinde birikerek oluşur.
• Bilinçli düşünme ya da karşılaştırma,
değerlendirme gibi kognitif işlemler
gerektirmeden refleksif bellek oluşur ve
genelde kelimelerle ifade edilmez.
• Bazı algı ve motor yeteneklerin kazanılması,
gramer gibi bazı kuralların öğrenilmesi refleksif
bellek ile olmaktadır.
Örn. Yabancı dil pratik sınavları, hemşirelik
bakımında önceliklerin belirlenme süreci vb
Süreye Göre-1
Kısa Süreli Bellek:
•
Görsel uyarıları izleyen ard arda hayaller vardır. Kişi bir cisme bir süre
baktıktan sonra, o cisim görme alanından çıkarılsa bile bir süre daha bu
cismin hayali gözünün önünden silinmez ve kişi bazı ek ayrıntıların farkına
varır, sanki görmeye devam eder.
•
Bu belleğin süresi çok kısadır, çoğunlukla 1 saniyeden azdır.
•
Süreyi uzatmak için, görsel uyarının parlaklığını artırmak yada bakma
süresini çoğaltmak gerekir.
•
Kısa süreli bellek birkaç saniye veya birkaç dakika boyunca, bir telefon
numarasındaki 7-10 rakamı hatırda tutmak için, kişinin bu rakamları veya
olayları sürekli düşünerek hatırlayabilmesini sağlayan bellektir.
•
Uzun süreli belleğe dönüştürülmedikçe, saniyeler veya en çok dakikalar
sürer.
Örn. TV’de haber izlerken
Süreye Göre-2
Orta Uzun Süreli Bellek:
• Bu bellek dakikalarca hatta haftalarca
sürebilir.
• Bu bellekte saklanan anılar, bellekteki izleri
daha sürekli hale getirilmezse zamanla
kaybolurlar, sürekli hale getirilirlerse uzun
süreli belleğe aktarılır.
Örn. Sevilen bir TV programının ya da dizinin izlenmesi,
daha önce izlenilen filmin yeniden izlenmesi vb
Süreye Göre-3
Uzun Süreli Bellek:
• Bu bellek sinyal iletiminde artma veya
baskılanmaya yol açan bağlantı
noktalarındaki (sinapslardaki) kimyasal
değişiklikler yerine, yapısal
değişikliklerin sonucudur.
Örn. Çarpım tablosunun ezbere
bilinmesi, Hemşirelik bakımı ile ilgili
uygulamaların eksiksiz yapılması
Bellekteki Bilgilerin Pekiştirilmesi
 Kısa süreli belleğin haftalar veya yıllar sonra
hatırlanabilecek uzun süreli belleğe dönüştürülmesi
için pekiştirilmesi gerekir.
 Bellek sinapslarda uzun süreli tipte bir bellek için
gerekli kimyasal, fiziksel ve anatomik değişikliklerin
gerçekleşmesini bir şekilde başlatmalıdır.
 Bu süreç minimum bir pekiştirme için 5-10 dakika,
güçlü bir pekiştirme için ise 1 saat veya daha uzun
bir süreyi gerektirir.
Örn. İstiklal marşının tekrarlanması, ders kitaplarının ve
notlarının gözden geçirilmesi, kitap okuma vb
Hayat hafızayı oluşturmuyor, hafıza
hayatı oluşturuyor.
NİYET
MERAK
Niyet ve merak öğrenmeyi etkiler
Hafızada Kalma Oranları
METOD
%
METOD
Okuma
10
Film İzleme
Dinleme
20
Sergiyi Gezme
Resme Bakma 30
Gösteri İzleme
Tartışmaya Katılım
Konuşma Yapma
Dramatik Sunum Yapma
Gerçek Bir Deneyi Canlandırma
İnteraktif Multimedya
Bir Projeyi Gerçekleştirme
%
50
50
50
70
70
90
90
90
90
Hafıza Egzersizleri
Öğrenme İle İlgili Öneriler-1
Beslenme: Beynimizin en önemli ihtiyaçları
oksijen, glikoz ve sudur.
• Proteinlerin içindeki maddeler, özellikle tirozin
ve triptofan, beyin için kritiktir. Düşünmeyi
artırır ve sakinlik verir.
• Beyin tirozini,
dopamin ve norepinefrin
yapmak için kullanır.
• Dengeli beslenmek ve
kahvaltı etmek önemlidir.
özellikle sabah
• Glikoz beyin hücrelerinin yakıt kaynağıdır.
Kahvaltı gece azalan glikozu yenilemek,
yeniden yüklemek için bir fırsattır.
Öğrenme İle İlgili Öneriler-2
Su: Öğrenme esnasında yeteri
kadar su almak, öğrenmek için çok
önemlidir.
• Susuz kalan bir nöronun, öğrenme
performansı çok düşmektedir.
Öğrenme İle İlgili Öneriler-3
Vitaminler: Hafıza, atiklik, dikkat,
görsel-uzmansal beceriler,
planlama ve organize etme
becerileri doğrudan vitaminler (A,
C, E ve B’lerin çoğu) ve ayrıca
magnezyum, sodyum, potasyum,
lesitin, demir, çinko, selenyum ile
ilgilidir.
Öğrenme İle İlgili Öneriler-4
Uyku: Beynin en iyi performansı elde
edebilmesi için fizyolojik dinlenme
kritiktir.
• Uyku esnasında öğrenilenler sindirilir,
düzenlenir,
“temizlik”
yapılır.
Nörokimyasal çöplük temizlenmiş olur.
• Bazı gereksiz görülen bilgiler, anılar vb.
silindiği zaman nöral ağ daha verimli hale
gelmekte ve beyin daha verimli
olmaktadır.
Öğrenme İle İlgili Öneriler-5
Mola Verme: Gün içerisinde en iyi
düzeyde beyin performansı elde
etmek için, beyni dinlendirici
zamanlar sağlanmalıdır.
• Üretkenlik, öğrenen kişide gün
içerisinde
zihinsel
molalar
verildiğinde artar.
• Her 90 dakikada bir, 5-10 dakika
mola gereklidir .
Öğrenme İle İlgili Öneriler-6
Zamanlama: İnsanlar sabahları yeni bilgileri
öğrenme (isimler, sayılar, formüller vb.)
konusunda; öğleden sonra ise öğrenilenleri
birleştirme, sanatsal, uzamsal işler, tartışma
vb. konularda daha verimlidir.
• “Sabah saat 9-12 arası mekanik öğrenme,
heceleme, problem çözme, rapor yazma,
matematik, bilim öğrenme için daha iyi,
• Öğlen 12-14 arası fiziksel hareket gerektiren
işler, kağıt işi için iyi ve
• 14-17 arası edebiyat, müzik,
öğrenmek için, daha iyidir”
sanat
Öğrenme İle İlgili Öneriler-7
Baskı: Yaşadığımız baskının azlığı
veya çokluğu öğrenmeyi etkiler.
• Yoğun
baskı
altındayken,
ezberleme
yapılabilir
ancak
yaratıcı düşünce kaybolabilir.
• Baskısının azı karar, çoğu zarardır.
Öğrenme İle İlgili Öneriler-8
Çevre: Beynimizin absorpladığı
bilgilerin %80-90’ı görseldir.
• Renk, ışık, dalga boyu, derinliği vb.
öğrenenlerin dikkatini çekmede
temel oluşturur.
Öğrenme İle İlgili Öneriler-9
Renkler: Renklerin beyin ve
vücudu farklı biçimlerde etkilediği
düşünülmektedir.
Örn. Mavi ve yeşil sakinlik veren
renklerdir.
Öğrenme İle İlgili Öneriler-10
Işık: Floresan ışığı, kanda kortizol
seviyesini artırarak (stres göstergesi)
sinir sistemini etkilemektedir.
• Yumuşak, doğal ışık öğrenme ortamı
için en iyisidir.
• Televizyon ve bilgisayar ekranına
uzun süre bakmanın stres yarattığı
saptanmıştır.
Öğrenme İle İlgili Öneriler-11
Mevsimler: Mevsimlerin, güneş ışığının
süresi, parlaklığı bakımından, melatonin
ve bazı hormon seviyeleriyle,
nörotransmiterler üzerinde etkili olduğu
bilinmektedir.
• Beynin SCN denen bir bölümü, göz dibi
aracılığıyla, ışığı algılar. Melatonin
salgılanır.
• Melatoninin konsantrasyonu, enerjimizi
ve ruh halimizi etkilemektedir.
Öğrenme İle İlgili Öneriler-12
Sıcaklık: Sıcaklık artışının entelektüel ve
fiziksel faaliyetlerde test sonuçlarını
büyük ölçüde düşürdüğü tespit edilmiştir.
• Hayatta kalabilmemiz, normal
sıcaklığını sürdürmemize bağlıdır.
beyin
• Öğrenme ortamları ne çok sıcak, ne de
çok soğuk olmalıdır.
• İhtiyaca göre zaman zaman sıcaklığı
düzenlemek için ayarlanabilir bir klimaya
sahip olmak iyidir.
Öğrenme İle İlgili Öneriler-13
Müzik: “Mozart Etkisi” adlı
çalışmada
mozart
dinleyen
gruptaki öğrencilerin daha başarılı
olduğu görülmüştür.
• Piyano çalma dersi alanların, daha
iyi sonuçlar aldığı görülmüştür.
Öğrenme İle İlgili Öneriler-14
Duygu: Duygular,
katalizörlerdir.
öğrenmedeki
birincil
• Pozitif duygular karar verme sürecine çok
büyük hız kazandırırlar.
• Duyguların fazlası düşünmeye engeldir.
Örn. Eğitim süreci ile ilgili olumlu deneyimleri fazla
olan kişilerin aldıkları diğer eğitimlerde öğrenme
süreci yine olumlu şekilde etkilenir.
**Eğitim öncesi hazır oluşluk da önemlidir.
Öğrenme Stilleri ve Dikkat Edilecekler
• Hem sınıf içi hem de bireysel eğitim
vereceğimiz tüm çalışanların bilgi edinme
biçimlerine göre sınıflandırılması esas alınması
gerektiğinden bundan sonraki slaytlarda
sadece bu konu detaylandırılacaktır.
Herkesin bir öğrenme stili vardır…
Dinleyiciler tekdüze değildir, her insan
farklı bir dünyadır…
Tek bir öğrenme tekniği ve stili yeterli
olmayabilir…
Öğrenme stillerimiz doğuştan var olan
karakteristik özelliğimizdir…
İŞİTSEL
GÖRSEL
DOKUNSAL/KİNESTETİK
Öğrenme Stilleri İle İlgili Bilinmesi
Gerekenler-1
• Öğrenme stilleri ile zeka arasında bir
bağlantı yoktur.
• Çoğunlukla biri ağırlıklı olmak üzere
her üç öğrenme stiline de sahip
olabiliriz.
• Görseller görüntü, işitseller ses,
kinestetikler/dokunsallar da kas
belleği kullanırlar.
Öğrenme Stilleri İle İlgili Bilinmesi
Gerekenler-2
• Bireylerin öğrenme stillerini
belirleyebilmek için geçerli bir testin
kullanılması gerekir.
• Bireyler kendi öğrenme stilleri hakkında
bilgi sahibi oldukça öğrenmeye ilgileri
artar.
Öğrenme Stilleri İle İlgili Bilinmesi
Gerekenler-3
 Herkes öğrenebilir.
 Farklı öğrenme ortamları, kaynakları ve yaklaşımları
farklı öğrenme stillerine uyumludur.
 Herkesin güçlü yanları vardır ancak herkesin farklı
güçlü yanları vardır.
 Kişilerin öğrenme tercihleri ölçülebilir.
 Kişilerin stilleri ile uyumlu ortam kaynak ve
yaklaşım gösterildiğinde daha başarılı olurlar.
Görsel
Organize
Tertipli ve düzenli Gözlemci Sessiz Görüntü odaklı
Ölçüp biçmeye ve üzerinde düşünmeye yatkındır.
Resim olarak belleğe kayıt eder
Gürültüden daha az etkilenir
Sözel talimatları takip edemez
Okumayı dinlemeye tercih eder
Çene yukarıda, ses yüksek
Öğrenirken tüm resmi görmek ister.
Gördüğünü hatırlar
Anlatılanı detayları ile tamamını ister
Hızlı okur
Yazdıklarının görüntüsü iyi ve düzenlidir.
Hayal ettiklerini tüm detayları ile görür.
Uzun hedefli planlar yapabilir.
Görseller
Güçlü Yanları
Zayıf Yanları
Gördüklerini ve okuduklarını hatırlarlar.
Net ve güçlü görüntülerle renkleri
kullanırlar ve bundan zevk alırlar, düşünür
ve öğrenirler.
Resimlerle veya sözcüklerle düşünmeye
yatkındırlar.
Okumaya düşkündürler (kitap kurdu
olmaya müsaittirler.)
Yüzleri iyi hatırlarlar.
Raporların veya bir olayın
anlatılmasındansa, yazılı olarak verilmesini
tercih ederler.
Bir şeylerin görüntüsüne veya konumuna
duyarlıdırlar.
Liste yapmayı severler.
Planlı ve programlı olurlar.
İşittiklerini uzun süre bellekte tutamazlar.
Ders anlatırken not alamazlarsa huzursuz
olurlar.
Yazılı olmayan bilgiyi algılayamayabilirler.
Derslerin laboratuarda işlenmesinden
huzursuz olabilirler.
Karmaşık ve karışık ortamlarda huzursuz
olurlar.
İsimleri hatırlamakta zorlanırlar.
Görsel materyallere dayanmayan uzun
anlatımlara tahammül edemeyebilirler.
Dağınıklığa ve düzensizliğe
tahammülsüzlerdir.
Plansızlığa, programsızlığa tahammül
edemeyebilirler.
Görsel öğrencilere hitap etmek için;
• Çalışabilecekleri derli toplu bir yere
ihtiyaçları vardır.
• Harita, şema, şekil ve diğer görsel araçlar
kullanılmalıdır.
• Kelimeler yerine sembol, işaret ve grafikler
tercih edilmelidir.
• Bilgi ve kavramlar sembol ve resimlere
dönüştürülmelidir.
• Öğrenmeleri gereken materyalleri
kendileri planlamalı ve organize etmeliler.
• Ders dinlerken veya konu çalışırken
anladığını kısa cümle ya da birkaç anahtar
kelimeyle özetlemelidir.
İşitsel
Kendi kendine konuşma
Kolaylıkla dikkati dağılır
Okurken dudakları oynar, sesli okur
Okuduğunu ve dinlediğini tekrar edebilir
Matematik ve yazma konusunda iyi değildir.
Konuşurken ritmik konuşur
Müziği sever Ses taklitlerine yatkındır.
Dinleyerek öğrenir
Basamaklı, sıralı bir şekilde beller
Tempolu ve ahenkli konuşur
Öğrenirken içinden ve dışından konuşur.
Tartışılanı hatırlar En konuşkan gruptur
Bilinmeyen kelimeleri anlamdan çıkarır, yüksek sesle okumaktan
hoşlanır
Konuşması yazmasından iyidir.
Seslerle hayal kurar.
İşitseller
Güçlü Yanları
Zayıf Yanları
İşittiklerini hatırlarlar.
Yazarken konuşurlar (bu bazen
dezavatantaj da olabilir.)
Uzun anlatımlarda bile
anlatılanların içerisinde
kaybolmazlar.
İyi bir hatip olabilirler.
Müzik, hatırlamalarını kolaylaştırır.
Pek çok kişi için bir anlam ifade
etmeyen ses, ritim, melodi onların
pek çok şeyi hatırlamalarını sağlar.
Gürültüden rahatsız olurlar.
Gürültülü ortamlarda konsantre olamazlar.
Resimler ve resimli anlatımlar rahatsız
edebilir.
Dersin ahenkli ve melodik bir ses ile
anlatılmasını isterler.
Okumaktansa dinlemeyi tercih ederler.
Bilgilerin yazılı olarak sunulması bazen
anlamalarını zorlaştırabilir.
İsimleri hatırlarlar.
Yüzleri hatırlamakta zorlanırlar.
İşitsel öğrencilere hitap etmek için
• Duyduklarını veya dinlediklerini en iyi şekilde
öğrenirler. Anlatırken de öğrenirler.
• Öğrenmeyi kolaylaştırmak için çalışma grupları
oluşturulmalı ya da bir çalışma arkadaşı
bulunmalıdır.
• Ders çalışmak için sessiz bir ortam
oluşturulmalıdır.
• Konular tekrar edilirken yüksek sesle
okunmalıdır.
• Öğrenilmesi gereken materyal şarkılara
dönüştürülüp ve yüksek sesle söylenebilir.
• Problem çözerken akıldan geçenler sesli olarak
anlatılmalıdır.
• Panel ve seminerlere katılım sağlanmalıdır.
• Kasetçalar/CD kullanılmalıdır.
Kinestetik/Dokunsallar
Fiziksel ödüllere olumlu tepki
insanlara dokunur ve yakın durur
Harekete yatkınlık gösterir
Devamlı hareket eder Fiziksel tepki verir
Erken kas gelişimi görülür.
Yaparak öğrenir
Yürüyerek ve hareket ederek beller (Ezber sözcüğü yerine belleme sözcüğü
kullanılmıştır. Ezberin tanımı olarak: "anlamını bilmeden akılda tutmak" kabul
edilmiştir.)
Okurken eliyle işaret eder
El ve yüz hareketleri ile konuşur
Konuşurken çene aşağıdadır.
Konuşurken gür sesle konuşur
Hareket ettirerek ve yaparak öğrenir
Yaşananı bütünsel olarak hatırlar
Kısa öz dokunarak, jest ve mimiklerle ve hareket ederek konuşur
Entrika romanlarını sever, vücut hareketleri ile okuduğuna eşlik eder.
Bastırarak ve kalın yazar, yazısı diğer stillere göre iyi değildir.
Görüntüyü dramatize eder, görüntünün içerisinden yürümek ister, sezgisi güçlü,
detaylara karşı dikkati zayıftır.
Kinestetik/Dokunsallar
Güçlü Yanları
Zayıf Yanları
Yapılanı hatırlarlar
Dokunma ve hareket önemlidir
Oyunlara bayılırlar. Ya eğlendirmelidirler
ya da eğlenmelidirler.
Taklit ederek ve deneyerek öğrenirler.
Dokunarak anlam çıkarmaya çalışırlar.
Rahat giyinmeyi severler.
Hissettiklerinden konuşmayı severler.
Sportif olmaya müsaittirler.
Hareket içeren etkinlikleri severler:dans
etmeyi,koşmayı, yüzmeyi, yemeyi, yemek
pişirmeyi, gezmeyi.
Laboratuar ortamlarında çok başarılıdırlar.
Konuşulanı veya görüleni hatırlamakta
zorlanırlar.
Okumakta zorlanmışlardır veya
zorlanmaktadırlar.
Çok iyi işitemeyebilirler. Ya da işittiklerinden
anlam çıkarmakta zorlanırlar.
Sık sık yazım hatası yaparlar.
Okumayı sevmezler.
Bulundukları ortamın durumuna önem
vermeden hareket ederler.
Vücutları ile karşılık verirler
(atarlar,iterler,vururlar).
Kendi sitilinde sunulmazsa, bilgiyi
algılamakta yavaş kalırlar.
Farkında olmadan insanlara dokunmaya
yatkındırlar (özellikle konuşurken)
Kinestetik öğrencilere hitap etmek için;
• Çalışırken kendi istediği yerde ve şekilde
çalışmasına izin verilmelidir.
• Ders dinlerken rahat hareket etmelerine izin
verilmelidir.
• Ellerini kullanabileceği çalışmalar yapmalıdır.
• Derse konsantre olabilmek için ön sıralarda
oturmalıdır.
• Laboratuvar çalışmaları için fazladan zaman
ayrılmalıdır.
• Konu ile ilgili müze, tarihi yerler gibi yaşayarak
öğrenebileceği mekanlar ziyaret edilmelidir.
• Sözcükleri ya da sözel bilgileri öğretirken sözcükler
kuma yazdırılabilir.
Derin olan kuyu değil, kısa olan
iptir.
Konfüçyus
Ya bir yol bul ya da bir yol
yap
Hannibal
BAŞARININ
%1’i YETENEK,
%99’u TERDİR.
Thomas Edison
Etraflıca çalış, doğru bir şekilde araştır,
dikkatlice düşün, düşündüklerini gözden geçir,
ciddi ve samimi bir şekilde uygula.
Konfüçyus
TEŞEKKÜR
EDERİM
Referanslar
1.
Arı R. Gelişim ve Öğrenme. Nobel Yayın Dağıtım, Ankara, 2. Baskı, Şubat
2005.
2.
Erden M, Altun S. Öğrenme Stilleri. Morpa Kültür Yayınları, İstanbul, 1.
Baskı, 2006.
3.
Özden Y. Öğrenme ve Öğretme. Pegem Akademi, Ankara, 8. Baskı, Ekim
2008.
4.
Philips DC, Soltis JF. Öğrenme: Perspektifler. Çeviren: Yard. Doç. Dr. Soner
Durmuş (4. Baskıdan çeviri). Nobel Yayın Dağıtım, Ankara, 4. Baskı, Ekim
2005.
5.
Saban A. Öğrenme Öğretme Süreci Yeni Teorik Yaklaşımlar. Nobel Yayın
Dağıtım, Ankara, 4. Baskı, Ekim 2005. Senemoğlu N. Gelişim ve Öğrenme
Kuramdan Uygulamaya. Gönül Yayıncılık, Ankara, Düzenlenmiş Yeni
Basım, 2007.