Büyüme ve Dış Ticaret - Dokuz Eylül Üniversitesi

DIŞ TĐCARET VE BÜYÜME
DR. DĐLEK SEYMEN
ASLI SEDA BĐLMAN
1
HICKS MODELĐ (1953)
J.R.Hicks, “An Inaugural Lecture”, Oxford Economic Papers,
1953,5,117-35
Hicks, büyümenin ticaret hadleri üzerindeki etkisini ele almıştır.
A ve B iki ülkedir. Herhangi bir nedenle A ülkesinde emek
verimliliği artarsa (B ülkesinde emek verimliliği sabit):
Para Arzı Artışı>Verimlilik Artışı ise ticaret bilançosu A
aleyhine gelişir.
Para Arzı Artışı<Verimlilik Artışı ise ticaret bilançosu A
lehine gelişir.
Đhracata yönelik sektörlerde verimlilik artışı gerçekleşir ise
(Đhracata Yönelik Büyüme) ticaret bilançosu
B ülkesinin ithal malları talebi elastik ise A lehine
B ülkesinin ithal malları talebi inelastik ise A aleyhine,
gelişir.
Đthalata yönelik sektörlerde verimlilik artışı gerçekleşir ise
(Đthalata Yönelik Büyüme) ticaret bilançosu A lehine gelişir.
2
JOHNSON MODELĐ (1955)
Y
A
D
w
Y
C1
G
I1
w
T1
T1
F
B
C0
I2
T0
T0
P1
H
P0
α1
0
w
w
T0
Tüketim Açısından
α2
T1
X
0
T0
T1
Üretim Açısından
X
3
Johnson Modeli
H.G.Johnson, “Economic Expansion and International Trade,
Manchester School, 1955,23,95-112
Tüketim açısından:
Büyümeden sonra tüketim dengesi C1’de ise
nötr büyüme,
Büyümeden sonra tüketim dengesi C1 ile D
arasında bir yerde ise ticarete yönelik büyüme,
Büyümeden sonra tüketim dengesi C1 ile F
arasında bir yerde ise ticarete karşıt büyüme,
Büyümeden sonra tüketim dengesi D noktasının
yukarısında ise aşırı derecede ticarete yönelik
büyüme,
Büyümeden sonra tüketim dengesi F noktasının
altında bir yerde ise aşırı derecede ticarete karşıt
büyüme, olarak adlandırılır.
4
Johnson Modeli
Üretim açısından:
Büyümeden sonra üretim dengesi P1 noktasında
gerçekleşir ise nötr büyüme,
Büyümeden sonra üretim dengesi P1 ile G arasında
bir yerde gerçekleşir ise ticarete karşıt büyüme,
Büyümeden sonra üretim dengesi P1 ile H arasında
bir yerde gerçekleşirse ticarete yönelik büyüme,
Büyümeden sonra üretim dengesi G noktasının
üzerinde bir yerde gerçekleşirse ticarete aşırı karşıt
büyüme,
Büyümeden sonra üretim dengesi H noktasının
altında bir yerde gerçekleşirse ticarete aşırı yönelik
büyüme, olarak adlandırılır.
5
Y
A
Johnson Modeli
C1
I1
D
T1
C0
I0
B
T0
D1
D0
0
P1
P0
w
w
T0
T1
X
Üretim ve Tüketim Etkilerinin Birlikte Ele Alınması
6
RYBCZYNSKĐ TEOREMĐ (1955)
T.M Rybczinsky, “Factor Endownment and Relative
Commodity Prices”, Economica, N.S.22, November, 1956,
352-359.
Ekonomik
gerçekleşir.
büyüme,
faktör
artışıyla
Ancak her faktör aynı oranda artmayabilir.
Bir faktör artarken diğer faktörün miktarı
sabit kaldığında, üretimi artan faktörün
daha çok kullanıldığı malın üretimi mutlak
olarak artarken, diğer malın üretim miktarı
mutlak olarak azalır.
7
Rybczynski Teoremi
Y
Q
T
T1
T0
R
P
P’
W
W
α
0
T0
T1
X
8
YOKSULLAŞTIRAN BÜYÜME (1958)
J.Bhagwati,”Immiserizing Growth: A Geometrical Note”,
Review of Economic Studies, Vol.XXV, No.3, June 1958,
2001-205.
Jagdish
Bhagwati
açıklanmıştır.
tarafından
Büyümenin neticesinde ticaret hadleri
ülkenin
aleyhine
dönerse
ülke
büyümenin sağladığı gelir artışından
daha fazla gelir kaybına uğrayabilir.
9
Yoksullaştıran Büyüme
Y
w
C0
I0
W’
C1
I1
T1
P1
T0
W’
P0
0
w
X
T0
T1
10
Büyümenin Dış Ticaret Hadleri Üzerine
Etkisinin Teklif Eğrileri Đle Açıklanması
B
A1
A2
A2
B
B
A1
B
0
A
Kısmi Uzmanlaşma
A
Tam Uzmanlaşma
11
Yoksullaştıran Büyüme
J. Bhagwati yoksullaştıran
nedenlerini şöyle sıralamıştır:
büyümenin
Đthal ikamesi üretiminin ithalata oranının
düşmesi,
Đthal mallarının talebinin fiyata göre inelastik
olması,
Đthal malları arzının fiyata göre inelastik olması.
Ayrıca, ülkenin ihraç ettiği malların dış ülkelerde
Giffen malları olması yoksullaştıran büyüme
sürecinin şiddetini artırmaktadır.
12
Real growth rate (%)
13
12
11
10
9
8
7
6
5
4
3
2
1
0
-1
-2
-3
1960
Growth in world real GDP and
world merchandise exports
1965
1970
1975
1980
1985 1990 1995 2000 13 2005
Source: Trade Statistics, WTO (www.wto.org)
Real growth rate (%)
13
12
11
10
9
8
7
6
5
4
3
2
1
0
-1
-2
-3
1960
Growth in world real GDP and
world merchandise exports
Growth in real GDP
1965
1970
1975
1980
1985
1990
1995 2000 14 2005
Source: Trade Statistics, WTO (www.wto.org)
Real growth rate (%)
13
12
11
10
9
8
7
6
5
4
3
2
1
0
-1
-2
-3
1960
Growth in world real GDP and
world merchandise exports
Growth in
merchandise exports
Growth in real GDP
1965
1970
1975
1980
1985 1990 1995 2000 15 2005
Source: Trade Statistics, WTO (www.wto.org)
16
17
18
19
20
21
Kaynakça
ACAR Sadık (2000), Uluslararası Reel
Ticaret: Teori, Politika, Dokuz Eylül
Üniversitesi Yayınları, Đzmir.
Dünya Ticaret Örgütü, International Trade
Statistics
2009,
http://www.wto.org/
english/res_e/statis_e/its2009_e/its2009_e
.pdf, [04.03.2010].
ĐYĐBOZKURT, M. Erol (1985), Uluslararası
Đktisat
Teorisi,
Uludağ
Üniversitesi
Basımevi, Bursa.
22